Musiqi aləti

Musiqi alətləri (Çalğı alətləri) - müəyyən tembrli musiqi səsləri əldə etmək üçün xüsusi qurğu. Musiqi alətlərinin quruluşunu, texniki xüsusiyyətlərini və ifaçılıq imkanlarını öyrənən elmə alətşünaslıq deyilir .

Musiqi alətlərinin qədim emalatxanası

Növləri

Musiqi alətləri səsçıxarma imkanlarına və quruluş xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir.

1) Səsçıxarma imkanlarına görə

• Simli musiqi alətləri – simlərin səsləndirilməsi üsullarına görə növlərə bölünür:

• Kamanlı alətlər – skripka, alt, violonçel, kontrabas;
• Dartımlı alətlər – arfa;
• Mizrablı alətlər - tar, saz;
• Zərb alətləri – alətin gövdəsinə vurulmaqla səs əldə edilir . Səslənməsinə görə aşağıdakı növlərə bölünür: köklənən alətlər (müəyyən səsyüksəkliyinə malik zərb alətləri) – litavrlar, ksilofon, zəng (kolokol, kolokolçik). Köklənməyən alətlər (qeyri-müəyyən yüksəklikli zərb alətləri) – kiçik və böyük barabanlar, kastanyetlər, tam-tam və s. Quruluşuna görə növləri: plastinkalı alətlər, zarlı (pereponkalı) alətlər.

• Nəfəsli musiqi alətləri (üfləmə alətlər) – havanın alətin daxilinə üfürülməsi (nəfəs verilməsi) üsulu ilə səs əldə olunur . Quruluşuna görə növləri: dəlikli alətlər, qamış dilçəkli alətlər, müştüklü alətlər. Hazırlanma materialına görə növlərə bölünür:

• Mis alətlər – truba, kornet, trombon, tuba, valtorna və s.
• Ağac alətlər – fleyta, qoboy, klarnet, faqot və s.

• Klavişli (dilli) alətlər – xüsusi mexanizmlə təchiz olunmuş alətlər olub, səsçıxarma üsullarına görə fərqlənir. Növləri:

• klavişli-zərbi alətlər: fortepiano;
• pnevmatik-klavişli alətlər: akkordeon, qarmon;

2) Alətlərin səslənmə registrinə görə növləri: bas alətlər, soprano alətlər, tenor alətlər.

3) Alətlərin quruluşuna görə növləri: natural alətlər, transpozisiyalı alətlər.

Çalğı alətləri Azərbaycan musiqisində

Müxtəlif xalqların musiqisində istifadə olunan çoxsaylı simli, nəfəs və zərb alətləri mövcuddur. Azərbaycan xalq musiqi alətləri:

• Simli musiqi alətləri: tar, saz, ud, tənbur (mizrablı alətlər); kamança (kamanlı alət); qanun, çəng (dartımlı alətlər); səntur, sevəndər (simli-zərbi alətlər) və s.
• Nəfəs alətləri: zurna, tütək, ney, balaban və s.
• Zərb alətləri: nağara, qoşanağara, qaval, dəf və s.

İstinadlar

1. Əfrasiyab Bədəlbəylinin İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Alət
2. Əfrasiyab Bədəlbəylinin İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Alətşünaslıq
3. Muğam Ensiklopediyası - Zərbli alətlər
4. Muğam Ensiklopediyası - Nəfəsli musiqi alətləri
5. Muğam Ensiklopediyası - Alət

Xarici keçidlər

• İfaçılıq sənəti və onu yaşadan amillər
• 10 qramlıq musiqi aləti Tovuz sakinindən qeyri adi ixtira