Ney — ağacdan, qamışdan ya da bürüncdən qayırılan üfləmə musiqi aləti.
Ney
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Söz açımı
Tarixçə
Qədim çalğı alətlərindən hesab olunur. Onun yaranma tarixi eramızdan çox-çox əvvəllərə aid edilir. Müxtəlif növləri Yaxın və Uzaq Şərq xalqları arasında, eləcə də dünyanın bir çox ölkələrində geniş yayılmışdır. Azərbaycanda neyin bir neçə növü mövcud olmuşdur.
XIV-XV əsrlərdə yaşayıb-yaratmış görkəmli musiqişünas alim Əbdülqadir Marağai "Məqasid əl-əlhan" (Nəğmələrin məqsədi) əsərində həmin dövrlərdə neyin iki növünün: ağ və qara neyin mövcudluğu barədə məlumat verir. XX əsrin əvvəllərinə kimi musiqi dünyasını möcüzəli səsi ilə ilhama gətirən ney bir zamanlar tamamilə unudulsa da, son illərdə yenidən musiqi məclislərinin bəzəyinə çevrilmişdir.
Misirdə, İranda, Türkiyədə uzunluğuyla fərqlənən bir neçə cür ney var. Örnəyin, Türkiyədə çalınan muğamlardan asılı olaraq 12 cür neydən istifadə olunur: bolaheng nisfiye, bolaheng-süpürde mabeyni, süpürde, müstahsen, yıldız, kız, kız-mansur mabeyni, mansur, mansur-şah mabeyni, şah, davud, davud-bolaheng mabejni, bolaheng .
Ağ ney
Qara ney (mizmar)
Hind neyi keçmişdə Azərbaycana Hindistandan gətirilmişdir.
Ərəb neyi - Ərəbistanda bitən qamışdan, qarğıdan və ya bambukdan qayrılan ney. Digər neylərdən ahənginə, tembrinə görə fərqlənir, bəm səslənir.
Türk neyi
Əsa neyin səsləndirilməsi eynən qədim neyinki kimidir.
Hazırlanması və quruluşu
Ağ ney qarğıdan hazırlanır. Onun uzunluğu 550–600 mm, diametri 20 mm-dir. Ucunda heç bir müştük ya dilçək olmur. Üst hissəsində beş, alt hissəsində isə bir oyuq olur. Ağ neyi çalarkən ifaçı alətin baş hissəsinə keçirilmiş nazik mis borunu qabaq dişlərinin arasında yerləşdirərək ora hava üfləyir, dil və dodaqlar vasitəsi ilə səslərin alınmasına nail olur.
İfaçı oyuqları qismən və bütöv açıb-bağlamaqla xromatik səs sıralarını ala bilir. Müasir neylər baş hissədən, təxminən, 50 mm aşağıdakı oyuqdan dodaq vasitəsi ilə üflənərək ifa edilir. Bu növün ən müasiri fleyta adı ilə orkestrlərin tərkibində istifadə olunur.
Hazırda bir çox Şərq xalqları arasında fleytanı öz tarixi adı ilə adlandırırlar. Neydə muğam, mahnı və başqa musiqi nümunələrini səsləndirmək mümkündür.
Neyin diapazonu birinci oktavanın "do" səsindən ikinci oktavanın "sol " səsinə kimidir.
Ney çağdaş musiqidə
İstinadlar
Сейран Кафаров. Этимология названий аэрофонов, Часть 2. Международный музыкальный культурологический журнал HARMONY.
Сейран Кафаров. Этимология названий аэрофонов, Часть 1. Международный музыкальный культурологический журнал HARMONY.
Саадет Абдуллаева. Пастушеская свирель звучит в оркестрах. Журнал İRS № 1(55), 2012.
ağacdan, qamışdan, bürüncdən, qayırılan, üfləmə, musiqi, aləti, vikianbarda, əlaqəli, mediafayllar, mündəricat, söz, açımı, tarixçə, növləri, hazırlanması, quruluşu, çağdaş, musiqidə, istinadlar, xarici, keçidlər, həmçinin, baxsöz, açımı, redaktə, tarixçə, red. Ney agacdan qamisdan ya da buruncden qayirilan ufleme musiqi aleti Ney Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Soz acimi 2 Tarixce 3 Novleri 4 Hazirlanmasi ve qurulusu 5 Ney cagdas musiqide 6 Istinadlar 7 Xarici kecidler 8 Hemcinin baxSoz acimi Redakte 1 2 Tarixce RedakteQedim calgi aletlerinden hesab olunur Onun yaranma tarixi eramizdan cox cox evvellere aid edilir Muxtelif novleri Yaxin ve Uzaq Serq xalqlari arasinda elece de dunyanin bir cox olkelerinde genis yayilmisdir Azerbaycanda neyin bir nece novu movcud olmusdur Neyin nalesini Fuzuli bele tesvir edir Naledendir ney kimi avazeyi esqim bulendNale terkin qilmazam ney tek kesilsem bendubend Novleri RedakteXIV XV esrlerde yasayib yaratmis gorkemli musiqisunas alim Ebdulqadir Maragai Meqasid el elhan Negmelerin meqsedi eserinde hemin dovrlerde neyin iki novunun ag ve qara neyin movcudlugu barede melumat verir XX esrin evvellerine kimi musiqi dunyasini mocuzeli sesi ile ilhama getiren ney bir zamanlar tamamile unudulsa da son illerde yeniden musiqi meclislerinin bezeyine cevrilmisdir Misirde Iranda Turkiyede uzunluguyla ferqlenen bir nece cur ney var Orneyin Turkiyede calinan mugamlardan asili olaraq 12 cur neyden istifade olunur bolaheng nisfiye bolaheng supurde mabeyni supurde mustahsen yildiz kiz kiz mansur mabeyni mansur mansur sah mabeyni sah davud davud bolaheng mabejni bolaheng 3 Ag ney Qara ney mizmar 4 Hind neyi kecmisde Azerbaycana Hindistandan getirilmisdir Ereb neyi Erebistanda biten qamisdan qargidan ve ya bambukdan qayrilan ney Diger neylerden ahengine tembrine gore ferqlenir bem seslenir Turk neyi Esa neyin seslendirilmesi eynen qedim neyinki kimidir 5 Hazirlanmasi ve qurulusu RedakteAg ney qargidan hazirlanir Onun uzunlugu 550 600 mm diametri 20 mm dir Ucunda hec bir mustuk ya dilcek olmur Ust hissesinde bes alt hissesinde ise bir oyuq olur Ag neyi calarken ifaci aletin bas hissesine kecirilmis nazik mis borunu qabaq dislerinin arasinda yerlesdirerek ora hava ufleyir dil ve dodaqlar vasitesi ile seslerin alinmasina nail olur Ifaci oyuqlari qismen ve butov acib baglamaqla xromatik ses siralarini ala bilir Muasir neyler bas hisseden texminen 50 mm asagidaki oyuqdan dodaq vasitesi ile uflenerek ifa edilir Bu novun en muasiri fleyta adi ile orkestrlerin terkibinde istifade olunur Hazirda bir cox Serq xalqlari arasinda fleytani oz tarixi adi ile adlandirirlar Neyde mugam mahni ve basqa musiqi numunelerini seslendirmek mumkundur Neyin diapazonu birinci oktavanin do sesinden ikinci oktavanin sol sesine kimidir 6 Ney cagdas musiqide RedakteIstinadlar Redakte Sejran Kafarov Etimologiya nazvanij aerofonov Chast 2 Mezhdunarodnyj muzykalnyj kulturologicheskij zhurnal HARMONY Sejran Kafarov Etimologiya nazvanij aerofonov Chast 1 Mezhdunarodnyj muzykalnyj kulturologicheskij zhurnal HARMONY Saadet Abdullaeva Pastusheskaya svirel zvuchit v orkestrah Zhurnal IRS 1 55 2012 Abbasqulu Necefzade Calgi aletlerimiz Baki 2004 Abbasqulu Necefzade Azerbaycan calgi aletlerinin izahli lugeti Baki 2004 Azerbaycan enenevi musiqi atlasi NeyXarici kecidler RedakteNey haqqinda verilis Eflatun qrupu piano ve neyde Sari gelin Ney taksimi Bayati makami Ney taksimi Saba makamiHemcinin bax RedakteTutekMenbe https az wikipedia org w index php title Ney amp oldid 5088847, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
