fbpx
Wikipedia

Mixaylov qəsri

Avqust 28, 2021

Mixaylov və ya Mühəndis qəsri (rus. Михайловский замок) – keçmiş İmperator sarayı Peterburqun mərkəzində, Sadovaya küçəsi № 2 yerləşir və İmperator I Pavelin sifarişiylə XVIII—XIX əsrlərdə inşa edilmişdi və məhz bu qəsr onun ölüm yeri olmuşdur. Bu bina ən böyük memarlıq abidələrindən sayılır və XVIII əsr Peterburq klassisizm memarlıq ənənələrinin sonunu özündə bildirir.

Mixaylov qəsri
Михайловский замок
59°56′25″ şm. e. 30°20′15″ ş. u.
Ölkə  Rusiya
Şəhər Sankt-Peterburq
Yerləşir Sadovaya küçəsi, 2
Layihə müəllifi Vinçentso Brenna
Heykəltəraş Karl Rossi, Fyodor Svinyin
Memar Vasili İvanoviç Bajenov
Sifarişçi I Pavel
Tikilmə tarixi 9 mart 1797 - 1801
Üslubu Klassisizm
Vəziyyəti Dövlət Rus muzeyinin filialı
Rəsmi sayt rusmuseum.ru/eng/
Rusiya Federasiyasının milli irsi
İstinad nöm.7810640004
Mühafizə dərəcəsiFederal
Mixaylov qəsri
Qış sarayı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Adlandırma

Mixaylov qəsrinin adı, içində yerləşən və Romanov sülaləsinin qoruyucusu sayılan Arxangel Mikail kilsəsinin və I Pavelin şıltaqlığı nəticəsində Malta cəngavərləri Ordeninin "Böyük Magistr" titulunu şərəflə qəbul etməsindən sonra şəhərdə yerləşən saraylarını "qəsr" adlandırması səbəbindən yaranmışdı. İkinci adı olan "Mühəndis" sözü isə sarayda 1823-cü ildən bəri yerləşən mühəndislik məktəbindən götürülüb.

Bir sıra memuar müəllifləri iddia edirlər ki, sarayın adı onun hazırda yerləşdiyi yerdə Mikail arxangelinin bir qaravul keşikçisinə görünməsi ilə bağlıdır və daha sonralar qəsrin məhz burada tikilməsinə qərar verilir. Hər necə də olsa, məhz bu cür o zamanın çağdaş insanları imperatorun sarayın nədən israrla "Mixaylov" adlandırılması səbəbini interpretasiya etmişdirlər. İstisna deyil ki, mələyin görünmə əfsanəsi yeni iqamətgahın təcili tikilməsinin şübhəli ehtiyacına haqq qazandırmaq üçün İmperator tərəfindən qəsdən yayılmışdır.

Bütün bunlara baxmayaraq, Mixaylov qəsri Rus memarlıq tarixində yeganə tanınmış dünyəvi memarlıq abidəsidir ki, onun adı öz sahibinin adından, təyinatından və ya yerləşdiyi ərazisindən deyil, sadəcə laraq bir müqəddəs şərəfinə verilmişdi.

Təsvir

 
Qəsrin böyük həyəti

Qəsr planda kənarları dairəvi küncləri olan kvadrat, içərisində ön həyətə çıxan mərkəzi səkkizbucaq təşkil edir. Qəsrin baş girişi cənubda yerləşir. Künclərdə yerləşən 3 körpü binanı meydanla birləşdirirdi. I Pyotrun heykəli yerləşən Konnetabl meydanın ətrafındaki xəndəyin üzərindən taxta asma körpü inşa olunmuşdu. Heykəlin arxasında - xəndək və 3 körpü yerləşirdi, həmçinin orta körpü yalnız İmperator ailəsi və xarici səfirlərinin istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuşdu. Rusiya İmperatoru binanın layihələndirməsi zamanı ümumi Avropa paytaxtlarının tikinti sxemi sayılan düzbucaqlı daxili həyətlə düzbucaqlı qəsrin və dairəvi künc qüllələrdən imtina edərək, yeni bir konsepsiya ilə inşa olunmasını tələb etmişdi.

Bina Moyka çayının Fontanka mənbəyindən başladığı yerdə yerləşir. Əvvəllər qəsr su ilə hər tərəfdən əhatə edilmişdir: şimal və şərqdə Moyka və Fontanka çayları, cənub və qərbən isə Kilsə və Voznesen kanalları (bu kanallar indi qurudulub) qəsri şəhərdən tam ayıraraq ətraf ərazini süni adaya çevirirdi. Beləliklə, qəsrə yalnız körpü vasitəsilə daxil olmaq mümkün idi.

Binaya yaxınlaşma İtalyan küçəsində yerləşən üç yarımdairəvi qapılar vasitəsilə başlayırdı. Orta qapı yalnız İmperator ailə üzvləri üçün nəzərdə tutulmuşdu. Onun arxasınca isə geniş düz alleya salınmışdı və alleya boyu burada arena və "ekzertsirhaus" adlanan manej binaları tikilmişdi. Alleya 3 mərtəbəli kordeqardiya pavilyonları qarşısında bitirdi və burada artıq qəsrin müdafiə hissələri yerləşirdi.

Qəsr binasının kompleksinə daxil idi:

  • Saray
  • Voskresen kanalı (bir zaman qurudulmuş bu kanal, müasir zamanda qismən bərpa edilib)
  • 3 körppü
  • Üzərində I Pyotrun heykəli yerləşən Hornverk (hazırda bura "I Pyotr meydanı" adlandırılır), əvvəllər isə Konnetabl meydanı
  • Ağcaqayın küçəsi
  • Mixaylov qəsrinin iki Kordeqardiya pavilyonları

Sarayın memarlıq üslubu XVIII əsr Sankt-Peterburquna qətiyyən xas deyil. Özünün bir tərəfdən sərt, digər tərəfdən isə zərifliyi ilə Qəsr daha çox orta əsr qalasına bənzəyir. Qəsr Rusiya ərazisində yeganə romantik-klassisizm üslubunda saray kompleksidir. «Binanın orijinal görünüşü, özündə ziddiyyətli memarlıq meylləri birləşdirməsi onu ümumrus klassisizmin inkişaf axarından tamamilə başqa bir səviyyəyə yüksəldir. Buna baxmayaraq, məhz Mixaylov qəsri Pavlov dövrünün ən ifadəli rəmzi kimi qəbul olunur. Onun görünüşündə isə aydın şəkildə sahibi və yaradıcısı sayılan İmperator I Pavelin bədii zövqü özündə təcəssüm edir»

«Cənub fasadının mərkəzi hissəsi hündür kürsəvi mərtəbəyə qaldırılmış portik ilə kontrast şəkildə seçilir. Portik iki-iki birləşdirilmiş qırmızı mərmərdən ionik üslubda sütunlarla, üstündə isə fronton və attik ilə bəzədilmişdi». Həmçinin cənub fasadının divarları dəyişdirilmiş bibley sitatı ilə də bəzədilmişdi Ümumilikdə cənub fasadı monumental və reprezentativ görünüşə malikdir. Onun təntənəli kolonnadası və nəhəng obeliskləri öz görkəmi ilə Luvr muzeyinə və Parisdə yerləşən Sen Deni qapılarına bənzəyir.

Cənub fasadının qarşısında yerləşən Şimal fasadı Yay bağına baxır və özündə qəsrin Park-istirahət hissəsi kimi özündə təcəssüm edir. Onun mərkəzində lociya zalına aparan və heykəllər ilə bəzədilmiş geniş pilləkən var. Fasad bol-bol bəzədilmiş dekor attiklə tamamlanır. Fasadın açıq terassasını mərmər kolonnada saxlayır, həmçinin burada yerləşən geniş pilləkən Flora və Herkules heykəlləri ilə bəzədilmişdi.

Sənət üzrə tarixçilər memarın belə çətin məsələni müvəffəqiyyətlə öhdəsindən gəlməsini xüsusilə qeyd edirlər.

Qəsrin fasadları
       
Qərb fasadı
qabağa çıxan kilsə apsidası ilə
Cənub (Baş) fasadı
Şərq fasadı
Şimal fasadı
(Yay bağından görünüş)

İnşaat

 
Mixaylov qəsrinin kordeqardiyası
“Bu saray əvvəllər Böyük Pyotr tərəfindən 1711-ci ildə inşa etdirdiyi Yay sarayının yerində, Moyka ilə Fontanka çaylarının qovuşduğu yerdə yerləşir.”

Avqust Fridrix Ferdinand fon Kotsebu - 1801-ci ilə aid Mixaylov qəsri haqqda qısa məlumat

Qəsrin yaradılmasının ümumi dizaynı və onun ilk eskizləri Pavelə məxsus idi. Gələcək iqamətgahın layihə üzərində işləri hələ 1784-cü ildə başlamışdı. Demək olar ki, 12 il boyunca davam edən layihələndirmə prosesində o 1781—1782-ci illərdə xaricə səfər zamanı müşahidə etdiyi müxtəlif memarlıq üslublarını nümunədən keçirirdi. Yeni sarayın tikintisi üçün mümkün olabiləcək yer Qatçina şəhəri təxmin edilirdi. Tikintisin artıq başlandığı zaman, rusİmperatorun şəxsi qovluğunda gələcək sarayın 13 müxtəlif variantları tərtib olunmuşdu.

Qəsrin tikintisi I Pavelin uzunillik arzusu onun hakimiyyətinin elə ilk ayında, 28 noyabr1796-cı ildə «Əli-həzrətin daimi yaşayışı üçün tez bir zamanda alınmaz qalanın tikintisinin icra olunması, qəsrin yeri isə yarıdağılmış Yay bağının yerində inşa olunması barədə fərman nəşr olunmuşdur.

Qəsr binası burada keçmişdə yerləşən, memar Bartolomeo Françesko Ratrellinin layihəsi əsasında tikdirilmiş İmperatriça Yelizaveta Petrovnanın Yay sarayının yerində inşa olunmuşdu.

 
Fyodor Alekseyev. Fontanka çayından Mixaylov qəsrinə mənzərə

Qəsr 1797—1801-ci illər arasında inşa edilmişdir, özülünün ilk daşı isə 26 fevral (9 mart) 1797 ilində qoyulmuşdu. Sarayın layihəsi İmperator I Pavelin sifarişi ilə, memar Vasili İvanoviç Bajenov tərəfindən hazırlanmışdı. Tikinti işləri üzrə rəhbər Vinçentso Brenna seçilmişdi (buna görə də uzun illər Brennanı səhvən layihənin müəllifi hesab olunurdu)). Brenna sarayın ilkin proyekti ilə yenidən işləyərək onun daxili bədii tərtibatını yaratmışdır.

Brenna və Bajenovdan başqa layihənin yaradılmasında İmperatorun özü də aktiv iştirak edirdi; məsələn onun saray üçün tərtib etdiyi bir neçə eskiz şəkillərini misal çəkmək olar. Brennanın köməkçiləri sırasında Fyodor Svinyinin və Karl Rossinin adını çəkmək olar. Pavel tikintini tezləşdirirdi, Vinçentso Brennaya dövlət müşaviri rütbəsi verilmişdir və tikintidə ona kömək etmək məqsədilə Çarlz Kameron və Cakomo Kvarenqi dəvət olunmuşdular. Bundan başqa Brenna ilə birqə həmçinin E.Sokolov, İ.Girş və Q.Pilnikov, layihənin hazırlanması ərəfəsində isə Anri Fransua Qabriel Violye də çalışmışdılar. Tikinti işlərinin sürətləndirilməsi üçün inşaat materiallarının digər binalardan köçürülməsi də qeyd olunmuşdu: dekorativ daş, sütun, friz və heykəllər Sarskoye Selo və Rəssamlıq Akademiyasından (bu zaman inşaat materialların kəsirini azaltmaq üçün Sarskoye Selodaki pavilyonların bir neçəsi və Pelle sarayı sökülmüşdü), mərmər materialları Müqəddəs İsaak kafedralından, artıq yığılmış parket isə Tavrida sarayından gətirilmişdi. İmeratorun əmri ilə sarayın tikinti işləri gecə-gendüz, fənər və məşəl işıqları altında dayanmadan davam edirdi. Tikintidə eynivaxtda çalışan işçi sayı 6 min nəfərə çata bilirdi.

 
Mixaylov qəsri 1800—1801-ci illərdə

8 (21) noyabr 1800 ildə müqəddəs Arxangel Mikail günündə, qəsr təntənəli sürətdə təqdis edilmişdi. Lakin lakin onun daxili bəzək işləri hələ 1801-ci ilin mart ayına qədər davam edirdi. İmperator saraya köçməyindən 40 gün sonra faciəvi şəkildə qətlə yetirilir. Bundan sonra Mixaylov qəsri 20 il müddətində Romanovlar ailəsi tərəfindən tərk edilir və baxımsız hala düşür. I Aleksandr təcili sürətdə bacısı və Niderland kraliçası Anna Pavlovaya toy hədiyyəsi olaraq Mixaylov qəsrində yerləşən gümüş kilsə qapılarını əridilərək dəbdəbəli servis hazırlamasını əmr edir. I Nikolay Yeni Ermitajın tikilməsi üçün memarlardan qəsrin mərmərlərini çıxarmağı tələb edir. 1823-cü ildə binanın ərazisində Baş mühəndislik məktəbi yer alır, buradan da onun ikinci adı yaranır. 1823-cü ildən qəsr rəsmi olaraq «Mühəndis» adı daşıyır. 1820-ci ildə Karl Rossi qəsr ətrafı əraziləri yenidən qurur; qaldırılan körpülər yığışdırılır, kanallar isə torpaqla örtülür. Sonrakı illərdə qala tədricən orijinal görünüşünü itirirdi. 1829—1835-ci illərdə mühəndislik məktəbinin ehtiyacları üçün daxili restrukturizasiyası və yenidənqurma işləri həyata keçirilmişdi (memar A. Y. Andreyev). 1893—1894-cü ildə qəsr memar Nikolay Lvoviç Şevyakov tərəfindən yenidən qurulmuşdu. Böyük Vətən müharibəsi illərində (1941—1945-ci illər) Mixaylov qəsrində hospital yerləşirdi. Sovet dövründə qəsrdə müxtəlif müəssisələri yerləşirdi: saray zalları uzununa və çapraz şəkildə bağlanmışdı, plafon və divar rəsmləri isə kobud şəkildə boyanmışdı.

1991-ci ildə binan üçdə bir hissəsi, 1994-cü ildə isə bütün bina Dövlət Rus muzeyinin nəzdinə verilərək, onun filialına çevrilir. Şəhərin 300 illik yubileyi ərəfəsində qəsr yenidən restavrasiya olunmuşdu, Pavelin zamanında mövcud olmuş bir çox interyer dizaynları da bərpa olunmuşdu, xüsusən yerin altına qalmış Voskresen kanalı və onun üzərində bir vaxtlar salınmış üç aşırımlı körpü də yenidən geri qaytarılmışdı. Mixaylov qəsrinin təntənəli açılışı 27 may 2003-cü ildə baş tutmuşdu.

Hazırda qəsrin içərisində «Rus incəsənətində əntiq süjetlər», «Rus rəssamların əsərlərində Renessans dövrü», «Qəsrin tarixi və sakinləri» və «Heykəltəraşların açıq fondu» adlı daimi ekspozisiyalar turistlərə nümayiş edilir.

Sarayın otaqları

 
Qəsrin planı
  • Ümumi Nahar zalı İmperatriça Mariya Fyodorovnanın qəbul otaqlarının ümumi anfiladasına daxil idi. Otağın işləmə naxışları 1799—1801-ci illər arasında memar Vinçentso Brennanın layihəsi əsasında, C.Kvarneginin rəsmləri üzrə həyata keçirilmiş və öncə Qış sarayının Georgi zalı üçün nəzərdə tutulmuş 50 şamdanlı iki çilçıraq və Sibir porfirindən hazırlanmış iki buxarı istifadə edilməklə yaradılmışdı. XIX əsrin ortalarında Ümumi Nahar zalı 3 ayrı hissəyə bölünərək binada yerləşən mühəndislik məktəbinin istifadəsinə verilmişdi. 2002—2003-cü illərdə binada aparılan bərpa işləri zamanı, həmin 3 otaq yenidən birləşdirilərək, zalın keçmiş həcmi yenidən qaytarılmışdı.
  • Taxt zalı İmperatriça Mariya Fyodoravnanın şəxsi otağı hesab edilirdi və 1799—1801-ci illərdə memar Vinçentso Brennanın layihəsi əsasında yaradılmışdı. Taxtın yerləşdiyi otağın divarı moruq rənqdə məxmər ilə çəkilmişdi. Tavanın mərkəzində qismən qızıllı işləmələrlə bəzədilmiş və boyalı tökmə ilə əhatə olunmuş, rəssam Yakob Mettenleyterin əsəri sayılan «Paris üzərində məhkəmə» adlı plafon yerləşirdi. Plafon alleqorik tərzdə qəsr sahibəsinin gözəlliyini vəsf edirdi. 1859-cu ildə K.A.Uxtomskinin proyekti əsasında, zalın şərq divarında (yəni taxtın yerləşdiyi yerdə) yarımsirkul formasında tağ düzəldilmişdi və bu səbəbdən də keçmiş taxt zalı ilə digər İmperatriça otaqları birləşdirilmişdi və burada Baş Mühəndislik məktəbinin Model otağının yaradılması qərara alınmışdı. Mariya Fyodorovnanın Taxt zalının restavrasiya işləri 2002—2003-cü illərdə həyata keçirilmişdi.
    • Ümumilikdə Mixaylov qəsrində 5 taxt zalı mövcud idi: ikisi İmperator həzrətlərinin özü üçün, digəri əla-həzrət İmperatriçanın, Möhtəşəm knyaz və varis Aleksandr Pavloviçin və sezareviç tituluna malik qardaşı Konstantinin.
  • Georgiyev zalı İmperatorun yumuru taxt zalı ilə birləşərək Malta kavaler Ordeninin kordeqardiyası üçün istifadə olunurdu. Zal XIX—XX əsrlərdə dəfələrlə yenidən qurulurdu və buna görə də otağın ilkin görünüşü itirilmişdi. Ən əhəmiyyətli dəyişikliklər 1843-cü ildə baş vermişdi. 1953-1954-cü illər arasında zalda restavrasiya işləri aparılmışdı, həmçinin bərpa işləri zamanı otağın ilkin görünüşü qismən qaytarılmışdı. 2007-ci ildə inşaatçılar otaq üzərində yerləşən çardaq hissəni tamamilə yenidən qurmuşdular. Bu bərpa işləri «Sankt-Peterburqun iqtisadi inkişafı» proyekti çərçivəsində Yenidənqurma və İnkişaf Beynəlxalq Bankının iştirakı ilə Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən maliyyələşdirilmişdi.
  • Mərmər qalereya — Malta kavaler Ordeninin təntənəli toplantıları üçün nəzərdə tutulmuş otaq.
  • Sarayın otaqları

  • İmperatriça Mariya Fyodorovnanın taxt zalı

  • Nahar zalının ümumi görünüşü

  • Parad pilləkəni

Divarların rəngi

Mixaylov qəsri ilə əlaqədar müxtəlif əfsanələrindən biri onun divarlarının rənqi ilə bağlıdır: versiyalardan birinə görə, divarın rənqi İmperatorun favoriti sayılan Anna Qaqarina Lopuxinanın əlcəyinin şərəfinə seçilmişdi. Digər versiyaya əsasən isə - bu Malta Ordeninin ənənəvi rənqi sayılır. Çarın seçimdən sonra bu rənq modaya düşdü və bir müddət bir çox Peterburq sarayları öz divarlarını məhz bu rənqlə boyayır.

 
Lopuxina

Əfsanəyə görə, Romanovların qoruyucusu sayılan Arxangel Mikailin şərəfinə inşa edilən qəsrin tikinti işləri artıq sona yetən zaman, saray balların birində rəqslərdən həyəcanlanan Anna Lopuxina birdən təsadüfən əlcəyini yerə salır. Yaxınlıqda olan I Pavel cəngavər lütfkarlığını nümayiş etmək üçün yerə düşmüş əlcəyi götürür və onu artıq öz sahibəsinə qaytarırdı ki, birdən I Pavelin diqqəti əlcəyin qəribə və qeyri-adi sarımtıl-narıncı rənginə yönəldi. Bir an düşündükdən onra, İmperator dərhal əlcəyi qəsrin memarına göstərərək, binanın divarlarının həmin əlcəyin rəng çalarlarında istifadə etməyi tapşırmışdı.

Dövlət Rus muzeyi binanın restavrasiyası ilə məşğul olmağa başladıqda, qəsrin divarları kərpici-qırmızımtıl rəngdə idi və bu rəngə şəhər sakinləri çoxdan alışmışdılar. Amma divarın orijinal boya qalıqlarını bərpaçılar suvağın altında aşkar etdilər və bu çətin müəyyən rəng (çəhrayı-narıncı-sarı) çalarları əlcək barədə əfsanəni təsdiqlədi.

Biletlər

Böyüklər üçün - 350 rubl, uşaq və tələbələr üçün isə - 150 rubl. Rusiya vətəndaşları üçün güzəştli qiymətlər: böyüklər üçün - 150 rubl, güzəştlə - 30 rubl. Ailəvi bilet (4 nəfərlik) - 250 rubl, il ərzində 6 gediş üçün isə giriş bileti - 500 rubl. Fotoçəkiliş - 200 rubl. «Sankt-Peterburq qonağının xəritəsini» almış turistlər üçün muzeyə pulsuz giriş mümkündür.

Abidələr

Qəsrin həyətində və ön fasadında iki Rus İmperatorun abidələri ucaldılmışdı.

  • Qəsrin ön fasadında I Pyotrun abidəsi

  • Qəsrin həyətində yerləşən I Pavelin abidəsi

  • 1800-cü ildə qəsrin önündə yerləşən meydanda «Ulubabaya nəvəsindən» yazısı altında I Pyotrun heykəli ucaldılmışdı. Heykəl 1745—1747-ci illərdə heykəltəraş Bartolomeo Karlo Rastrellinin modelləri əsasında, hələ Pyotr sağ olarkən tökdürülmüşdü. Mərmər ilə çəkilmiş pyedestal memar Fyodor İvanoviç Volkov tərəfindən həkk edilmişdi. Onun üzərində gənc heykəltəraşlar Vasili İvanoviç Demut-Malinovski, İvan İvanoviç Terebenev, Moiseev, həmçinin Mixail İvanoviç Kozlovskinin rəhbərliyi altında «Poltava bataliyası» və «Qanqut döyüşü» adlı bürünc barelyeflər quraşdırılmışdı.
  • 2003-cü ildə Qəsrin daxili həyətində İmperator I Pavelin abidəsi quraşıdırılmışdı. Heykəlin müəlifi Vladimir Emilyeviç Qorevoy, memarı isə V.İ.Nalivaykodur.

İstinadlar

  1. ↑ . 2014-01-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-01.
  2. ↑ Михайловский замок Статья Н. А. Иониной
  3. Болотов А.Т. Памятник претекших времян, или Краткие исторические записки о бывших происшествиях и носившихся в народе слухах // Записки очевидца: Воспоминания, дневники, письма. М., 1990. С. 255-256 и др.
  4. Нежинский Ю.В., Пашков А.О. Мистический Петербург: историческое расследование. - Montreal: Т/О “НЕФОРМАТ” Издат-во Accent Graphics Communications, 2013. С. 14. - ISBN 9-78130155-498-0
  5. ↑ Инженерный (Михайловский) замок (филиал Русского музея)
  6. ↑ Михайловский замок на на сайте «Архитектура России»
  7. Михайловский замок
  8. «В этом произведении, хотя и измененным Бренной, который перегрузил здание декоративными деталями, нарушившими его тектоническую ясность, у Баженова наметились приемы, сложившиеся позднее в русской архитектуре начала XIX в. Строго ограниченный заданием построить для Павла I замкнутое сооружение, изолированное от города подъемными мостами и рвами, Баженов преодолел замкнутый характер наружного облика здания и создал тектонически ясную, уравновешенную композицию, ориентированную на площадь с монументом. Зарождение новых приемов проявилось также в контрастном выделении главного фасада, неразрывно связанного с площадью, и постановке по его центру на площади конной статую Петра I. Оно выразилось и в своеобразной свободной трактовке колоннады портика, и в строго определенном размещении и тонкой прорисовке декоративных деталей, противопоставленных протяженным гладям нерасчленненых больших плоскостей стен, контрастно чередующихся с рустованными, и в ряде других, характерных уже для архитектуры начала XIX в черт».{{subst:АИ}}
  9. Вокруг света
  10. ↑ Михайловский замок — замок с привидениями
  11. ↑ . 2009-09-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-02.
  12. ↑ История замка и его обитателей
  13. "«В Михайловском замке реконструирован Георгиевский зал»" (Online). «Деловой Петербург» со ссылкой на Санкт-Петербург.ру ISSN 1606-1829. 13 августа 2007 года.[ölü keçid]
  14. . 2010-06-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-01.

Avqust 28, 2021
mixaylov, qəsri, mixaylov, mühəndis, qəsri, Михайловский, замок, keçmiş, imperator, sarayı, peterburqun, mərkəzində, sadovaya, küçəsi, yerləşir, imperator, pavelin, sifarişiylə, xviii, əsrlərdə, inşa, edilmişdi, məhz, qəsr, onun, ölüm, yeri, olmuşdur, bina, bö. Mixaylov ve ya Muhendis qesri rus Mihajlovskij zamok kecmis Imperator sarayi Peterburqun merkezinde Sadovaya kucesi 2 yerlesir ve Imperator I Pavelin sifarisiyle XVIII XIX esrlerde insa edilmisdi ve mehz bu qesr onun olum yeri olmusdur Bu bina en boyuk memarliq abidelerinden sayilir ve XVIII esr Peterburq klassisizm memarliq enenelerinin sonunu ozunde bildirir 1 Mixaylov qesriMihajlovskij zamok59 56 25 sm e 30 20 15 s u Olke RusiyaSeher Sankt PeterburqYerlesir Sadovaya kucesi 2Layihe muellifi Vincentso BrennaHeykelteras Karl Rossi Fyodor SvinyinMemar Vasili Ivanovic BajenovSifarisci I PavelTikilme tarixi 9 mart 1797 1801Uslubu KlassisizmVeziyyeti Dovlet Rus muzeyinin filialiResmi sayt rusmuseum ru eng Rusiya Federasiyasinin milli irsiIstinad nom 7810640004Muhafize derecesiFederalMixaylov qesriQis sarayi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Adlandirma 2 Tesvir 3 Insaat 4 Sarayin otaqlari 5 Divarlarin rengi 6 Biletler 7 Abideler 8 IstinadlarAdlandirma RedakteMixaylov qesrinin adi icinde yerlesen ve Romanov sulalesinin qoruyucusu sayilan Arxangel Mikail kilsesinin ve I Pavelin siltaqligi neticesinde Malta cengaverleri Ordeninin Boyuk Magistr titulunu serefle qebul etmesinden sonra seherde yerlesen saraylarini qesr adlandirmasi sebebinden yaranmisdi 2 Ikinci adi olan Muhendis sozu ise sarayda 1823 cu ilden beri yerlesen muhendislik mektebinden goturulub Bir sira memuar muellifleri iddia edirler ki sarayin adi onun hazirda yerlesdiyi yerde Mikail arxangelinin bir qaravul kesikcisine gorunmesi ile baglidir ve daha sonralar qesrin mehz burada tikilmesine qerar verilir 3 Her nece de olsa mehz bu cur o zamanin cagdas insanlari imperatorun sarayin neden israrla Mixaylov adlandirilmasi sebebini interpretasiya etmisdirler Istisna deyil ki meleyin gorunme efsanesi yeni iqametgahin tecili tikilmesinin subheli ehtiyacina haqq qazandirmaq ucun Imperator terefinden qesden yayilmisdir 4 Butun bunlara baxmayaraq Mixaylov qesri Rus memarliq tarixinde yegane taninmis dunyevi memarliq abidesidir ki onun adi oz sahibinin adindan teyinatindan ve ya yerlesdiyi erazisinden deyil sadece laraq bir muqeddes serefine verilmisdi Tesvir Redakte Qesrin boyuk heyeti Qesr planda kenarlari dairevi kuncleri olan kvadrat icerisinde on heyete cixan merkezi sekkizbucaq teskil edir Qesrin bas girisi cenubda yerlesir Kunclerde yerlesen 3 korpu binani meydanla birlesdirirdi I Pyotrun heykeli yerlesen Konnetabl meydanin etrafindaki xendeyin uzerinden taxta asma korpu insa olunmusdu Heykelin arxasinda xendek ve 3 korpu yerlesirdi hemcinin orta korpu yalniz Imperator ailesi ve xarici sefirlerinin istifadesi ucun nezerde tutulmusdu Rusiya Imperatoru binanin layihelendirmesi zamani umumi Avropa paytaxtlarinin tikinti sxemi sayilan duzbucaqli daxili heyetle duzbucaqli qesrin ve dairevi kunc qullelerden imtina ederek yeni bir konsepsiya ile insa olunmasini teleb etmisdi 2 Bina Moyka cayinin Fontanka menbeyinden basladigi yerde yerlesir Evveller qesr su ile her terefden ehate edilmisdir simal ve serqde Moyka ve Fontanka caylari cenub ve qerben ise Kilse ve Voznesen kanallari bu kanallar indi qurudulub qesri seherden tam ayiraraq etraf erazini suni adaya cevirirdi Belelikle qesre yalniz korpu vasitesile daxil olmaq mumkun idi Binaya yaxinlasma Italyan kucesinde yerlesen uc yarimdairevi qapilar vasitesile baslayirdi Orta qapi yalniz Imperator aile uzvleri ucun nezerde tutulmusdu Onun arxasinca ise genis duz alleya salinmisdi ve alleya boyu burada arena ve ekzertsirhaus adlanan manej binalari tikilmisdi Alleya 3 mertebeli kordeqardiya pavilyonlari qarsisinda bitirdi ve burada artiq qesrin mudafie hisseleri yerlesirdi Qesr binasinin kompleksine daxil idi Saray Voskresen kanali bir zaman qurudulmus bu kanal muasir zamanda qismen berpa edilib 3 korppu Uzerinde I Pyotrun heykeli yerlesen Hornverk hazirda bura I Pyotr meydani adlandirilir evveller ise Konnetabl meydani Agcaqayin kucesi Mixaylov qesrinin iki Kordeqardiya pavilyonlariSarayin memarliq uslubu XVIII esr Sankt Peterburquna qetiyyen xas deyil Ozunun bir terefden sert diger terefden ise zerifliyi ile Qesr daha cox orta esr qalasina benzeyir Qesr Rusiya erazisinde yegane romantik klassisizm uslubunda saray kompleksidir 5 Binanin orijinal gorunusu ozunde ziddiyyetli memarliq meylleri birlesdirmesi onu umumrus klassisizmin inkisaf axarindan tamamile basqa bir seviyyeye yukseldir Buna baxmayaraq mehz Mixaylov qesri Pavlov dovrunun en ifadeli remzi kimi qebul olunur Onun gorunusunde ise aydin sekilde sahibi ve yaradicisi sayilan Imperator I Pavelin bedii zovqu ozunde tecessum edir 1 Cenub fasadinin merkezi hissesi hundur kursevi mertebeye qaldirilmis portik ile kontrast sekilde secilir Portik iki iki birlesdirilmis qirmizi mermerden ionik uslubda sutunlarla ustunde ise fronton ve attik ile bezedilmisdi 6 Hemcinin cenub fasadinin divarlari deyisdirilmis bibley sitati ile de bezedilmisdi Umumilikde cenub fasadi monumental ve reprezentativ gorunuse malikdir Onun tenteneli kolonnadasi ve neheng obeliskleri oz gorkemi ile Luvr muzeyine ve Parisde yerlesen Sen Deni qapilarina benzeyir 7 Cenub fasadinin qarsisinda yerlesen Simal fasadi Yay bagina baxir ve ozunde qesrin Park istirahet hissesi kimi ozunde tecessum edir Onun merkezinde lociya zalina aparan ve heykeller ile bezedilmis genis pilleken var Fasad bol bol bezedilmis dekor attikle tamamlanir 6 Fasadin aciq terassasini mermer kolonnada saxlayir hemcinin burada yerlesen genis pilleken Flora ve Herkules heykelleri ile bezedilmisdi Senet uzre tarixciler memarin bele cetin meseleni muveffeqiyyetle ohdesinden gelmesini xususile qeyd edirler 6 8 Qesrin fasadlari Qerb fasadi qabaga cixan kilse apsidasi ile Cenub Bas fasadi Serq fasadi Simal fasadi Yay bagindan gorunus Insaat Redakte Mixaylov qesrinin kordeqardiyasi Bu saray evveller Boyuk Pyotr terefinden 1711 ci ilde insa etdirdiyi Yay sarayinin yerinde Moyka ile Fontanka caylarinin qovusdugu yerde yerlesir Avqust Fridrix Ferdinand fon Kotsebu 1801 ci ile aid Mixaylov qesri haqqda qisa melumat Qesrin yaradilmasinin umumi dizayni ve onun ilk eskizleri Pavele mexsus idi Gelecek iqametgahin layihe uzerinde isleri hele 1784 cu ilde baslamisdi Demek olar ki 12 il boyunca davam eden layihelendirme prosesinde o 1781 1782 ci illerde xarice sefer zamani musahide etdiyi muxtelif memarliq uslublarini numuneden kecirirdi 1 Yeni sarayin tikintisi ucun mumkun olabilecek yer Qatcina seheri texmin edilirdi Tikintisin artiq baslandigi zaman rusImperatorun sexsi qovlugunda gelecek sarayin 13 muxtelif variantlari tertib olunmusdu 9 Qesrin tikintisi I Pavelin uzunillik arzusu onun hakimiyyetinin ele ilk ayinda 28 noyabr1796 ci ilde Eli hezretin daimi yasayisi ucun tez bir zamanda alinmaz qalanin tikintisinin icra olunmasi qesrin yeri ise yaridagilmis Yay baginin yerinde insa olunmasi barede ferman nesr olunmusdur Qesr binasi burada kecmisde yerlesen memar Bartolomeo Francesko Ratrellinin layihesi esasinda tikdirilmis Imperatrica Yelizaveta Petrovnanin Yay sarayinin yerinde insa olunmusdu 10 Fyodor Alekseyev Fontanka cayindan Mixaylov qesrine menzere Qesr 1797 1801 ci iller arasinda insa edilmisdir ozulunun ilk dasi ise 26 fevral 9 mart 1797 ilinde qoyulmusdu Sarayin layihesi Imperator I Pavelin sifarisi ile memar Vasili Ivanovic Bajenov terefinden hazirlanmisdi Tikinti isleri uzre rehber Vincentso Brenna secilmisdi buna gore de uzun iller Brennani sehven layihenin muellifi hesab olunurdu 6 Brenna sarayin ilkin proyekti ile yeniden isleyerek onun daxili bedii tertibatini yaratmisdir Brenna ve Bajenovdan basqa layihenin yaradilmasinda Imperatorun ozu de aktiv istirak edirdi meselen onun saray ucun tertib etdiyi bir nece eskiz sekillerini misal cekmek olar 10 Brennanin komekcileri sirasinda Fyodor Svinyinin ve Karl Rossinin adini cekmek olar Pavel tikintini tezlesdirirdi Vincentso Brennaya dovlet musaviri rutbesi verilmisdir ve tikintide ona komek etmek meqsedile Carlz Kameron ve Cakomo Kvarenqi devet olunmusdular Bundan basqa Brenna ile birqe hemcinin E Sokolov I Girs ve Q Pilnikov layihenin hazirlanmasi erefesinde ise Anri Fransua Qabriel Violye de calismisdilar Tikinti islerinin suretlendirilmesi ucun insaat materiallarinin diger binalardan kocurulmesi de qeyd olunmusdu dekorativ das sutun friz ve heykeller Sarskoye Selo ve Ressamliq Akademiyasindan bu zaman insaat materiallarin kesirini azaltmaq ucun Sarskoye Selodaki pavilyonlarin bir necesi ve Pelle sarayi sokulmusdu mermer materiallari Muqeddes Isaak kafedralindan artiq yigilmis parket ise Tavrida sarayindan getirilmisdi Imeratorun emri ile sarayin tikinti isleri gece genduz fener ve mesel isiqlari altinda dayanmadan davam edirdi Tikintide eynivaxtda calisan isci sayi 6 min nefere cata bilirdi 2 Mixaylov qesri 1800 1801 ci illerde 8 21 noyabr 1800 ilde muqeddes Arxangel Mikail gununde qesr tenteneli suretde teqdis edilmisdi Lakin lakin onun daxili bezek isleri hele 1801 ci ilin mart ayina qeder davam edirdi Imperator saraya kocmeyinden 40 gun sonra facievi sekilde qetle yetirilir Bundan sonra Mixaylov qesri 20 il muddetinde Romanovlar ailesi terefinden terk edilir ve baximsiz hala dusur I Aleksandr tecili suretde bacisi ve Niderland kralicasi Anna Pavlovaya toy hediyyesi olaraq Mixaylov qesrinde yerlesen gumus kilse qapilarini eridilerek debdebeli servis hazirlamasini emr edir I Nikolay Yeni Ermitajin tikilmesi ucun memarlardan qesrin mermerlerini cixarmagi teleb edir 11 1823 cu ilde binanin erazisinde Bas muhendislik mektebi yer alir buradan da onun ikinci adi yaranir 1823 cu ilden qesr resmi olaraq Muhendis adi dasiyir 1820 ci ilde Karl Rossi qesr etrafi erazileri yeniden qurur qaldirilan korpuler yigisdirilir kanallar ise torpaqla ortulur Sonraki illerde qala tedricen orijinal gorunusunu itirirdi 1829 1835 ci illerde muhendislik mektebinin ehtiyaclari ucun daxili restrukturizasiyasi ve yenidenqurma isleri heyata kecirilmisdi memar A Y Andreyev 1893 1894 cu ilde qesr memar Nikolay Lvovic Sevyakov terefinden yeniden qurulmusdu Boyuk Veten muharibesi illerinde 1941 1945 ci iller Mixaylov qesrinde hospital yerlesirdi Sovet dovrunde qesrde muxtelif muessiseleri yerlesirdi saray zallari uzununa ve capraz sekilde baglanmisdi plafon ve divar resmleri ise kobud sekilde boyanmisdi 11 1991 ci ilde binan ucde bir hissesi 1994 cu ilde ise butun bina Dovlet Rus muzeyinin nezdine verilerek onun filialina cevrilir Seherin 300 illik yubileyi erefesinde qesr yeniden restavrasiya olunmusdu Pavelin zamaninda movcud olmus bir cox interyer dizaynlari da berpa olunmusdu xususen yerin altina qalmis Voskresen kanali ve onun uzerinde bir vaxtlar salinmis uc asirimli korpu de yeniden geri qaytarilmisdi Mixaylov qesrinin tenteneli acilisi 27 may 2003 cu ilde bas tutmusdu Hazirda qesrin icerisinde Rus incesenetinde entiq sujetler Rus ressamlarin eserlerinde Renessans dovru Qesrin tarixi ve sakinleri ve Heykelteraslarin aciq fondu adli daimi ekspozisiyalar turistlere numayis edilir 5 Sarayin otaqlari Redakte Qesrin plani Umumi Nahar zali Imperatrica Mariya Fyodorovnanin qebul otaqlarinin umumi anfiladasina daxil idi Otagin isleme naxislari 1799 1801 ci iller arasinda memar Vincentso Brennanin layihesi esasinda C Kvarneginin resmleri uzre heyata kecirilmis ve once Qis sarayinin Georgi zali ucun nezerde tutulmus 50 samdanli iki cilciraq ve Sibir porfirinden hazirlanmis iki buxari istifade edilmekle yaradilmisdi XIX esrin ortalarinda Umumi Nahar zali 3 ayri hisseye bolunerek binada yerlesen muhendislik mektebinin istifadesine verilmisdi 2002 2003 cu illerde binada aparilan berpa isleri zamani hemin 3 otaq yeniden birlesdirilerek zalin kecmis hecmi yeniden qaytarilmisdi 12 Taxt zali Imperatrica Mariya Fyodoravnanin sexsi otagi hesab edilirdi ve 1799 1801 ci illerde memar Vincentso Brennanin layihesi esasinda yaradilmisdi Taxtin yerlesdiyi otagin divari moruq renqde mexmer ile cekilmisdi Tavanin merkezinde qismen qizilli islemelerle bezedilmis ve boyali tokme ile ehate olunmus ressam Yakob Mettenleyterin eseri sayilan Paris uzerinde mehkeme adli plafon yerlesirdi Plafon alleqorik terzde qesr sahibesinin gozelliyini vesf edirdi 1859 cu ilde K A Uxtomskinin proyekti esasinda zalin serq divarinda yeni taxtin yerlesdiyi yerde yarimsirkul formasinda tag duzeldilmisdi ve bu sebebden de kecmis taxt zali ile diger Imperatrica otaqlari birlesdirilmisdi ve burada Bas Muhendislik mektebinin Model otaginin yaradilmasi qerara alinmisdi Mariya Fyodorovnanin Taxt zalinin restavrasiya isleri 2002 2003 cu illerde heyata kecirilmisdi 12 Umumilikde Mixaylov qesrinde 5 taxt zali movcud idi ikisi Imperator hezretlerinin ozu ucun digeri ela hezret Imperatricanin Mohtesem knyaz ve varis Aleksandr Pavlovicin ve sezarevic tituluna malik qardasi Konstantinin Georgiyev zali Imperatorun yumuru taxt zali ile birleserek Malta kavaler Ordeninin kordeqardiyasi ucun istifade olunurdu Zal XIX XX esrlerde defelerle yeniden qurulurdu ve buna gore de otagin ilkin gorunusu itirilmisdi En ehemiyyetli deyisiklikler 1843 cu ilde bas vermisdi 1953 1954 cu iller arasinda zalda restavrasiya isleri aparilmisdi hemcinin berpa isleri zamani otagin ilkin gorunusu qismen qaytarilmisdi 2007 ci ilde insaatcilar otaq uzerinde yerlesen cardaq hisseni tamamile yeniden qurmusdular Bu berpa isleri Sankt Peterburqun iqtisadi inkisafi proyekti cercivesinde Yenidenqurma ve Inkisaf Beynelxalq Bankinin istiraki ile Medeniyyet Nazirliyi terefinden maliyyelesdirilmisdi 13 Mermer qalereya Malta kavaler Ordeninin tenteneli toplantilari ucun nezerde tutulmus otaq Sarayin otaqlari Imperatrica Mariya Fyodorovnanin taxt zali Nahar zalinin umumi gorunusu Parad pillekeniDivarlarin rengi RedakteMixaylov qesri ile elaqedar muxtelif efsanelerinden biri onun divarlarinin renqi ile baglidir versiyalardan birine gore divarin renqi Imperatorun favoriti sayilan Anna Qaqarina Lopuxinanin elceyinin serefine secilmisdi Diger versiyaya esasen ise bu Malta Ordeninin enenevi renqi sayilir 2 Carin secimden sonra bu renq modaya dusdu ve bir muddet bir cox Peterburq saraylari oz divarlarini mehz bu renqle boyayir Lopuxina Efsaneye gore Romanovlarin qoruyucusu sayilan Arxangel Mikailin serefine insa edilen qesrin tikinti isleri artiq sona yeten zaman saray ballarin birinde reqslerden heyecanlanan Anna Lopuxina birden tesadufen elceyini yere salir Yaxinliqda olan I Pavel cengaver lutfkarligini numayis etmek ucun yere dusmus elceyi goturur ve onu artiq oz sahibesine qaytarirdi ki birden I Pavelin diqqeti elceyin qeribe ve qeyri adi sarimtil narinci rengine yoneldi Bir an dusundukden onra Imperator derhal elceyi qesrin memarina gostererek binanin divarlarinin hemin elceyin reng calarlarinda istifade etmeyi tapsirmisdi 14 Dovlet Rus muzeyi binanin restavrasiyasi ile mesgul olmaga basladiqda qesrin divarlari kerpici qirmizimtil rengde idi ve bu renge seher sakinleri coxdan alismisdilar Amma divarin orijinal boya qaliqlarini berpacilar suvagin altinda askar etdiler ve bu cetin mueyyen reng cehrayi narinci sari calarlari elcek barede efsaneni tesdiqledi 11 Biletler RedakteBoyukler ucun 350 rubl usaq ve telebeler ucun ise 150 rubl Rusiya vetendaslari ucun guzestli qiymetler boyukler ucun 150 rubl guzestle 30 rubl Ailevi bilet 4 neferlik 250 rubl il erzinde 6 gedis ucun ise giris bileti 500 rubl Fotocekilis 200 rubl Sankt Peterburq qonaginin xeritesini almis turistler ucun muzeye pulsuz giris mumkundur Abideler RedakteQesrin heyetinde ve on fasadinda iki Rus Imperatorun abideleri ucaldilmisdi Qesrin on fasadinda I Pyotrun abidesi Qesrin heyetinde yerlesen I Pavelin abidesi 1800 cu ilde qesrin onunde yerlesen meydanda Ulubabaya nevesinden yazisi altinda I Pyotrun heykeli ucaldilmisdi Heykel 1745 1747 ci illerde heykelteras Bartolomeo Karlo Rastrellinin modelleri esasinda hele Pyotr sag olarken tokdurulmusdu Mermer ile cekilmis pyedestal memar Fyodor Ivanovic Volkov terefinden hekk edilmisdi Onun uzerinde genc heykelteraslar Vasili Ivanovic Demut Malinovski Ivan Ivanovic Terebenev Moiseev hemcinin Mixail Ivanovic Kozlovskinin rehberliyi altinda Poltava bataliyasi ve Qanqut doyusu adli burunc barelyefler qurasdirilmisdi 2003 cu ilde Qesrin daxili heyetinde Imperator I Pavelin abidesi qurasidirilmisdi Heykelin muelifi Vladimir Emilyevic Qorevoy memari ise V I Nalivaykodur Istinadlar Redakte 1 2 3 Russkij muzej 2014 01 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 02 01 1 2 3 4 Mihajlovskij zamok Statya N A Ioninoj Bolotov A T Pamyatnik pretekshih vremyan ili Kratkie istoricheskie zapiski o byvshih proisshestviyah i nosivshihsya v narode sluhah Zapiski ochevidca Vospominaniya dnevniki pisma M 1990 S 255 256 i dr Nezhinskij Yu V Pashkov A O Misticheskij Peterburg istoricheskoe rassledovanie Montreal T O NEFORMAT Izdat vo Accent Graphics Communications 2013 S 14 ISBN 9 78130155 498 0 1 2 Inzhenernyj Mihajlovskij zamok filial Russkogo muzeya 1 2 3 4 Mihajlovskij zamok na na sajte Arhitektura Rossii Mihajlovskij zamok V etom proizvedenii hotya i izmenennym Brennoj kotoryj peregruzil zdanie dekorativnymi detalyami narushivshimi ego tektonicheskuyu yasnost u Bazhenova nametilis priemy slozhivshiesya pozdnee v russkoj arhitekture nachala XIX v Strogo ogranichennyj zadaniem postroit dlya Pavla I zamknutoe sooruzhenie izolirovannoe ot goroda podemnymi mostami i rvami Bazhenov preodolel zamknutyj harakter naruzhnogo oblika zdaniya i sozdal tektonicheski yasnuyu uravnoveshennuyu kompoziciyu orientirovannuyu na ploshad s monumentom Zarozhdenie novyh priemov proyavilos takzhe v kontrastnom vydelenii glavnogo fasada nerazryvno svyazannogo s ploshadyu i postanovke po ego centru na ploshadi konnoj statuyu Petra I Ono vyrazilos i v svoeobraznoj svobodnoj traktovke kolonnady portika i v strogo opredelennom razmeshenii i tonkoj prorisovke dekorativnyh detalej protivopostavlennyh protyazhennym gladyam neraschlennenyh bolshih ploskostej sten kontrastno chereduyushihsya s rustovannymi i v ryade drugih harakternyh uzhe dlya arhitektury nachala XIX v chert subst AI Vokrug sveta 1 2 Mihajlovskij zamok zamok s privideniyami 1 2 3 Zamok cveta damskoj perchatki 2009 09 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 02 02 1 2 Istoriya zamka i ego obitatelej V Mihajlovskom zamke rekonstruirovan Georgievskij zal Online Delovoj Peterburg so ssylkoj na Sankt Peterburg ru ISSN 1606 1829 13 avgusta 2007 goda olu kecid Legendy Mihajlovskogo zamka 2010 06 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 02 01 Menbe https az wikipedia org w index php title Mixaylov qesri amp oldid 6042928, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.