Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Maqnetit – FeFe2O4 — Kubik sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: hər yerdə rast gələn.
| Maqnetit | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
| Formul (təkrarlanan vahid) | Fe²⁺Fe³⁺₂O₄ |
| IV/B.01b | |
| Xüsusiyyətləri | |
| Kristalloqrafik sinqoniya | kubik sinqoniya |
| qara | |
| Sıxlıq | 5,175 q/sm³ |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Növ müxtəliflikləri
Titanlı-, xromlu-, vanadiumlu- və b. maqnetitlər.
Xassələri
Rəng – dəmiri-qara; Mineralın cizgisinin rəngi – qara; Parıltı – metal, bəzən yarımmetal; Şəffaflıq – qeyri-şəffaf; Sıxlıq – 4,9-5,2; Sərtlik – 5,5-6; Kövrəkdir; Ayrılma – yoxdur; Bölünmə – nadir hallarda {111} üzrə; Başqa xassələr – güclü, bəzən polyar maqnit xassəsi təzahür edir; Morfologiya – kristallar: oktaedrik, nisbətən az rombododekaedrik; İkiləşmə: {111} – şpinel qanunu üzrə; Mineral aqreqatları: dənəvər, sıx, radial -şüalı, böyrəkvarı, hisə (dudaya) bənzər kütlələr, xrizotil-asbest, bitki qalıqları və s. üzrə psevdomorfozalar.
Mənşəyi və yayılması
Poligen mineraldır. Ən iri yığınları maqmatik, kontakt-metasomatik və regional-metamorfik proseslər nəticəsində əmələ gəlir. Maqmatik mənşəli maqnetitə əsasən qabbro, norit, piroksenit, anortozitlərdə və aksessor mineral kimi müxtəlif püskürmə süxürlarında (ultraəsasidən turşadək) rast gəlinir. Həmçinin karbonatitlərdə, bəzən peqmatitlərdə qeyd edilir. Nadir hallarda vulkan yamaclarında maqnetitin soyumuş, içərisində hematit və apatit aşqarı olan lava axınları müşahidə edilir. Fumarolların fəaliyyəti ilə əlaqədar olan süxurlarda da maqnetit tapıntıları məlumdur. Maqnetitin kontakt-metasomatik əmələgəlmələri karbonat süxurları ilə qranit və siyenitlərin kontakt zonasında formalaşan kalsiumlu və maqneziumlu skarnlarda qeyd edilir. Maqnetitin regional - metamorfik mənşəli mühüm topluları limonit cisimlərinin və dəmirlə zənginləşmiş çökmə süxur qatlarının dəyişilmə prosesinin məhsulu olub, dəmirli kvarsitlər və roqoviklər içərisində yerləşir. Mineralın hidrotermal əmələgəlmələri, adətən, sulfidlərlə birlikdə müşahidə olunur. Maqnetit həm də ekzogen proseslər nəticəsində əmələ gəlir. Dayanıqlı kimyəvi birləşmə kimi səpintilərdə toplanır. Meteoritlərdə və ay süxurlarında aşkar olunmuşdur. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: hematit, ilmenit, pirrotin, pentlandit, xalkopirit, pirit, sfalerit, qalenit, kvars, apatit, qranat, xlorit, epidot, kalsit, skapolit, və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Kirunavaara və Lüssavaara (İsveç); Maqnitoqorski, Kusinski, Kovdorski yataqları, Vısokaya və Blaqodat dağları, Jeleznıy Kryaj (Rusiya); Krivoy Roq (Ukrayna); Filizli Dağlar (Almaniya); Buşveld (CAR); Labrador yarımadası (Kanada); Yuxarı göllər rayonu (ABŞ) və b. Azərbaycanda maqnetitin nəhəng kütlələri Daşkəsən dəmir filizi yatağında toplanmışdır. Habelə Şimali-Daşkəsən dəmir filizi - kobalt, Darvadağ (Novo-İvanovka) dəmir filizi (Gədəbəy rayonu) yataqlarında, Çardağlı və Atabəy hematit təzahürlərində (Şəmkir rayonu) qeyd edilir. Tez-tez çökmə mənşəli dəmir filizi təzahürlərində rast gəlir: Daşkəsən (Tutunsar, Bayansar, Göylük, Zəylik və b.) və Şəmkir (Çinarlıdərə, İrmaşlıdərə, Novludərə, Suludərə, Seyfəlli və b.) rayonlarında titanlı-maqnetitli qumdaşlarında, Xəzər dənizinin Lənkəran-Astara sahillərində avqit-titanlı-maqnetitli qumlarda yayılmışdır. Maqnetit həmçinin bir sıra kolçedan, polimetal, mis- və molibden-porfir, qızıl filizi obyektlərində də (Ağdərə, Mehmana, Göydərə, Filizçay, Katsdağ, Ağduzdağ filiz sahəsi və b.) qeyd edilir.
Tətbiqi
Mühüm dəmir filizidir.
İstinadlar
- Strunz K. H., Tennyson C. Mineralogische Tabellen : Eine Klassifizierung der Mineralien auf kristallchemischer Grundlage, mit einer Einfuhrung in die Kristallchemie. 8 Leypsiq: Akademische Verlagsgesellschaft, 1982.
- mineralienatlas.de (ing.).
Xarici keçidlər
- THE MINERAL MAGNETITE
Mənbə
- Azərbaycan mineralları. Bakı: Nafta-Press, 2004.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Maqnetit FeFe2O4 Kubik sinqoniya Rast gelme tezliyi skalasi her yerde rast gelen MaqnetitUmumi melumatlarKateqoriya MineralFormul tekrarlanan vahid Fe Fe O IV B 01bXususiyyetleriKristalloqrafik sinqoniya kubik sinqoniyaqaraSixliq 5 175 q sm Vikianbarda elaqeli mediafayllarNov muxteliflikleriTitanli xromlu vanadiumlu ve b maqnetitler XasseleriReng demiri qara Mineralin cizgisinin rengi qara Parilti metal bezen yarimmetal Seffafliq qeyri seffaf Sixliq 4 9 5 2 Sertlik 5 5 6 Kovrekdir Ayrilma yoxdur Bolunme nadir hallarda 111 uzre Basqa xasseler guclu bezen polyar maqnit xassesi tezahur edir Morfologiya kristallar oktaedrik nisbeten az rombododekaedrik Ikilesme 111 spinel qanunu uzre Mineral aqreqatlari denever six radial suali boyrekvari hise dudaya benzer kutleler xrizotil asbest bitki qaliqlari ve s uzre psevdomorfozalar Menseyi ve yayilmasiPoligen mineraldir En iri yiginlari maqmatik kontakt metasomatik ve regional metamorfik prosesler neticesinde emele gelir Maqmatik menseli maqnetite esasen qabbro norit piroksenit anortozitlerde ve aksessor mineral kimi muxtelif puskurme suxurlarinda ultraesasiden tursadek rast gelinir Hemcinin karbonatitlerde bezen peqmatitlerde qeyd edilir Nadir hallarda vulkan yamaclarinda maqnetitin soyumus icerisinde hematit ve apatit asqari olan lava axinlari musahide edilir Fumarollarin fealiyyeti ile elaqedar olan suxurlarda da maqnetit tapintilari melumdur Maqnetitin kontakt metasomatik emelegelmeleri karbonat suxurlari ile qranit ve siyenitlerin kontakt zonasinda formalasan kalsiumlu ve maqneziumlu skarnlarda qeyd edilir Maqnetitin regional metamorfik menseli muhum toplulari limonit cisimlerinin ve demirle zenginlesmis cokme suxur qatlarinin deyisilme prosesinin mehsulu olub demirli kvarsitler ve roqovikler icerisinde yerlesir Mineralin hidrotermal emelegelmeleri adeten sulfidlerle birlikde musahide olunur Maqnetit hem de ekzogen prosesler neticesinde emele gelir Dayaniqli kimyevi birlesme kimi sepintilerde toplanir Meteoritlerde ve ay suxurlarinda askar olunmusdur Birlikde rast geldiyi minerallar hematit ilmenit pirrotin pentlandit xalkopirit pirit sfalerit qalenit kvars apatit qranat xlorit epidot kalsit skapolit ve b Mineralin tapildigi yerler Kirunavaara ve Lussavaara Isvec Maqnitoqorski Kusinski Kovdorski yataqlari Visokaya ve Blaqodat daglari Jelezniy Kryaj Rusiya Krivoy Roq Ukrayna Filizli Daglar Almaniya Busveld CAR Labrador yarimadasi Kanada Yuxari goller rayonu ABS ve b Azerbaycanda maqnetitin neheng kutleleri Daskesen demir filizi yataginda toplanmisdir Habele Simali Daskesen demir filizi kobalt Darvadag Novo Ivanovka demir filizi Gedebey rayonu yataqlarinda Cardagli ve Atabey hematit tezahurlerinde Semkir rayonu qeyd edilir Tez tez cokme menseli demir filizi tezahurlerinde rast gelir Daskesen Tutunsar Bayansar Goyluk Zeylik ve b ve Semkir Cinarlidere Irmaslidere Novludere Suludere Seyfelli ve b rayonlarinda titanli maqnetitli qumdaslarinda Xezer denizinin Lenkeran Astara sahillerinde avqit titanli maqnetitli qumlarda yayilmisdir Maqnetit hemcinin bir sira kolcedan polimetal mis ve molibden porfir qizil filizi obyektlerinde de Agdere Mehmana Goydere Filizcay Katsdag Agduzdag filiz sahesi ve b qeyd edilir TetbiqiMuhum demir filizidir IstinadlarStrunz K H Tennyson C Mineralogische Tabellen Eine Klassifizierung der Mineralien auf kristallchemischer Grundlage mit einer Einfuhrung in die Kristallchemie 8 Leypsiq Akademische Verlagsgesellschaft 1982 mineralienatlas de ing Xarici kecidlerTHE MINERAL MAGNETITEMenbeAzerbaycan minerallari Baki Nafta Press 2004