Hələ çar I Nikolayın dövründə (1825-1855) həyata keçirilmiş 1840-cı il 10 aprel qanunu ilə Talış əyalətinin əsasında yaradılmışdı. Lənkəran qəzası 1841-46 illərdə Kaspi vilayətinin tərkibinə daxil idi. 1846-cı il 14 dekabr tarixli fərmanla Şamaxı quberniyası təşkil edildikdə, onun tərkibinə qatılmışdı (1859 il Şamaxı zəlzələsindən sonra mərkəzi Bakıya köçürüldüyündən Bakı quberniyası adlandırılmışdı). Qəzanın mərkəzi Lənkəran şəhəri idi. Qəza Səbican, Lənkəran, Ərkivan məntəqələrindən və Muğan pristavlığından ibarət idi. Burada qəza idarəçi sistemi fəaliyyət göstərirdi.
Qafqaz təqviminin (1917 məlumatına görə, qəzanın ərazisi 4726,88 kv.verst idi. Lənkəran qəzasında yaşayan 185 518 nəfər əhalinin 183 583 nəfəri yerli sakinlər, 1935 nəfəri müvəqqəti yaşayanlar, 96 904 nəfəri kişi, 88 614 nəfəri qadın idi. Qəza əhalisinin 170 min nəfərə qədəri müsəlman idi. Çarizmin köçürmə siyasəti nəticəsində Lənkəran qəzasının əhalisinin tərkibində rusların sayı artmışdı. Həmin məlumata görə, qəzada 16 206 nəfər rus qeydiyyata alınmışdı (onların 6974 nəfəri pravoslav, 9232 nəfəri sektant idi). Lənkəran şəhərində ümumi olaraq 17 801 nəfər yaşayırdı. Qəzanın təsərrüfat həyatında taxılçılıq, çəltikçilik, balıqçılıq əsas yer tuturdu.
Fevral inqilabından (1917) sonra Lənkəranda sovetlər yarandı. Oktyabr çevrilişindən (1917) sonra Bakıda hakimiyyəti ələ keçirmiş Bakı Soveti quberniyaya daxil olan qəzaların, o cümlədən Lənkəran qəzasının zor gücünə sovetləşdirilməsinə çalışırdı. 1918-ci il aprelin 12-də Bakı Soveti Lənkərana 280 nəfərlik silahlı dəstə göndərdi və aprelin 14-də qəzada sovet hakimiyyətinin qurulması elan olundu, lakin 1918-ci il avqustun 4-də Lənkəran qəzasında sovet hakimiyyəti süqut etdi. Burada sağ eserlərlə "Muğan Müvəqqəti hərbi diktaturası və ya "Beşlər diktaturası" yaradıldı. "Muğan hökuməti" antiazərbaycan siyasəti yeridir, denikinçilərin Cənubi Qafqazda ağalığını təmin etməyə çalışırdı. Bolşeviklər də Lənkəranda hakimiyyəti ələ keçirməyə cidd-cəhd göstərirdilər. Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Qafqaz Diyar Komitəsi Lənkəranda gizli radiostansiya təşkil etmiş, sovet hakimiyyəti tərəfdarlarına hərbi və maddi kömək göstərmişdi. "Muğan hökuməti" 1919-cu il aprelin 25-də yıxıldı, Muğan Sovet Respublikası (1919-cu il 25 aprel - 27 iyul) quruldu. Muğan Sovet Respublikası Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini tanımaqdan imtina etdi. Bəzi sosialist tədbirlərinə baxmayaraq, Muğan Sovet Respublikası xalq arasında nüfuz qazana bilmədi və iyulun 27-də süquta uğradı. Lənkəran qəzasında hakimiyyət Muğan qüvvələrinin əlinə keçdi. Ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpasına xüsusi önəm verən Cümhuriyyət Hökuməti Lənkəran qəzasında öz hakimiyyətinin qurulması uğrunda fəal mübarizəyə başladı. Bu məqsədlə xüsusi dəstə təşkil olundu. Hərbi nazir Səməd bəy Mehmandarov iyulun 23-də Lənkəran qəzasının sakinlərinə müraciət imzaladı. Müraciətdə deyilirdi: "Vətəndaşlar! Azərbaycan Cümhuriyyəti hökumətinin iradəsi ilə mən Lənkəran qəzasına dəstə göndərirəm. Vətəndaş müharibəsinə birdəfəlik son qoymaq, qayda-qanun yaratmaq, sizi dinc əhaliyə əzab verən zorakı dəstələrdən və qatillərdən azad etmək işi bu dəstəyə tapşırılıb. Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olan qəzada məskunlaşmış bütün millətlərə ədalətli münasibət bəsləyən Azərbaycan qoşunları sizin yanınıza qanunçuluğun daşıyıcısı kimi gəlirlər... Bununla bərabər, məlum edirəm ki, sovetlər, komitələr və ya "Muğan respublikası" adı altında hər hansı özbaşına təşkilatın yaradılmasına yol verilməyəcəkdir...".
Lənkəran əməliyyatı uğurla başa çatdı. Avqustun sonunda Lənkəran dəstəsi qarşıya qoyulan vəzifəni yerinə yetirdi. 1919-cu ilin avqustundan Lənkəran qəzasında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin suveren hüquqları bərpa edildi. Aprel işğalından (1920) sonra Cümhuriyyət hakimiyyətinin süqutu nəticəsində 1920-ci il mayın 3-də Lənkəran qəzasında yenidən sovet hakimiyyəti quruldu. Azərbaycanın rayonlaşdırılması ilə əlaqədar olaraq, Lənkəran qəzası 1929-cu ildə ləğv edildi.
Əhalisi
Etnik tərkib, dil və din
1851–ci ildə Rusiyada əhali sayının araşdırılması üçün həyata keçirilmiş IX təftişə əsasən, inzibati cəhətdən Bakı, Şamaxı, Lənkəran, Nuxa və Şuşa qəzalarını əhatə edən Şamaxı quberniyasının əhalisi 319.923 nəfəri kişilər, 283.083 nəfəri qadınlar olmaqla 603.006 nəfər idi. Əhalinin ümumi sayı haqqında məlumatlar imperiyanın Maliyyə Nazirliyinin Zaqafqaziya idarəsi tərəfindən təqdim olunmuşdu. Qəzalar üzrə qadınların ayrıca sayını müəyyən etmək münkün olmamışdır. Kişilərin qəzalar üzrə sayı haqqında məlumatlar isə Tiflisdən həqiqi dövlət məsləhətçisi Aleksey Fyodoroviç Kruzenştern tərəfindən təqdim olunmuşdu. Beləliklə, həmin məlumatlara əsasən Lənkəran qəzasının bütün yaşayış yerlərində kişi cinsindən toplam 43.198 nəfər əhali yaşayırdı.
Lənkəran qəzasının etnik xəritəsi, 1880-ci ildə tərtib edilib.
1859-1864-cü illər kameral təsviri
Bakı quberniyasının 1859-1864-cü illərə təsadüf edən kameral təsvirinə əsasən:
Toplam qəza əhalisi: 79 258 nəfər
Oturaq əhali: 74 011 nəfər
Kənd əhalisi: 70 272 nəfər
Şəhər (Lənkəran) əhalisi: 3 739 nəfər
milliyyəti göstərilmədən: 3 739 nəfər
Köçəri əhali: 5 247 nəfər
Kənd əhalisi və köçəri əhali birlikdə: 75 519 nəfər. Onlardan milliyyətinə görə:
О народонаселенiи Россiи по губернiямъ и уѣздамъ: LXII. Шемахинская губернiя, стр. 154. // Девятая ревизiя. Изслѣдованiе о числѣ жителей въ Россiи въ 1851 году Петра Кеппена. Санктпетербургь: Вь Типографiи Императорской Академiи наукь, 1857, 297 стр.
Qeydlər
Mənbədə Tatar və Şahsevənlər.
İstinadlar
↑ О народонаселенiи Россiи по губернiямъ и уѣздамъ: LXII. Шемахинская губернiя, стр. 154. // Девятая ревизiя. Изслѣдованiе о числѣ жителей въ Россiи въ 1851 году Петра Кеппена. Санктпетербургь: Вь Типографiи Императорской Академiи наукь, 1857, 297 стр.
Списки населенных мест Российской Империи. По Кавказскому краю составленные и издаваемые Кавказским статистическим комитетом при Главном управлении Наместника Кавказского. LXV. Бакинская губерния. Списокь населенных мест по сведениямь 1859 по 1864 годь. Кавказскимь стататистическимь комитетомь при Главном управлении наместника кавказского. Составлен главным редактором Комитета Н. Зейдлицем. Тифлись. В Типографии главного управления наместника кавказского. 26 ноября 1870 г./Содержание: Спискок населённых мест Бакинской губернии. стр. 79[ölü keçid]
↑ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа :Ленкоранский уезд (перепись 1926 года)
Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия) :Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России-Ленкоранский уезд вес-Источник : Первая Всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Таблица XIII. Распределение населения по родному языку. (Губернские итоги). Т.Т.51-89. С.-Петербург: 1903-1905
Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия) :Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России-город Ленкорань-Источник : Первая Всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Таблица XIII. Распределение населения по родному языку. (Губернские итоги). Т.Т.51-89. С.-Петербург: 1903-1905
lənkəran, qəzası, Ленкоранский, уезд, rusiya, imperiyası, kaspi, vilayəti, şamaxı, bakı, quberniyaları, tərkibində, azərbaycan, demokratik, respublikası, zaqafqaziya, sosialist, federativ, sovet, respublikası, azərbaycan, sovet, sosialist, respublikası, tərkib. Lenkeran qezasi rus Lenkoranskij uezd Rusiya Imperiyasi Kaspi vilayeti Samaxi ve Baki quberniyalari terkibinde Azerbaycan Demokratik Respublikasi ve Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasi Azerbaycan Sovet Sosialist Respublikasi terkibinde terkibinde movcud olmus inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Lenkeran seheri idi Lenkeran qezasiQezanin gerbi Quberniyanin gerbiOlke Rusiya Imperiyasi Rusiya ImperiyasiQuberniya Baki quberniyasiMerkezi LenkeranYaradilib 1840Legv edilib 1929Sahesi 5 4 min km Ehalisi 79 258 1859 1864 130 987 1897 208 479 1926 XeriteBaki qezasi Quba qezasi Samaxi qezasi Goycay qezasi Cavad qezasi Lenkeran qezasi Mundericat 1 Tarixi 2 Ehalisi 2 1 Etnik terkib dil ve din 2 1 1 1859 1864 cu iller kameral tesviri 2 1 2 1926 ci il siyahiyaalinmasi 2 2 Dili 2 2 1 1897 ci il siyahiyaalinmasi 2 2 2 1926 ci il siyahiyaalinmasi 3 Menbe 4 Qeydler 5 Istinadlar 6 Hemcinin baxTarixi RedakteHele car I Nikolayin dovrunde 1825 1855 heyata kecirilmis 1840 ci il 10 aprel qanunu ile Talis eyaletinin esasinda yaradilmisdi Lenkeran qezasi 1841 46 illerde Kaspi vilayetinin terkibine daxil idi 1846 ci il 14 dekabr tarixli fermanla Samaxi quberniyasi teskil edildikde onun terkibine qatilmisdi 1859 il Samaxi zelzelesinden sonra merkezi Bakiya kocurulduyunden Baki quberniyasi adlandirilmisdi Qezanin merkezi Lenkeran seheri idi Qeza Sebican Lenkeran Erkivan menteqelerinden ve Mugan pristavligindan ibaret idi Burada qeza idareci sistemi fealiyyet gosterirdi Qafqaz teqviminin 1917 melumatina gore qezanin erazisi 4726 88 kv verst idi Lenkeran qezasinda yasayan 185 518 nefer ehalinin 183 583 neferi yerli sakinler 1935 neferi muveqqeti yasayanlar 96 904 neferi kisi 88 614 neferi qadin idi Qeza ehalisinin 170 min nefere qederi muselman idi Carizmin kocurme siyaseti neticesinde Lenkeran qezasinin ehalisinin terkibinde ruslarin sayi artmisdi Hemin melumata gore qezada 16 206 nefer rus qeydiyyata alinmisdi onlarin 6974 neferi pravoslav 9232 neferi sektant idi Lenkeran seherinde umumi olaraq 17 801 nefer yasayirdi Qezanin teserrufat heyatinda taxilciliq celtikcilik baliqciliq esas yer tuturdu Fevral inqilabindan 1917 sonra Lenkeranda sovetler yarandi Oktyabr cevrilisinden 1917 sonra Bakida hakimiyyeti ele kecirmis Baki Soveti quberniyaya daxil olan qezalarin o cumleden Lenkeran qezasinin zor gucune sovetlesdirilmesine calisirdi 1918 ci il aprelin 12 de Baki Soveti Lenkerana 280 neferlik silahli deste gonderdi ve aprelin 14 de qezada sovet hakimiyyetinin qurulmasi elan olundu lakin 1918 ci il avqustun 4 de Lenkeran qezasinda sovet hakimiyyeti suqut etdi Burada sag eserlerle Mugan Muveqqeti herbi diktaturasi ve ya Besler diktaturasi yaradildi Mugan hokumeti antiazerbaycan siyaseti yeridir denikincilerin Cenubi Qafqazda agaligini temin etmeye calisirdi Bolsevikler de Lenkeranda hakimiyyeti ele kecirmeye cidd cehd gosterirdiler Rusiya Kommunist bolsevikler Partiyasi Qafqaz Diyar Komitesi Lenkeranda gizli radiostansiya teskil etmis sovet hakimiyyeti terefdarlarina herbi ve maddi komek gostermisdi Mugan hokumeti 1919 cu il aprelin 25 de yixildi Mugan Sovet Respublikasi 1919 cu il 25 aprel 27 iyul quruldu Mugan Sovet Respublikasi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetini tanimaqdan imtina etdi Bezi sosialist tedbirlerine baxmayaraq Mugan Sovet Respublikasi xalq arasinda nufuz qazana bilmedi ve iyulun 27 de suquta ugradi Lenkeran qezasinda hakimiyyet Mugan quvvelerinin eline kecdi Olkenin erazi butovluyunun berpasina xususi onem veren Cumhuriyyet Hokumeti Lenkeran qezasinda oz hakimiyyetinin qurulmasi ugrunda feal mubarizeye basladi Bu meqsedle xususi deste teskil olundu Herbi nazir Semed bey Mehmandarov iyulun 23 de Lenkeran qezasinin sakinlerine muraciet imzaladi Muracietde deyilirdi Vetendaslar Azerbaycan Cumhuriyyeti hokumetinin iradesi ile men Lenkeran qezasina deste gonderirem Vetendas muharibesine birdefelik son qoymaq qayda qanun yaratmaq sizi dinc ehaliye ezab veren zoraki destelerden ve qatillerden azad etmek isi bu desteye tapsirilib Azerbaycanin ayrilmaz hissesi olan qezada meskunlasmis butun milletlere edaletli munasibet besleyen Azerbaycan qosunlari sizin yaniniza qanunculugun dasiyicisi kimi gelirler Bununla beraber melum edirem ki sovetler komiteler ve ya Mugan respublikasi adi altinda her hansi ozbasina teskilatin yaradilmasina yol verilmeyecekdir Lenkeran emeliyyati ugurla basa catdi Avqustun sonunda Lenkeran destesi qarsiya qoyulan vezifeni yerine yetirdi 1919 cu ilin avqustundan Lenkeran qezasinda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin suveren huquqlari berpa edildi Aprel isgalindan 1920 sonra Cumhuriyyet hakimiyyetinin suqutu neticesinde 1920 ci il mayin 3 de Lenkeran qezasinda yeniden sovet hakimiyyeti quruldu Azerbaycanin rayonlasdirilmasi ile elaqedar olaraq Lenkeran qezasi 1929 cu ilde legv edildi Ehalisi RedakteEtnik terkib dil ve din Redakte 1851 ci ilde Rusiyada ehali sayinin arasdirilmasi ucun heyata kecirilmis IX teftise esasen inzibati cehetden Baki Samaxi Lenkeran Nuxa ve Susa qezalarini ehate eden Samaxi quberniyasinin ehalisi 319 923 neferi kisiler 283 083 neferi qadinlar olmaqla 603 006 nefer idi 1 Ehalinin umumi sayi haqqinda melumatlar imperiyanin Maliyye Nazirliyinin Zaqafqaziya idaresi terefinden teqdim olunmusdu 1 Qezalar uzre qadinlarin ayrica sayini mueyyen etmek munkun olmamisdir 1 Kisilerin qezalar uzre sayi haqqinda melumatlar ise Tiflisden heqiqi dovlet meslehetcisi Aleksey Fyodorovic Kruzenstern terefinden teqdim olunmusdu 1 Belelikle hemin melumatlara esasen Lenkeran qezasinin butun yasayis yerlerinde kisi cinsinden toplam 43 198 nefer ehali yasayirdi 1 Lenkeran qezasinin etnik xeritesi 1880 ci ilde tertib edilib 1859 1864 cu iller kameral tesviri Redakte Baki quberniyasinin 1859 1864 cu illere tesaduf eden kameral tesvirine esasen 2 Toplam qeza ehalisi 79 258 neferOturaq ehali 74 011 neferKend ehalisi 70 272 nefer Seher Lenkeran ehalisi 3 739 nefermilliyyeti gosterilmeden 3 739 nefer dd Koceri ehali 5 247 nefer Kend ehalisi ve koceri ehali birlikde 75 519 nefer Onlardan milliyyetine gore Azerbaycanlilar q 1 35 035 nefer Talislar 34 344 nefer Ruslar 5 534 nefer milliyyeti gosterilmeden 606 nefer dd dd 1926 ci il siyahiyaalinmasi Redakte Lenkeran qezasi ehalisinin milli terkibi 3 Etnik qrup Butun qeza Lenkeran s Sara ada Astara d Astarxan Bazar d Boradigah d Veryaduz d Lerik d Masalli d Mistan d Prisib d Suruk d cemi 208 479 12 078 757 22 882 37 598 28 622 20 742 11 702 27 536 10 835 17 354 18 373turk 111 181 9 301 161 2 471 31 248 5 540 20 455 1 315 24 448 3 502 12 048 692talis 77 261 222 18 609 21 912 108 10 328 1 885 7 256 18 16 923rus 13 384 1 869 544 716 3 695 855 77 5 579 12 4 334 698Dili Redakte 1897 ci il siyahiyaalinmasi Redakte Lenkeran qezasi ehalisinin dili Diller Butun qeza 4 Lenkeran s 5 cemi 130 987 8 733Azerbaycan turkcesi 84 725 5 600Talis dili 34 991 973Rus dili 9 481 1 277Ermeni dili 483 299Ukrayn dili 243 91Polyak dili 208 113Yehudi dili 207 150Mordov 169 1Alman 132 111Fars 89 34Turk 82 1Tat 74 30Gurcu 17 11Avar 14 8Yunan 9 1Litva 5 Belorus 4 1Lezgi 4 2Isvec 2 diger 51 301926 ci il siyahiyaalinmasi Redakte Lenkeran qezasi ehalisinin dili 3 Diller Butun qeza Lenkeran s Sara ada Astara d Astarxan Bazar d Boradigah d Veryaduz d Lerik d Masalli d Mistan d Prisib d Suruk d cemi 208 479 12 078 757 22 882 37 598 28 622 20 742 11 702 27 536 10 835 17 354 18 373Turk 108 715 9 466 180 1 826 32 168 5 743 19 595 65 23 342 3 541 11 978 811Talis 80 556 204 20 018 21 812 920 10 794 2 720 7 260 12 16 816Rus 13 481 1 927 545 732 3 702 858 78 5 580 12 4 344 698Ermeni 498 199 13 23 16 24 15 1 206 1Menbe RedakteO narodonaselenii Rossii po guberniyam i uѣzdam LXII Shemahinskaya guberniya str 154 Devyataya reviziya Izslѣdovanie o chislѣ zhitelej v Rossii v 1851 godu Petra Keppena Sanktpeterburg V Tipografii Imperatorskoj Akademii nauk 1857 297 str Qeydler Redakte Menbede Tatar ve Sahsevenler Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 O narodonaselenii Rossii po guberniyam i uѣzdam LXII Shemahinskaya guberniya str 154 Devyataya reviziya Izslѣdovanie o chislѣ zhitelej v Rossii v 1851 godu Petra Keppena Sanktpeterburg V Tipografii Imperatorskoj Akademii nauk 1857 297 str Spiski naselennyh mest Rossijskoj Imperii Po Kavkazskomu krayu sostavlennye i izdavaemye Kavkazskim statisticheskim komitetom pri Glavnom upravlenii Namestnika Kavkazskogo LXV Bakinskaya guberniya Spisok naselennyh mest po svedeniyam 1859 po 1864 god Kavkazskim statatisticheskim komitetom pri Glavnom upravlenii namestnika kavkazskogo Sostavlen glavnym redaktorom Komiteta N Zejdlicem Tiflis V Tipografii glavnogo upravleniya namestnika kavkazskogo 26 noyabrya 1870 g Soderzhanie Spiskok naselyonnyh mest Bakinskoj gubernii str 79 olu kecid 1 2 Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Lenkoranskij uezd perepis 1926 goda Demoskop Weekly ezhenedelnaya demograficheskaya gazeta Elektronnaya versiya Pervaya vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g Raspredelenie naseleniya po rodnomu yazyku i uezdam Rossijskoj Imperii krome gubernij Evropejskoj Rossii Lenkoranskij uezd ves Istochnik Pervaya Vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g Tablica XIII Raspredelenie naseleniya po rodnomu yazyku Gubernskie itogi T T 51 89 S Peterburg 1903 1905 Demoskop Weekly ezhenedelnaya demograficheskaya gazeta Elektronnaya versiya Pervaya vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g Raspredelenie naseleniya po rodnomu yazyku i uezdam Rossijskoj Imperii krome gubernij Evropejskoj Rossii gorod Lenkoran Istochnik Pervaya Vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g Tablica XIII Raspredelenie naseleniya po rodnomu yazyku Gubernskie itogi T T 51 89 S Peterburg 1903 1905Hemcinin bax RedakteBaki quberniyasi Lenkeran seheri Talis xanligiMenbe https az wikipedia org w index php title Lenkeran qezasi amp oldid 6015145, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}