Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Ağıriyli ardıc (lat. Juniperus foetidissima) — bitkilər aləminin şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinin ardıc cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir - NT. Azərbaycanın nadir növdür.
| Ağıriyli ardıc | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Ağıriyli ardıc | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Qısa morfoloji təsviri
5-6 (16) m-ə qədər hündürlüyə malik ağac və ya 1,5- hündürlüyündə koldur. Yarpaqları tünd-yaşıl budaqcıqlarda lansetşəkilli, budaqlarda rombaoxşardır. Qozameyvələri dik dayanmışdır və ya azca sallaqdır, kürəvari və ya yumurtaşəkillidir. Toxumları 1-2 və bəzən 3 ədəd olub, oval və ya yumurtavari, açıq-qəhvəyi rəngdədir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Aprel-may aylarında tozlanır. Toxumla çoxalır. Qozameyvələri ikinci il oktyabr-dekabr aylarında tamam yetişir. Tozlanması anemofildir. Kserofitdir. Havanın quraqlığına və istiliyinə davamlıdır. Torpaq-qrunt şəraitinə tələbkar deyil, torpağın şoranlığına nisbətən davamlıdır. 300-350 ilə qədər yaşayır. Aşağı dağ qurşağından yuxarı dağ qurşağınadək, dəniz səviyyəsindən 1000 m-ə qədər yüksəkliklərdə yayılmışdır. Quru yamaclarda seyrək meşə əmələ gətirir, bundan başqa daşlı-çınqıllı və gilli yamaclarda, uçurumlarda və qayaların üzərində dağınıq halda, tək-tək və qrupla çürüntülü-karbonatlı, boz-qəhvəyi torpaqlarda bitir. Ardıc, yabanı püstə və ardıc seyrək meşəliyinin əsas bitki növlərindən biridir. Çox az hallarda bu meşəliklərdə dominant olur. Dərman bitkisidir.
Yayılması
Böyük Qafqazın şərq hissəsi (Şamaxı, Qəbələ və Ağdaş rayonları), Böyük Qafqazın Quba hissəsi (Quba və Altıağac rayonları), Kiçik Qafqazın şimalı (Samux rayonu), Bozqır yaylası (Şəki rayonu), Kiçik Qafqazın cənubu (Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarında) və Naxçıvanın dağlıq hissəsində (Şahbuz rayonu).
Sayı və tendensiyası
Bozdağ silsiləsində geniş yayılmasına baxmayaraq gələcəkdə azalma tendensiyası proqnozlaşdırılır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Mal-qaranın otarılması, yanğınlar, sistemsiz kəsilmə, təbii bərpanın zəif getməsi.
Mühafizə tədbirləri
Şahdağ və Altıağac Milli Parklarında, Türyançay, Şahbuz və Eldar şamı Dövlət Təbiət Qoruqlarında mühafizə olunur.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Agiriyli ardic lat Juniperus foetidissima bitkiler aleminin sobesinin i yneyarpaqlilar sinfinin cupressales destesinin servkimiler fesilesinin ardic cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Tehlukeli hedde yaxin olanlar kateqoriyasina aiddir NT Azerbaycanin nadir novdur Agiriyli ardicElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Sobe Sinif IyneyarpaqlilarYarimsinif Deste CupressalesFesile ServkimilerYarimfesile ServlerCins ArdicNov Agiriyli ardicBeynelxalq elmi adiJuniperus foetidissima Willd 1806Sekil axtarisiITIS 822544NCBI 1719643EOL 1034928Qisa morfoloji tesviri5 6 16 m e qeder hundurluye malik agac ve ya 1 5 hundurluyunde koldur Yarpaqlari tund yasil budaqciqlarda lansetsekilli budaqlarda rombaoxsardir Qozameyveleri dik dayanmisdir ve ya azca sallaqdir kurevari ve ya yumurtasekillidir Toxumlari 1 2 ve bezen 3 eded olub oval ve ya yumurtavari aciq qehveyi rengdedir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriAprel may aylarinda tozlanir Toxumla coxalir Qozameyveleri ikinci il oktyabr dekabr aylarinda tamam yetisir Tozlanmasi anemofildir Kserofitdir Havanin quraqligina ve istiliyine davamlidir Torpaq qrunt seraitine telebkar deyil torpagin soranligina nisbeten davamlidir 300 350 ile qeder yasayir Asagi dag qursagindan yuxari dag qursaginadek deniz seviyyesinden 1000 m e qeder yuksekliklerde yayilmisdir Quru yamaclarda seyrek mese emele getirir bundan basqa dasli cinqilli ve gilli yamaclarda ucurumlarda ve qayalarin uzerinde daginiq halda tek tek ve qrupla curuntulu karbonatli boz qehveyi torpaqlarda bitir Ardic yabani puste ve ardic seyrek meseliyinin esas bitki novlerinden biridir Cox az hallarda bu meseliklerde dominant olur Derman bitkisidir Yayilmasi Boyuk Qafqazin serq hissesi Samaxi Qebele ve Agdas rayonlari Boyuk Qafqazin Quba hissesi Quba ve Altiagac rayonlari Kicik Qafqazin simali Samux rayonu Bozqir yaylasi Seki rayonu Kicik Qafqazin cenubu Cebrayil ve Zengilan rayonlarinda ve Naxcivanin dagliq hissesinde Sahbuz rayonu Sayi ve tendensiyasiBozdag silsilesinde genis yayilmasina baxmayaraq gelecekde azalma tendensiyasi proqnozlasdirilir Mehdudlasdirici amillerMal qaranin otarilmasi yanginlar sistemsiz kesilme tebii berpanin zeif getmesi Muhafize tedbirleriSahdag ve Altiagac Milli Parklarinda Turyancay Sahbuz ve Eldar sami Dovlet Tebiet Qoruqlarinda muhafize olunur IstinadlarHemcinin bax