Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Hənəfi Mehmed Əfəndi (v. 1658, Konstantinopol) — Osmanlı alimi, müdərrisi və şeyxülislamı.
| Hənəfi Mehmed Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Xocazadə Məsud Əfəndi |
| Sonrakı | Balizadə Mustafa Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | qazı |
Həyatı
Naxçıvanda dünyaya gəlmişdir. Bir müddət burada təhsil gördükdən sonra İstanbula gəldi. İstanbulda müxtəlif müəllimlərdən dərslər aldı, məzun olduqdan sonra 40 axca maaşla müdərrisliyə başladı. 1625-ci ildə Təkirdağda Rüstəm Paşa mədrəsəsinə təyin edildi. Ertəsi il Osman Paşa mədrəsəsinə, iki il sonra Mehmed Paşa mədrəsəsinə, 1630-cu ildə Əsməhan Sultan mədrəsəsinə, 1631-ci ildə Sahn-ı səman mədrəsəsinə, ardından Ədirnədəki Bəyazid mədrəsəsinə və Səlimiyə mədrəsəsinə müdərris təyin olundu.
1634–1638-ci illərdə qazı olaraq Mədinədə xidmət göstərdi. Daha sonra Misir (1641–1643) və Ədirnə (1646–1647) qazısı oldu. 1648-ci ildə Anadolu qazəsgərliyinə gətirilsə də, həmin il bu vəzifədən alındı. 3 sentyabr 1651 tarixində toplanan məclisdə sədrəzəm Siyavuş Paşanın dəstəyilə şeyxülislamlığa gətirildi. Şeyxülislam möhürünü alsa da, siyasi vəziyyətin ağırlığı səbəbilə həmin gün vəzifədən alındı və Rumeli qazəsgəri seçildi. Bir il sonra Ankara qəzası iqta olaraq Mehmed Əfəndiyə bağışlandı.
Hənəfi Mehmed Əfəndi 17 iyul 1656 tarixində Xocazadə Məsud Əfəndinin yerinə şeyxülislamlığa gətirildi. Ancaq yaşlı olması və karlıq dərəcəsində olması səbəbilə bu vəzifəsində 4 ay qala bildi. 21 noyabrda vəzifədən alındı.
XVII əsrin ortalarında səltənətin yeniçəri ağalarının və Validə Kösəm Sultanın idarəsində olduğu, üləmanın dövlət işlərinə müdaxilə etdiyi illərdə qazəsgər və şeyxülislam olaraq xidmət göstərən Hənəfi Mehmed Əfəndi Sultan İbrahimin taxtdan salınması və öldürülməsi, Kösəm Sultanın qətli, Sultan IV Mehmedin cülusu hadisələrinə şahid olmuşdur. Sultan İbrahimin taxtdan salınması əsnasında şeyxülislam Əbdürrəhim Əfəndi və Qaraçələbizadə ilə birlikdə Validə Kösəm Sultana vəziyyət haqqında məlumat vermiş, Kösəm Sultanın 7 yaşındakı uşağı taxta keçirməkdə olan tərəddüdünü isə "ağılsız böyüyün səltənətindənsə, ağıllı uşağın səltənəti caizdir" deyərək aradan qaldırmışdır. Daha sonra Validə Kösəm Sultanın qətlindən sonra vəziyyətin sabitləşməsində önəmli rol oynamışdır.
Hənəfi Mehmed Əfəndi 1 oktyabr 1658-ci ildə vəfat etmiş, cənazəsi Əyyubsultandakı Lələ Mustafa Paşa türbəsinin arxasında dəfn olunmuşdur.
Mənbə
- Müneccimbaşı, Sahâifü’l-ahbâr, III, 701;
- Naîmâ, Târih, IV, 9, 288;
- Uşşâkîzâde, Zeyl-i Şekāik (nşr. H. J. Kissling), Wiesbaden 1965, s. 314–315;
- Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, I, 264–265;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 66–67;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 471;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, s. 237, 257–258, 302;
- Danişmend, Kronoloji2, V, 127.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Henefi Mehmed Efendi v 1658 Konstantinopol Osmanli alimi muderrisi ve seyxulislami Henefi Mehmed Efendi49 Osmanli seyxulislamiEvvelkiXocazade Mesud EfendiSonrakiBalizade Mustafa EfendiSexsi melumatlarVefat tarixi 1 oktyabr 1658Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeri KonstantinopolFealiyyeti qaziHeyatiNaxcivanda dunyaya gelmisdir Bir muddet burada tehsil gordukden sonra Istanbula geldi Istanbulda muxtelif muellimlerden dersler aldi mezun olduqdan sonra 40 axca maasla muderrisliye basladi 1625 ci ilde Tekirdagda Rustem Pasa medresesine teyin edildi Ertesi il Osman Pasa medresesine iki il sonra Mehmed Pasa medresesine 1630 cu ilde Esmehan Sultan medresesine 1631 ci ilde Sahn i seman medresesine ardindan Edirnedeki Beyazid medresesine ve Selimiye medresesine muderris teyin olundu 1634 1638 ci illerde qazi olaraq Medinede xidmet gosterdi Daha sonra Misir 1641 1643 ve Edirne 1646 1647 qazisi oldu 1648 ci ilde Anadolu qazesgerliyine getirilse de hemin il bu vezifeden alindi 3 sentyabr 1651 tarixinde toplanan meclisde sedrezem Siyavus Pasanin desteyile seyxulislamliga getirildi Seyxulislam mohurunu alsa da siyasi veziyyetin agirligi sebebile hemin gun vezifeden alindi ve Rumeli qazesgeri secildi Bir il sonra Ankara qezasi iqta olaraq Mehmed Efendiye bagislandi Henefi Mehmed Efendi 17 iyul 1656 tarixinde Xocazade Mesud Efendinin yerine seyxulislamliga getirildi Ancaq yasli olmasi ve karliq derecesinde olmasi sebebile bu vezifesinde 4 ay qala bildi 21 noyabrda vezifeden alindi XVII esrin ortalarinda seltenetin yeniceri agalarinin ve Valide Kosem Sultanin idaresinde oldugu ulemanin dovlet islerine mudaxile etdiyi illerde qazesger ve seyxulislam olaraq xidmet gosteren Henefi Mehmed Efendi Sultan Ibrahimin taxtdan salinmasi ve oldurulmesi Kosem Sultanin qetli Sultan IV Mehmedin culusu hadiselerine sahid olmusdur Sultan Ibrahimin taxtdan salinmasi esnasinda seyxulislam Ebdurrehim Efendi ve Qaracelebizade ile birlikde Valide Kosem Sultana veziyyet haqqinda melumat vermis Kosem Sultanin 7 yasindaki usagi taxta kecirmekde olan tereddudunu ise agilsiz boyuyun seltenetindense agilli usagin selteneti caizdir deyerek aradan qaldirmisdir Daha sonra Valide Kosem Sultanin qetlinden sonra veziyyetin sabitlesmesinde onemli rol oynamisdir Henefi Mehmed Efendi 1 oktyabr 1658 ci ilde vefat etmis cenazesi Eyyubsultandaki Lele Mustafa Pasa turbesinin arxasinda defn olunmusdur MenbeMuneccimbasi Sahaifu l ahbar III 701 Naima Tarih IV 9 288 Ussakizade Zeyl i Sekaik nsr H J Kissling Wiesbaden 1965 s 314 315 Seyhi Vekayiu l fuzala I 264 265 Devhatu l mesayih s 66 67 Ilmiyye Salnamesi s 471 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 1 s 237 257 258 302 Danismend Kronoloji2 V 127