Nadejda Tolokonnikova

Nadejda Andreyevna Tolokonnikova (rus. Наде́жда Андре́евна Толоко́нникова; 7 noyabr 1989, Norilsk, Krasnoyarsk diyarı) — Pussy Riot feminist pank qrupunun rusiyalı üzvü, Mediazona onlayn nəşrinin və məhbusların hüquqlarının müdafiəsi Zona Prava təşkilatının təsisçisi (Mariya Alyoxina ilə birlikdə), "Voyna" musiqi qrupunun keçmiş üzvü.

Nadejda Tolokonnikova
Ümumi məlumatlar
Doğum adı	Надежда Андреевна Толоконникова
Ləqəbi	Толокно
Doğum tarixi	7 noyabr 1989(1989-11-07)(35 yaş)
Doğum yeri	Norilsk, Krasnoyarsk diyarı, RSFSR, SSRİ
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti	model^[d], sewing machine slave^[d], siyasi fəal^[d], musiqiçi, erotik video modeli^[d], incəsənət xadimi, kinorejissor, anarxist
Fəaliyyət illəri	2008-ci ildən
Janrlar	pank rok, pop musiqisi
Musiqi alətləri	piano
Təhsili	Moskva Dövlət Universitetinin Fəlsəfə fakültəsi^[d] (2006–)
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

O, 2012-ci il fevralın 21-də Xilaskar Məsih Kilsəsində baş vermiş “Punk dua xidməti “Tanrının bakirə anası, Putini qov!” aksiyasına görə cinayət təqibi ilə bağlı dünya şöhrəti qazanıb. Bu aksiyada iştirak etdiyinə görə o, 2012-ci il martın 3-də həbs edilib, 17 avqust 2012-ci ildə Xamovniçeski məhkəməsinin hökmü ilə “Xuliqanlıq” maddəsi ilə 2 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. O, 2013-cü il dekabrın 23-də amnistiyaya əsasən iki ay tez azadlığa buraxılıb. Həbsxanada olarkən o, məhbusların hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olub. Sərbəst buraxıldıqdan sonra Tolokonnikova Mariya Alyoxina ilə birlikdə rus məhbuslarının hüquqlarını müdafiə edən “Zona Prava” təşkilatının yaradılmasını elan edib.

O, hazırda Rusiyadan kənarda yaşayır, lakin təhlükəsizlik səbəbi ilə yaşayış yerini açıqlamır.

Həyatı

Nadejda Tolokonnikova 7 noyabr 1989-cu ildə Norilskdə anadan olub. O, ümumtəhsil məktəbini qızıl medalla, musiqi məktəbini fortepiano üzrə bitirib. Orta məktəbdə İrina Proxorovanın “Yeni ədəbiyyat icmalı” nəşriyyatının şəhərdə təşkil etdiyi mədəni tədbirlərdə iştirak edib.

Tolokonnikova 2006-cı ildəMoskvaya köçüb və dövlət hesabına Moskva Dövlət Universitetinin Fəlsəfə fakültəsinə daxil olub.

Nadejda 2009-cu ildən solçu radikal aksiyaçı hərəkat olan "Voina" sənət qrupunun keçmiş üzvüdür. Nadejda Tolokonnikova qrupa keçmiş əri Pyotr Verzilov ilə birlikdə daxil olub. O, "Voina"nın bir çox tədbirlərində o cümlədən K.A.Timiryazev adına Dövlət Biologiya Muzeyində (2008) və "Tarakan Məhkəməsində" (2010) iştirak edib.

2011-ci ilin mart ayından o, "Pussy Riot" feminist punk qrupunun üzvüdür.

30 dekabr 2021-ci ildə Rusiya Federasiyasının Ədliyyə Nazirliyi Nadejda Tolokonnikovanı media orqanlarının - “xarici agentlərin” reyestrinə əlavə edib.

2023-cü ilin martında məlum olub ki, Tolokonnikovaya qarşı “dindarların hisslərini təhqir etmək” maddəsi ilə cinayət işi açılıb və o, axtarışa verilib. 2023-cü ilin noyabrında məhkəmə onun həbsi ilə bağlı qiyabi qərar qəbul edib.

Şəxsi həyatı

Tolokonnikova həyat yoldaşı Pyotr Verzilov ilə 2007-ci ildə Dissent Marşına gedərkən.

Nadejda Tolokonnikova 2008-ci ildən 2016-cı ilə qədər "Voyna" qrupunun keçmiş fəalı Pyotr Verzilov ilə evli olub. Onların Qera Verzilova (4 mart 2008-ci il təvəllüdlü) adlı qızları var.

2018-ci ildə Nadejda Tolokonnikova özünü panseksual hesab etdiyini söyləyib.

2024-cü ilin yanvarında o, Los-Ancelesdə ABŞ vətəndaşı Con Cadvell ilə nigaha daxil olub..

Etiraz fəaliyyəti

2010-cu ilin yayında Tolokonnikova Ximki meşəsini qorumaq üçün aksiyalarda iştirak edib.

2011-ci il mayın 28-də, Rusiya Federasiyasının Sərhəd Mühafizəsi Gününü qeyd etdiyi gün, Yekaterina Samutseviç və Nadejda Tolokonnikova Moskva meriyasının icazəsi olmadan, Aleksandr bağı yaxınlığında və Moskva merinin ofisi yaxınlığında LGBT icmasının nümayəndələrinin mülki hüquqlarını müdafiə etmək üçün gey qürur marşında iştirak ediblər.

Tolokonnikova 2011-ci il iyunun 17-dən 20-dək Ximki meşəsində “Antiseliger” vətəndaş forumunun işində iştirakçı olub.

10 dekabr 2011-ci ildə Tolokonnikova Feminist və LGBT icmasının nümayəndəsi kimi Bolotnaya meydanındakı mitinqdə səhnədən çıxış edib. Aksiyada çıxışında o, “hər kəsi siyasi lider olmağa və müstəqil düşünməyə” çağırıb.

Nadejda özünün mənəvi "kompası" kimi koloniyada tərcümeyi-halı ilə tanış olduğu yazıçı və dissident Vladimir Bukovskini adlandırır. “The New York Times” qəzetinə müsahibəsində Tolokonnikova və Mariya Alyoxina gələcəkdə Rusiyada siyasi vəzifələr tutmaq niyyətində olduqlarını bildiriblər.

12 iyun 2015-ci il Rusiya Günündə o, məhbus forması geyinərək Moskvanın Bolotnaya meydanında Rusiya bayrağı tikməyə cəhd edib, bundan sonra polis tərəfindən saxlanılıb.

2016-cı ilin fevral ayında "Pussy Riot", Tolokonnikovanın prokuror kimi göründüyü “Çaika” adlı videolarını yayımlayıb. 14 mart 2016-cı ildə Nadejda Tolokonnikova Kölndə keçirilən Köln beynəlxalq ədəbi festivalında “İnqilaba bələdçi” kitabını təqdim ediblər.

30 yanvar 2019-cu ildə o, Tretyakov qalereyasından Arxip Kuincinin "Ai-Petri. Krım" tablosunun oğruları ilə həmrəy olduğunu bildirib və etiraf edib ki, əvvəllər Krımskidəki Tretyakov vadisindən müəyyən bir tablonu oğurlayaraq özü də oxşar cinayət törədib. Tolokonnikovanın sözlərinə görə, aksiya “Voyna” bədii qrupunun üzvləri ilə birgə həyata keçirilib.

"Tanrının bakirə anası, Putini qov!" aksiyası

Nadejda Tolokonnikova (Pussy Riot) Moskvanın Taqanski Rayon Məhkəməsinə gətirilən zaman. Foto: Denis Boçkarev.

21 fevral 2012-ci ildə "Pussy Riot"un digər dörd üzvü ilə birlikdə o, Xilaskar Məsih Kilsəsində qrupun "pank duası" adlandırdığı aksiya keçirdi. Aksiya “Tanrının bakirə anası, Putini qov!” adlandırılmışdı. Aksiyanın videoya çəkilib, YouTube-də yerləşdirilərək internetdə yayılması cinayət işinin başlanmasına səbəb olub. Martın 3-də o, bir qrup şəxs tərəfindən qabaqcadan əlbir olaraq, dini nifrət zəminində xuliqanlıq ittihamı ilə həbs edilib. "Pussy Riot"un daha iki üzvü Mariya Alyoxina və Yekaterina Samutseviç də saxlanılıb.

2012-ci il avqustun 17-də məhkəmə Tolokonnikovanı “ictimai asayişi kobud şəkildə pozmaqda, cəmiyyətə açıq-aşkar hörmətsizlik ifadə etməklə, dini nifrət və düşmənçilik zəminində törətməkdə” təqsirli bilib və onu ümumi rejimli cəzaçəkmə koloniyasında iki il müddətinə azadlıqdan məhrum edib. Tolokonnikova nə məhkəmədə, nə də sonra günahını etiraf etməyib, kilsədəki aksiyanın dinə zidd olmadığını, dinə zidd olmadığını bildirib. O, məhkəmədəki yekun nitqind bu barədə geniş çıxış edib: "İttiham tərəfi "Pussy Riot"un mahnı sözlərindən sitat gətirməkdən utanır, çünki onlar motivin olmamasının canlı sübutudur. Çox xoşuma gələn, bu fraqmentdən sitat gətirəcəyəm, məncə, çox vacibdir. Məsih Kilsəsindəki çıxışdan sonra verdiyimiz "Rusiya Reportyoru"na verdiyimiz müsahibədə - Biz dinə, xüsusən də pravoslavlığa hörmət edirik. Məhz buna görə böyük, parlaq xristian fəlsəfəsinin bu qədər bərbad şəkildə istifadə edilməsindən qəzəblənirik. Bizi ən gözəl şeyin indi dördayaq qoyması heyrətə gətirir. Biz hələ də bunun qarşısını alırıq. Və bütün bunları izləmək bizi çox incidir. Bizim tərəfimizdən heç bir nifrət və ədavət təzahürünün olmadığını bütün dindirilən müdafiə şahidləri, hətta şəxsən bizim haqqımızda verdiyi ifadələrdə də göstərirlər. Bundan əlavə, bütün digər xüsusiyyətlərlə yanaşı, istintaq təcridxanasında istintaqın tələbi ilə barəmdə aparılan psixoloji və psixiatrik ekspertizanın nəticələrini nəzərə almanızı xahiş edirəm. Mütəxəssislər bunları göstərdilər: həyatda riayət etdiyim dəyərlər “ədalət, qarşılıqlı hörmət, insanlıq, bərabərlik və azadlıqdır”. Bunu ekspert deyib. Məni tanımayan bir adam idi. Və yəqin ki, müstəntiq çox istərdi ki, ekspert başqa bir şey yazsın. Amma görünür, həqiqəti sevən və dəyərləndirənlər hələ də çoxdur. Və Müqəddəs Kitab haqlıdır".

Tolokonnikova Dövlət Departamentində Ned Prays və Entoni Blinkenlə görüşdə

23 sentyabr 2013-cü ildə Tolokonnikova aclıq aksiyası keçirdi və əri vasitəsilə "İnterfaks"a açıq məktub göndərərək, Partsa (Mordoviya) kəndindəki 14 saylı cəzaçəkmə müəssisəsindəki dözülməz iş və yaşayış şəraitini, koloniyanın rəis müavini, polkovnik-leytenant Yuri Kuyanovun təhdidlərini, gün ərzində məhbusların 16-17-saat işlədildiyini bildirib. O, deyib ki, demək olar ki, heç bir istirahət günü olmayan qadınlar döyülür, mənəvi və fiziki alçaldılır, soyuq işgəncələrə məruz qalır, keyfiyyətsiz yeməklərlə qidalanır və əsas gigiyena ehtiyaclarından məhrum edilir. Sonrakı rəsmi araşdırmalar bu məlumatı təsdiqləyib. 2018-ci ildə Federal Penitensiar Xidmət Tolokonnikovanın cəza çəkdiyi Mordoviya koloniyasında qadın məhbusların qul əməyindən istifadə etdiyini etiraf edib. Aydın olub ki, xüsusən, məhkumlar “sol” əmrləri yerinə yetirmək üçün səhər yeddidən səhər birə qədər işlədilirlər. Komisiya materialları cinayət işinin başladılması üçün Rusiya Federasiyasının İstintaq Komitəsinə təhvil verilib.

1 oktyabr 2013-cü il tarixində Mordoviya üzrə Federal Penitensiar Xidmət Tolokonnikovanın onu başqa həbsxana koloniyasına köçürəcəyinə söz verdikdən sonra doqquz günlük aclıq aksiyasını dayandırdığını bildirib. Oktyabrın 18-də Tolokonnikovanın əri Nadejdanın həbsxana xəstəxanasından (LPU-21) Mordoviya cəza koloniyasına (IK-14) qaytarılması ilə əlaqədar əvvəllər dayandırılmış aclıq aksiyasını bərpa etdiyini bildirib. Oktyabrın 21-də Mordoviya üzrə Federal Penitensiar Xidmətin mətbuat xidmətinin əməkdaşı bildirib ki, məhkum qadın başqa koloniyaya köçürülür. Noyabrın ortalarında Tolokonnikova aclıq aksiyasından sonra səhhətində yaranan ağırlaşmalara görə Krasnoyarsk diyarı üzrə Federal Penitensiar Xidmət Administrasiyasının xəstəxanasına göndərilib və həbs müddəti başa çatana qədər burada qalıb.

Nadejda Tolokonnikova 2013-cü il dekabrın 23-də Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının Rusiya Konstitusiyasının 20-ci ildönümü ilə bağlı qəbul etdiyi amnistiyaya əsasən “Xuliqanlıq” maddəsi ilə məhkum edilmiş şəxs kimi azadlığa buraxılıb. Eyni zamanda Mariya Alyoxina da azadlığa buraxılıb.

Azadlığa çıxandan sonra Tolokonnikova və Alyoxina rusiyalı məhbusların hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olmaq niyyətində olduqlarını bildiriblər. Tolokonnikova bu barədə fikirlərini belə izah edib: "Mən bu yardımı göstərməliyəm. Məhkumlara kömək etmək üçün əlimdən gələni edəcəyəm. Mən indi cəza sisteminə qanla bağlanmışam və geri çəkilməyəcəyəm. Bir az da yaxşı olmağa çalışacağam".

Mükafatları

• Beynəlxalq insan haqları təşkilatı "Amnesty International" "Pussy Riot" qrupunun üç üzvünü vicdan məhbusu kimi tanıyıb..
• 2012-ci ildə "Foreign Policy" jurnalı Tolokonnikovanı Yekaterina Samutseviç və Mariya Alyoxina ilə birlikdə dünyanın 100 aparıcı ziyalısı sırasına daxil edib.
• 2012-ci ilin dekabrında Fransanın "Le Figaro" qəzeti Tolokonnikovanı "İlin qadını" elan edib. Mordoviya koloniyasında olan Nadejda jurnalistlər tərəfindən Rusiyada söz azadlığının pozulması probleminə dünyanın diqqətini cəlb edən pank qrupunun siması sayılırdı. İyirmi nəfərlik reytinqdə Tolokonnikova ikinci yeri tutan Mişel Obamanı, üçüncü yeri isə Meril Stripi qabaqlayıb.
• 2012-ci ilin avqustunda sənətşünas İrina Kulik "Pussy Rio"t üzvləri Mariya Alyoxina, Nadejda Tolokonnikova və Yekaterina Samutseviçi Xilaskar Məsih Kilsəsindəki çıxışlarına görə İlin Layihəsi kateqoriyasında Kandinski Mükafatına namizəd göstərib. "Pussy Riot"un hərəkəti, az sayda xal toplayaraq, ekspert səsverməsinin nəticələrinə əsasən 21 əsərin daxil olduğu mükafatın uzun siyahısına düşməyib.
• 2012-ci ildə Amerikanın AskMen.com veb-portalında səsvermənin nəticələrinə görə, Nadejda "Ən çox arzu olunan 99 qadın" siyahısında 85-ci yeri tutaraq, orada yeganə rus qadını olub. Redaktorlar həmçinin Tolokonnikovanı “ən seksual rus məhbusu” adlandırıblar. Elə həmin il MAXIM jurnalının rus versiyasında Tolokonnikova Rusiyanın 100 ən seksual qadını siyahısında 18-ci yeri tutub. 2012-ci ildə ona Ukraynada Playboy jurnalının üz qabığında görünmək təklifi edilib. 2014-cü ilin yanvarında Tolokonnikovanın fotoşəkili The Times qəzetinin üz qabığında yer alıb.
• 2013-cü ilin mart ayında "Exo Moskvı" radiostansiyası tərəfindən hər il tərtib edilən "Rusiyanın 100 ən nüfuzlu qadını" siyahısında Nadejda Tolokonnikova 72-ci yeri tutub.

İstinadlar

1. Naděžda Tolokonnikovová // Česko-Slovenská filmová databáze (çeş.). 2001.
2. "Pussy Riot". Лентапедия. ru:Lenta.ru. 2012-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-23.
3. Валентина Зотикова. "Толоконниковой понравилось в Мордовии". «ru:Российская газета». 2012-10-29.
4. "Алёхина и Толоконникова встретились в Красноярске". ru:BBC. 2013-12-24. 2013-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-12-24. До того как попасть в больницу, Толоконникова отбывала срок в мордовской колонии. Однако в конце сентября она объявила голодовку, заявив о невыносимых условиях содержания женщин-заключённых
5. Алина Гарбузняк. "«Во многих колониях даже хуже». Правозащитники о письме Толоконниковой". aif.ru. 2013-09-24. 2014-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-26.
6. "The Economist: Письмо Толоконниковой «всколыхнуло болото»". inotv.rt.com. 2013-10-20. 2014-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-26. Pussy Riot, возможно, и не спровоцировали в России дискуссию о феминизме и радикальном искусстве, зато открытое письмо одной из участниц коллектива Надежды Толоконниковой стало причиной широкомасштабного расследования нарушений прав человека в российских тюрьмах
7. Наталья Гулевская. "Надежда Толоконникова реальная угроза режиму". echo.msk. 2013-11-14. 2016-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-26. Любой несвободный, антиконституционный режим панически боится появления даже небольшой группы правозащитников, от которых в структурах государства нет противоядия
8. Анна Горбунова. "Мария Алёхина и Надежда Толоконникова привезли в женскую колонию гостинцы и трудовой кодекс". kp.ru. 2014-01-14. 2014-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-26.
9. Александр Инешин. "Алёхина и Толоконникова из Pussy Riot приехали в Нижний бороться за права осуждённых". kp.ru. 2014-01-14. 2014-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-26.
10. ru:вДудь. "Толоконникова - бисексуальность, FACE, тюрьма". 2018-10-10. 2022-02-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-11.
11. Вера Кичанова. Пусси Райот. Подлинная история. — Slon.ru, FastBook Project, 2012.
12. "Дело группы Pussy Riot". «Союз солидарности с политзаключёнными». 2012-03-22. 2012-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-18.
13. "Минюст признал иноагентами Гельмана, Шендеровича и Толоконникову". РБК (rus). 2021-12-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-30.
14. "Реестр иностранных средств массовой информации, выполняющих функции иностранного агента :". Министерство юстиции Российской Федерации (rus). 2021-12-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-30.
15. "Russia Places Pussy Riot Co-Founder Nadya Tolokonnikova on Wanted List", Moscow Times, 29 March 2023
16. "Pussy Riot’s Nadya Tolokonnikova Is Placed on Russia’s Most Wanted List" Arxiv surəti 13 iyun 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında, Variety, 29 March 2023
17. "Russia Arrests Pussy Riot Co-Founder Tolokonnikova in Absentia", Moscow Times, 21 Nov 2023
18. "Pussy Riot — «зеленая карта» в Канаду". 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-19.
19. "Адвокаты Толоконниковой просят отсрочить наказание" (rus). LifeNews. 2012-11-07. 2015-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-20.
20. "Гера Верзилова" (rus). Грани.Ру. 2013-03-04. 2015-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-20.
21. "Толоконникова рассказала о сексе с девушками и публичной оргии в музее". ru:Лента.ру. 2018-10-10. 2019-05-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-01.
22. "Happily Ever After Is Beside the Point". en:The New York Times. 2024-01-17. 2024-01-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-17.
23. "С Надеждой за свободу". «ru:Грани.ру». 2012-03-16. 2014-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-03.
24. "Гей-парад в Москве разогнан — 34 задержанных. МХГ: «Все права у нас имеет только власть»". NEWSru.com. 2011-05-28. 2011-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-05.
25. wisegizmo. "Гей-прайд: Отчёт активисток группы «Война»". 2011-05-29.
26. Олег Козырев. "Итоги «Антиселигера»". Сибирское экологическое агентство. 2011-06-23. 2014-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-03.
27. Екатерина Фомина. "Митинг на Болотной площади. Онлайн-трансляция событий". «ru:Новая газета». 2011-12-10. 2012-01-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-23.
28. Елизавета Антонова. "Освобождённые участницы Pussy Riot провели пресс-конференцию в Москве". «Газета. Ru». 2013-12-27. 2013-12-28 tarixində arxivləşdirilib.
29. Александра Павлова. "Участницы панк-группы Pussy Riot Надежда Толоконникова и Мария Алёхина сделали ряд громких заявлений в ходе визита в США, посвящённого правозащитной деятельности". «Собеседник.ру». 2014-02-06. 2014-04-13 tarixində arxivləşdirilib. В ru:США участницы Pussy Riot приехали для того, чтобы оценить состояние американских тюрем и встретиться с местными правозащитниками. Во вторник, 4 февраля, девушки провели для американских СМИ большую пресс-конференцию
30. "Толоконникову задержали во время шитья флага на Болотной площади — Интерфакс". 2015-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-12.
31. «Pussy Riot выпустили клип „Чайка“, посвященный российскому правосудию» Arxiv surəti 5 fevral 2016 tarixindən (Wayback Machine) saytında, Би-Би-Си, 4.02.2016
32. "Надежда Толоконникова представила в [[:ru:Кёльн]]е «Руководство по революции»". dw.com. 2016-03-14. 2016-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-14.
33. "Толоконникова призналась в краже картины из Третьяковской галереи" (rus). ru:Газета.Ru. 2019-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-31.
34. "Участниц Pussy Riot официально обвинили в хулиганстве по мотивам религиозной ненависти". «ru:Росбалт». 2012-06-04. 2013-10-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-16.
35. "Суд признал участниц Pussy Riot виновными в хулиганстве по мотивам религиозной ненависти и вражды". «ru:ИТАР-ТАСС». 2012-08-17. 2012-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-23.
36. Александр Воронов. "Pussy Riot сказали предпоследнее слово". «Коммерсантъ-Online». 2012-08-07. 2012-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-23.
37. "Pussy Riot: последнее слово обвиняемых". The New Times. 2012-08-08. 2014-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-10.
38. "«Вы теперь всегда будете наказаны»". «Лента.ру». 2013-09-23. 2013-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-03.
39. "Материалы". Совет при Президенте РФ по развитию гражданского общества и правам человека. 2013—2014. 2014-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-02.
40. "В ИК-14 УФСИН Мордовии выявили многочисленные нарушения. ИА REGNUM". Совет при Президенте РФ по развитию гражданского общества и правам человека. 2014-10-03. 2014-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-02. В ходе проведённой проверки выявлены многочисленные нарушения правил охраны труда в административных и производственных помещениях учреждения, требований пожарной безопасности, санитарно-гигиенических и противоэпидемических требований, обеспечивающих охрану здоровья осуждённых
41. "Отчёт об участии в проверке условий труда и быта осуждённых ИК-14 (с учётом письма осуждённой Н. Толоконниковой)" (PDF). Совет при Президенте РФ по развитию гражданского общества и правам человека. 2013. 2014-11-02 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-12-24.
42. "Отчёт членов выездного заседания рабочей группы Совета при Президенте РФ по развитию гражданского общества и правам человека — Масюк Е. В., Мысловского Е. Н., Каннабих М. В., о посещении 25 сентября 2013 года ФКУ ИК-14 УФСИН РФ по Республике Мордовия в связи с объявлением 23.09.2013 г. голодовки осуждённой Толоконниковой Н. А., отбывающей наказание в ФКУ ИК-14 УФСИН РФ по Республике Мордовия" (PDF). Совет при Президенте РФ по развитию гражданского общества и правам человека. 2013-09-30. 2014-11-02 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-12-24.
43. "Толоконникова возобновила голодовку". «Лента.ру». 2013-10-18. 2013-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-18.
44. "Главное за день: рост коррупции, будущее России, привилегированные дети и «рабский труд»". 2018-12-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-25.
45. Маргарита Алёхина. "Девять дней одной голодовки". Новые Известия. 2013-10-02. 2014-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-04.
46. "Надежда Толоконникова вышла на свободу". tvrain.ru. 2013-12-23. 2013-12-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-12-23.
47. "Толоконникову из Pussy Riot освободили вслед за Алёхиной". bbc.co.uk. 2013-12-23. 2013-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-12-24.
48. Смирнов С., Кузьменкова О., Артемьев А. "Панк-узники совести". «Газета.Ru». 2012-04-04. 2012-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-18.
49. "Новые политзаключённые". Ведомости. 2012-07-05. 2012-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-18. Две из трёх девушек — Надежда Толоконникова и Екатерина Самуцевич — в ответ объявили голодовку. Жалобы защиты и призывы общественности освободить обвиняемых под подписку о невыезде судом систематически отклоняются
50. "The FP Top 100 Global Thinkers 2012" (ingilis). foreignpolicy.com. 2012-11-26. 2012-12-01 tarixində arxivləşdirilib.
51. "Le Figaro назвал участницу Pussy Riot «женщиной года»". Top.rbc.ru. 2012-12-22. 2012-12-31 tarixində arxivləşdirilib. Ранее панк-исполнительницы из Pussy Riot вошли в список "100 глобальных мыслителей". Кроме того, Н. Толоконникову внесли в рейтинг самых желанных женщин, подведённый сайтом AskMen.com
52. Парфенова Анастасия. "Pussy Riot «грозит» премия Кандинского". «ru:Коммерсантъ FM». 2012-08-10. 2012-08-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-19.
53. Волчек Дмитрий. "Арт-критик Ирина Кулик: «Художественные достоинства панк-молебна неоспоримы»". «Радио Свобода». 2012-08-18. 2012-08-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-19.
54. Валерий Дъяконов. "Искусство не выбирать". Коммерсантъ, № 168/П (4953). 2012-09-10. 2012-09-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-09-10.
55. "Надежда Толоконникова". Maxim. 2016-02-03 tarixində arxivləşdirilib.
56. Виктория Прозорова. "Надежда Толоконникова признана одой из самых желанных женщин года". Metro. 2012-12-12. 2013-09-28 tarixində arxivləşdirilib.
57. "Участнице Pussy Riot предложили сняться для украинского Playboy" (rus). Lenta.ru. 2012-08-15. 2012-08-19 tarixində arxivləşdirilib.
58. "Предательница Толоконникова. Горбатого могила исправит!" (rus). Геополитика. 2015-10-20. 2015-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-21.
59. "100 самых влиятельных женщин России - рейтинг". Радио «Эхо Москвы». 2013-03-04. 2020-08-09 tarixində arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər

• "Pussy Riot's Nadya on Russophobia and Prison Under Putin" – interview at the Useful Idiots podcast, Rolling Stone (2019) @ 50 mins