Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Hülakü mirzə Qacar (Şiraz – 1866) — Fətəli şah Qacarın nəvəsi, şair
| Hülakü Mirzə Qacar | |
|---|---|
 | |
| Təxəllüsü | “Eşq” “Xərab” |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1866 |
| Atası | Həsənəli mirzə Qovanlı-Qacar |
Həyatı
Fətəli şahın nəvəsi Hülakü mirzə atasının Xorasanda, Yəzddə, Kirmanda hakimlik etdiyi, digər dövlət vəzifələrini yerinə yetirdiyi vaxtlarda onu müşayiət etmişdi. H.1250/1834-cü ildə Fətəli şah vəfat etdikdən sonra bəzi şahzadələr hakimiyyət sevdasına düşdülər və iğtişaşlar törətdilər. Həmin vaxt Hülakü mirzənin atası Həsənəli mirzə Kirman hakimi idi. O, qiyam qaldıraraq İsfahana hücum etmiş, oğlu Hülakü mirzə isə Yəzd şəhərini ələ keçirmişdi. Lakin tezliklə Məhəmməd şah taxt-tacda yerini möhkəmlədərək, bu qiyamları yatırmağa nail oldu. Həsənəli Mirzə dustaq edildi və gözləri kor edildikdən sonra Ərdəbil qalasında həbsə salındı. O, Nəsirəddin şahın hakimiyyətinin əvvəlində azadlığa buraxılaraq Tehrana gəldi və h. 1270/1853-cü ildə vəfat etdi. Həsənəli Mirzə "Şikəstə" təxəllüsü ilə şeirlər yazardı. Onun divanı Astani-Qüdsi Rizəvi kitabxanasında 4680 şifrəsi ilə mühafizə edilir. Atasının məğlubiyyətindən və Məhəmməd şahın rəsmən taxtda əyləşməsindən sonra Yəzddən Kirmana qayıdan Hülakü mirzə Həcc ziyarəti bəhanəsi ilə canını xilas etmək qərarına gəlir. O, ömrünün axırına kimi ərəb ölkələrini, Osmanlı dövlətinin ərazisini, Firəng (Avropa) diyarını gəzib-dolaşmaqla günlərini keçirir. h.1283/ 1866-cı ildə Kazimeyndə öldüyü ehtimal edilir.
-
![image]()
Fətəli şah -
![image]()
Məhəmməd şah -
![image]()
Nasirəddin şah
Yaradıcılığı
Şikəstə xəttini gözəl yazdığı, nəqqaşlıq və şairlik məharətinin olduğu bildirilir. Əvvəlcə "Eşq" təxəllüsü ilə şeirlər yazmış Hülakü mirzənin öz təxəllüsünü dəyişməsi onun İrandan Beynül-nəhreynə (İraqa) mühacirət etdiyi zaman baş vermişdir. Belə ki, o, Kərbəlada Şeyxiyyə təriqətinin banisi Şeyx Əhməd Ehsaninin şagirdi Hacı Seyid Kazım Rəşti ilə görüşmüş, seyid ona təxəllüsünü dəyişməyi məsləhət bilmiş və ona Xərab təxəllüsünü vermişdir. O, ədəbiyyatı və xəttatlıq sənətini ustadı Mirzə Əbdül-vəhhab Mötəmədüddövlə Nişat İsfahanidən (öl. h. 1244/m.1828–29) öyrənmişdi. Hülakü mirzənin "Xərabat" adlı ümumi xarakterli təzkirəsi məlumdur.
Hülakü mirzənin "Xərabat" təzkirəsi
Hülakü mirzə h. 1255–56/m. 1839–40-cı illərdə "Xərabat" adlı ümumi xarakterli təzkirə qələmə almışdır. Burada türk, ərəb, hind, özbək, əfqan, fars və b. xalqlardan olan qədim və yeni şairlərin tərcümeyi-halları yer almışdır. Əsərdə əlifba ardıcıllığı ilə 172 nəfər keçmiş dövr şairləri və 337 nəfər müasir şair haqqında məlumat verilmişdir. Mühacirət həyatı yaşayan şahzadə təzkirənin hər səhifəsini müxtəlif şəhər, liman, ziyarətgah, ada və ya dənizlərdə yazmalı olur. Təzkirənin dibaçəsində müəllif qürbət ellərdə könlünü məşğul etmək üçün keçmiş və müasir şairlərin bəyəndiyi şeirlərini toplayıb, onlar haqqında bir əsər yazmağı qərara aldığını bildirir. Dibaçənin sonunda o, əvvəllər "Eşq" təxəllüsü ilə yazdığını və dərbədər olub mühacir həyatına düşdüyü üçün təxəllüsünü "Xərab" ilə əvəz etdiyini göstərir. Bu əsərdə Əvhədi Marağayi, Azər Bəydili, Saib Təbrizi, Üzri Bəydili, Qazızadə Ərdəbili, Şeyx Mahmud Şəbüstəri, Nəşə Təbrizi (Əbdürrəzzaq), Nəsrulla mirzə Əfşar, Nəsim Qacar, Hümam Təbrizi, Yəqini Xalxali kimi şairlərimiz keçmiş dövr şairləri sırasında, (Hüseyn bəy), Əfsər Qacar (Məhəmməd Rza mirzə), Aşub İrəvani (Mirzə İsmayıl), İnsaf Qacar (Məlik İrəc mirzə), Bəndə Təbrizi (Mirzə Rəzi), Beyza Qacar (Allahverdi mirzə), Beyza Qacar (İmamqulu mirzə ibn Dövlətşah), Hisari Bəydili (Məhəmməd Sadıq xan), Hüseyn İrəvani (Məhəmməd Hüseyn), Hacib Qacar (Allahyar xan), Həşəmət Qacar (Hümayun mirzə), Xərab Qacar (Hülakü mirzə), Xaqan (Fətəli şah), Xosrovi (Məhəmmədqulu mirzə Mülkara), Xavər Qacar (Heydərqulu mirzə), DarayiQacar (Abdulla mirzə), Ravi Gorusi (Məhəmməd Fazil xan), Şapur Qacar (Şeyxəli mirzə), Şərər Bəydili (Hüseynəli bəy), Şikəstə Qacar (Həsənəli mirzə), Tuti Cavanşiri (Əbülfəth bəy), Adil Qacar (Əlişah Zillüssultan), İzzət Qacar (Süleyman xan), Fənayi Xoyi (Mirzə Əbdürrəsul), Qabil Qacar (Həsənəli xan İrəvani), Mirzə Məhəmməd Kuzəkonani Təbrizi, Mehdi bəy Şəqaqi, Mərrix Qacar (Məhəmməd Bağır xan), Mənsur Sərabi (Mirzə Rza), Məsrur Qacar (Hüseynqulu xan), Məsrur Bəydili (Vəli Məhəmməd xan), Minayi-Əfşar Urumi (Fəridun), Mahmud mirzə Qacar, Münsif Qacar (Məhəmməd Zaman xan), Məzhər Qacar (Mehdiqulu bəy), Nəsrulla mirzə Qacar, Nəsrulla xan Qaragözlü, Nüsrət Talışi (Sultan Hüseyn bəy), Naqis Təbrizi (Mirzə Mehdi), Hümayun mirzə Qacar kimi şairlərimiz isə müasir şairlər arasında yer almışdır.
Müəllif farsca yazan şairlərlə yanaşı, türkcə və ərəbcə yazan şairlərə də yer vermişdir. Belə ki, keçmiş şairlər fəslində türkcə yazan şairlərdən Zehni Osmanlı, Ruhi Osmanlı, Qalib Əfəndi Osmanlı, məşhur Azərbaycan-türk şairi Füzulinin oğlu Fəzləli və Əmir Əlişir Nəvai, müasir şairlər fəslində isə İbrahim Əfəndi, Bağdad vəziri Əlirza paşa, Pərtöv paşa, Raşid Əfəndi, Kamal Əfəndi Osmanlı və Nədim Bağdadi (Mahmud bəy) xatırlanmışlar. Sonradan Hülakü mirzə "Xərabat" təzkirəsinin müasir şairlər hissəsindən ibarət "Xərab" adlı başqa bir təzkirə də tərtib etmişdir. Onun əlyazma nüsxəsi Paris Milli Kitabxanasında 1160 şifrəsi ilə qorunur və Dr. Xəyyampur tərəfindən nəşr edilmişdir. Tahirə Həsənzadənin verdiyi məlumata görə, əvvəllər "Eşq" təxəllüsü ilə şeirlər yazmış Hülakü mirzənin öz təxəllüsünü dəyişməsi onun İrandan Beynülnəhreynə (İraqa) mühacirət etdiyi zaman baş vermişdir. Belə ki, o, Kərbəlada Şeyxiyyə təriqətinin banisi Şeyx Əhməd Ehsaninin şagirdi Hacı Seyid Kazım Rəşti ilə görüşmüş, seyid ona təxəllüsünü dəyişməyi məsləhət bilmiş və ona Xərab təxəllüsünü vermişdir.
"Xərabat" təzkirəsinin Əlyazmaları
"Xərabat" təxəllüsü ilə
- İran İslami Şura Məclisinin kitabxanası 13888.
- İran İslami Şura Məclisinin kitabxanası 922.
"Xərab" təxəllüsü ilə
- Tehran Universiteti Mərkəzi kitabxanası 508.
- İran Məlik Milli kitabxanası 246.
- Əhməd Gülçin Məaninin şəxsi kitabxanası.
- Paris Milli kitabxanası 1160.
Həmçinin bax
Xarici keçid
- Qacarlar dövrünün titulları
İstinadlar
- Musalı (Səmədova) Vüsalə Azər qızı. Azərbaycan təzkirəçilik tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2012, s. 215.
- Əhməd Gülçin Məani. Tarix-e təzkireha-ye farsi. Tehran: Enteşarat-e Daneşgah-e Tehran, h.1348 (1929/1930), I cild, s. 482
- Tahirə Həsənzadə. Qacarlar dövrünün titulları. Bakı: Elm və təhsil, 2011, s. 200
- Musalı (Səmədova) Vüsalə Azər qızı. Azərbaycan təzkirəçilik tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2012, s. 216
- Musalı (Səmədova) Vüsalə Azər qızı. Azərbaycan təzkirəçilik tarixi. Bakı:Elm və təhsil, 2012, s.216–217
- Əhməd Gülçin Məani. Tarix-e təzkireha-ye farsi. Tehran: Enteşarat-e Daneşgah-e Tehran, h.1348 (1929/1930), I cild, s. 482–512
- Tahirə Həsənzadə. Qacarlar dövrünün titulları. Bakı: Elm və təhsil, 2011, s. 200
- Musalı (Səmədova) Vüsalə Azər qızı. Azərbaycan təzkirəçilik tarixi. Bakı:Elm və təhsil, 2012, s.218
 | Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
 | Şair ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hulaku mirze Qacar Siraz 1866 Feteli sah Qacarin nevesi sairHulaku Mirze QacarTexellusu Esq Xerab Dogum yeri Siraz Merkezi bexsi d Siraz sehristani Fars ostani IranVefat tarixi 1866Atasi Heseneli mirze Qovanli QacarHeyatiFeteli sahin nevesi Hulaku mirze atasinin Xorasanda Yezdde Kirmanda hakimlik etdiyi diger dovlet vezifelerini yerine yetirdiyi vaxtlarda onu musayiet etmisdi H 1250 1834 cu ilde Feteli sah vefat etdikden sonra bezi sahzadeler hakimiyyet sevdasina dusduler ve igtisaslar toretdiler Hemin vaxt Hulaku mirzenin atasi Heseneli mirze Kirman hakimi idi O qiyam qaldiraraq Isfahana hucum etmis oglu Hulaku mirze ise Yezd seherini ele kecirmisdi Lakin tezlikle Mehemmed sah taxt tacda yerini mohkemlederek bu qiyamlari yatirmaga nail oldu Heseneli Mirze dustaq edildi ve gozleri kor edildikden sonra Erdebil qalasinda hebse salindi O Nesireddin sahin hakimiyyetinin evvelinde azadliga buraxilaraq Tehrana geldi ve h 1270 1853 cu ilde vefat etdi Heseneli Mirze Sikeste texellusu ile seirler yazardi Onun divani Astani Qudsi Rizevi kitabxanasinda 4680 sifresi ile muhafize edilir Atasinin meglubiyyetinden ve Mehemmed sahin resmen taxtda eylesmesinden sonra Yezdden Kirmana qayidan Hulaku mirze Hecc ziyareti behanesi ile canini xilas etmek qerarina gelir O omrunun axirina kimi ereb olkelerini Osmanli dovletinin erazisini Fireng Avropa diyarini gezib dolasmaqla gunlerini kecirir h 1283 1866 ci ilde Kazimeynde olduyu ehtimal edilir Feteli sah Mehemmed sah Nasireddin sahYaradiciligiSikeste xettini gozel yazdigi neqqasliq ve sairlik meharetinin oldugu bildirilir Evvelce Esq texellusu ile seirler yazmis Hulaku mirzenin oz texellusunu deyismesi onun Irandan Beynul nehreyne Iraqa muhaciret etdiyi zaman bas vermisdir Bele ki o Kerbelada Seyxiyye teriqetinin banisi Seyx Ehmed Ehsaninin sagirdi Haci Seyid Kazim Resti ile gorusmus seyid ona texellusunu deyismeyi meslehet bilmis ve ona Xerab texellusunu vermisdir O edebiyyati ve xettatliq senetini ustadi Mirze Ebdul vehhab Motemeduddovle Nisat Isfahaniden ol h 1244 m 1828 29 oyrenmisdi Hulaku mirzenin Xerabat adli umumi xarakterli tezkiresi melumdur Hulaku mirzenin Xerabat tezkiresiHulaku mirze h 1255 56 m 1839 40 ci illerde Xerabat adli umumi xarakterli tezkire qeleme almisdir Burada turk ereb hind ozbek efqan fars ve b xalqlardan olan qedim ve yeni sairlerin tercumeyi hallari yer almisdir Eserde elifba ardicilligi ile 172 nefer kecmis dovr sairleri ve 337 nefer muasir sair haqqinda melumat verilmisdir Muhaciret heyati yasayan sahzade tezkirenin her sehifesini muxtelif seher liman ziyaretgah ada ve ya denizlerde yazmali olur Tezkirenin dibacesinde muellif qurbet ellerde konlunu mesgul etmek ucun kecmis ve muasir sairlerin beyendiyi seirlerini toplayib onlar haqqinda bir eser yazmagi qerara aldigini bildirir Dibacenin sonunda o evveller Esq texellusu ile yazdigini ve derbeder olub muhacir heyatina dusduyu ucun texellusunu Xerab ile evez etdiyini gosterir Bu eserde Evhedi Maragayi Azer Beydili Saib Tebrizi Uzri Beydili Qazizade Erdebili Seyx Mahmud Sebusteri Nese Tebrizi Ebdurrezzaq Nesrulla mirze Efsar Nesim Qacar Humam Tebrizi Yeqini Xalxali kimi sairlerimiz kecmis dovr sairleri sirasinda Huseyn bey Efser Qacar Mehemmed Rza mirze Asub Irevani Mirze Ismayil Insaf Qacar Melik Irec mirze Bende Tebrizi Mirze Rezi Beyza Qacar Allahverdi mirze Beyza Qacar Imamqulu mirze ibn Dovletsah Hisari Beydili Mehemmed Sadiq xan Huseyn Irevani Mehemmed Huseyn Hacib Qacar Allahyar xan Hesemet Qacar Humayun mirze Xerab Qacar Hulaku mirze Xaqan Feteli sah Xosrovi Mehemmedqulu mirze Mulkara Xaver Qacar Heyderqulu mirze DarayiQacar Abdulla mirze Ravi Gorusi Mehemmed Fazil xan Sapur Qacar Seyxeli mirze Serer Beydili Huseyneli bey Sikeste Qacar Heseneli mirze Tuti Cavansiri Ebulfeth bey Adil Qacar Elisah Zillussultan Izzet Qacar Suleyman xan Fenayi Xoyi Mirze Ebdurresul Qabil Qacar Heseneli xan Irevani Mirze Mehemmed Kuzekonani Tebrizi Mehdi bey Seqaqi Merrix Qacar Mehemmed Bagir xan Mensur Serabi Mirze Rza Mesrur Qacar Huseynqulu xan Mesrur Beydili Veli Mehemmed xan Minayi Efsar Urumi Feridun Mahmud mirze Qacar Munsif Qacar Mehemmed Zaman xan Mezher Qacar Mehdiqulu bey Nesrulla mirze Qacar Nesrulla xan Qaragozlu Nusret Talisi Sultan Huseyn bey Naqis Tebrizi Mirze Mehdi Humayun mirze Qacar kimi sairlerimiz ise muasir sairler arasinda yer almisdir Muellif farsca yazan sairlerle yanasi turkce ve erebce yazan sairlere de yer vermisdir Bele ki kecmis sairler feslinde turkce yazan sairlerden Zehni Osmanli Ruhi Osmanli Qalib Efendi Osmanli meshur Azerbaycan turk sairi Fuzulinin oglu Fezleli ve Emir Elisir Nevai muasir sairler feslinde ise Ibrahim Efendi Bagdad veziri Elirza pasa Pertov pasa Rasid Efendi Kamal Efendi Osmanli ve Nedim Bagdadi Mahmud bey xatirlanmislar Sonradan Hulaku mirze Xerabat tezkiresinin muasir sairler hissesinden ibaret Xerab adli basqa bir tezkire de tertib etmisdir Onun elyazma nusxesi Paris Milli Kitabxanasinda 1160 sifresi ile qorunur ve Dr Xeyyampur terefinden nesr edilmisdir Tahire Hesenzadenin verdiyi melumata gore evveller Esq texellusu ile seirler yazmis Hulaku mirzenin oz texellusunu deyismesi onun Irandan Beynulnehreyne Iraqa muhaciret etdiyi zaman bas vermisdir Bele ki o Kerbelada Seyxiyye teriqetinin banisi Seyx Ehmed Ehsaninin sagirdi Haci Seyid Kazim Resti ile gorusmus seyid ona texellusunu deyismeyi meslehet bilmis ve ona Xerab texellusunu vermisdir Xerabat tezkiresinin Elyazmalari Xerabat texellusu ile Iran Islami Sura Meclisinin kitabxanasi 13888 Iran Islami Sura Meclisinin kitabxanasi 922 Xerab texellusu ile Tehran Universiteti Merkezi kitabxanasi 508 Iran Melik Milli kitabxanasi 246 Ehmed Gulcin Meaninin sexsi kitabxanasi Paris Milli kitabxanasi 1160 Hemcinin baxHeseneli mirze Qovanli Qacar Mehemmedtagi mirze Qovanli Qacar Mehemmedveli mirze Fermanferma Mehemmedveli mirze Qovanli Qacar Mehemmedeli mirze Qovanli QacarXarici kecidQacarlar dovrunun titullariIstinadlarMusali Semedova Vusale Azer qizi Azerbaycan tezkirecilik tarixi Baki Elm ve tehsil 2012 s 215 Ehmed Gulcin Meani Tarix e tezkireha ye farsi Tehran Entesarat e Danesgah e Tehran h 1348 1929 1930 I cild s 482 Tahire Hesenzade Qacarlar dovrunun titullari Baki Elm ve tehsil 2011 s 200 Musali Semedova Vusale Azer qizi Azerbaycan tezkirecilik tarixi Baki Elm ve tehsil 2012 s 216 Musali Semedova Vusale Azer qizi Azerbaycan tezkirecilik tarixi Baki Elm ve tehsil 2012 s 216 217 Ehmed Gulcin Meani Tarix e tezkireha ye farsi Tehran Entesarat e Danesgah e Tehran h 1348 1929 1930 I cild s 482 512 Tahire Hesenzade Qacarlar dovrunun titullari Baki Elm ve tehsil 2011 s 200 Musali Semedova Vusale Azer qizi Azerbaycan tezkirecilik tarixi Baki Elm ve tehsil 2012 s 218 Tarix ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Sair ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin