Fəlsəfə və ədəbiyyat filosofların və fəlsəfi mövzuların ədəbiyyatla əlaqəsi (fəlsəfə ədəbiyyatı) və ədəbiyyatın qaldırdığı məsələlərə fəlsəfə ilə əlaqələr daxildir.
AristofanSokratı Buludlar adlı oyununda gülməli bir fiqur kimi təqdim edir.
Fəlsəfə və ədəbiyyatın əlaqələri
Fəlsəfə ilə ədəbiyyat arasındakı əlaqə povestdən başlayır. Hər ikisi povest qurmaq üçün ortaq dildən istifadə edir və həm fəlsəfə, həm də ədəbi mətnlər dil əsərləridir. Fəlsəfə bir dünya görüşü, düşüncələr, duyğular və həyat haqqında fikirlər söyləyə bilir: lakin ümumi inancın əksinə, qavranması çətin, sirli ve ziddiyyətli deyildir; şübhəsiz, ziyalıların və "camaatın" inhisarında deyil. Ədəbiyyat, əksinə, çox kobud bir təsvir ilə duyğuların, düşüncələrin və həyatla bağlı fikirlərin estetik və bədii ifadəsidir. Hər ikisi ümumi mənbələrdən, həyatdan, insanlardan, ünsiyyətdən, fərdin və ya cəmiyyətin təcrübələrindən, şüurdan, tarixdən, mədəniyyətdən və əks olunmadan yaranan mücərrəd mövzularla qidalansalar da, ortaq bir dildə sistematik şəkildə istifadə etsələr də bir metod olaraq fərqlənirlər. Fəlsəfə ümumi və inklüziv olanı daha çox maraqlandırsa da, ədəbiyyat xüsusi və fərqli olanı axtarır. Fəlsəfə illüziyaları aradan qaldırmağa çalışarkən, ədəbiyyat illüziya yaratmağa çalışır. Fəlsəfə mücərrəd və konkret anlayışları aydınlaşdırmağa çalışsa da, ədəbiyyatda belə problem yoxdur.
Jak Derrida'nın dediyi kimi, ədəbiyyatı "insana hər şeyi hər cür söyləməyə imkan verən uydurma bir qurum" olaraq düşündüyümüz zaman fəlsəfənin imperativlərinin ədəbiyyata aid olmadığı qənaətinə gələ bilərik. Ədəbiyyat, dildən yalnız estetik bir qayğı, qoşma və təsvirlərlə istifadə etmək azadlığına malikdir. Fəlsəfəçilərin və ədəbiyyatşünasların ədəbi tənqiddən müstəqil olaraq ədəbi tənqid arasında mənalı bir əlaqə qurmaq və düzəltmək səyləri illərdir davam edir. Razılığa gəlirlər ki, ədəbiyyat bizə tanış fəlsəfi debatlarla əldə edə biləcəyimiz bir anlayışı təmin edə bilərmi və üstəlik, belə bir öhdəliyin olub-olmaması ilə bağlı bir fikir əldə etməməsinə baxmayaraq, ədəbiyyat oxucuya fürsət baxımından imkan və düşüncə təsəvvürü yaratmaqla fəlsəfi baxımdan fikir verir.
Amerikalı filosof Martha Nussbaum, ədəbi əsərlərin ictimai anlayış və anlayışı inkişaf etdirdikləri üçün mənəvi fəlsəfənin məhsulu olaraq görülə biləcəyini iddia etsə də, ədəbiyyat bizi daha həssas və daha adekvat insanlara çevirmək üçün kifayət etməyəcəkdir. Fəlsəfi tərifi ilə razılaşdırılmayan bir bədii ədəbi janr olsa da, fəlsəfi görüşlərlə əlaqəli bədii əsərlər ümumiyyətlə bu kateqoriyada nəzərə alınır. Əlbəttə, bunu bir çox alt növlərə bölmək mümkündür, amma əsasən onu iki yerə bölmək olar: fəlsəfəniədəbiyyatın subyekti kimi qəbul edənlər və ədəbiyyatı fəlsəfənin bir metodu kimi qəbul edənlər. Filosoflar arasında Jan Pol Sartr, Alber Kamü, Frans Kafka, Uilyam Folkner, Fyodor Dostoyevski, Ayris Mördok, Əhməd Hamdi Tanpınar, David Foster Vallace, Lars İyer və David Markson var. Bunların arasında Sartr, Kamü, İyer kimi yazıçılar var ki, bədii ədəbi fəlsəfi və canlı ədəbiyyat dilinin fəlsəfi suallara cavab vermək üçün bir vasitə kimi görürlər; Mördok, Tanpınar, Vallace, fəlsəfi toxunuşları ilə qurduğu mətnə yeni təbəqələr əlavə edənlər və hətta bədii ədəbiyyatı fəlsəfi bir sual halına gətirənlərdə var.
Jurnallar
Philosophy and Literature (quruluşu 1977)
Zeno (quruluşu 1980)
Ədəbiyyat
The Oxford Companion to Philosophy, Ted Honderich, ed., (Oxford University Press, 1995) ISBN0-19-866132-0
Borges, Jorge Luis, Collected Fictions, 1998. Translated by Andrew Hurley. ISBN0-14-028680-2.
Magee, Bryan, The Philosophy of Schopenhauer (Oxford University Press, revised edition, 1977) ISBN0-19-823722-7.
Xarici keçidlər
Andrew Miller, The Truth Value of Statements Containing Names of Literary Characters as Subjects 2011-09-27 at the Wayback Machine (2002 thesis)
Philosophy and Literature Paideia Archive.
Philosophy and Literature at Stanford, yöneticileri R. Lanier Anderson ve Joshua Landy.
Duke's Center for Philosophy, Arts, and Literature 2012-09-04 at the Wayback Machine, yöneticisi Toril Moi.
Mənbə
Ateş, Seda. "Felsefenin aklı, kurmacanın hayali". Sabit fikir. 69 (2146–2127). Kasım 2016: 22–26.
Dekabr 31, 2022
fəlsəfə, ədəbiyyat, filosofların, fəlsəfi, mövzuların, ədəbiyyatla, əlaqəsi, fəlsəfə, ədəbiyyatı, ədəbiyyatın, qaldırdığı, məsələlərə, fəlsəfə, ilə, əlaqələr, daxildir, aristofan, sokratı, buludlar, adlı, oyununda, gülməli, fiqur, kimi, təqdim, edir, mündərica. Felsefe ve edebiyyat filosoflarin ve felsefi movzularin edebiyyatla elaqesi felsefe edebiyyati ve edebiyyatin qaldirdigi meselelere felsefe ile elaqeler daxildir Aristofan Sokrati Buludlar adli oyununda gulmeli bir fiqur kimi teqdim edir Mundericat 1 Felsefe ve edebiyyatin elaqeleri 2 Jurnallar 3 Edebiyyat 4 Xarici kecidler 5 MenbeFelsefe ve edebiyyatin elaqeleri RedakteFelsefe ile edebiyyat arasindaki elaqe povestden baslayir Her ikisi povest qurmaq ucun ortaq dilden istifade edir ve hem felsefe hem de edebi metnler dil eserleridir Felsefe bir dunya gorusu dusunceler duygular ve heyat haqqinda fikirler soyleye bilir lakin umumi inancin eksine qavranmasi cetin sirli ve ziddiyyetli deyildir subhesiz ziyalilarin ve camaatin inhisarinda deyil Edebiyyat eksine cox kobud bir tesvir ile duygularin dusuncelerin ve heyatla bagli fikirlerin estetik ve bedii ifadesidir Her ikisi umumi menbelerden heyatdan insanlardan unsiyyetden ferdin ve ya cemiyyetin tecrubelerinden suurdan tarixden medeniyyetden ve eks olunmadan yaranan mucerred movzularla qidalansalar da ortaq bir dilde sistematik sekilde istifade etseler de bir metod olaraq ferqlenirler Felsefe umumi ve inkluziv olani daha cox maraqlandirsa da edebiyyat xususi ve ferqli olani axtarir Felsefe illuziyalari aradan qaldirmaga calisarken edebiyyat illuziya yaratmaga calisir Felsefe mucerred ve konkret anlayislari aydinlasdirmaga calissa da edebiyyatda bele problem yoxdur Jak Derrida nin dediyi kimi edebiyyati insana her seyi her cur soylemeye imkan veren uydurma bir qurum olaraq dusunduyumuz zaman felsefenin imperativlerinin edebiyyata aid olmadigi qenaetine gele bilerik Edebiyyat dilden yalniz estetik bir qaygi qosma ve tesvirlerle istifade etmek azadligina malikdir Felsefecilerin ve edebiyyatsunaslarin edebi tenqidden musteqil olaraq edebi tenqid arasinda menali bir elaqe qurmaq ve duzeltmek seyleri illerdir davam edir Raziliga gelirler ki edebiyyat bize tanis felsefi debatlarla elde ede bileceyimiz bir anlayisi temin ede bilermi ve ustelik bele bir ohdeliyin olub olmamasi ile bagli bir fikir elde etmemesine baxmayaraq edebiyyat oxucuya furset baximindan imkan ve dusunce tesevvuru yaratmaqla felsefi baximdan fikir verir Amerikali filosof Martha Nussbaum edebi eserlerin ictimai anlayis ve anlayisi inkisaf etdirdikleri ucun menevi felsefenin mehsulu olaraq gorule bileceyini iddia etse de edebiyyat bizi daha hessas ve daha adekvat insanlara cevirmek ucun kifayet etmeyecekdir Felsefi terifi ile razilasdirilmayan bir bedii edebi janr olsa da felsefi goruslerle elaqeli bedii eserler umumiyyetle bu kateqoriyada nezere alinir Elbette bunu bir cox alt novlere bolmek mumkundur amma esasen onu iki yere bolmek olar felsefeni edebiyyatin subyekti kimi qebul edenler ve edebiyyati felsefenin bir metodu kimi qebul edenler Filosoflar arasinda Jan Pol Sartr Alber Kamu Frans Kafka Uilyam Folkner Fyodor Dostoyevski Ayris Mordok Ehmed Hamdi Tanpinar David Foster Vallace Lars Iyer ve David Markson var Bunlarin arasinda Sartr Kamu Iyer kimi yazicilar var ki bedii edebi felsefi ve canli edebiyyat dilinin felsefi suallara cavab vermek ucun bir vasite kimi gorurler Mordok Tanpinar Vallace felsefi toxunuslari ile qurdugu metne yeni tebeqeler elave edenler ve hetta bedii edebiyyati felsefi bir sual halina getirenlerde var 1 Jurnallar RedaktePhilosophy and Literature qurulusu 1977 Zeno qurulusu 1980 Edebiyyat RedakteThe Oxford Companion to Philosophy Ted Honderich ed Oxford University Press 1995 ISBN 0 19 866132 0 Borges Jorge Luis Collected Fictions 1998 Translated by Andrew Hurley ISBN 0 14 028680 2 Magee Bryan The Philosophy of Schopenhauer Oxford University Press revised edition 1977 ISBN 0 19 823722 7 Xarici kecidler RedakteAndrew Miller The Truth Value of Statements Containing Names of Literary Characters as Subjects Arxivlesdirilib 2011 09 27 at the Wayback Machine 2002 thesis Philosophy and Literature Paideia Archive Philosophy and Literature at Stanford yoneticileri R Lanier Anderson ve Joshua Landy Duke s Center for Philosophy Arts and Literature Arxivlesdirilib 2012 09 04 at the Wayback Machine yoneticisi Toril Moi Menbe Redakte Ates Seda Felsefenin akli kurmacanin hayali Sabit fikir 69 2146 2127 Kasim 2016 22 26 Menbe https az wikipedia org w index php title Felsefe ve edebiyyat amp oldid 6100676, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
