Doqonlar — Mali Respublikasının ərazisində, Niger çayının sahilində yaşayan xalq. Ana dilləri doqon dilidir. Saylarının 400 mindən 800 minə qədər olduğu təxmin edilir.
Doqonlar haqqında ən çox araşdırma aparmış və doqon mədəniyyətini dünyaya tanıtmış ilk şəxs fransalı etnoqraf, professor Marsel Qrioldur. O, ilk dəfə 1931-ci ildə doqon qəbiləsinin qonağı olmuşdur. Həmin vaxt onların sayı 100 min nəfər idi. Yazı mədəniyyətindən xəbəri olmayan bu qədim tayfa əkinçiliklə məşğul olur və sivilizasiya səviyyəsinə görə qonşu tayfalardan heç nə ilə fərqlənmirdi. Amma maraqlı bir fakt professorun diqqətini cəlb edir: doqon qəbiləsində nəsildən-nəsilə şifahi formada ötürülən bir əfsanə vardı. Bu əfsanədə Dünyanın yaranmasından və doqon xalqının kosmosla əlaqələrindən söhbət açılırdı. Bu tarixdən etibarən professor Marsel Qriol öz həmkarları ilə birlikdə Doqon tayfasını mütəmadi ziyarət etməyə başladı. Qonaqpərvər afrikalılar professoru və onun dostlarını sevinclə qarşılayırdılar. Qonaqlar ev sahibinin etibarını qazanmağa və beləcə, doqon tayfasının ən gizli sirlərinə bələd olmağa başladılar.
Marsel Qriol və onun əsas köməkçisi, professor Jermen Deterlen daha çox məlumat ala bildilər. Onlar tədqiqatlardan sonra bir sıra məqalələr yazdılar. 1950-ci ildən etibarən işıq üzü görən bu məqalələr sensasiyaya səbəb oldu. 1956-cı ildə Qriol vəfat etdikdən sonra xanım Jermen onun işini davam etdirmişdir.
İnancları və mifologiyası
Doqonların inancına görə, Yer planetikainatın mərkəzi deyil. Yer planetinin sakinləri kainatda yeganə canlı varlıqlar deyil. Bu barədə onların əfsanəsində belə deyilir:
"Spiral formalı ulduz dünyaları canlı aləmi olan dünyalardır. Dünyaya forma və hərəkət verən, amma eyni zamanda hər şeyi və canlı aləmi olan digər planetləri də yaradıb. Bu planetlərdə həyat və canlı aləm Yer planetinə çox bənzərdir".
Doqonların əfsanələrində ulduz məfhumu ilə yanaşı "planet", "planetlərin peyki" kəlmələrinə rast gəlmək mümkündür.
Doqonlar adi gözlə, optik cihazların köməyi olmadan görünən Venera, Mars, Saturn və Yupiter planetlərini Günəş sistemi planetlərindən ayırırlar. Veneranın peykinin mövcudluğu barədə doqonlarda məlumat olsa da, müasir elm, hələ ki, bu barədə məlumata sahib deyil.
Doqonlar öz əfsanələrini simvol və sxemlərlə şəkilləndirirdilər. Bu simvol və sxemlər hərdən mürəkkəb olsa da, hər zaman inandırıcı təəssürat bağışlayırdı. Doqonlar Yupiteri böyük çevrə formasında çəkirlər və onun ətrafında 4 kiçik dairə təsvir edirlər ki, bu dairələr də planetin peykləridir. Qeyd edək ki, müasir elm Yupiterin 16 peyki haqqında məlumata sahibdir ki, onlardan da məhz 4-ü 1610-cu ildə Qalileo Qaliley tərəfindən kəşf edilib. Həmin 4 peyk 16 peykin içində ən iri və ən parlaq olanlarıdır.
Saturn isə doqonlar tərəfindən 2 formada – konsentrik (ümumi mərkəzli) dairələr formasında təsvir edilir ki, buradakı xarici dairə planetin halqasıdır.
Doqonların mifologiyasında əsas yeri kainatın ən parlaq ulduzu sayılan Sirius ulduzu tutur. Onların fikrinə görə, Sirius ulduz sistemidir. Bu ulduz sistemi Yer planetində həyatın inkişafına təsir edib və kainatın təməlini təşkil edir. Doqonlar bu ulduz sisteminin Sirius A, ikinci ulduz Sirius B və üçüncü ulduz sayılan Sirius C-dən ibarət olduğunu iddia edirlər. Eyni zamanda, digər ulduzların əsas Siriusa çox yaxın olduğunu iddia edirlər. Müasir elm bu günə qədər, yalnız, ikinci ulduzu kəşf edə bilib. Üçüncü ulduz, yəni Sirius C ulduzunun mövcudluğu alimlər arasında bu günə qədər də mübahisə mövzusu olaraq qalır.
Doqonların mövcud olan əfsanələrindən birinə görə, insanları Yer planetinə səma gəmiləri ilə gətiriblər. Onlar Sirius B ulduzlu günəş sistemindəki planetdən gəliblər və bu planet partlamazdan əvvəl gəmilər vasitəsilə insanları Yer planetinə uçublar.
↑ "General Facts on the Dogon". Necep.net. İstifadə tarixi: 2014-05-14.
↑ Hikmət Həsənov. Sirli Sirius Planeti: ilk insan və ya Doqonlar - ARAŞDIRMA. publika.az, 21.01.2015 (az.)
Ədəbiyyat
Xalq haqqında
Marcel Griaule: Conversations With Ogotemmeli: An Introduction To Dogon Religious Ideas. 1st. ed. 1965. ISBN 0-19-519821-2
Marcel Griaule: Dieu d'eau. Entretiens avec Ogotemmêli. (1966) Ed Fayard. ISBN 2-213-59847-9 (the original French work of Griaule (that was published in 1948) on his discussions with Ogotemmêli)
Bedaux, R. & J.D. van der Waals (eds.) (2003) Dogon: mythe en werkelijkheid in Mali [Dogon: myth and reality in Mali]. Leiden: National Museum of Ethnology.
Morton, Robert (ed.) & Hollyman, Stephenie (photographs) & Walter E.A. van Beek (text) (2001) Dogon: Africa's people of the cliffs. New York: Abrams. ISBN 0-8109-4373-5
Wanono, Nadine & Renaudeau, Michel (1996) Les Dogon (photographs by Michel Renaudeau; text by Nadine Wanono). Paris: Éditions du Chêne-Hachette. ISBN 2-85108-937-4
Sékou Ogobara Dolo: La mère des masques. Un Dogon raconte. (2002) Eds. Seuil ISBN 2-02-041133-4
Gerard Beaudoin: Les Dogon du Mali (1997) Ed. BDT Développement. ISBN 2-9511030-0-X
Dil haqqında
Bertho, J. (1953). "La place des dialectes dogon de la falaise de Bandiagara parmi les autres groupes linguistiques de la zone soudanaise". Bulletin de l'IFAN. 15: 405–441.
Hantgan, Abbie (2007) Dogon Languages and Linguistics An (sic) Comprehensive Annotated Bibliography 2008-11-19 at the Wayback Machine
Hochstetler, J. Lee, Durieux, J.A. & E.I.K. Durieux-Boon (2004) Sociolinguistic Survey of the Dogon Language Area. SIL International. online version 2012-10-07 at the Wayback Machine
Williamson, Kay & Blench, Roger (2000) 'Niger–Congo', in Heine, Bernd and Nurse, Derek (eds) African Languages – An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 11–42.
İncəsənət haqqında
Ezra, Kate (1988). Art of the Dogon: selections from the Lester Wunderman collection. New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN0870995073.
Laude, Jean. African Art of the Dogon: The Myths of the Cliff Dwellers (New York: The Viking Press 1973).
Davis, Shawn R. “Dogon Funerals” in African Art; Summer 2002, Vol. 35 Issue 2.
Griaule, Marcel and Dieterlen, Germaine (1954) "The Dogon", in African Worlds: Studies in the Cosmological Ideas and Social Values of African Peoples, edited by Daryll Forde
Dogon images from the Smithsonian Institution Research Information System 2010-03-30 at the Wayback Machine
Dogon images & traditions
Pictures about Dogon dances
September 26, 2021
doqonlar, mali, respublikasının, ərazisində, niger, çayının, sahilində, yaşayan, xalq, dilləri, doqon, dilidir, saylarının, mindən, minə, qədər, olduğu, təxmin, edilir, ümumi, sayı400, mindən, minə, qədər, yaşadığı, ərazilərmalidilidoqon, dilidiniənənəvi, afri. Doqonlar Mali Respublikasinin erazisinde Niger cayinin sahilinde yasayan xalq Ana dilleri doqon dilidir Saylarinin 400 minden 800 mine qeder oldugu texmin edilir 1 Doqonlar DoqonlarUmumi sayi400 minden 800 mine qeder 1 Yasadigi erazilerMaliDiliDoqon diliDiniEnenevi Afrikan dini Islam Mundericat 1 Tedqiqi 2 Inanclari ve mifologiyasi 3 Sekilleri 4 Hemcinin bax 5 Istinadlar 6 Edebiyyat 7 Xarici kecidlerTedqiqi Redakte Tipik bir doqon kendi Banani Yasadiqlari erazi Doqonlar haqqinda en cox arasdirma aparmis ve doqon medeniyyetini dunyaya tanitmis ilk sexs fransali etnoqraf professor Marsel Qrioldur O ilk defe 1931 ci ilde doqon qebilesinin qonagi olmusdur 2 Hemin vaxt onlarin sayi 100 min nefer idi 2 Yazi medeniyyetinden xeberi olmayan bu qedim tayfa ekincilikle mesgul olur ve sivilizasiya seviyyesine gore qonsu tayfalardan hec ne ile ferqlenmirdi 2 Amma maraqli bir fakt professorun diqqetini celb edir doqon qebilesinde nesilden nesile sifahi formada oturulen bir efsane vardi 2 Bu efsanede Dunyanin yaranmasindan ve doqon xalqinin kosmosla elaqelerinden sohbet acilirdi 2 Bu tarixden etibaren professor Marsel Qriol oz hemkarlari ile birlikde Doqon tayfasini mutemadi ziyaret etmeye basladi 2 Qonaqperver afrikalilar professoru ve onun dostlarini sevincle qarsilayirdilar 2 Qonaqlar ev sahibinin etibarini qazanmaga ve belece doqon tayfasinin en gizli sirlerine beled olmaga basladilar 2 Marsel Qriol ve onun esas komekcisi professor Jermen Deterlen daha cox melumat ala bildiler 2 Onlar tedqiqatlardan sonra bir sira meqaleler yazdilar 2 1950 ci ilden etibaren isiq uzu goren bu meqaleler sensasiyaya sebeb oldu 2 1956 ci ilde Qriol vefat etdikden sonra xanim Jermen onun isini davam etdirmisdir 2 Inanclari ve mifologiyasi RedakteDoqonlarin inancina gore Yer planeti kainatin merkezi deyil 2 Yer planetinin sakinleri kainatda yegane canli varliqlar deyil 2 Bu barede onlarin efsanesinde bele deyilir Spiral formali ulduz dunyalari canli alemi olan dunyalardir Dunyaya forma ve hereket veren amma eyni zamanda her seyi ve canli alemi olan diger planetleri de yaradib Bu planetlerde heyat ve canli alem Yer planetine cox benzerdir 2 Doqonlarin efsanelerinde ulduz mefhumu ile yanasi planet planetlerin peyki kelmelerine rast gelmek mumkundur 2 Doqonlar adi gozle optik cihazlarin komeyi olmadan gorunen Venera Mars Saturn ve Yupiter planetlerini Gunes sistemi planetlerinden ayirirlar 2 Veneranin peykinin movcudlugu barede doqonlarda melumat olsa da muasir elm hele ki bu barede melumata sahib deyil 2 Doqonlar oz efsanelerini simvol ve sxemlerle sekillendirirdiler Bu simvol ve sxemler herden murekkeb olsa da her zaman inandirici teessurat bagislayirdi 2 Doqonlar Yupiteri boyuk cevre formasinda cekirler ve onun etrafinda 4 kicik daire tesvir edirler ki bu daireler de planetin peykleridir 2 Qeyd edek ki muasir elm Yupiterin 16 peyki haqqinda melumata sahibdir ki onlardan da mehz 4 u 1610 cu ilde Qalileo Qaliley terefinden kesf edilib 2 Hemin 4 peyk 16 peykin icinde en iri ve en parlaq olanlaridir 2 Saturn ise doqonlar terefinden 2 formada konsentrik umumi merkezli daireler formasinda tesvir edilir ki buradaki xarici daire planetin halqasidir 2 Doqonlarin mifologiyasinda esas yeri kainatin en parlaq ulduzu sayilan Sirius ulduzu tutur 2 Onlarin fikrine gore Sirius ulduz sistemidir 2 Bu ulduz sistemi Yer planetinde heyatin inkisafina tesir edib ve kainatin temelini teskil edir Doqonlar bu ulduz sisteminin Sirius A ikinci ulduz Sirius B ve ucuncu ulduz sayilan Sirius C den ibaret oldugunu iddia edirler Eyni zamanda diger ulduzlarin esas Siriusa cox yaxin oldugunu iddia edirler 2 Muasir elm bu gune qeder yalniz ikinci ulduzu kesf ede bilib 2 Ucuncu ulduz yeni Sirius C ulduzunun movcudlugu alimler arasinda bu gune qeder de mubahise movzusu olaraq qalir 2 Doqonlarin movcud olan efsanelerinden birine gore insanlari Yer planetine sema gemileri ile getiribler Onlar Sirius B ulduzlu gunes sistemindeki planetden gelibler ve bu planet partlamazdan evvel gemiler vasitesile insanlari Yer planetine ucublar 2 Sekilleri Redakte Kend Adam Karter adli turis doqon usaqlari ile Bruklin muzeyinde doqonlara aid boyunbagi Doqon ailesi Doqon qadininin fiquruHemcinin bax RedakteSiriusIstinadlar Redakte 1 2 General Facts on the Dogon Necep net Istifade tarixi 2014 05 14 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Hikmet Hesenov Sirli Sirius Planeti ilk insan ve ya Doqonlar ARASDIRMA publika az 21 01 2015 az Edebiyyat RedakteXalq haqqindaMarcel Griaule Conversations With Ogotemmeli An Introduction To Dogon Religious Ideas 1st ed 1965 ISBN 0 19 519821 2 Marcel Griaule Dieu d eau Entretiens avec Ogotemmeli 1966 Ed Fayard ISBN 2 213 59847 9 the original French work of Griaule that was published in 1948 on his discussions with Ogotemmeli Bedaux R amp J D van der Waals eds 2003 Dogon mythe en werkelijkheid in Mali Dogon myth and reality in Mali Leiden National Museum of Ethnology Morton Robert ed amp Hollyman Stephenie photographs amp Walter E A van Beek text 2001 Dogon Africa s people of the cliffs New York Abrams ISBN 0 8109 4373 5 Wanono Nadine amp Renaudeau Michel 1996 Les Dogon photographs by Michel Renaudeau text by Nadine Wanono Paris Editions du Chene Hachette ISBN 2 85108 937 4 Eds Petit Fute Mali 2005 2006 ISBN 2 7469 1185 X Sekou Ogobara Dolo La mere des masques Un Dogon raconte 2002 Eds Seuil ISBN 2 02 041133 4 Gerard Beaudoin Les Dogon du Mali 1997 Ed BDT Developpement ISBN 2 9511030 0 XDil haqqindaBertho J 1953 La place des dialectes dogon de la falaise de Bandiagara parmi les autres groupes linguistiques de la zone soudanaise Bulletin de l IFAN 15 405 441 Hantgan Abbie 2007 Dogon Languages and Linguistics An sic Comprehensive Annotated Bibliography Arxivlesdirilib 2008 11 19 at the Wayback Machine Hochstetler J Lee Durieux J A amp E I K Durieux Boon 2004 Sociolinguistic Survey of the Dogon Language Area SIL International online version Arxivlesdirilib 2012 10 07 at the Wayback Machine Williamson Kay amp Blench Roger 2000 Niger Congo in Heine Bernd and Nurse Derek eds African Languages An Introduction Cambridge Cambridge University Press pp 11 42 Incesenet haqqindaEzra Kate 1988 Art of the Dogon selections from the Lester Wunderman collection New York The Metropolitan Museum of Art ISBN 0870995073 Laude Jean African Art of the Dogon The Myths of the Cliff Dwellers New York The Viking Press 1973 Davis Shawn R Dogon Funerals in African Art Summer 2002 Vol 35 Issue 2 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Doqonlar ile elaqeli mediafayllar var Official tourism website for Dogon Country Griaule Marcel and Dieterlen Germaine 1954 The Dogon in African Worlds Studies in the Cosmological Ideas and Social Values of African Peoples edited by Daryll Forde Photos of Dogon Country Pictures of Dogon Country Arxivlesdirilib 2008 01 29 at the Wayback Machine Pictures of Dogon Country Dogon images from the Smithsonian Institution Research Information System Arxivlesdirilib 2010 03 30 at the Wayback Machine Dogon images amp traditions Pictures about Dogon dancesMenbe https az wikipedia org w index php title Doqonlar amp oldid 6114134, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}