Vikipediya azad ensiklopediya Danimarka xalq musiqisi dan spillemandsmusik müasir dövrdən əvvəlki Danimarkaya aid musiqi

Vikipediya azad ensiklopediya Danimarka xalq musiqisi dan spillemandsmusik muasir dovrden evvelki Danimarkaya aid musiqi janridir Bu dovrde seherlerde bir ve ya bir nece seher musiqicisi spillemand olurdu ve onlar reqslerde kecid merasimlerinde ve mueyyen ayinlerde ifa edirdiler XVII ve XVIII esrlerde pesekar musiqi ifaciligi seher musiqicilerinin inhisarinda idi Onlar tekce seherlerde deyil qonsu kend yerlerine de gederek musiqi ifa edirdiler Seher musiqisi ve reqs uslublari xususile Avropanin diger bolgelerinden gelenler kendlere nufuz ederek evvelki musiqi uslublarini demek olar ki tamamile siradan cixarmisdi Bu dovrde fidel en vacib musiqi aleti kimi qebul olundu ve zencirvari reqslerden ferdi cutlukle icra edilen reqslere kecid bas verdi 1900 cu illere qeder xalq musiqi Danimarkanin umumi musiqi medeniyyetinin esas hissesi idi lakin seherlesmenin artmasi ve klassik musiqinin yayilmasi neticesinde kend yerlerine sixisdirildi Tarixi inkisafi span Orta esrlerden XIX esre qeder olan dovrde zencirvari reqsler yurusler ve ayin reqsleri haqqinda qeydler movcuddur Bu reqsler adeten nagaralar ve mahni oxunmasi ile musayiet edilirdi XVII ve XVIII esrlerde Danimarkada musiqi resmi seher musiqicilerinin stadsmusikant inhisarinda idi Bu musiqiciler pesekar olaraq seherlerde yetisdirilirdi Bu sebebden kend yerlerinde yerli musiqi eneneleri demek olar ki qorunmamisdi Bezi bolgeler meselen Bornholm ve Amager hec vaxt bu monopoliyaya tabe olmamisdi Diger yerlerde ise meselen Fano adasinda yerli musiqi eneneleri mueyyen razilasmalar vasitesile qorunmusdu buradaki yerli musiqiciler Ribeden olan seher musiqicileri ile muqavile baglayaraq adada musiqi ifa etmek huququ elde etmisdiler Seher musiqicileri bezi cirkin hesab etdikleri aletlerin istifadesine qarsi cixirdilar meselen nagaralar qarmonlar ve qaval Bu dovrde fideller reqs musiqisinin esas aletine cevrildi 1500 cu illerden baslayaraq orta esrlere aid zencirvari reqsler yerini ferdi cutlukle icra edilen reqslere verdi Danimarkada qeyde alinmis ilk cutlukle icra edilen reqs Polsa menseli pols reqsi idi Bu reqs XVI esrde Isvecde populyar idi ve XVII esrin ikinci yarisinda Danimarka kendlerinde yayilmisdi XVIII esrde pols ve menuet en genis yayilmis reqslerden idi Polsa reqsleri adeten iki hisseden ibaret olurdu yavas mars ve daha suretli 3 4 olculu ikinci hisse En qedim musiqi notlarinda tez tez yalniz birinci hisse qeyd olunurdu cunki fideli calan musiqiciler ikinci hisseni improvizasiya edirdi XVIII esrin sonlarinda Ingilis uslubunda kontra ve kvadrat reqsleri populyarliq qazandi XIX esrde vals seherlerde en meshur reqs oldu baxmayaraq ki evvelce kend yerlerinde yayilmisdi Hopsa raylender qalop sveitrit ve skottis kimi diger XIX esre aid reqsler Ingilis uslublu reqslerle qarismis ve zamanla oz yerli formalarini inkisaf etdirmisdiler 1850 ci illerde ise polka ve mazurka en populyar reqslerden oldu XIX esrin sonuna dogru enenevi reqs medeniyyeti Ingiltere Cenubi Avropa ve Amerikadan gelen muasir reqslerle evezlenmeye basladi Bununla bele Fano adasindan gelen sonderhoning ve fannik reqsleri Danimarka enenevi musiqisinin esas repertuarinda qalmisdir Bu reqsler erken Polsa menseli reqslerin izlerini qoruyur Xalq reqslerin qorunmasi span XX esrin evvellerinde enenevi reqslerin itirilmesinin qarsisini almaq ucun 1901 ci ilde Xalq reqslerinin tesviqi assosiasiyasi yaradildi Bu teskilat 1750 1850 ci iller arasindaki populyar reqsleri qorumaga yonelmisdi XX esrin ilk onilliklerinde bele teskilatlar Danimarkanin bir cox bolgesinde yaradildi ve 1929 cu ile qeder 16 000 uzvu olan xalq reqsi birlikleri fealiyyet gosterirdi Bu birlikler xalq reqslerinin populyarlasdirilmasina komek etse de reqsleri mueyyen standart formaya salaraq homogenlesdirdi Bu sebebden bezi qeyri resmi teskilatlar yerli reqs enenelerini qoruyub saxlamaq ucun Kohne Reqs Old Dance adi altinda fealiyyet gostermeye basladilar Fano Lesoye Aeroye ve Qerbi Yutlandiyanin bezi hisseleri XIX esrin sonlarindan XX esrin ortalarina qeder enenevi reqslerini qoruyub saxlamisdir Menbeler ve musiqisunasliq tarixi span En qedim Danimarka enenevi musiqisi musiqicilerin el ile yazilmis not defterlerinden melumdur Rasmus Stormun texminen 1760 boyuk not kolleksiyasi bu sahede en ehemiyyetli menbelerden biridir Danimarka xalq melodiyalarinin sistemli sekilde toplanmasi XIX esrin evvellerinde basladi Svend Qrundtviq 1824 1883 A P Berqqrin 1801 1880 ve Evald Tanq Kristensen 1843 1929 kimi alimler ehemiyyetli xalq mahnilari ve melodiyalar topladilar XX esrin evvellerinde Danimarkada etnologiya elminin inkisafi ile folklorun o cumleden musiqi mahnilar ve reqslerin toplanmasi daha sistemli ve ciddi sekilde aparilmaga baslandi Istinadlar span Baek John 2006 Dansk Spillemandsmusik 1660 1999 med saerligt henblik pa spillestilen MA thesis University of Aarhus 1 Arxiv sureti 25 aprel 2012 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2012 04 25 at the Wayback Machine dan 11 44 Koudal Jens Henrik 1997 The impact of the Stadsmusikant on Folk music in Doris Stockmann amp Jens Henrik Koudal eds 1997 Historical studies on folk and traditional music ICTM Study Group on Historical Sources of Folk Music conference report Copenhagen 24 28 April 1995 Museum Tusculanum Press Urup Henning 1976 Dansk spillemandsmusiks forudsaetninger kilder og saerlige karaktertraek in Musik og forskning 2 Copenhagen 2 Arxiv sureti 4 mart 2016 tarixinden Wayback Machine saytinda dan Koudal Jens Henrik 1997 The impact of the Stadsmusikant on Folk music in Doris Stockmann amp Jens Henrik Koudal eds 1997 Historical studies on folk and traditional music ICTM Study Group on Historical Sources of Folk Music conference report Copenhagen 24 28 April 1995 Museum Tusculanum Press Baek 2006 20 34 Baek 2006 4 8 Kateqoriyalar Danimarka musiqisiXalq musiqisi