Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Cənubi Yəmən (ərəb. جنوب اليمن, translit. Cənub əl-Yəmən, ing. South Yemen) və ya rəsmi olaraq Yəmən Xalq Demokratik Respublikası (ərəb. جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية, translit. Cümhuriyyət əl-Yəmən əd-Dimukratiya əş-Şəbiya) — Ərəbistan yarımadasının cənubundə yerləşən indiki Yəmən Respublikasının cənubunu, şərqini və Sokotra adasını əhatə edən tarixi sosialist dövlət. Cənubi Yəmən 30 noyabr 1967-ci ildən 22 may 1990-cı ilə qədər mövcud olmuşdur.
| Sosialist respublika (1970–1990) | |||||
| Yəmən Xalq Demokratik Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية Cümhuriyyət əl-Yəmən əd-Dimukratiya əş-Şəbiya | |||||
| |||||
| Himn: الجمهورية المتحدة (ərəbcə) | |||||
 1989-cu ildə Cənubi Yəmən | |||||
  | |||||
| Paytaxt | Ədən | ||||
| Ən böyük şəhər | , Taiz, Zincibar, | ||||
| Dilləri | ərəb dili | ||||
| Rəsmi dilləri | ərəb dili ingilis dili | ||||
| Dövlət dini | Sünnilik | ||||
| Ərazisi | 360,133 km2 (1990) | ||||
| Əhalisi | 2,585,484 (1990) | ||||
| İdarəetmə forması | Federal Marksist–Leninist birpartiyalı sosialist respublika | ||||
| Dövlət başçıları | |||||
| İlk | |||||
| • | (1978–1980) | ||||
| Son | |||||
| • | (ilk) (1986–1990) | ||||
| İlk | |||||
| • | (1967–1968) | ||||
| Son | |||||
| • | (1986–1990) | ||||
| İlk | |||||
| • | İlk (1969) | ||||
| Son | |||||
| • | (1986–1990) | ||||
| Tarixi | |||||
| • 30 noyabr 1967 | Müstəqilliyin elan edilməsi | ||||
| • 14 dekabr 1967 | BMT-yə üzvlük | ||||
| • 31 oktyabr 1967 | Konstitusiyanın qəbul edilməsi | ||||
| • 22 may 1990 | |||||
| = South = Yemen | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Cənubi Yəmən 1874-cü ildə Böyük Britaniyanın və nın yaradılması ilə başlamışdır. Buna baxmayaraq, 1937-ci ildə Ədən Britaniya Hindistanının bir vilayəti olmuşdur. 1963-cü ildə Ədən protektoratının süqutundan sonra, regionda fövqəladə hal elan edilmişdir. Bunun səbəbi (MAC) və (İCYAC) Böyük Britaniya hakimiyyətinə baş qaldırması idi.
30 noyabr 1967-ci il tarixində və SSRİ-nin köməyi ilə birləşmiş və Marksist–Leninist bir sosialist respublika olmuşdur. Regiona sabitlik gətirmək üçün göstərdiyi səylərə baxmayaraq, ölkə 1986-cı ildə yaşamışdır. 1980-ci illərin sonlarında və 1990-cı illərin əvvəllərində kommunizmin Avropa ölkələrində süquta uğramasından sonra, Cənubi Yəmən ilə Yəmən Ərəb Respublikası (adətən "" adlandırılır) 22 may 1990-cı il tarixində birləşmiş və müasir Yəmən Respublikasını qurmuşdur. Bu hadisələrə baxmyaraq, 1994-cü ildə Cənubi Yəmən şimaldan ayrıldığını elan etmişdir və nəticədə Yəməndə baş vermişdir. 2017-ci ildən bəri Cənubi Yəməni cəhdləri göstərilir.
İnzibati bölgü
Müstəqilliyini əldə edən Yəmən Xalq Demokratik Respublikası dərhal ölkəni altı mühafəzəyə (ərəb. محافظة) bölmüşdür. 1967–1978-ci illərdə bu mühafəzələr rəsmi şəkildə, sadəcə rəqəmlərlə adlandırılırdı, ancaq 1979-cu ildə onlara yeni, rəsmi adlar verilmişdir. Adalar – Kamaran (1972-ci ildə tərəfindən alındı), Perim (Məyun), Sokotra, Əbd əl-Kuri, Səmha, Dərsa və Sokotra arxipelağının digər əhalisiz adaları Aden mühafazasınin müdriyyələri olmuşdu.
| Rəqəm | Ad | Təxmini ərazi (km.2) | İnzibati mərkəz |  |
|---|---|---|---|---|
| I | Ədən | 6,980 | Ədən | |
| II | Lahc | 12,766 | Lahc | |
| III | Abya | 21,489 | Zincibar | |
| IV | Şəbva | 73,908 | Ətək | |
| V | Hadramaut | 155,376 | Mukalla | |
| VI | Əl-Məhra | 66,350 | Əl-Geyda |
İqtisadiyyat
1980-ci illərin ortalarına qədər Cənubi Yəməndə sənaye məhsullarının istehsalı və mineral sərvətlərin istismarı çox az idi. Bu dövrdə ölkənin Şibam və Mukalla mərkəzi regionlarında əhəmiyyətli neft ehtiyatları kəşf edilmişdir. Gəlirin əsas mənbələri kənd təsərrüfatı (meyvə-tərəvəz, dənli bitkilər, mal-qara, qoyun, balıqçılıq və s.) və neft ixracı idi.
1976-cı ildəki milli büdcə 13,43 milyon , ümumi daxili məhsulu 150 milyon ABŞ dolları, milli borcu isə 52.4 milyon ABŞ dolları idi.
Aviaşirkətlər
Aşağıda sadalanan avirşirkətlər YXDR tərəfindən idarə edilirdi:
- (1949–1967), fəaliyyətini 30 iyun 1967-ci ildə dayandırmışdır. Bunun səbəbi Britaniyanın və ndan çəkilməsi idi.
- – Demokratik Yəmən Hava Yolları (1961–1996), keçmiş aviaşirkəti olan ""ya qoşulmuşdur.
- Yəmən Hava Yolları (1989–1990), fəaliyyətini 22 may 1990-cı ildə, Yəmən Respublikasının qurulmasından sonra dayandırmışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Victoria, Clark. Yemen: Dancing on the Heads of Snakes. Nyu-Heyven, Konnektikut. 2010. səh. 112-130.
- ; Jakelin S. İsmayıl. The People's Democratic Republic of Yemen: Politics, Economics, and Society; The Politics of Socialist Transformation. Ədən: Lynne Rienner Pub. oktyabr 1986. ISBN .
- "Airlines - South Yemen". The World's Airlines. David Lyall. 2009-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-10.
- . Aden Airways. Peter Pickering. 27 aprel 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 may 2018.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cenubi Yemen ereb جنوب اليمن translit Cenub el Yemen ing South Yemen ve ya resmi olaraq Yemen Xalq Demokratik Respublikasi ereb جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية translit Cumhuriyyet el Yemen ed Dimukratiya es Sebiya Erebistan yarimadasinin cenubunde yerlesen indiki Yemen Respublikasinin cenubunu serqini ve Sokotra adasini ehate eden tarixi sosialist dovlet Cenubi Yemen 30 noyabr 1967 ci ilden 22 may 1990 ci ile qeder movcud olmusdur Sosialist respublika 1970 1990 Yemen Xalq Demokratik Respublikasiجمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية Cumhuriyyet el Yemen ed Dimukratiya es SebiyaBayraq d GerbHimn الجمهورية المتحدة erebce 1989 cu ilde Cenubi Yemen 30 noyabr 1967 22 may 1990Paytaxt EdenEn boyuk seher Taiz Zincibar Dilleri ereb diliResmi dilleri ereb dili ingilis diliDovlet dini SunnilikErazisi 360 133 km2 1990 Ehalisi 2 585 484 1990 Idareetme formasi Federal Marksist Leninist birpartiyali sosialist respublikaDovlet bascilariIlk 1978 1980 Son ilk 1986 1990 Ilk 1967 1968 Son 1986 1990 Ilk Ilk 1969 Son 1986 1990 Tarixi 30 noyabr 1967 Musteqilliyin elan edilmesi 14 dekabr 1967 BMT ye uzvluk 31 oktyabr 1967 Konstitusiyanin qebul edilmesi 22 may 1990 South Yemen Vikianbarda elaqeli mediafayllar Cenubi Yemen 1874 cu ilde Boyuk Britaniyanin ve nin yaradilmasi ile baslamisdir Buna baxmayaraq 1937 ci ilde Eden Britaniya Hindistaninin bir vilayeti olmusdur 1963 cu ilde Eden protektoratinin suqutundan sonra regionda fovqelade hal elan edilmisdir Bunun sebebi MAC ve ICYAC Boyuk Britaniya hakimiyyetine bas qaldirmasi idi 30 noyabr 1967 ci il tarixinde ve SSRI nin komeyi ile birlesmis ve Marksist Leninist bir sosialist respublika olmusdur Regiona sabitlik getirmek ucun gosterdiyi seylere baxmayaraq olke 1986 ci ilde yasamisdir 1980 ci illerin sonlarinda ve 1990 ci illerin evvellerinde kommunizmin Avropa olkelerinde suquta ugramasindan sonra Cenubi Yemen ile Yemen Ereb Respublikasi adeten adlandirilir 22 may 1990 ci il tarixinde birlesmis ve muasir Yemen Respublikasini qurmusdur Bu hadiselere baxmyaraq 1994 cu ilde Cenubi Yemen simaldan ayrildigini elan etmisdir ve neticede Yemende bas vermisdir 2017 ci ilden beri Cenubi Yemeni cehdleri gosterilir Inzibati bolguMusteqilliyini elde eden Yemen Xalq Demokratik Respublikasi derhal olkeni alti muhafezeye ereb محافظة bolmusdur 1967 1978 ci illerde bu muhafezeler resmi sekilde sadece reqemlerle adlandirilirdi ancaq 1979 cu ilde onlara yeni resmi adlar verilmisdir Adalar Kamaran 1972 ci ilde terefinden alindi Perim Meyun Sokotra Ebd el Kuri Semha Dersa ve Sokotra arxipelaginin diger ehalisiz adalari Aden muhafazasinin mudriyyeleri olmusdu Reqem Ad Texmini erazi km 2 Inzibati merkez Muhafezelerin xeritesi I Eden 6 980 EdenII Lahc 12 766 LahcIII Abya 21 489 ZincibarIV Sebva 73 908 EtekV Hadramaut 155 376 MukallaVI El Mehra 66 350 El GeydaIqtisadiyyat1980 ci illerin ortalarina qeder Cenubi Yemende senaye mehsullarinin istehsali ve mineral servetlerin istismari cox az idi Bu dovrde olkenin Sibam ve Mukalla merkezi regionlarinda ehemiyyetli neft ehtiyatlari kesf edilmisdir Gelirin esas menbeleri kend teserrufati meyve terevez denli bitkiler mal qara qoyun baliqciliq ve s ve neft ixraci idi 1976 ci ildeki milli budce 13 43 milyon umumi daxili mehsulu 150 milyon ABS dollari milli borcu ise 52 4 milyon ABS dollari idi Aviasirketler Asagida sadalanan avirsirketler YXDR terefinden idare edilirdi 1949 1967 fealiyyetini 30 iyun 1967 ci ilde dayandirmisdir Bunun sebebi Britaniyanin ve ndan cekilmesi idi Demokratik Yemen Hava Yollari 1961 1996 kecmis aviasirketi olan ya qosulmusdur Yemen Hava Yollari 1989 1990 fealiyyetini 22 may 1990 ci ilde Yemen Respublikasinin qurulmasindan sonra dayandirmisdir Hemcinin baxYemen tarixi YemenIstinadlarVictoria Clark Yemen Dancing on the Heads of Snakes Nyu Heyven Konnektikut 2010 seh 112 130 Jakelin S Ismayil The People s Democratic Republic of Yemen Politics Economics and Society The Politics of Socialist Transformation Eden Lynne Rienner Pub oktyabr 1986 ISBN 0 931477 96 4 Airlines South Yemen The World s Airlines David Lyall 2009 06 27 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 10 Aden Airways Peter Pickering 27 aprel 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 may 2018 Xarici kecidler