Bu körpü Arazın üstündə karvan yolu istiqamətinə uyğun salınmış və onun yanlndakı Çuğa şəhəri bu səbəbdən iri ticarət qovşağına çevrilmişdir. Müasir Culfa şəhəri yaxınlığında dar bir dərədə qədim Cuğa şəhərinin xarabaları qalmışdır.Araz çayı üzərində Cuğa körpüsünün salınması ilə şəhərin beynəlxalq ticarət yolu üzərində böyük mərkəz kimi əhəmiyyəti artmışdır.Körpünün xarabaları dövrümüzədək gəlib catmışdır.Hazırda Cuğa körpüsünün yalnız 5 dayağı qalmışdır.Birinci istisna olmaqla,bütün dayaqlar pis vəziyyətdədir.Bunlar üzlüyü tökülmüş çaydaşı hörgüsü qalıqlarıdır.Salamat qalmış sahil dayağının suya baxan səthində 4 sıra dairəvi boşluqları olan körpü tağının dabanı görünür.
Cuğa şəhəri
Cuğa — Culfa rayonunun Gülüstan kəndindən şimal-qərbdə, orta əsrlərə aid yaşayış yeri, şəhər xarabalığı olan arxeoloji abidə. Tarixi mənbələrədə adı Böyük İpək Yolu üzərində olan mühüm ticarət qovşaqlarından biri kimi çəkilən Cuğa şəhərinin əhalisinin əksəriyyətini xristian albanların təşkil etdiyi güman edilir. Şəhərin qəbiristanlığındakı qəbirlər bunu deməyə əsas verir. Cuğa nekropolundakı xaç daşlar alban xaç daşlarının xüsusi qrupunu təşkil etməklə böyük tarixi əhəmiyyətə malikdir.
Şəhər şimalda hündür dağ silsiləsi, cənubda Araz çayı, qərbdə qəbirsanlıqla məhdudlaşır. Şəhərin ərazisi Araz çayının sol sahilində ensiz zolaq şəklində qərbdən şərqə doğru uzanır. Şəhərin əksər yaşayış binaları və tarixi-memarlıq abidələri tamamilə dağılmış, tikinti qalıqları (xüsusilə bişmiş kərpic) ətrafa səpələnmişdir. Buradan müxtəlif kompozisiyalı ornamentlərlə naxışlanmış çəhrayı rəngli şirli və şirsiz saxsı məmulatı (fayansdan hazırlanmış kasalar xüsusilə diqqəti cəlb edir), mis sikkələr və külli miqdarda digər maddi mədəniyyət nümunələri aşkar olunmuşdur. Tapıntılara əsasən Cuğada şəhər həyatının aktiv dövrünün XI-XVII əsrlərə təsadüf etməsi fikri söylənmişdir.
Tarixi
Körpü gözəlliyinə görə tikildiyi çağdan məşhurlaşmışdır. Həmdullah Qəzvini "Nüzhət əl-qulub" əsərində Mərənd tümənindəki ticarət şəhəri Gərgər haqqında qısa bilği verib yazmışdır:
Onun yanında Araz çayı üstündə Ziyaülmülk Naxçıvani gözəl körpü tikdirmişdir. Bu xeyriyyəçilik sahəsində ən parlaq tikililərdən biridir.
Gərgər indi Cənubi Azərbaycanda Culfanın yanında,Mərənd-Culfa yolu üstündə şəhərdir. Ziyaülmülkün tikdirdiyi körpü indi ancaq dayaqları qalan Cuğa körpüsüdür.
Tikilmə texnikası
Qırmızı qumdaşından əhəng məhlulu ilə tikilən körpünün sahil dayağı doğrudan da körpünün inşaat texnikasının yüksəkliyindən xəbər verir. Teymurun tarixçisi Şərafətdinin bu təsvirini araşdırıcılar Cuğa körpüsünə aid edirlər:
yonulmuş daşdan tikilmiş,sarsılmaz möhkəmliyi olan ,yastı və düz körpü dünya körpülərinin ən gözəlidir,daşlarının gözəlliyi,möhkəmliyi və özümlü,düzümü bütün memarları təəccübləndirir:iki tağbəndi çox ucadır və enlidir: su azalanda ölçülərkən biri 60 gəz (18m),o biri 50 gəz (15 m) idi; kiçik tağbəndin aşağı qurtaracağında karvansaray,körpünün iki ucunda isə qayalarda tayı olmayan gözəllikdə qapılar tikilmişdi.
Nazik və hündür arakəsmələrlə 3 hissəyə bölünmüş geniş qapı yeri qalmışdır.Çayın içindəki ikinci dayaqda da üçhissəli bölgünün izləri müşahidə olunur.Sahil dayağının dağa uzanan divar qalıqları orta əsrtarixçisiŞərəfəddin Əli Yəzdinin təsvir etdiyi karvansaranın xarabalarıdır.Karvansara körpü dayağına doğru uzanan yolun üstündədir.Körpünün tikintisi üçün əsas inşaat materialı kimi əhəng məhlulundan və qırmızımtıl çaydaşından istifadə edilmişdir.
Cuğa körpüsünün sahil dayağı içərisində bir sıra yerləşgələr indi də qalır. Körpünün sahil dayağına bitişik tikinti qalıqlarını isə araşdırıcılar karvansara hesab edirlər.
Karvansaralar
Culfa yaxınlığında arazın üstündə tikilməsi XIV əsrin başlanğıcına aid edilən başqa bir körpünün yanında,çayın hər iki sahilində üz-üzə dayanan iki karvansara qeydə alınmışdır. Karvansaralar ayrılıqda tikilsələrdə onların körpü ilə kompleks təşkil etdikləri və karvan yolunun iri dayaq məntəqələrindən birini yaratdıqları şübhəsizdir.
Cuğa şəhəri ərazisində yerləşən karvansara, Azərbaycanda bu tipli abidələrin ən gözəl nümunələrindən biridir. Cuğa karvansarasının qalıqları 1974-cü ildə çöl-tədqiqat işləri zamanı aşkar edilmişdir. 1978-ci ildə tədqiqatlar nəticəsində binanın planı tam üzə çıxarılmışdır. Bakı-Culfa dəmir yolu xətti çəkilərkən (1939-1940) karvansaranın təqribən yarısı dağılmışdır.
Tədqiqatlar nəticəsində Cuğa karvansarasının Azərbaycanda yol karvansaraları içərisində ən görkəmli və möhtəşəm abidə olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Ümumi uzunluğu 37 m olan Cuğa karvansarasının eni tipi Araz çayının sağ sahilində - Cənubi Azərbaycan ərazisində demək olar ki, bütünlüklə salamat qalmışdır. Karvansaraların Arazın hər iki sahilində üzbəüz yerləşməsi hələ Araz çayı üzərində Cuğa körpüsünün inşasından əvvəl burada çay bərəsinin işlədiyini göstərir və karvansaraların inşa dövrünü XIII əsrin əvvəllərinə aid etməyə imkan verir.
Karvansara çay daşından inşa edilmiş və gəc məhlulu ilə suvarılmışdır. Cuğa karvansarasının salamat qalmış hissəsində çoxlu yaşayış otaqları vardır. Otaqların örtük hissəsi maraqlı konstruksiyaya malikdir. Binanın şimal tərəfində sağ və solda tağ formasında dərin divar oyuqları olan böyük zal mövcuddur. Bu zalın təyinatı haqqında tədqiqatçıların qəti fikri yoxdur. Lakin belə plan quruluşuna malik köhnə məscidlər də vardır.
İstinadlar
↑ Cəfər Qiyasi (1991). Nizami dövrü memarlıq abidələri. Bakı: İşıq. səh. 136-137.
Ə. V. Salamzadə, K. M. Məmmədzadə - Arazboyu abidələr, Bakı, 1979
Ə. V. Salamzadə, K. M. Məmmədzadə - Azərbaycan memarlığının Naxçıvan məktəbi abidələri, Bakı, 1985
Naxçıvan ensiklopediyası.Bakı.2002.səh:594
Ə. V. Salamzadə, K. M. Məmmədzadə - Azərbaycan memarlığının Naxçıvan məktəbi abidələri, Bakı, 1985, səh 26
Ə. V. Salamzadə, K. M. Məmmədzadə - Azərbaycan memarlığının Naxçıvan məktəbi abidələri, Bakı, 1985, səh 61
cuğa, körpüsü, azərbaycanın, xiii, əsrlərə, memarlıq, abidəsi, cuğa, körpüsüing, jugha, bridgeölkə, azərbaycanşəhər, culfatikilmə, tarixi, xiii, əsrləruzunluğu, mmaterial, əhəng, məhlulu, qırmızımtıl, çaydaşıvəziyyəti, fəaliyyət, göstərmirazərbaycandakı, tarix. Cuga korpusu Azerbaycanin XII XIII esrlere aid memarliq abidesi Cuga Korpusuing Jugha bridgeOlke AzerbaycanSeher CulfaTikilme tarixi XII XIII esrlerUzunlugu 18 mMaterial Eheng mehlulu ve qirmizimtil caydasiVeziyyeti fealiyyet gostermirAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 406KateqoriyakorpuEhemiyyetiyerli ehemiyyetliCuga korpuBu korpu Arazin ustunde karvan yolu istiqametine uygun salinmis ve onun yanlndaki Cuga seheri bu sebebden iri ticaret qovsagina cevrilmisdir 1 Muasir Culfa seheri yaxinliginda dar bir derede qedim Cuga seherinin xarabalari qalmisdir Araz cayi uzerinde Cuga korpusunun salinmasi ile seherin beynelxalq ticaret yolu uzerinde boyuk merkez kimi ehemiyyeti artmisdir Korpunun xarabalari dovrumuzedek gelib catmisdir Hazirda Cuga korpusunun yalniz 5 dayagi qalmisdir Birinci istisna olmaqla butun dayaqlar pis veziyyetdedir Bunlar uzluyu tokulmus caydasi horgusu qaliqlaridir Salamat qalmis sahil dayaginin suya baxan sethinde 4 sira dairevi bosluqlari olan korpu taginin dabani gorunur Mundericat 1 Cuga seheri 2 Tarixi 2 1 Tikilme texnikasi 2 2 Karvansaralar 3 Istinadlar 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerCuga seheri RedakteCuga Culfa rayonunun Gulustan kendinden simal qerbde orta esrlere aid yasayis yeri seher xarabaligi olan arxeoloji abide Tarixi menbelerede adi Boyuk Ipek Yolu uzerinde olan muhum ticaret qovsaqlarindan biri kimi cekilen Cuga seherinin ehalisinin ekseriyyetini xristian albanlarin teskil etdiyi guman edilir Seherin qebiristanligindaki qebirler bunu demeye esas verir Cuga nekropolundaki xac daslar alban xac daslarinin xususi qrupunu teskil etmekle boyuk tarixi ehemiyyete malikdir 2 Seher simalda hundur dag silsilesi cenubda Araz cayi qerbde qebirsanliqla mehdudlasir Seherin erazisi Araz cayinin sol sahilinde ensiz zolaq seklinde qerbden serqe dogru uzanir Seherin ekser yasayis binalari ve tarixi memarliq abideleri tamamile dagilmis tikinti qaliqlari xususile bismis kerpic etrafa sepelenmisdir Buradan muxtelif kompozisiyali ornamentlerle naxislanmis cehrayi rengli sirli ve sirsiz saxsi memulati fayansdan hazirlanmis kasalar xususile diqqeti celb edir mis sikkeler ve kulli miqdarda diger maddi medeniyyet numuneleri askar olunmusdur Tapintilara esasen Cugada seher heyatinin aktiv dovrunun XI XVII esrlere tesaduf etmesi fikri soylenmisdir 3 Tarixi RedakteKorpu gozelliyine gore tikildiyi cagdan meshurlasmisdir Hemdullah Qezvini Nuzhet el qulub eserinde Merend tumenindeki ticaret seheri Gerger haqqinda qisa bilgi verib yazmisdir Onun yaninda Araz cayi ustunde Ziyaulmulk Naxcivani gozel korpu tikdirmisdir Bu xeyriyyecilik sahesinde en parlaq tikililerden biridir 1 Gerger indi Cenubi Azerbaycanda Culfanin yaninda Merend Culfa yolu ustunde seherdir Ziyaulmulkun tikdirdiyi korpu indi ancaq dayaqlari qalan Cuga korpusudur Tikilme texnikasi Redakte Qirmizi qumdasindan eheng mehlulu ile tikilen korpunun sahil dayagi dogrudan da korpunun insaat texnikasinin yuksekliyinden xeber verir Teymurun tarixcisi Serafetdinin bu tesvirini arasdiricilar Cuga korpusune aid edirler yonulmus dasdan tikilmis sarsilmaz mohkemliyi olan yasti ve duz korpu dunya korpulerinin en gozelidir daslarinin gozelliyi mohkemliyi ve ozumlu duzumu butun memarlari teeccublendirir iki tagbendi cox ucadir ve enlidir su azalanda olculerken biri 60 gez 18m o biri 50 gez 15 m idi kicik tagbendin asagi qurtaracaginda karvansaray korpunun iki ucunda ise qayalarda tayi olmayan gozellikde qapilar tikilmisdi 1 Nazik ve hundur arakesmelerle 3 hisseye bolunmus genis qapi yeri qalmisdir Cayin icindeki ikinci dayaqda da uchisseli bolgunun izleri musahide olunur Sahil dayaginin daga uzanan divar qaliqlari orta esr tarixcisi Serefeddin Eli Yezdinin tesvir etdiyi karvansaranin xarabalaridir Karvansara korpu dayagina dogru uzanan yolun ustundedir Korpunun tikintisi ucun esas insaat materiali kimi eheng mehlulundan ve qirmizimtil caydasindan istifade edilmisdir 4 Cuga korpusunun sahil dayagi icerisinde bir sira yerlesgeler indi de qalir Korpunun sahil dayagina bitisik tikinti qaliqlarini ise arasdiricilar karvansara hesab edirler Karvansaralar Redakte Culfa yaxinliginda arazin ustunde tikilmesi XIV esrin baslangicina aid edilen basqa bir korpunun yaninda cayin her iki sahilinde uz uze dayanan iki karvansara qeyde alinmisdir Karvansaralar ayriliqda tikilselerde onlarin korpu ile kompleks teskil etdikleri ve karvan yolunun iri dayaq menteqelerinden birini yaratdiqlari subhesizdir 1 Cuga seheri erazisinde yerlesen karvansara Azerbaycanda bu tipli abidelerin en gozel numunelerinden biridir Cuga karvansarasinin qaliqlari 1974 cu ilde col tedqiqat isleri zamani askar edilmisdir 1978 ci ilde tedqiqatlar neticesinde binanin plani tam uze cixarilmisdir Baki Culfa demir yolu xetti cekilerken 1939 1940 karvansaranin teqriben yarisi dagilmisdir 5 Tedqiqatlar neticesinde Cuga karvansarasinin Azerbaycanda yol karvansaralari icerisinde en gorkemli ve mohtesem abide oldugu mueyyenlesdirilmisdir Umumi uzunlugu 37 m olan Cuga karvansarasinin eni tipi Araz cayinin sag sahilinde Cenubi Azerbaycan erazisinde demek olar ki butunlukle salamat qalmisdir Karvansaralarin Arazin her iki sahilinde uzbeuz yerlesmesi hele Araz cayi uzerinde Cuga korpusunun insasindan evvel burada cay beresinin islediyini gosterir ve karvansaralarin insa dovrunu XIII esrin evvellerine aid etmeye imkan verir Karvansara cay dasindan insa edilmis ve gec mehlulu ile suvarilmisdir Cuga karvansarasinin salamat qalmis hissesinde coxlu yasayis otaqlari vardir Otaqlarin ortuk hissesi maraqli konstruksiyaya malikdir Binanin simal terefinde sag ve solda tag formasinda derin divar oyuqlari olan boyuk zal movcuddur Bu zalin teyinati haqqinda tedqiqatcilarin qeti fikri yoxdur 6 Lakin bele plan qurulusuna malik kohne mescidler de vardir Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Cefer Qiyasi 1991 Nizami dovru memarliq abideleri Baki Isiq seh 136 137 E V Salamzade K M Memmedzade Arazboyu abideler Baki 1979 E V Salamzade K M Memmedzade Azerbaycan memarliginin Naxcivan mektebi abideleri Baki 1985 Naxcivan ensiklopediyasi Baki 2002 seh 594 E V Salamzade K M Memmedzade Azerbaycan memarliginin Naxcivan mektebi abideleri Baki 1985 seh 26 E V Salamzade K M Memmedzade Azerbaycan memarliginin Naxcivan mektebi abideleri Baki 1985 seh 61Hemcinin bax RedakteCuga seheri Azerbaycan korpuleriXarici kecidler RedakteCuga korpusuMenbe https az wikipedia org w index php title Cuga korpusu amp oldid 5895900, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}