Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yojef Etvöş (mac. József Eötvös; 3 sentyabr 1813 və ya 13 sentyabr 1813, Buda – 2 fevral 1871[…], Peşt[d], Peşt medyesi) — macar yazıçısı, filosofu, hüquqşünas və görkəmli dövlət xadimi. XIX əsr macar ədəbiyyatının və maarifçiliyinin əsas simalarından biri olan Etvöş həm də təhsil və elmin inkişafı istiqamətində atdığı addımlarla tanınır. O, Macarıstanın ilk müasir maarif nazirlərindən biri olmuş, bir sıra islahatların müəllifi kimi tarixə düşmüşdür.
| Yojef Etvöş | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 3 sentyabr 1813 və ya 13 sentyabr 1813 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2 fevral 1871[…](57 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, siyasətçi |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yojef Etvöş 1813-cü ildə zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Uşaqlıqdan zəngin təhsil alaraq hüquq sahəsində ixtisaslaşmış, lakin erkən yaşlarından ədəbiyyata və fəlsəfəyə böyük maraq göstərmişdir. Avropanın bir sıra ölkələrinə səyahət edən Etvöş Almaniya, Fransa və İngiltərədəki maarifçi ideyalardan təsirlənmişdir. O, bu ideyaları həm ədəbi əsərlərində, həm də siyasi fəaliyyəti zamanı həyata keçirməyə çalışmışdır. 1848-ci inqilabı zamanı Etvöş Macarıstanın Maarif və Dini İşlər naziri təyin edilmişdir. O, təhsilin demokratikləşdirilməsi, dünyəvi məktəblərin yaradılması və milli azlıqların hüquqlarının qorunması üçün bir sıra qanun layihələri irəli sürmüşdür.
İnqilabın yatırılmasından sonra bir müddət siyasətdən uzaqlaşsa da, 1867-ci Avstriya–Macarıstan kompromisindən sonra yenidən nazir vəzifəsinə qayıtmış və təhsil sahəsində islahatlara davam etmişdir. Onun təşəbbüsü ilə Macarıstanda ümumi orta təhsilin təməli qoyulmuşdur.
Etvöş 1867-ci ildən ömrünün sonuna qədər Macarıstanın maarif naziri olmuş və müasir təhsil sisteminin əsasını qoymuşdur. Onun təşəbbüsü ilə müəllim hazırlığı məktəbləri yaradılmış, qız məktəblərinin sayı artırılmış, təhsilin məcburiliyi və əlçatanlığı təmin olunmuşdur.
Ədəbi yaradıcılığı
Etvöş ədəbiyyatda maarifçi realizm və liberal ideyaları təbliğ edən əsərləri ilə tanınır. Onun roman və esse-lərində sosial ədalət, hüquq bərabərliyi, azadlıq və vətəndaşlıq mövzuları əsas yer tutur. Ən tanınmış əsərlərindən biri "A falu jegyzője" ("Kənd katibi", 1845) romanıdır. Bu əsər macar realist ədəbiyyatının ilk nümunələrindən biri hesab olunur və korrupsiya, yerli hakimiyyətin özbaşınalığı kimi məsələləri tənqid edir.
Əsərləri
- A falu jegyzője (1845) – "Kənd katibi"
- A karthausi (1842) – "Kartuziyalı"
- Reform (1850) – siyasi esselər
- Pesti Naplóban cikkek – dövrü mətbuatda çıxışlar və məqalələr
İrsi
Yojef Etvöş həm ədəbiyyat, həm də dövlət idarəçiliyi sahəsində Macarıstanın modernləşməsində mühüm rol oynamışdır. Onun adını daşıyan Etvöş Lorand Universiteti (ELTE) bu gün də Macarıstanın aparıcı ali təhsil müəssisələrindən biridir. Yazıçının oğlu Lorand Etvöş isə tanınmış fizik olmuşdur.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- József Eötvös // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Projekt Gutenberg-DE (alm.). 1994.
- Wurzbach D. C. v. Eötvös, Joseph Freiherr (alm.). // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben Wien: 1856. Vol. 4. S. 55.
- Jozsef, Baron Eotvos // Encyclopædia Britannica (ing.).
- This article incorporates text from a publication now in the public domain: . Eötvös, József, Baron // Kisholm, Hyu (redaktor). Britannika Ensiklopediyası. 9 (XI). Cambridge University Press. 1911. səh. 665.
- Google Books, search results ; Joseph von Eotvos, Leo Ditrichstein Retrieved 8 December 2016
- M. Berkovics, Baron Joseph Eotvos and the French Literature (Hung.) (Budapest, 1904)
- A. Ban, Life and Art of Baron Joseph Eotvos (Hung.) (Budapest, 1902)
- Zoltan Ferenczi Baron Joseph Eotvos (Hung.) (Budapest, 1903), the best biography
Xarici keçidlər
- Eötvös tərəfindən əsərlər Qutenberq layihəsində
- Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Yojef Etvöş İnternet arxivində
- Yojef Etvöş tərəfindən əsərlər -da (açıq audi-kitablar)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yojef Etvos mac Jozsef Eotvos 3 sentyabr 1813 ve ya 13 sentyabr 1813 Buda 2 fevral 1871 Pest d Pest medyesi macar yazicisi filosofu huquqsunas ve gorkemli dovlet xadimi XIX esr macar edebiyyatinin ve maarifciliyinin esas simalarindan biri olan Etvos hem de tehsil ve elmin inkisafi istiqametinde atdigi addimlarla taninir O Macaristanin ilk muasir maarif nazirlerinden biri olmus bir sira islahatlarin muellifi kimi tarixe dusmusdur Yojef EtvosSexsi melumatlarDogum tarixi 3 sentyabr 1813 1813 09 03 ve ya 13 sentyabr 1813 1813 09 13 Dogum yeri Buda Avstriya imperiyasiVefat tarixi 2 fevral 1871 1871 02 02 57 yasinda Vefat yeri Pest d Pest medyesi MacaristanFealiyyeti yazici siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYojef Etvos 1813 cu ilde zadegan ailesinde anadan olmusdur Usaqliqdan zengin tehsil alaraq huquq sahesinde ixtisaslasmis lakin erken yaslarindan edebiyyata ve felsefeye boyuk maraq gostermisdir Avropanin bir sira olkelerine seyahet eden Etvos Almaniya Fransa ve Ingilteredeki maarifci ideyalardan tesirlenmisdir O bu ideyalari hem edebi eserlerinde hem de siyasi fealiyyeti zamani heyata kecirmeye calismisdir 1848 ci inqilabi zamani Etvos Macaristanin Maarif ve Dini Isler naziri teyin edilmisdir O tehsilin demokratiklesdirilmesi dunyevi mekteblerin yaradilmasi ve milli azliqlarin huquqlarinin qorunmasi ucun bir sira qanun layiheleri ireli surmusdur Inqilabin yatirilmasindan sonra bir muddet siyasetden uzaqlassa da 1867 ci Avstriya Macaristan kompromisinden sonra yeniden nazir vezifesine qayitmis ve tehsil sahesinde islahatlara davam etmisdir Onun tesebbusu ile Macaristanda umumi orta tehsilin temeli qoyulmusdur Etvos 1867 ci ilden omrunun sonuna qeder Macaristanin maarif naziri olmus ve muasir tehsil sisteminin esasini qoymusdur Onun tesebbusu ile muellim hazirligi mektebleri yaradilmis qiz mekteblerinin sayi artirilmis tehsilin mecburiliyi ve elcatanligi temin olunmusdur Edebi yaradiciligiEtvos edebiyyatda maarifci realizm ve liberal ideyalari teblig eden eserleri ile taninir Onun roman ve esse lerinde sosial edalet huquq beraberliyi azadliq ve vetendasliq movzulari esas yer tutur En taninmis eserlerinden biri A falu jegyzoje Kend katibi 1845 romanidir Bu eser macar realist edebiyyatinin ilk numunelerinden biri hesab olunur ve korrupsiya yerli hakimiyyetin ozbasinaligi kimi meseleleri tenqid edir EserleriA falu jegyzoje 1845 Kend katibi A karthausi 1842 Kartuziyali Reform 1850 siyasi esseler Pesti Naploban cikkek dovru metbuatda cixislar ve meqalelerIrsiYojef Etvos hem edebiyyat hem de dovlet idareciliyi sahesinde Macaristanin modernlesmesinde muhum rol oynamisdir Onun adini dasiyan Etvos Lorand Universiteti ELTE bu gun de Macaristanin aparici ali tehsil muessiselerinden biridir Yazicinin oglu Lorand Etvos ise taninmis fizik olmusdur IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Jozsef Eotvos Brockhauz Ensiklopediyasi alm Projekt Gutenberg DE alm 1994 Wurzbach D C v Eotvos Joseph Freiherr alm Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich enthaltend die Lebensskizzen der denkwurdigen Personen welche seit 1750 in den osterreichischen Kronlandern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt habenWien 1856 Vol 4 S 55 Jozsef Baron Eotvos Encyclopaedia Britannica ing This article incorporates text from a publication now in the public domain Eotvos Jozsef Baron Kisholm Hyu redaktor Britannika Ensiklopediyasi 9 XI Cambridge University Press 1911 seh 665 Google Books search results Joseph von Eotvos Leo Ditrichstein Retrieved 8 December 2016 M Berkovics Baron Joseph Eotvos and the French Literature Hung Budapest 1904 A Ban Life and Art of Baron Joseph Eotvos Hung Budapest 1902 Zoltan Ferenczi Baron Joseph Eotvos Hung Budapest 1903 the best biographyXarici kecidlerEotvos terefinden eserler Qutenberq layihesinde Eserleri ve ya muellifi oldugu isler Yojef Etvos Internet arxivinde Yojef Etvos terefinden eserler da aciq audi kitablar