fbpx
Wikipedia

Bürünc atlı (heykəl)

Avqust 24, 2021

Bürünc atlı (rus. Ме́дный вса́дник) — I Pyotrun Sankt-Peterburqda yerləşən atlı heykəlidir. Heykəl İmperatriça II Yekaterinanın sifarişi ilə fransız heykətəraş Etyen Moris Falkone tərəfindən hazırlanmışdır. Heykəlin adı A.S.Puşkin tərəfindən 1883-cü ildə yazılmış və rus ədəbiyyatının ən geniş yayılmış poemalarından biri olan "Bürünc atlı" poemasından gəlmişdir. Hazırda "Azadlıq heykəli" Nyu-Yorkun simvolu olduğu kimi, "Bürünc atlı" heykəli də Sankt-Peterburqun simvoludur (hər iki heykəl fransız mənşəli heykəltəraşlar tərəfindən hazırlanmışdır). Heykəlin pyedastalı insan tərəfindən tərpədilmiş ən böyük daş olan "Şimşək daşı"dır.

Bürünc atlı
Ме́дный вса́дник
Ölkə Rusiya
Yerləşir Sankt-Peterburq
Heykəltəraş Etyenn Moris Falkone
Tarixi 1768 - 1770
Vəziyyəti  Rusiya Federasiyasının Mədəni irsi № 7810027000
Hündürlüyü 10,4 m
Material qranit, bürünc
Saxlanıldığı yer Senat meydanı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

I Pyotrun atlı heykəlinin modeli heykəltəraş Etyen Falkone tərəfindən 1768–1770-ci illərdə hazırlanmışdı. Heykəlin başı heykəltəraşın tələbəsi Mari Ann Kollo tərəfindən işlənmişdir. İlanı Falkonenin ağlına Fyodor Qordeyev salmışdı. Heykəlin tökülməsi Petroviç Vasili Yekimovun rəhbərliyi altında həyata keçirilmiş və 1778-ci ildə tamamlanmışdı. Memarlıq-planlaşdırma həlli və işə ümumi nəzarət Y. M. Felten tərəfindən yerinə yetirilmişdir.

1776-cı ilin avqustunda maarifçi-filosof D. Didronun məsləhəti ilə II Yekaterinanın tapşırığı əsasında Rusiyanın Fransadakı nümayəndəsi D.A.Qolıtsin heykəltəraş Falkone ilə müqavilə imzalamışdı. 15 oktyabr 1766-cı ildə Falkonenin Peterburqa gəlməsindən sonra abidənin inşası işlərinə başlanmışdır. Heykəltəraş üçün emalatxananı Yelezaveta Petrovnanın Taxta Qış sarayının keçmiş Taxt zalında təşkil etmişdilər. Saray yaxınlığında yerləşən keçmiş axır binası Falkonenin yaşaması üçün uyğunlaşdırılmışdı. 1773-cü ildə Felten Falkoneyə kömək etmək üçün təyin edildi: o, işdən azad edilmiş kapitan de Laskarini əvəz etməli idi, həmçinin həmin vaxt heykəlin ucaldılması üçün memarın köməyinə ehtiyac var idi.

Şimşək-daş

 
Abidənin pyedestalla birlikdə ümumi görünüşü.

Heykəlin pyedastalı kimi istifadə olunmuş "Şimşək daş" (rus. Гром-Камень) adıyla tanınan nəhəng qaya 1768-ci ildə Fin körfəzindən 6 km (3.7 mil) aralıda yerləşən tarixi Laxta rayonu ərazisində aşkarlanmışdı. Daş adını şimşək tərəfindən parçalanması haqqında yerli əfsanədən almışdır. Falkone daşı aşkarlandığı yerdə işləmək istəsə də, II Yekaterina daşı kəsilməmiş Peterburqa gətirmişdi. Qayanın yarısı yerin içinə batdığı və ərazi bataqlıq olduğu üçün rusların qayanı qazıb çıxarmaq və şəhərə gətirmək üçün yeni metod işləmələri lazım idi. Kefalloniya adlı kiçik yunan adasından olan və Rusiya ordusunda zabit kimi xidmət edən Marinos Karburis (yun. Μαρίνος Χαρμπούρης) bu işi öhdəsinə götürdü. Karburis Vyanada mühəndislik təhsili almışdı və mühəndis diplomu olan ilk yunan idi.

 
Şimşək-daşın daşınması.

Karburis idarə etdiyi işçilərə, qışın gəlməsini və bataqlığın donmasını gözləməyi tapşırdı, daha sonra isə qaya parçasını bataqlıqdan çıxararaq limana aparmağa başladı. Karburis 13.5 sm (6 inç) bürünc kürələr üzərində hərəkət edən metal xizək hazırladı. Bu mexanizm daha sonra kəşf edilmiş kürə sistemli hərəkət mexanizmi kimi işləyirdi. İşi maraqlı edən digər bir cəhət isə, bu mexanizmin heç bir heyvan və maşın istifadə olunmadan, tamamilə insan əli ilə işləməsi, daşın Senat meydanın insan gücü ilə gətirilməsidir. Mexanizmi hazırladıqdan sonra Karburis 400 nəfər işçi ilə doqquz ay ərzində daşın Sankt-Peterburqa daşınması ilə məşğul oldu, həmin müddətdə isə daşyonanlar nəhəng qranit parçasına forma verməyə çalışırdılar. II Yekaterina periodik olaraq iş yerini ziyarət edir və prosesin necə irəlilədiyini müşahidə edirdi. Böyük qaya parçaları çox ağır olduğundan onların hərəkət etdirilməsi üçün 32 insanın gücündən istifadə edilirdi. Digər bir problem isə cəmi 100 m yol olması idi ki, bu da hərəkət bitən hissələrin sökülməsi və serətlə yeni yolda qurulmasını tələb edirdi. Bununla belə, düz ərazidə işçilər gün ərzində 150 m yol qət edə bilirdilər. Dənizə girişdə xüsusilə Şimşək daşı üçün xüsusi barj inşa edilmişdi. Gəmi iki tərəfdən tam ölçülü döyüş gəmiləri ilə dəstəklənirdi. İki ilə yaxın zəhmət və qısa səyahətdən sonra 1770-ci ildə daş nəhayət ki, məkanına çatdırıldı. Daşın şəhərə çatdırılması şərəfinə medal buraxılmışdı.

Şimşək daşı insan tərəfindən hərəkət etdirilmiş ən böyük daşdır. Bu daş iri və ağır idi; o, insan gücü ilə Fin körfəzindən 6 km (4 mi) hərəkət etdirilərək Neva çayı vasitəsiylə Sankt-Peterburqa gətirilmişdir.

Fransız dilli "La Nature" jurmnalının 1882-ci il nəşrində yayımlanmış məlumata görə kəsilməmişdən əvvəl daşın ölçüləri 7 × 14 × 9 m kimi olmuşdur. Qranitin tərkibinin sıxlığına görə daşın çəkisi 1500 tona yaxın olmuşdur. Falkone daşın istədiyi formada görünməsini təmin etmək üçün onun bəzi hissəsini kəsmişdir, buna görə də hazır pyedastalın çəkisi daşın çəkisindən bir qədər azdır.

  • Daşın çıxarıldığı ehtimal edilən yerdə yaranmış göl
  • Doğranmış qənbər - Şimşək-daşın ehtimal edilən qırıqları
  • Doğranmış qənbər
  • Düşın yüklənmə yerinin planı

Heykəl

 
Böyük Pyotrun abidəsinin açılışı, A.K.Melnikovun A.P.Davıdovun rəsmi əsasında işlədiyi qravür, 1782-ci il.

I Pyotrun atlı heykəli, Romanovlar sülaləsinə gəlin gəlmiş alman mənşəli II Yekaterinanın sifarişi ilə, hazırlanmış, Sankt-Peterburqun Senat meydanında (əvvəllər Dekabristlər meydanı) ucaldılmışdı. II Yekaterinanın heykəli ucaltdırmaqda məqsədi I Pyotrun varisi olduğunu göstərmək və hakimiyyətə hüququ çatdığını xalqa isbat etmək idi. İmperatriça heykəlin hazırlanmasını maliyyələşdirmiş, heykəlin üstündə latın dilində "Petro Primo Catharina Secunda MDCCLXXXII" və rus dilində "Петру перьвому Екатерина вторая, лѣта 1782" yazılmışdır ki, hər iki ifadə də " II Yekaterinadan I Pyotra, 1782-ci il" anlamını verir. Hakimiyyət dəyişikliyi zamanı II Yekaterinanın Rusiya taxtına hüquqi varisliyi yox idi və imperatriça bunun əksini göstərmək üçün sələfi olmuş hökmdarların xatirələrini yad edirdi.

Heykəlin hazırlanmasına 1775-ci ildə, Yemelyan Xailovun nəzarəti altında başlanmışdır. Yoxlama zamanı qəlibin sınması nəticəsində isti bürünc axdı və yanğın baş verməsinə səbəb oldu. Yoxlanışı xilas etməyə çalışan Xailov xaric bütün işçilər qaçır. Bu uğursuz yoxlamadan sonra material əridilmiş və heykəl tökülmüşdür. At, çapar və pyedastalla birlikdə ümumilikdə "Bürünc atlı"nın hazırlanması on iki il çəkmiş və 1770–1782-ci illəri əhatə etmişdir.

 
Vasili Surikov — Bürünc atlı.

Gənc Mari Ann Koll Pyotrun üzünü 18 yaşlı kimi təsvir etmişdir. O, Falkonenin 1766-cı il Rusiya səfəri zamanı şagirdi kimi onu müşayət etmişdi. Falkonenin tələbələri və Jan-Baptist Lemoyne onu Madmuzel Viktuar (Mademoiselle Victoire, Miss Qələbə) adlandırırdılar. Mari I Pyotrun üzünü, onun ölüm maskası və Peterburqda gördüyü bir neçə portret əsasında işləmişdi. Heykəlin sağ əli Niderlandın Vurburq şəhəri ərazisində 1771-ci ildə aşkarlanmış Adrian Forumu adlı Qədim Roma şəhərindən tapılmış tunc Roma heykəl əli əsasında işlənmişdir.

Pyedastalın inşası ilə başlamış heykəlin ucaldılması prosesi on dörd il sonra tamamlanmış və 7 avqust 1782-ci ildə minlərlə adamın iştirakı ilə heykəlin təntənəli açılışı olmuşdur. İmperatriça ilə aralarındakı anlaşılmazlığın ciddi konfliktə çevrilməsindən sonra Falkone layihənin tamamlanmasından dörd il əvvəl Sankt-Peterburqu tərk etmiş və buna görə də açılışda iştirak etməmişdi. II Yekaterina onunla bağlı hər şeyi unutmuş, öz yaradıcılıq nümunəsi kimi heykəlin açılışında iştirak etmişdi.

Heykəldə Böyük Pyotr qəhrəmancasına atın üzərində oturmuş təsvir edilmişdir, o sağ əlini qaldıraraq Neva çayına istiqamətləndirir. Heykəltəraş onun atının sıldırım qaya kənarına gəlməsi ananı təsvir etmək istəmişdir. Onun atı ilanı ayaqlayır ki, bu da satqınlıq, şər qüvvələr, I Pyotr və onun islahatlarının düşmənlərini təsvir edir. Heykəl özü 6 m (20 ft), pyedastal 7 m (25 ft), ümumilikdə abidə 13 m (45 ft) hündürlüyə malikdir.

Mayor Baturin haqqında əfsanə

1812-ci il vətən müharibəsi zamanı Rusiya Hərbi Qüvvələrinin geri çəkilməsi nəticəsində Sankt-Peterburqun fransız hərbiçiləri tərəfindən işğal olunması təhlükəsi yaranmışdı. Belə bir hadisənin baş verəcəyindən narahat olan I Aleksandr şəhərdə olan bütün dəyərli incəsənət nümunələrinin oradan çıxarılmasını əmr etdi. Dövlət katibi Molçanova I Pyotrun heykəlinin Voloqod quberniyasına aparılması işi həvalə olundu və bu iş üçün bir neçə min rubl ayırıldı.

Həmin dövrdə mayor Baturin çarın yaxın adamlarından biri olan knyaz Qolıtsinlə görüşə və ona hər gecə gördüyü yuxu haqqında xəbər verə bilir. Baturin yuxunda özünü Senat meydanında görürdü. Pyotrun heykəli hərəkətə gəlir. Atlı dayandığı qayanın üstündən atlayaraq o zaman I Aleksandrın yaşadığı Daş adasına doğru irəliləyir. Atlı adadakı Daş adası sarayının həyətinə daxil olur və hökmdar onu qarşılayır. "Cavan oğlan, mənim Rusiyamı nə hala salmısan – deyir Böyük Pyotr – lakin, nə qədər mən öz yerimdəyəm, mənim şəhərimi heç bir təhlükə gözləmir!" Bundan sonra atlı geri çevrilir və dördnalla çaparaq öz yerinə qayıdır. Mayor Baturinin sözlərindən təsirlənən Qolıtsin, onun yuxusunu olduğu kimi I Aleksandra danışır. Nəticədə I Aleksandr heykəlin şəhərdən çıxarılması fikrini dəyişir. Heykəl yerində qalır. .

Ehtimal edilir ki, mayor Baturinin yuxusu haqqında əfsanənin əsasında A. S. Puşkinin "Bürünc atlı" poeması durur..

Leninqradın blokadası

XIX əsr şəhər əfsanəsinə görə "Bürünc Atlı"nın şəhərin ortasında durduğu müddətdə düşmənin şəhərə qalib gəlməsi mümkün deyil. Böyük Vətən Müharibəsində Leninqradın (Sankt-Peterburq 1924–1991-ci illərdə bu adı daşımışdır) 900 günlük mühasirəsi zamanı heykəl zədələnməməsi üçün qumla doldurulmuş torbalarla əhatə edilmiş və taxtalarla möhəmləndirilmişdir. Bu yolla şəhərin 900 günlük bombardmanı zamanı hekəl zədələnməmişdir. Əfsanəyə uyğun olaraq, heç bir düşmən şəhəri işğal edə bilməmişdir.

"Bəbəxt Pavel!"

Peterburq folklorunda Böyük Pyotrun ruhunun gələcəkdə heykəlin ucaldılacağı yerdə gələcək imperator I Pavelin gözünə görünməsi haqqında əfsanə vardır.

Bir dəfə gecə Pavel dostu knyaz Kurakinlə birlikdə Peterburq küçələrində gəzirmiş. Birdən qarşılarında uzun plaş geyinmiş bir adam görürlər. Aydın olur ki, həmin adam onların gəlişini gözləyirmiş və onlar yaxınlaşdıqdan birlikdə hərəkətə başlayır. Pavel çevrilir və Kurakinə deyir: "Kimsə bizimlə birgə yeriyir". Lakin Kurakin heç kimi görmür və Paveli heç kimin olmadığına inandırmağa çalışır. Birdən ruh deyir: "Pavel! Bədbəxt Pavel! Mən sənin varlığında iştiak edənəm!" Bundan sonra ruh sanki onları öz ardınca aparırmış kimi qabağa keçmiş və irəliləmişdir. Meydanın ortasına gələn ruh, gələcəkdə heykəlin ucaldılacağı yerdə durmuşdu. "Əlvida, Pavel, — deyir ruh – sən məni yenə burda görəcən". Aralanarkən papağını qaldırdıqda, Pavel, dəhşət içində Pyotrun simasını görmüşdü.

Əfsanənin tekstoloji təhlili göstərir ki, o, baronessa fon Oberkirxin xatirəsindən qaynaqlanmışdır. Baronessa, öz xatirələrində Pavelin, hər nə qədər istəməsə də, kütlənin içində bu hadisəni necə danışmasını təsvir etmişdir. Baronessa və Pavelin həyat yoldaşı Mariya Fyodorova arasındakı uzun illik dostluq münasibətlərinin baronessanın çoxcildlik xatirələrində əks olunması, təsvir olunan hadisənin qaynağının da gələcək hökmdarın özü olduğu ehtimalını artırır..

Pavel bu hekayəni sadəcə bir lətifə kimi mi danışmışdı? Memuaristika nöqteyi-nəzərindən bu belə deyil. Q. Fon Oberkirx xəbər verir ki, hadisənin nəql edildiyi şam yeməyindən bir neçə ay sonra Pavel Sankt-Peterburqdan məktub almışdı. Məktubda, Böyük Pyotrun hazırda "Bürünc atlı" kimi məşhur olan heykəlinin təntənəli açılışından xəbər verilirdi. Q. Fon Oberkirxin sözlərinə görə gələcək hökmdar məktubu oxuyarkən hər nə qədər gülümsəməyə çalışsa da, rəngi ölü kimi ağarmışdı.

Mədəniyyətdə

 
Aleksandr Benuanın Puşkinin poemasına çəkdiyi illüstrasiya.
 
SSRİ xatirə sikkəsi.

Bürünc atlı və "mistik Peterburq mətni"

"Bürünc atlı" heykəli rus ədəbiyyatı ilə də sıx əlaqəlidir və "mistik peterburq mətni"nin mərkəzində yerləşməklə duallıq və sürrealizm daşıyıcısıdır.

Öz adına görə "Bürünc atlı" A.S.Puşkinin eyniadlı poemasına borcludur. 1824-cü ildə sevgilisi Paraşı sel zamanı itirmiş dövlət qulluqçusu Yevgeni yaddaşsız şəkildə Peterburq küçələrini dolaşır. Meydanda I Pyotrun heykəli ilə qarşılaşan qəhrəman başa düşür ki, onun başına gələn bütün bəlalarda hökmdar günahkardır – insanlara yad olan və sel təhlükəsi olan yerdə şəhər salınmasını məhz o əmr etmişdi. Yevgeni heykəli təhqir edir, bu zaman "Bürünc atlı" postamentindən atlayaraq dəlinin arxasınca çapmağa başlayır. "Bürünc atlı"nın yerindən aşması yalnız xəstənin təxəyyülünün məhsuludurmu, yoxsa həqiqətdir – bilinmir.

Eyni motiv F. M. Dostoyevskinin "Yeniyetmə" romanında da istifadə olunub.

Andrey Beliynin "Peterburq" romanında hallüsinasiyaların əsiri olan qıhrəman şər qüvvələrlə işbirliyinə girərək yoldaşını öldürür. Daha sonra o qanlı qayçı qarşısında duraraq cəsədin üstünə qalxır və "Bürünc atlı" pozasını alır.

Mistik-şair Danil Andreyev ən məşhur əsəri olan "Dünyanın qızıl günü" əsərində cəhənnəm Peterburqunu təsvir edərkən göstərir ki, "Bürünc atlı"nın əlindəki məşəl qaranlıqdakı yeganə işıq mənbəyidir, həmçinin burada Pyotr atın yox, qəddar əjdahanın belində oturur..

Xatirə sikkəsi

1988-ci ildə SSRİ Bankı üzərində I Pyotrun Sankt-Peterburqdakı heykəlinin (Bürünc atlı) təsviri olan 5 rubl nominallı xatirə sikkəsi buraxmışdı. Mis-nikkel qarışığından, 2 mln nüsxə ilə buraxılmış sikkənin çəkisi 19,8 qramdır.

Filateliyada

Abidə 1904-cü ildə nəşr edilmiş № 58-li (xeyriyyə buraxılışı) Rusiya markasında təsvir edilmişdir.

İstinadlar

  1. Adam, 1977. səh. 42−45
  2. "Lakhta". Saint Petersburg Encyclopaedia. İstifadə tarixi: 26 oktyabr 2014.
  3. ↑ "Transport du piédestal de la statue de Pierre le Grand". La Nature magazine, second semester 1882. İstifadə tarixi: 26 oktyabr 2014.
  4. ↑ "Bronze Horseman". Optima. 2007. İstifadə tarixi: 26 oktyabr 2014.
  5. "Thunder-Stone". Saint Petersburg Encyclopaedia. İstifadə tarixi: 26 oktyabr 2015.
  6. . University of Michigan Taubman College of Architecture + Urban Planning. 2003. 31 December 2006 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 April 2007.
  7. ↑ "The Bronze Horseman". Saint-Petersburg.com. 2007. İstifadə tarixi: 26 oktyabr 2014.
  8. "Saint Petersburg". TourArena. 2001. İstifadə tarixi: 26 oktybar 2014.
  9. . 2009-07-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-25.
  10. . 2016-03-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-25.
  11. Медный всадник. Сон майора Батурина[ölü keçid]
  12. "ФЭБ: Измайлов. "Медный всадник" А. С. Пушкина: История замысла ... — 1978 (текст)". 2013-01-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-31.
  13. Нежинский Ю. В., Пашков А.О. Мистический Петербург: историческое расследование. — Montreal: Т/О "НЕФОРМАТ" Издат-во Accent Graphics Communications, 2013. С. 16–18. — ISBN 9-78130155-498-0
  14. Memoirs of the Baroness d’Oberkirch, countess de Montbrison (3 volumes). Vol 2. L., 1852. P. 146–147
  15. Нежинский Ю. В., Пашков А.О. Мистический Петербург: историческое расследование. — С. 18–19
  16. Пушкин А. С. Собрание сочинений в 10 томах. Т. 3. Л., 1977. С. 284–300
  17. Достоевский Ф. М. Собрание сочинений в 15 томах. Т. 8. Л., 1957. С. 218
  18. Андрей Белый. Между двух революций. М.. 1991. Электронная версия.
  19. Андреев Д. Л. Роза мира. М., 1991. Электронная версия
  20. "5 рублей 1988 Ленинград "Памятник Петру Первому"". 2013-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 oktyabr 2014.

Ədəbiyyat

  • Alexander M. Schenker, The Bronze Horseman: Falconet's Monument to Peter the Great, Yale University Press, New Haven CT, 2003 ISBN 0-300-09712-3.
  • Natalia Smirnova, Saint-Pétersbourg ou l'enlèvement d'Europe, éd. Olizane, Genève, 1996 ISBN 2-88086-191-8
  • Christiane Dellac, Marie-Anne Collot : Une sculptrice française à la cour de Catherine II, 1748–1821, L'Harmattan, (2005) ISBN 2-7475-8833-5.
  • Бакмейстер,И. Г. библиотекарь Имп. Академии наук перевод статьи из "Neues St. Petersburgisches Journal" (1782. Т. 4. С. 1–71), вышедшей отдельным изданием в 1783 г. ("Nachricht von der metallenen Bildsäule Peters des Grossen").Русское издание 1786 г. 2013-04-19 at the Wayback Machine
  • Памятники архитектуры Ленинграда. — Л.: Стройиздат, 1975.
  • Кнабе Г. С. Воображение знака: Медный всадник Фальконе и Пушкина. — М., 1993..
  • Иванов Г. И. Камень-Гром. Историческая повесть. — СПб.: Стройиздат-СПБ, 1994. — 112 с. — ISBN 5-87897-001-5.
  • Топоров В. Н. О динамическом контексте трехмерных произведений изобразительного искусства (семиотический взгляд). Фальконетовский памятник Петру I // Лотмановский сборник. 1. — М., 1995.
  • Проскурина В. Петербургский миф и политика монументов: Пётр Первый Екатерине Второй // Новое литературное обозрение. — 2005. — № 72.
  • Доклад императрице Екатерине II от Сената о месте для постановки монумента императору Петру Великому / Сообщ. Жан-Жанк // Русская старина, 1872. — Т. 5. — № 6. — С. 957–958. 2014-07-24 at the Wayback Machine

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Bürünc atlı ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • "Bürünc atlı"nın tarixi. Fotolar, necə getməli, ətrafında nə var.

Avqust 24, 2021
bürünc, atlı, heykəl, bürünc, atlı, Ме, дный, вса, дник, pyotrun, sankt, peterburqda, yerləşən, atlı, heykəlidir, heykəl, imperatriça, yekaterinanın, sifarişi, ilə, fransız, heykətəraş, etyen, moris, falkone, tərəfindən, hazırlanmışdır, heykəlin, adı, puşkin, . Burunc atli rus Me dnyj vsa dnik I Pyotrun Sankt Peterburqda yerlesen atli heykelidir Heykel Imperatrica II Yekaterinanin sifarisi ile fransiz heyketeras Etyen Moris Falkone terefinden hazirlanmisdir Heykelin adi A S Puskin terefinden 1883 cu ilde yazilmis ve rus edebiyyatinin en genis yayilmis poemalarindan biri olan Burunc atli poemasindan gelmisdir Hazirda Azadliq heykeli Nyu Yorkun simvolu oldugu kimi Burunc atli heykeli de Sankt Peterburqun simvoludur her iki heykel fransiz menseli heykelteraslar terefinden hazirlanmisdir Heykelin pyedastali insan terefinden terpedilmis en boyuk das olan 1 Simsek dasi dir Burunc atliMe dnyj vsa dnikOlke RusiyaYerlesir Sankt PeterburqHeykelteras Etyenn Moris FalkoneTarixi 1768 1770Veziyyeti Rusiya Federasiyasinin Medeni irsi 7810027000Hundurluyu 10 4 mMaterial qranit buruncSaxlanildigi yer Senat meydani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 1 1 Simsek das 1 2 Heykel 1 3 Mayor Baturin haqqinda efsane 1 4 Leninqradin blokadasi 2 Bebext Pavel 3 Medeniyyetde 3 1 Burunc atli ve mistik Peterburq metni 3 2 Xatire sikkesi 4 Filateliyada 5 Istinadlar 6 Edebiyyat 7 Xarici kecidlerTarixi RedakteI Pyotrun atli heykelinin modeli heykelteras Etyen Falkone terefinden 1768 1770 ci illerde hazirlanmisdi Heykelin basi heykelterasin telebesi Mari Ann Kollo terefinden islenmisdir Ilani Falkonenin aglina Fyodor Qordeyev salmisdi Heykelin tokulmesi Petrovic Vasili Yekimovun rehberliyi altinda heyata kecirilmis ve 1778 ci ilde tamamlanmisdi Memarliq planlasdirma helli ve ise umumi nezaret Y M Felten terefinden yerine yetirilmisdir 1776 ci ilin avqustunda maarifci filosof D Didronun mesleheti ile II Yekaterinanin tapsirigi esasinda Rusiyanin Fransadaki numayendesi D A Qolitsin heykelteras Falkone ile muqavile imzalamisdi 15 oktyabr 1766 ci ilde Falkonenin Peterburqa gelmesinden sonra abidenin insasi islerine baslanmisdir Heykelteras ucun emalatxanani Yelezaveta Petrovnanin Taxta Qis sarayinin kecmis Taxt zalinda teskil etmisdiler Saray yaxinliginda yerlesen kecmis axir binasi Falkonenin yasamasi ucun uygunlasdirilmisdi 1773 cu ilde Felten Falkoneye komek etmek ucun teyin edildi o isden azad edilmis kapitan de Laskarini evez etmeli idi hemcinin hemin vaxt heykelin ucaldilmasi ucun memarin komeyine ehtiyac var idi Simsek das Redakte Abidenin pyedestalla birlikde umumi gorunusu Heykelin pyedastali kimi istifade olunmus Simsek das rus Grom Kamen adiyla taninan neheng qaya 1768 ci ilde Fin korfezinden 6 km 3 7 mil aralida yerlesen tarixi Laxta rayonu erazisinde askarlanmisdi 2 Das adini simsek terefinden parcalanmasi haqqinda yerli efsaneden almisdir Falkone dasi askarlandigi yerde islemek istese de II Yekaterina dasi kesilmemis Peterburqa getirmisdi Qayanin yarisi yerin icine batdigi ve erazi bataqliq oldugu ucun ruslarin qayani qazib cixarmaq ve sehere getirmek ucun yeni metod islemeleri lazim idi Kefalloniya adli kicik yunan adasindan olan ve Rusiya ordusunda zabit kimi xidmet eden Marinos Karburis yun Marinos Xarmpoyrhs bu isi ohdesine goturdu Karburis Vyanada muhendislik tehsili almisdi ve muhendis diplomu olan ilk yunan idi 3 Simsek dasin dasinmasi Karburis idare etdiyi iscilere qisin gelmesini ve bataqligin donmasini gozlemeyi tapsirdi daha sonra ise qaya parcasini bataqliqdan cixararaq limana aparmaga basladi Karburis 13 5 sm 6 inc burunc kureler uzerinde hereket eden metal xizek hazirladi Bu mexanizm daha sonra kesf edilmis kure sistemli hereket mexanizmi kimi isleyirdi Isi maraqli eden diger bir cehet ise bu mexanizmin hec bir heyvan ve masin istifade olunmadan tamamile insan eli ile islemesi dasin Senat meydanin insan gucu ile getirilmesidir 3 Mexanizmi hazirladiqdan sonra Karburis 400 nefer isci ile doqquz ay erzinde dasin Sankt Peterburqa dasinmasi ile mesgul oldu hemin muddetde ise dasyonanlar neheng qranit parcasina forma vermeye calisirdilar 4 II Yekaterina periodik olaraq is yerini ziyaret edir ve prosesin nece irelilediyini musahide edirdi Boyuk qaya parcalari cox agir oldugundan onlarin hereket etdirilmesi ucun 32 insanin gucunden istifade edilirdi Diger bir problem ise cemi 100 m yol olmasi idi ki bu da hereket biten hisselerin sokulmesi ve seretle yeni yolda qurulmasini teleb edirdi 3 Bununla bele duz erazide isciler gun erzinde 150 m yol qet ede bilirdiler Denize girisde xususile Simsek dasi ucun xususi barj insa edilmisdi Gemi iki terefden tam olculu doyus gemileri ile desteklenirdi 3 Iki ile yaxin zehmet ve qisa seyahetden sonra 1770 ci ilde das nehayet ki mekanina catdirildi Dasin sehere catdirilmasi serefine medal buraxilmisdi 5 Simsek dasi insan terefinden hereket etdirilmis en boyuk dasdir 3 Bu das iri ve agir idi o insan gucu ile Fin korfezinden 6 km 4 mi hereket etdirilerek Neva cayi vasitesiyle Sankt Peterburqa getirilmisdir Fransiz dilli La Nature jurmnalinin 1882 ci il nesrinde yayimlanmis melumata gore kesilmemisden evvel dasin olculeri 7 14 9 m kimi olmusdur Qranitin terkibinin sixligina gore dasin cekisi 1500 tona yaxin olmusdur 3 Falkone dasin istediyi formada gorunmesini temin etmek ucun onun bezi hissesini kesmisdir buna gore de hazir pyedastalin cekisi dasin cekisinden bir qeder azdir Dasin cixarildigi ehtimal edilen yerde yaranmis gol Dogranmis qenber Simsek dasin ehtimal edilen qiriqlari Dogranmis qenber Dusin yuklenme yerinin plani Heykel Redakte Boyuk Pyotrun abidesinin acilisi A K Melnikovun A P Davidovun resmi esasinda islediyi qravur 1782 ci il I Pyotrun atli heykeli Romanovlar sulalesine gelin gelmis alman menseli II Yekaterinanin sifarisi ile hazirlanmis Sankt Peterburqun Senat meydaninda evveller Dekabristler meydani ucaldilmisdi II Yekaterinanin heykeli ucaltdirmaqda meqsedi I Pyotrun varisi oldugunu gostermek ve hakimiyyete huququ catdigini xalqa isbat etmek idi 6 Imperatrica heykelin hazirlanmasini maliyyelesdirmis heykelin ustunde latin dilinde Petro Primo Catharina Secunda MDCCLXXXII ve rus dilinde Petru pervomu Ekaterina vtoraya lѣta 1782 yazilmisdir ki her iki ifade de II Yekaterinadan I Pyotra 1782 ci il anlamini verir Hakimiyyet deyisikliyi zamani II Yekaterinanin Rusiya taxtina huquqi varisliyi yox idi ve imperatrica bunun eksini gostermek ucun selefi olmus hokmdarlarin xatirelerini yad edirdi Heykelin hazirlanmasina 1775 ci ilde Yemelyan Xailovun nezareti altinda baslanmisdir Yoxlama zamani qelibin sinmasi neticesinde isti burunc axdi ve yangin bas vermesine sebeb oldu Yoxlanisi xilas etmeye calisan Xailov xaric butun isciler qacir 4 Bu ugursuz yoxlamadan sonra material eridilmis ve heykel tokulmusdur At capar ve pyedastalla birlikde umumilikde Burunc atli nin hazirlanmasi on iki il cekmis ve 1770 1782 ci illeri ehate etmisdir Vasili Surikov Burunc atli Genc Mari Ann Koll Pyotrun uzunu 18 yasli kimi tesvir etmisdir O Falkonenin 1766 ci il Rusiya seferi zamani sagirdi kimi onu musayet etmisdi Falkonenin telebeleri ve Jan Baptist Lemoyne onu Madmuzel Viktuar Mademoiselle Victoire Miss Qelebe adlandirirdilar Mari I Pyotrun uzunu onun olum maskasi ve Peterburqda gorduyu bir nece portret esasinda islemisdi Heykelin sag eli Niderlandin Vurburq seheri erazisinde 1771 ci ilde askarlanmis Adrian Forumu adli Qedim Roma seherinden tapilmis tunc Roma heykel eli esasinda islenmisdir Pyedastalin insasi ile baslamis heykelin ucaldilmasi prosesi on dord il sonra tamamlanmis ve 7 avqust 1782 ci ilde minlerle adamin istiraki ile heykelin tenteneli acilisi olmusdur Imperatrica ile aralarindaki anlasilmazligin ciddi konflikte cevrilmesinden sonra Falkone layihenin tamamlanmasindan dord il evvel Sankt Peterburqu terk etmis ve buna gore de acilisda istirak etmemisdi II Yekaterina onunla bagli her seyi unutmus oz yaradiciliq numunesi kimi heykelin acilisinda istirak etmisdi 4 Heykelde Boyuk Pyotr qehremancasina atin uzerinde oturmus tesvir edilmisdir o sag elini qaldiraraq Neva cayina istiqametlendirir Heykelteras onun atinin sildirim qaya kenarina gelmesi anani tesvir etmek istemisdir Onun ati ilani ayaqlayir ki bu da satqinliq ser quvveler I Pyotr ve onun islahatlarinin dusmenlerini tesvir edir 7 Heykel ozu 6 m 20 ft pyedastal 7 m 25 ft umumilikde abide 13 m 45 ft hundurluye malikdir 8 Mayor Baturin haqqinda efsane Redakte 1812 ci il veten muharibesi zamani Rusiya Herbi Quvvelerinin geri cekilmesi neticesinde Sankt Peterburqun fransiz herbicileri terefinden isgal olunmasi tehlukesi yaranmisdi Bele bir hadisenin bas vereceyinden narahat olan I Aleksandr seherde olan butun deyerli incesenet numunelerinin oradan cixarilmasini emr etdi Dovlet katibi Molcanova I Pyotrun heykelinin Voloqod quberniyasina aparilmasi isi hevale olundu ve bu is ucun bir nece min rubl ayirildi Hemin dovrde mayor Baturin carin yaxin adamlarindan biri olan knyaz Qolitsinle goruse ve ona her gece gorduyu yuxu haqqinda xeber vere bilir Baturin yuxunda ozunu Senat meydaninda gorurdu Pyotrun heykeli herekete gelir Atli dayandigi qayanin ustunden atlayaraq o zaman I Aleksandrin yasadigi Das adasina dogru irelileyir Atli adadaki Das adasi sarayinin heyetine daxil olur ve hokmdar onu qarsilayir Cavan oglan menim Rusiyami ne hala salmisan deyir Boyuk Pyotr lakin ne qeder men oz yerimdeyem menim seherimi hec bir tehluke gozlemir Bundan sonra atli geri cevrilir ve dordnalla caparaq oz yerine qayidir Mayor Baturinin sozlerinden tesirlenen Qolitsin onun yuxusunu oldugu kimi I Aleksandra danisir Neticede I Aleksandr heykelin seherden cixarilmasi fikrini deyisir Heykel yerinde qalir 9 10 11 Ehtimal edilir ki mayor Baturinin yuxusu haqqinda efsanenin esasinda A S Puskinin Burunc atli poemasi durur 12 Leninqradin blokadasi Redakte XIX esr seher efsanesine gore Burunc Atli nin seherin ortasinda durdugu muddetde dusmenin sehere qalib gelmesi mumkun deyil Boyuk Veten Muharibesinde Leninqradin Sankt Peterburq 1924 1991 ci illerde bu adi dasimisdir 900 gunluk muhasiresi zamani heykel zedelenmemesi ucun qumla doldurulmus torbalarla ehate edilmis ve taxtalarla mohemlendirilmisdir Bu yolla seherin 900 gunluk bombardmani zamani hekel zedelenmemisdir 7 Efsaneye uygun olaraq hec bir dusmen seheri isgal ede bilmemisdir Bebext Pavel RedaktePeterburq folklorunda Boyuk Pyotrun ruhunun gelecekde heykelin ucaldilacagi yerde gelecek imperator I Pavelin gozune gorunmesi haqqinda efsane vardir Bir defe gece Pavel dostu knyaz Kurakinle birlikde Peterburq kucelerinde gezirmis Birden qarsilarinda uzun plas geyinmis bir adam gorurler Aydin olur ki hemin adam onlarin gelisini gozleyirmis ve onlar yaxinlasdiqdan birlikde herekete baslayir Pavel cevrilir ve Kurakine deyir Kimse bizimle birge yeriyir Lakin Kurakin hec kimi gormur ve Paveli hec kimin olmadigina inandirmaga calisir Birden ruh deyir Pavel Bedbext Pavel Men senin varliginda istiak edenem Bundan sonra ruh sanki onlari oz ardinca aparirmis kimi qabaga kecmis ve irelilemisdir Meydanin ortasina gelen ruh gelecekde heykelin ucaldilacagi yerde durmusdu Elvida Pavel deyir ruh sen meni yene burda gorecen Aralanarken papagini qaldirdiqda Pavel dehset icinde Pyotrun simasini gormusdu Efsanenin tekstoloji tehlili gosterir ki o baronessa fon Oberkirxin xatiresinden qaynaqlanmisdir Baronessa oz xatirelerinde Pavelin her ne qeder istemese de kutlenin icinde bu hadiseni nece danismasini tesvir etmisdir Baronessa ve Pavelin heyat yoldasi Mariya Fyodorova arasindaki uzun illik dostluq munasibetlerinin baronessanin coxcildlik xatirelerinde eks olunmasi tesvir olunan hadisenin qaynaginin da gelecek hokmdarin ozu oldugu ehtimalini artirir 13 Pavel bu hekayeni sadece bir letife kimi mi danismisdi Memuaristika noqteyi nezerinden bu bele deyil Q Fon Oberkirx xeber verir ki hadisenin neql edildiyi sam yemeyinden bir nece ay sonra Pavel Sankt Peterburqdan mektub almisdi Mektubda Boyuk Pyotrun hazirda Burunc atli kimi meshur olan heykelinin tenteneli acilisindan xeber verilirdi Q Fon Oberkirxin sozlerine gore gelecek hokmdar mektubu oxuyarken her ne qeder gulumsemeye calissa da rengi olu kimi agarmisdi 14 Medeniyyetde Redakte Aleksandr Benuanin Puskinin poemasina cekdiyi illustrasiya SSRI xatire sikkesi Burunc atli ve mistik Peterburq metni Redakte Burunc atli heykeli rus edebiyyati ile de six elaqelidir ve mistik peterburq metni nin merkezinde yerlesmekle dualliq ve surrealizm dasiyicisidir 15 Oz adina gore Burunc atli A S Puskinin eyniadli poemasina borcludur 1824 cu ilde sevgilisi Parasi sel zamani itirmis dovlet qulluqcusu Yevgeni yaddassiz sekilde Peterburq kucelerini dolasir Meydanda I Pyotrun heykeli ile qarsilasan qehreman basa dusur ki onun basina gelen butun belalarda hokmdar gunahkardir insanlara yad olan ve sel tehlukesi olan yerde seher salinmasini mehz o emr etmisdi Yevgeni heykeli tehqir edir bu zaman Burunc atli postamentinden atlayaraq delinin arxasinca capmaga baslayir Burunc atli nin yerinden asmasi yalniz xestenin texeyyulunun mehsuludurmu yoxsa heqiqetdir bilinmir 16 Eyni motiv F M Dostoyevskinin Yeniyetme romaninda da istifade olunub 17 Andrey Beliynin Peterburq romaninda hallusinasiyalarin esiri olan qihreman ser quvvelerle isbirliyine girerek yoldasini oldurur Daha sonra o qanli qayci qarsisinda duraraq cesedin ustune qalxir ve Burunc atli pozasini alir 18 Mistik sair Danil Andreyev en meshur eseri olan Dunyanin qizil gunu eserinde cehennem Peterburqunu tesvir ederken gosterir ki Burunc atli nin elindeki mesel qaranliqdaki yegane isiq menbeyidir hemcinin burada Pyotr atin yox qeddar ejdahanin belinde oturur 19 Xatire sikkesi Redakte 1988 ci ilde SSRI Banki uzerinde I Pyotrun Sankt Peterburqdaki heykelinin Burunc atli tesviri olan 5 rubl nominalli xatire sikkesi buraxmisdi Mis nikkel qarisigindan 2 mln nusxe ile buraxilmis sikkenin cekisi 19 8 qramdir 20 Filateliyada RedakteAbide 1904 cu ilde nesr edilmis 58 li xeyriyye buraxilisi Rusiya markasinda tesvir edilmisdir Istinadlar Redakte Adam 1977 seh 42 45 Lakhta Saint Petersburg Encyclopaedia Istifade tarixi 26 oktyabr 2014 1 2 3 4 5 6 Transport du piedestal de la statue de Pierre le Grand La Nature magazine second semester 1882 Istifade tarixi 26 oktyabr 2014 1 2 3 Bronze Horseman Optima 2007 Istifade tarixi 26 oktyabr 2014 Thunder Stone Saint Petersburg Encyclopaedia Istifade tarixi 26 oktyabr 2015 St Petersburg in Architecture The Bronze Horseman University of Michigan Taubman College of Architecture Urban Planning 2003 31 December 2006 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 April 2007 1 2 The Bronze Horseman Saint Petersburg com 2007 Istifade tarixi 26 oktyabr 2014 Saint Petersburg TourArena 2001 Istifade tarixi 26 oktybar 2014 legendi pamiatnikov 2009 07 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 10 25 Gorodskie istorii i legendy Pamyatnik Petru I v Sankt Peterburge ili Anekdot pro to kak rodilsya Mednyj vsadnik 2016 03 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 10 25 Mednyj vsadnik Son majora Baturina olu kecid FEB Izmajlov Mednyj vsadnik A S Pushkina Istoriya zamysla 1978 tekst 2013 01 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 12 31 Nezhinskij Yu V Pashkov A O Misticheskij Peterburg istoricheskoe rassledovanie Montreal T O NEFORMAT Izdat vo Accent Graphics Communications 2013 S 16 18 ISBN 9 78130155 498 0 Memoirs of the Baroness d Oberkirch countess de Montbrison 3 volumes Vol 2 L 1852 P 146 147 Nezhinskij Yu V Pashkov A O Misticheskij Peterburg istoricheskoe rassledovanie S 18 19 Pushkin A S Sobranie sochinenij v 10 tomah T 3 L 1977 S 284 300 Dostoevskij F M Sobranie sochinenij v 15 tomah T 8 L 1957 S 218 Andrej Belyj Mezhdu dvuh revolyucij M 1991 Elektronnaya versiya Andreev D L Roza mira M 1991 Elektronnaya versiya 5 rublej 1988 Leningrad Pamyatnik Petru Pervomu 2013 03 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 oktyabr 2014 Edebiyyat RedakteAlexander M Schenker The Bronze Horseman Falconet s Monument to Peter the Great Yale University Press New Haven CT 2003 ISBN 0 300 09712 3 Natalia Smirnova Saint Petersbourg ou l enlevement d Europe ed Olizane Geneve 1996 ISBN 2 88086 191 8 Christiane Dellac Marie Anne Collot Une sculptrice francaise a la cour de Catherine II 1748 1821 L Harmattan 2005 ISBN 2 7475 8833 5 Bakmejster I G bibliotekar Imp Akademii nauk perevod stati iz Neues St Petersburgisches Journal 1782 T 4 S 1 71 vyshedshej otdelnym izdaniem v 1783 g Nachricht von der metallenen Bildsaule Peters des Grossen Russkoe izdanie 1786 g Arxivlesdirilib 2013 04 19 at the Wayback Machine Pamyatniki arhitektury Leningrada L Strojizdat 1975 Knabe G S Voobrazhenie znaka Mednyj vsadnik Falkone i Pushkina M 1993 Ivanov G I Kamen Grom Istoricheskaya povest SPb Strojizdat SPB 1994 112 s ISBN 5 87897 001 5 Toporov V N O dinamicheskom kontekste trehmernyh proizvedenij izobrazitelnogo iskusstva semioticheskij vzglyad Falkonetovskij pamyatnik Petru I Lotmanovskij sbornik 1 M 1995 Proskurina V Peterburgskij mif i politika monumentov Pyotr Pervyj Ekaterine Vtoroj Novoe literaturnoe obozrenie 2005 72 Doklad imperatrice Ekaterine II ot Senata o meste dlya postanovki monumenta imperatoru Petru Velikomu Soobsh Zhan Zhank Russkaya starina 1872 T 5 6 S 957 958 Arxivlesdirilib 2014 07 24 at the Wayback MachineXarici kecidler Redakte Vikianbarda Burunc atli ile elaqeli mediafayllar var Burunc atli nin tarixi Fotolar nece getmeli etrafinda ne var Menbe https az wikipedia org w index php title Burunc atli heykel amp oldid 6055724, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.