fbpx
Wikipedia

Aleksandr Puşkin

Aleksandr Sergeyeviç Puşkin (rus. Александр Сергеевич Пушкин; 26 may (6 iyun) 179929 yanvar (10 fevral) 1837) — rus şairi, dramaturq və nasiri, rus ədəbi dilinin reformatoru, tənqidçi, tarixçi, publisist.

Aleksandr Sergeyeviç Puşkin
rus. Александр Сергеевич Пушкин
Təxəllüsü Aleksandr NKŞP
İvan Petroviç Belkin
R. (P.)
St. Arz. (Starıy Arzamasets)
A. B. (А. Б.)
Feofilakt Kosiçkin (jurnalda)
Doğum tarixi
Doğum yeri Moskva
Vəfat tarixi (37 yaşında)
Vəfat yeri Sankt-Peterburq
Vəfat səbəbi güllə yarası[d]
Dəfn yeri
  • Svyatoqorski monastırı[d]
Vətəndaşlığı
Həyat yoldaşı
Təhsili
Fəaliyyəti Şair, dramaturq, nasir, publisist, ədəbiyyat tənqidçisi
Fəaliyyət illəri 1813-1837
Əsərlərinin dili Rus, fransız
İstiqamət Romantizm, realizm
Janr Şeir, povest, poema, şeir-roman, dram
İlk əsəri Şair dostuma (К другу стихотворцу; 1914)
Tanınmış əsərləri
  • Yevgeni Onegin
  • Ruslan və Lyudmila
  • Keşiş və onun işçisi Baldanın nağılı[d]
  • Balıqçı və balıq nağılı[d]
  • Ölmüş şahzadə və yeddi pəhləvan nağılı[d]
  • Qızıl xoruz nağılı[d]
Aleksandr Puşkin Vikimənbədə
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.

Həyatı

Rus romantik ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi olan Puşkin Rusiyanın "ən böyük şairi" və müasir rus ədəbiyyatının banisi sayılır.

1799-cu il iyunun 6-da Moskvada anadan olan Puşkinin dünyagörüşünün formalaşmasında şairin nənəsi Mariya Alekseyevnanın (Hannibal), tərbiyəsində isə dayəsi Arina Radionovnanın rolu böyük olub. Dayəsini çox sevən Puşkin ona bir neçə gözəl şeir də həsr edib. Arina Radionovna məharətlə nağıl danışar, xalq inanclarını, atalar sözlərini, tapmacaları yaxşı bilirdi. Sonradan Puşkin dayəsinin süjetlərindən istifadə edərək və "Çar Saltan haqqında nağıl", "Qızıl xoruz haqda nağıl", "Ölmüş çar qızı haqda nağıl" və başqa əsərlər yazır.

1811-ci ildə Puşkin Çarskoselsk liseyinə qəbul olur. Liseydə oxuduğu 6 il onun şairlik istedadının inkişafına köklü şəkildə təsir göstərir. Həmin illərdə gənc Puşkin ədəbi fəaliyyətə başlayır. 16 yaşında Derjavinin qarşısında "Çar kəndində xatirələr" şerini oxuyur. 1817-ci ildə liseyi kollec katibi rütbəsində bitirən şair Xarici İşlər Kollegiyasına təyinat alır, 1819-cu ildə isə dekabristlərin rəhbərlik etdiyi "Yaşıl çıraq" ədəbi-teatr cəmiyyətinə üzv olur.

Dekabristlər Puşkinin həyatında

Puşkin heç vaxt, bilavasitə, dekabristlər hərəkatına qoşulmasa da onun dostları gizli təşkilatlarda iştirak edir və aktiv fəaliyyət göstərirdilər. Dekabristlərlə ünsiyyət şairin yaradıcılığında öz izini buraxır. O, "Çaadayevə", "Kənd" və başqa bu kimi siyasi şeirlər yazır. 1820-ci ildə Puşkin hələ liseydə təhsil alan zaman başladığı "Ruslan və Lyudmila" poemasını bitirir. Poema tənqidçilər tərəfindən yaxşı qarşılanmır, şair poema janrının yüksək kanonlarını aşağı salmaqda ittiham olunur. Aleksandr Puşkini siyasi əsərlərinə görə Sibirə sürgün edə bilərdilər. Qlinka, Karamzin, Çaadayev kimi dostlarının himayəsi onun cəzasının yüngülləşdirilməsi və sürgün əvəzinə xidməti yerinin Ekatirinoslava dəyişdirilməsi ilə nəticələnir. 1820-ci ildə epiqramlar yaydığı üçün şair cənuba sürgün edilir. Sürgündə olduğu dörd il Puşkin üçün hədər getmir. Bu illər də o, "Qafqaz əsiri", "Baxçasaray fontani", "Quldur qardaşlar" əsərlərini yazır, gələcəkdə ona böyük şöhrət gətirəcək "Yevgeni Onegin" romanı üzərində işə başlayır.

Aleksandr Puşkin Mixaylovskda

1823-cü ildə Puşkinin xidməti yeri Odessaya dəyişdirilir. Bir il sonra istefa üçün müraciət edən şair bu dəfə şimal sürgününə, malikanəsinin olduğu Mixaylovsk kəndinə göndərilir. Burada o, "Yevgeni Onegin" romanı üzərində işi davam etdirir, "Boris Qodunov"u yazır. Mixaylovskda olarkən ona dekabristlərin üsyanı və dostlarının edam edilməsi xəbəri çatır. Axtarışdan ehtiyatlanan şair avtobioqrafik qeydlərini məhv edir. 1826-cı ildə I Nikolay Puşkini Moskvaya çağırır və onu himayəyə götürəcəyini bildirir. Lakin çar tərəfindən verilən azadlıq uzun sürmür. 1828-ci ildə Dövlət şurası Puşkin üzərində nəzarət üçün sərəncam verilir. Bu sərəncamdan sonra şair özbaşına Moskvanı tərk edərək Qafqaza, dostlarının yanına gedir. Səfər zamanı təəssüratlarını Puşkin "Ərzuruma səyahət" oçerkində, "Qafqaz", "Uçqun", "Gürcüstan təpələrində" şeirlərində oxuculara çatdırır.

Boldino dövrü

 
Aleksandr Puşkinin Azərbaycan Milli Kitabxanası binasının fasadında yerləşən heykəli

1830-cu ildə Puşkin Natalya Qonçarova ilə evlənmək qərarına gəlir. Toydan əvvəl atası tərəfindən ona hədiyyə olunmuş Boldino malikanəsinin yaxınlığında yerləşən Kistenevka kəndinə gedir. Moskvada baş qaldırmış vəba epidemiyası üzündən üç ay burada qalmağa məcbur olan şairin yaradıcılığının bu dövrü "Boldino payızı" kimi tanınır. Boldinoda Puşkin "Mərhum İvan Petroviç Belkinin povestləri", "Kiçik faciələr", "Kolomnada evcik" və bir çox başqa əsərlər yazır, "Yevgeni Onegin" romanını bitirir. 1831-ci ildə Natalya Qonçarova ilə evlənib Peterburqa köçən Puşkin həmin dövrdə tarixi mövzuda yazılmış "Dubrovski", "Kapitan qızı" və digər əsərləri qələmə alır.

30-cu illərin yaradıcılığı

1832-ci ildə Puşkin "Dubrovski" romanını yazmağa və Puqaçovun üsyanı barədə roman üçün material toplamağa başlayır. Bundan başqa o, bu dövr yaradıcılığının ən gözəl nümunələrindən olan "Qaratoxmaq qadın", "Andjelo", "Mis atlı", "Balıqçı və qızıl balıq haqda nağıl", "Ölmüş şahzadə və yeddi pəhləvan" əsərləri üzərində də işləyir. Peterburqa qayıtdıqdan sonra maddi çətinliyə düşən şair 1834-cü ildə istefaya çıxır və bundan sonra həyatı dərc olunmuş əsərlərinin gətirdiyi qeyri-sabit gəlirlərdən asılı olur. Puşkin dühasının tənəzzülündən xəbər verən maddi çətinlik və tənqidçilərin aramsız hücumları şairin yaradıcılığında böhranın baş verməsinə səbəb olur. Lakin vaxtını hədər keçirməyən Aleksandr Puşkin I Pyotr zamanının tarixi sənədlərinin tədqiqi ilə məşğul olur, "Kapitan qızı" romanını dərc etdirdiyi "Sovremennik" ədəbi nəşrinin təməlinin qoyulmasında iştirak edir.

Həyatının son illəri

1834-cü ildə Peterburqa gələn fransız baron Jorj Dantes Puşkinin həyat yoldaşı Natalya Qonçarovaya vurulur və ona diqqət göstərməyə başlayır. Bu bir çox dedi-qodunun yaranmasına səbəb olur. Bu səbəbdən Puşkin Dantesi duelə çağırsa da onun Natalyanın bacısı Yekaterina Nikolayevnaya evlənmək təklif etməsindən sonra duel çağırışını geri götürür. Lakin evləndikdən sonra belə Dantes Puşkinin həyat yoldaşına diqqət yetirməkdə davam edir. İntriqanın böyüməsində Dantesin atası baron Qekkernin də rolu az olmur. Bu hadisələrdən usanan Puşkin Dantesin onu duelə çağıracağına ümid edərək baron Qekkernə təhqiramiz məktub yazır. Belə də olur, 1837-ci il yanvarın 27-də duel baş tutur. Puşkin qarnından ölümcül yaralanır və 2 gündən sonra 1837-ci il yanvarın 29-da vəfat edir. Nümayişlərin başlayacağından ehtiyat edən çar Puşkinin nəşini Peterburqdan məxfi olaraq çıxarılmasını əmr edir.

Dahi şairin ölümü dünya ədəbiyyatını kədər içində boğur. Azərbaycan dramaturqu Mirzə Fətəli Axundov şairin ölümünə şeir-mərsiyə həsr edir.

Puşkin Şərq mövzusundakı əsərlərində qəzəl formasından istifadə etmişdir.

Əsərləri

  • Poemalar:

"Ruslan və Lyudmila"

"Qafqaz əsiri"

"Baxçasaray fontanı"

"Qaraçılar"

"Tazit"

"Mis atlı"

Mənzum roman:

"Boris Qodunov"

"Xəsis cəngavər"

"Mosart və Salyeri"

"Daş qonaq"

"Vəba zamanı qonaqlıq"

"Su pərisi"

  • Nəsr əsərləri:

"Böyük Pyotrun ərəbi"

Mərhum İvan Petroviç Belkinin povestləri, ("Atəş", "Çovğun", "Tabutçu", "Stansiya gözətçisi", "Kəndli-xanım")

"Dubrovski"

"Qaratoxmaq qadın"

"Kapitan qızı"

  • Nağıllar:

"Çar Saltan, onun oğlu şöhrətli və qüdrətli pəhləvan knyaz Qvidon Saltanoviç və gözəl qu quşu şahzadəqız haqqında nağıl"

"Balıqçı və balıq haqqında nağıl"

"Ölü şahzadə və yeddi pəhləvan haqqında nağıl"

"Qızıl xoruz haqqında nağıl"

İstinadlar

  1. различные авторы Пушкин, Александр Сергеевич // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1907. — Т. XXVa. — С. 826–851.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q602358"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19908137"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1782723"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4361720"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4065721"></a>
  2. Kindred Britain
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P3051"></a>
  3. RTV (06.03.2016). "Kitabşünas. "Kapitan qızı"" (azərb.). Youtube.com. İstifadə tarixi: 2016-07-24.

Xarici keçidlər

aleksandr, puşkin, aleksandr, sergeyeviç, puşkin, Александр, Сергеевич, Пушкин, iyun, 1799, yanvar, fevral, 1837, şairi, dramaturq, nasiri, ədəbi, dilinin, reformatoru, tənqidçi, tarixçi, publisist, aleksandr, sergeyeviç, puşkinrus, Александр, Сергеевич, Пушки. Aleksandr Sergeyevic Puskin rus Aleksandr Sergeevich Pushkin 26 may 6 iyun 1799 29 yanvar 10 fevral 1837 rus sairi dramaturq ve nasiri rus edebi dilinin reformatoru tenqidci tarixci publisist Aleksandr Sergeyevic Puskinrus Aleksandr Sergeevich PushkinTexellusu Aleksandr NKSPIvan Petrovic BelkinR P St Arz Stariy Arzamasets A B A B Feofilakt Kosickin jurnalda Dogum tarixi 26 may 1799Dogum yeri MoskvaVefat tarixi 29 yanvar 1837 37 yasinda Vefat yeri Sankt PeterburqVefat sebebi gulle yarasi d Defn yeri Svyatoqorski monastiri d 1 Vetendasligi Rusiya ImperiyasiHeyat yoldasi Natalya Qoncarova 2 Tehsili Carskoselsk liseyi d 1 13 iyun 1817 Fealiyyeti Sair dramaturq nasir publisist edebiyyat tenqidcisiFealiyyet illeri 1813 1837Eserlerinin dili Rus fransizIstiqamet Romantizm realizmJanr Seir povest poema seir roman dramIlk eseri Sair dostuma K drugu stihotvorcu 1914 Taninmis eserleri Yevgeni OneginRuslan ve LyudmilaKesis ve onun iscisi Baldanin nagili d Baliqci ve baliq nagili d Olmus sahzade ve yeddi pehlevan nagili d Qizil xoruz nagili d Aleksandr Puskin Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarAdi tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina daxil edilib Mundericat 1 Heyati 2 Dekabristler Puskinin heyatinda 3 Aleksandr Puskin Mixaylovskda 4 Boldino dovru 5 30 cu illerin yaradiciligi 6 Heyatinin son illeri 6 1 Eserleri 7 Istinadlar 8 Xarici kecidlerHeyati RedakteRus romantik edebiyyatinin gorkemli numayendesi olan Puskin Rusiyanin en boyuk sairi ve muasir rus edebiyyatinin banisi sayilir 1799 cu il iyunun 6 da Moskvada anadan olan Puskinin dunyagorusunun formalasmasinda sairin nenesi Mariya Alekseyevnanin Hannibal terbiyesinde ise dayesi Arina Radionovnanin rolu boyuk olub Dayesini cox seven Puskin ona bir nece gozel seir de hesr edib Arina Radionovna meharetle nagil danisar xalq inanclarini atalar sozlerini tapmacalari yaxsi bilirdi Sonradan Puskin dayesinin sujetlerinden istifade ederek ve Car Saltan haqqinda nagil Qizil xoruz haqda nagil Olmus car qizi haqda nagil ve basqa eserler yazir 1811 ci ilde Puskin Carskoselsk liseyine qebul olur Liseyde oxudugu 6 il onun sairlik istedadinin inkisafina koklu sekilde tesir gosterir Hemin illerde genc Puskin edebi fealiyyete baslayir 16 yasinda Derjavinin qarsisinda Car kendinde xatireler serini oxuyur 1817 ci ilde liseyi kollec katibi rutbesinde bitiren sair Xarici Isler Kollegiyasina teyinat alir 1819 cu ilde ise dekabristlerin rehberlik etdiyi Yasil ciraq edebi teatr cemiyyetine uzv olur Dekabristler Puskinin heyatinda RedaktePuskin hec vaxt bilavasite dekabristler herekatina qosulmasa da onun dostlari gizli teskilatlarda istirak edir ve aktiv fealiyyet gosterirdiler Dekabristlerle unsiyyet sairin yaradiciliginda oz izini buraxir O Caadayeve Kend ve basqa bu kimi siyasi seirler yazir 1820 ci ilde Puskin hele liseyde tehsil alan zaman basladigi Ruslan ve Lyudmila poemasini bitirir Poema tenqidciler terefinden yaxsi qarsilanmir sair poema janrinin yuksek kanonlarini asagi salmaqda ittiham olunur Aleksandr Puskini siyasi eserlerine gore Sibire surgun ede bilerdiler Qlinka Karamzin Caadayev kimi dostlarinin himayesi onun cezasinin yungullesdirilmesi ve surgun evezine xidmeti yerinin Ekatirinoslava deyisdirilmesi ile neticelenir 1820 ci ilde epiqramlar yaydigi ucun sair cenuba surgun edilir Surgunde oldugu dord il Puskin ucun heder getmir Bu iller de o Qafqaz esiri Baxcasaray fontani Quldur qardaslar eserlerini yazir gelecekde ona boyuk sohret getirecek Yevgeni Onegin romani uzerinde ise baslayir Aleksandr Puskin Mixaylovskda Redakte1823 cu ilde Puskinin xidmeti yeri Odessaya deyisdirilir Bir il sonra istefa ucun muraciet eden sair bu defe simal surgunune malikanesinin oldugu Mixaylovsk kendine gonderilir Burada o Yevgeni Onegin romani uzerinde isi davam etdirir Boris Qodunov u yazir Mixaylovskda olarken ona dekabristlerin usyani ve dostlarinin edam edilmesi xeberi catir Axtarisdan ehtiyatlanan sair avtobioqrafik qeydlerini mehv edir 1826 ci ilde I Nikolay Puskini Moskvaya cagirir ve onu himayeye gotureceyini bildirir Lakin car terefinden verilen azadliq uzun surmur 1828 ci ilde Dovlet surasi Puskin uzerinde nezaret ucun serencam verilir Bu serencamdan sonra sair ozbasina Moskvani terk ederek Qafqaza dostlarinin yanina gedir Sefer zamani teessuratlarini Puskin Erzuruma seyahet ocerkinde Qafqaz Ucqun Gurcustan tepelerinde seirlerinde oxuculara catdirir Boldino dovru Redakte Aleksandr Puskinin Azerbaycan Milli Kitabxanasi binasinin fasadinda yerlesen heykeli1830 cu ilde Puskin Natalya Qoncarova ile evlenmek qerarina gelir Toydan evvel atasi terefinden ona hediyye olunmus Boldino malikanesinin yaxinliginda yerlesen Kistenevka kendine gedir Moskvada bas qaldirmis veba epidemiyasi uzunden uc ay burada qalmaga mecbur olan sairin yaradiciliginin bu dovru Boldino payizi kimi taninir Boldinoda Puskin Merhum Ivan Petrovic Belkinin povestleri Kicik facieler Kolomnada evcik ve bir cox basqa eserler yazir Yevgeni Onegin romanini bitirir 1831 ci ilde Natalya Qoncarova ile evlenib Peterburqa kocen Puskin hemin dovrde tarixi movzuda yazilmis Dubrovski Kapitan qizi 3 ve diger eserleri qeleme alir 30 cu illerin yaradiciligi Redakte1832 ci ilde Puskin Dubrovski romanini yazmaga ve Puqacovun usyani barede roman ucun material toplamaga baslayir Bundan basqa o bu dovr yaradiciliginin en gozel numunelerinden olan Qaratoxmaq qadin Andjelo Mis atli Baliqci ve qizil baliq haqda nagil Olmus sahzade ve yeddi pehlevan eserleri uzerinde de isleyir Peterburqa qayitdiqdan sonra maddi cetinliye dusen sair 1834 cu ilde istefaya cixir ve bundan sonra heyati derc olunmus eserlerinin getirdiyi qeyri sabit gelirlerden asili olur Puskin duhasinin tenezzulunden xeber veren maddi cetinlik ve tenqidcilerin aramsiz hucumlari sairin yaradiciliginda bohranin bas vermesine sebeb olur Lakin vaxtini heder kecirmeyen Aleksandr Puskin I Pyotr zamaninin tarixi senedlerinin tedqiqi ile mesgul olur Kapitan qizi romanini derc etdirdiyi Sovremennik edebi nesrinin temelinin qoyulmasinda istirak edir Heyatinin son illeri Redakte1834 cu ilde Peterburqa gelen fransiz baron Jorj Dantes Puskinin heyat yoldasi Natalya Qoncarovaya vurulur ve ona diqqet gostermeye baslayir Bu bir cox dedi qodunun yaranmasina sebeb olur Bu sebebden Puskin Dantesi duele cagirsa da onun Natalyanin bacisi Yekaterina Nikolayevnaya evlenmek teklif etmesinden sonra duel cagirisini geri goturur Lakin evlendikden sonra bele Dantes Puskinin heyat yoldasina diqqet yetirmekde davam edir Intriqanin boyumesinde Dantesin atasi baron Qekkernin de rolu az olmur Bu hadiselerden usanan Puskin Dantesin onu duele cagiracagina umid ederek baron Qekkerne tehqiramiz mektub yazir Bele de olur 1837 ci il yanvarin 27 de duel bas tutur Puskin qarnindan olumcul yaralanir ve 2 gunden sonra 1837 ci il yanvarin 29 da vefat edir Numayislerin baslayacagindan ehtiyat eden car Puskinin nesini Peterburqdan mexfi olaraq cixarilmasini emr edir Dahi sairin olumu dunya edebiyyatini keder icinde bogur Azerbaycan dramaturqu Mirze Feteli Axundov sairin olumune seir mersiye hesr edir Puskin Serq movzusundaki eserlerinde qezel formasindan istifade etmisdir Eserleri Redakte Poemalar Ruslan ve Lyudmila Qafqaz esiri Baxcasaray fontani Qaracilar Tazit Mis atli Menzum roman Yevgeni Onegin Dram eserleri Boris Qodunov Xesis cengaver Mosart ve Salyeri Das qonaq Veba zamani qonaqliq Su perisi Nesr eserleri Boyuk Pyotrun erebi Merhum Ivan Petrovic Belkinin povestleri Ates Covgun Tabutcu Stansiya gozetcisi Kendli xanim Dubrovski Qaratoxmaq qadin Kapitan qizi Nagillar Car Saltan onun oglu sohretli ve qudretli pehlevan knyaz Qvidon Saltanovic ve gozel qu qusu sahzadeqiz haqqinda nagil Baliqci ve baliq haqqinda nagil Olu sahzade ve yeddi pehlevan haqqinda nagil Qizil xoruz haqqinda nagil Istinadlar Redakte razlichnye avtory Pushkin Aleksandr Sergeevich Enciklopedicheskij slovar pod red I E Andreevskij K K Arsenev F F Petrushevskij SPb Brokgauz Efron 1907 T XXVa S 826 851 lt a href https wikidata org wiki Track Q602358 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q2818964 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19908137 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1782723 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4361720 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4065721 gt lt a gt Kindred Britain lt a href https wikidata org wiki Track Q75653886 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P3051 gt lt a gt RTV 06 03 2016 Kitabsunas Kapitan qizi azerb Youtube com Istifade tarixi 2016 07 24 Xarici kecidler Redakte Vikisitatda Aleksandr Puskin ile elaqedar sitatlar var Menbe https az wikipedia org w index php title Aleksandr Puskin amp oldid 5926914, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.