Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Böyük palıd uzunbığı (lat. Cerambyx cerdo L.) — Buğumayaqlılar tipinin sərtqanadlılar dəstəsinin uzunbığlar fəsiləsinə aid olan növ.
| Böyük palıd uzunbığı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: ???: Böyük palıd uzunbığı | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Xarici quruluşu
Böcəklərin bədən uzunluğu 24–25 mm-ə çatır. Rəngi qara-qəhvəyidir.
Həyat tərzi
Böcəklərin uçuşu may ayından avqust ayınadək davam edir. Əsasən meyvə, meşə və introduksiya edilmiş bəzək ağaclarına palıda, cökəyə, tuta, əriyə, qoza, at şabalıdına və şama zərər verir. Bakı və Sumqayıt şəhərlərində daha çox yayılmışdır. Yaşlı fərdlər ağacların ifraz etdiyi şirə ilə qidalanırlar. Bir neçə gün cütləşmədən sonra, iyun-iyul aylarında ağacların gövdəsi daxilinə yumurta qoymağa başlayırlar. 12-14 gündən sonra yumurtadan çıxan sürfələr gövdənin içərisində qidalanaraq öz inkişaflarını 2-3 ilə başa vururlar. Müşahidələrə əsasən ağacın gövdəsinin daxilində 18-20 sürfə olur. Sürfələrin puplaşması üçüncü ildə baş verir. Onların təbiətdə görünməsi mayın axırlarından başlayaraq sentyabr ayının əvvəllərinə qədər davam edir. İldə 3 nəsil verir. Bu uzunbığa yoğun gövdəli ağaclarda daha çox təsadüf olunur. Bəzən cavan gövdəli, nazik ağacların və kötüklərin də üzərində rast gəlinir. Bir nəslin inkişafı 3 ilə kimi davam edir ki, onun iki ildən çoxunu sürfə mərhələsi təşkil edir. Sürfələrdə puplaşma prosesi adətən üçüncü ilin yayının ortalarında gedir. Sürfələr puplaşmadan qabaq yemləndikləri yerdə mağaracıq düzəldirlər. Puplardan çıxan böcəklər həmin mağaracıqda gələn ilin mayına kimi qışı keçirirlər. Yetkin böcəklərin təbiətdə uçuşu Azərbaycan şəraitində mayın birinci yarısında, kütləvi surətdə isə iyun və iyul aylarında müşahidə olunur. Böcəklərdə yumurta qoyma prosesi iyun-iyul aylarında gedir. Bu uzunbığın zədələdiyi ağacların zədələndiyi yerlərdən qara rəngdə şirə axır. Sürfələrin ağacın oduncaq hissəsində getdiyi yolun uzunluğu bəzən bir metrə kimi çatır.
Yayılması
Geniş areallı növ olub, əsasən palıd ağacı və qismən müxtəlif meşə ağacları (fıstıq, vələs, qarağac, cökə), qoz, şabalıd və s. ağacların üzərində yaşayır. Geniş yayılmışdır. Ona orta və Cənubi Avropada və Şərqi Afrikada, Krımda, Qafqazda, Ön Asiyada, və Ukraynada təsadüf edilir. Azərbaycanda Şəki-Zaqatala, Quba-Xaçmaz, Şamaxı-Qobustan, Dağlıq Qarabağ, Naxçıvan MR və Lənkəran vilayətlərində yayılmışdır. Bir növün bir neçə yarımnövü vardır ki, onlardan keçmiş SSRİ-də ikisi yayılmışdır. Azərbaycanda yayılan böyük palıd uzunbığı respublikanın bütün rayonlarında müşahidə olunmuşdur.
Ədəbiyyat
- E.F.Səfərova. Abşeronda bəzək bitkilərinə zərərverən cücülər, onların biotənzimlənməsində entomofaqların rolu (Dissertasiya). Bakı, 2013
- N.H. Səmədov. Azərbaycanın uzunbığ böcəkləri.
İstinadlar
- E.F.Səfərova. Abşeronda bəzək bitkilərinə zərərverən cücülər, onların biotənzimlənməsində entomofaqların rolu (Dissertasiya). Bakı, 2013
- N.H. Səmədov. Azərbaycanın uzunbığ böcəkləri.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk palid uzunbigi lat Cerambyx cerdo L Bugumayaqlilar tipinin sertqanadlilar destesinin uzunbiglar fesilesine aid olan nov Boyuk palid uzunbigiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz Tip Bugumayaqlilar Boyuk palid uzunbigiBeynelxalq elmi adiCerambyx cerdo L 1758Sekil axtarisiNCBI 1365228EOL 3397950Xarici qurulusuBoceklerin beden uzunlugu 24 25 mm e catir Rengi qara qehveyidir Heyat terziBoceklerin ucusu may ayindan avqust ayinadek davam edir Esasen meyve mese ve introduksiya edilmis bezek agaclarina palida cokeye tuta eriye qoza at sabalidina ve sama zerer verir Baki ve Sumqayit seherlerinde daha cox yayilmisdir Yasli ferdler agaclarin ifraz etdiyi sire ile qidalanirlar Bir nece gun cutlesmeden sonra iyun iyul aylarinda agaclarin govdesi daxiline yumurta qoymaga baslayirlar 12 14 gunden sonra yumurtadan cixan surfeler govdenin icerisinde qidalanaraq oz inkisaflarini 2 3 ile basa vururlar Musahidelere esasen agacin govdesinin daxilinde 18 20 surfe olur Surfelerin puplasmasi ucuncu ilde bas verir Onlarin tebietde gorunmesi mayin axirlarindan baslayaraq sentyabr ayinin evvellerine qeder davam edir Ilde 3 nesil verir Bu uzunbiga yogun govdeli agaclarda daha cox tesaduf olunur Bezen cavan govdeli nazik agaclarin ve kotuklerin de uzerinde rast gelinir Bir neslin inkisafi 3 ile kimi davam edir ki onun iki ilden coxunu surfe merhelesi teskil edir Surfelerde puplasma prosesi adeten ucuncu ilin yayinin ortalarinda gedir Surfeler puplasmadan qabaq yemlendikleri yerde magaraciq duzeldirler Puplardan cixan bocekler hemin magaraciqda gelen ilin mayina kimi qisi kecirirler Yetkin boceklerin tebietde ucusu Azerbaycan seraitinde mayin birinci yarisinda kutlevi suretde ise iyun ve iyul aylarinda musahide olunur Boceklerde yumurta qoyma prosesi iyun iyul aylarinda gedir Bu uzunbigin zedelediyi agaclarin zedelendiyi yerlerden qara rengde sire axir Surfelerin agacin oduncaq hissesinde getdiyi yolun uzunlugu bezen bir metre kimi catir YayilmasiGenis arealli nov olub esasen palid agaci ve qismen muxtelif mese agaclari fistiq veles qaragac coke qoz sabalid ve s agaclarin uzerinde yasayir Genis yayilmisdir Ona orta ve Cenubi Avropada ve Serqi Afrikada Krimda Qafqazda On Asiyada ve Ukraynada tesaduf edilir Azerbaycanda Seki Zaqatala Quba Xacmaz Samaxi Qobustan Dagliq Qarabag Naxcivan MR ve Lenkeran vilayetlerinde yayilmisdir Bir novun bir nece yarimnovu vardir ki onlardan kecmis SSRI de ikisi yayilmisdir Azerbaycanda yayilan boyuk palid uzunbigi respublikanin butun rayonlarinda musahide olunmusdur EdebiyyatE F Seferova Abseronda bezek bitkilerine zererveren cuculer onlarin biotenzimlenmesinde entomofaqlarin rolu Dissertasiya Baki 2013 N H Semedov Azerbaycanin uzunbig bocekleri IstinadlarE F Seferova Abseronda bezek bitkilerine zererveren cuculer onlarin biotenzimlenmesinde entomofaqlarin rolu Dissertasiya Baki 2013 N H Semedov Azerbaycanin uzunbig bocekleri