Vikipediya azad ensiklopediya Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır Lütfən məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına u

Vikipediya azad ensiklopediya Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Aglasigmaz emeliyyati ing Operation Unthinkable 1945 ci ilin yazinda Uinston Corcill ve Ingilis Bas Qerargahi terefinden Baltikden Adriatikaya kimi bolunen Avropanin diger yarisini SSRI isgalindan azad etmek ucun hazirlanan mehdud muharibe plani Haqqinda span Emeliyyat planina gore gore qitedeki Amerika Fransa Ingilis quvveleri silahlandirilacaq Alman esirleri ve bezi polyaklar Serqi Almaniya serhedinden baslayaraq Sovet quvvelerini serq terefe qovacaq ve ABS nin nuve tehdidi ile SSRI muharibeden evvelki serhedlerine qaytarilacaqdi Bu emeliyyat resmi olmasa da sonraki illerde qurulmus Qerbi Avropa mudafie planlarinin ozeyi olmusdur Imperialist qerb dunyasinin Ingilterenin rehberliyi altinda Nasist Almaniyasina qarsi birlikde mubarize apardiqlari muttefiqleri Sovet Ittifaqinin heddinden artiq guclenmesine qarsi hazirlanmis emeliyyat plani bele idi 47 Ingilis ve Amerika birliyi yeniden silahlandirilmis 12 Alman birliyi Polsa qosunlari ile birlikde Avropanin simal qerbinde Sovet Ittifaqina qarsi muharibeye baslamali idi Muharibe eger baslasaydi uzun ve bahali bir muharibe olacaqdi Ustelik butun bunlara qarsi muharibenin ugurlu olmasi da melum deyildi Winston Churchille gore bu plan tehlukesizlik tedbiri idi Sovet ittifaqi elde etdikleri kesfiyyata uygun olaraq artiq oz tedbirini evvelceden gormusdu Georgi Konstantinovic Jukovun komandanligi altinda Serqi Almaniyadaki Qirmizi Ordu quvveleri mudafieni guclendirecek ve qerb muttefiqlerini yaxindan teqib edecekdiler Churchill sovet quvvelerinin ozlerinin hazirladiqlari quvvelerden cox olacagini bilirdi Ustelik 1945 ci il kontekstinde bele bir emeliyyatin bas tutmasi mumkun deyildi Diger terefden Amerika yaponlara qarsi Sovetlerden komek isteyirdi Buna gore de Qeyri mumkun emeliyyat sadece bir plan olaraq qaldi Ikinci Dunya muharibesinin bitmesinden cemi bir nece ay sonra Britaniya SSRI ni isgal etmek fikrine dusmus hetta bununla bagli gizli emeliyyat plani da hazirlamisdi Bu herbi plan 90 ci illerin sonunda Ingiltere arxivleri acilanda uze cixmisdi Bu emeliyyat plani 1945 ci ilin mart ayinda Hitler Almaniyasinin savasda meglub olmasindan bir qeder evvel birbasa Britaniyanin bas naziri Vinston Corcilin tapsirigi ile hazirlanmisdi Mexfi plan Aglasigmaz Operation Unthinkable adlanirdi ve emeliyyatda Hitlerin ordusu da muhum rol oyanacaqdi Daha deqiq desek alman divizyalari yeniden silahdirilmali ve onlardan SSRI nin Avropadan sixisdirilib cixardilmasinda istifade olunmali idi Hitler ordusunun Vermaxt qaliqlari yeniden SSRI ye qarsi amma bu defe ingilis ve amerikalilarla birge savasmali idi Emeliyyatin baslanma tarixi kimi 1945 ci ilin 1 iyulu mueyyenlesdirilmis mayda hucum planin artiq butun mexanizmi hazirlanmisdi Emeliyyat tekce SSRI ni Avropadan sixisdirib cixarmaqla yekunlasmamali habele Rusiyanin dagilmasi ucun butun strateji tedbirler davamli icra olunmali idi Corcil cox gozel basa dusurdu ki Merkezi Avropada Sovet Ittifaqinin artmaqda olan nufuzunu yalniz strateji mudafie ile deyil hem de preventiv hucumlarla engellemek olar Aglasigmaz plani soyuq muharibenin qizismasinda da bir nov katalizator rolunu oynayib Bes bele bir plan niye ortaya cixmisdi Cunki Ikinci Dunya muharibesinin sonunda SSRI cox guclu Britaniya ise zeif idi ve bu zeifliyin etirafini biz Corcilin bezi fikirlerinde de gore bilerik ABS nin Yaponiyaya atdigi atom bombasi Corcilin SSRI ye hucum planinin bir qeder de qetilesdirmisdi Britaniya ordusunun bas qerargah reisi Alan Broke oz xatirelerinde yazir ki Corcil 1945 ci ilde Potsdam konfransi zamani ona Elimizde bele bir guc ABS nin sahib oldugu atom bombasi oldugu halda biz Moskvani Stalinqradi Kiyevi ve Sevastopolu azad ede bilerik deyib Butun dunyada insanlarin nasist Almaniyasi uzerinde qelebeni qeyd etdiyi bir dovrde Corcil sanki Adolf Hitlerin yarimciq qalmis planini icra etmek ucun telesirdi Hedef SSRI idi ve plan hec de III Reyxin isteklerinden ferqlenmirdi Britaniya ordusu vaxt itirmeden Almaniyanin teslim olmaqla bagli imzaladigi muqavilenin murekkebi quruya qurumaz SSRI ni mehv etmek ucun tam mexfi emeliyyat tertib etmisdi Corcil SSRI ni isgal etmek ucun ingilis generallarina ciddi sekilde tez bir zamanda yeni herbi texnikanin yaradilmasi xususi ordularin hazirlanmasini tapsirmisdi Ilk hedef kimi Polsadaki sovet qosunlari secilmisdi Quruda emeliyyatlarin baslamasi ucun en yaxsi bolge kimi Svikau xettinin simali Xemnits Drezden Qorlits istiqametinde zerbe endirilmeli idi Baslayan muharibeye uygun olaraq simaldan ikinci xett uzre yeni Settin Snaydemuyil istiqametinde ve cenubdan Leypsiq Qottbus Poznan Breslau boyunca hucumlar baslamali idi Tanklarin ilk herbi emeliyyatlara baslamasi ise Oder Naysse xettinin serq hissesinden start goturmeli idi ABS ordusu esasen Danziq Breslau orta xettine cavabdeh idi Arxiv senedlerinde qeyd olunur ki emeliyyata birbasa cavabdeh olan ingilis generallari umumilikde canli quvve kimi 64 amerikan 35 ingilis 4 polyak ve 10 alman piyada bolumunden istifade etmeyi nezerde tutmusdular Alman diviziyalarinin savasib savasmayacagi sual atinda idi cunki sovetler ordusu qarsisindaki boyuk meglubiyyet onlarda ruh duskunluyu yaratmisdi Umumilikde 23 u olmaqla 103 herbi bolum vahidinden istifade nezerde tutulmusdu Sovetlerin bu plana qarsi 36 zirehli ve 264 piyada bolumu cixara bilecekleri hesablanmisdi Aviasiya gucu baximindan da Qerb SSRI qarsisinda uduzurdu Quvveler nisbeti qeyri beraber idi Ingilisler de eynile almanlarin Blitzkrieg ildirim suretli muharibe taktikasindan istifade edib Sovet Ittifaqini meglub etmeyi planlasdirmisdilar Emeliyyatin diger detallarina amerikan ve ingilis ictimaiyyetinin desteyi elece de alman herb senayesinin muharibenin sonunda dagilmamis qalan gucu daxil edilmisdi Britaniyanin xususi xidmet orqanlari hucum planin bir hissesi kimi SSRI erazisinde esir dusmus almanlardan alinan silahlarin harada saxlanmasi hemcinin umumi silah anbarlari barede kesfiyyat arasdirmalari da aparmisdi Planla elaqedar ingilis yuksek cinli herbcileri umumi olaraq bele bir qenaete gelmisdiler ki suretli ve ugurlu hucum teskil etmek heqiqeten de koalisiya quvvelerin imkanlari xaricindedir Bu savas uzun muddet ceke biler Ustelik ABS ordusu yorgun ve vecsiz sekilde davranarsa planin reallasmasi xeyal olaraq qalacaq Britaniya dusunurdu ki ABS geri cekilse ruslar Simal denizi ve Atlantik okeanda cox guclenecekler neticede Birlesmis Kralliq ucun milli tehlukesizlik riski artmis olacaq Guman edilirdi ki ruslar bu movqelerden havadan denizden hetta raketler vasitesile Ingiltereye hucum edecekler Bezi menbeler yazir ki Stalin ele hemin 1945 ci ilde casuslar vasitesile Britaniyanin mexfi hucum plani barede xeber tutmusdu Lakin Britaniya 1946 ci ilde bu herbi strateji planin icrasindan vaz kecdi Cunki ingilis generallari Sovet ordusu qarsisinda sanssiz olduqlarini gozel basa dusurduler Bezi qaynaqlara gore ABS den gelen tapsiriqlar esasinda Corcil bu emeliyyatin heyata kecirilmesi fikrinde dasinib Lakin bu da faktdir ki hem ABS hem de Britaniya ordusunu qerargah reislerinde sovetlere qarsi bele suretli hucum stategiyasinin mumkun olmasina dair ciddi qorxular yaranmisdi Bir sozle Britaniya ve ABS herbi elitasindaki fikir ayriliqlari SSRI nin meglub ede bilmeyeceklerile bagli subheler risk etme qorxulari butunlukde ziddiyyetler emeliyyat planindan vaz kecilmesine getirib cixardi 1945 ci ilin yazinda soyuq muharibenin ozunu gostererek gelmesini ilk olaraq goren Uinston Corcil Winston Churchillin telimati ile hazirlanan qite Avropasindaki qerbli muttefiqlerin yeniden qurulmus nasist qosunlari ile beraber Avropanin simal serq hissesinden SSRI ye iki istiqametden Stettin ve Poznan hucumu nezerden tutan ve adi kimi ozu de aglasigmaz olan olandir Yalniz plan kimi qalmaqla beraber belke de soyuq muharibe dovrunde muttefiqlerin ilk yazili doktrinasidir Bu plan tetbiq olunsaydi dunya tarixi indikinden cox ferqli olardi soyuq muharibe hec vaxt olmazdi belke atom bombalari ferqli yerlerde partlayardi Emeliyyatdan evvel span Nasist Almaniyasi qite Avropasini tamamile feth etmisdi ve Rusiya collerinde lebensraum mubarizesi apararken muttefiq qosunlari gorusler heyata kecirmis ve asagidaki qerarlar qebul edilmisdir 1 Evvelce Hitler Almaniyasi meglub edilecek Yaponiya sonraya saxlanilacaq 2 muttefiqler Almaniya ile ayri ayri sulh etmeyecek 3 Qeydsiz sertsiz teslimiyyet xaricinde hec bir secim qebul edilmeyecekdi Hemin dovrde movcud olan Nasizime nifret qorxu fikirlesmeden ve dusunmeden qerarlarin qebul edilmesine sebeb olmusdur Hem de muharibenin Sakit okean cebhesi teatri Amerikanin Avropada daha murekkeb islerle mesgul olmasina mane olurdu ve olum ayaginda olan sovetleri qidalandirmaqla en agilli yolda oldugunu dusunurdu Islerin donus noqtesi olan Kursk muharibesinden sonraki dovrde Hitler bu heqiqeti gormus ve biz yalniz ozumuz ucun deyil butun Avropa ucun mubarize apaririq indi beslediyiniz sovetler sabah basiniza problem olacaq kimi fikirler soylemisdir Elbette o zaman hec kim buna ciddi yanasmamisdir ancaq yalniz Baqration emeliyyatindan sonra yaratdiqlari canavarin bir manyaqin elinde neye cevrile bileceyini anlamaga baslamisdirlar Bu emeliyyatdan sonra darmadagin edilmis olan Merkezi Ordu Qrupu qalmadigindan ortada da tampon qalmamisdi ve intiqam dolu olan quduzlasmis Qirmizi Ordu Varsavanin serqine catmisdi Varsava usyaninda nasistlerin qiyamcilari kesmesini soyuqqanliliqla musahide eden Stalin bela olacagina verdiyi vedlere emel etmeyeceyine ve Avropada tutmus oldugu her yerde kukla hokumetlerini quraraq bu erazileri zebt edeceyinin siqnallarini artiq verirdi Emeliyyat plani span Churchillin gosterisi ile Ingilis Bas Qerargahi terefinden bu plan hazirlanmisdir Buna gore kontinental Avropadaki muttefiq quvvelerin 47 diviziyasi ve yeniden qurulacaq Wehrmarcht diviziyalari ile birlikde texminen 40 a yaxin ehtiyat diviziya ile birlikde Drezden etrafindan sovet xetlerine surpriz bir hucum edilecekdi Emeliyyatin planlasdirilan tarixinde gozlenilen diviziyalar Muttefiqler 80 piyada diviziyasi 23 zirehli diviziya 6000 qirici teyyare 2750 strateji bombardmanci Sovetler 223 piyada diviziyasi 36 zirehli diviziya 11800 qirici teyyare 960 bombardmanci Lakin burada Sovetlerin divizion qurulusu ile muttefiqlerin divizion strukturlari ferqli idi Muttefiq diviziyalarinin sayi ortalama sovet piyada diviziyalarindan xeyli cox idi Zirehli diviziyalar ise muqayise edilmeden sovetlerin xeyrine idi T 34 85 ve Sherman tanklarinin muqayise edilmesi ise cox lazimsiz bir muqayisedir Hava ustunluyu muttefiqlerin elinde idi cunki sovet teyyareleri keyfiyyet baximindan muttefiqlerin teyyarelerinden cox cox geri qalirdi Sovetler daha cox say ustunluyu ile doyusde qelebe elde edirdiler Hem de sovet teyyarelerinin bir cox ehtiyat hisseleri de qerbden temin edilirdi Strateji bombardman teyyareleri ise uzun bir muharibede zamani ise yaraya bilerdi Planin esas xususiyyeti surprizliyinde idi amma Stalin bunu artiq coxdan oyrenmisdi ve buna gore hazirliqlarini gormusdu Bu sebebden de hucum surpriz olmayacaqdi Ugur ilk hucumla elde edilmeli ve neticeler qis gelmemis elde edilmeli idi Lakin bu mumkun deyildi Birinci cebhe mehv edilse bele sonsuz sovet isci quvvesi ile qarsidurma umumdunya miqyasinda muharibeye IIkinci Dunya muharibesi cevrilecekdi ve belke de butun qite Avropasi Sovet hegemonluguna girecekdi Churchill Amerikanin inkisaf etdirdiyi nuve bombalarina guvenirdi Kiyev Moskva belke de Stalinqrada atilan bombalarin ruslari diz cokdureceyini dusunurdu Bu cox nikbin bir proqnoz idi Eslinde butun emeliyyat plani arzuolunan dusuncelere esaslanirdi Amerikanin hele soyuq muharibe fikrini menimsememesi Avropanin geleceyi ucun o qeder de narahat olmamasi ve hele de yaponlarla muharibenin davam etmesi hemcinin Yaponiyanin esas hissesine hucum plani ile mesgul olduguna gore ABS muharibede istirak etmeyecekdi Amerika Corcile cox da diqqet yetirmemisdi Emeliyyatin planlasdiricilari muveffeq olma sansinin cox az oldugunu ve uzun muddet davam eden bir umumi muharibeye hazirlasmali olduqlarini yazirlar ve may ayinin sonunda hesabati tehlukeli olaraq qiymetlendirerek bir kenara atdilar Bir defe doyus emeliyyatlari basladi Biz agir ehtimallara qarsi uzanan bir muharibeye hazir olmaliyiq formasinda emeliyyati hazirlayanlar qeydler etmisdirler Hesabatin sonuna evveller son derece ehtimal olunmayan bir hadise yazilmis ve daha sonra bu cumle tamamile hipotetik bir ehtimal olaraq deyisdirilmisdir Emeliyyat adi kimi aglasigmaz qaldi ve eger emeliyyat heyata kecirilseydi bu mutleq sekilde dunyanin tarixini ve axisini deyisdirecekdi Istinadlar span https www azvision az amp az news 144794 news html olu kecid Kateqoriya Ikinci Dunya muharibesiGizli kateqoriya Vikipediya Vikilesdirilecek meqaleler