fbpx
Wikipedia

Raket

Avqust 11, 2021

Raket, nadir hallarda roket (it. rocchetta – fırlanan ox) — reaktiv qüvvə ilə işləyən uçan aparat. O, ətraf mühitdən asılı olmayaraq işləyir və hətta havasız şəraitdə təcillənə bilir. Raket sözü geniş mənada tətbiq olunur, o bayramlarda istifadə olunan kiçicik raketlərdən tutmuş kosmosa uçana qədər böyük bir spektri əhatə edir.

Soyuz raketi start zamanı
Çox pilləli raketlərin quruluşunun növləri. Soldan sağa:
1. Bir pilləli raket;
2. İki pilləli raket eninə arakəsmə ilə;
3. İki pilləli raket uzununa arakəsmə ilə;
4. Yandıqdan sonra ayrılan, xarici yanacaq çənləri ilə.

Öz idarə sisteminə malik raketlər fəzada mürəkkəb hərəkətlər edə bilir, onlar hətta uçan cismləri izləmək imkanına qadirdirlər. Atılan raketlərdən fərqli olaraq özü start götürənlər daha böyük təcillənmə vaxtına malikdirlər. Bu da gövdəyə düşən yükü azaldır. Nəticədə raketlərin gövdələrini yüngül hazırlamaq olur.

Tarixi

İlk raket tarixi mənbələrə əsasən 1266-cı ildə Çində mövcud olmuşdur. Monqollara qarşı müharibədə çinlilər Kay-Kenq adlı raketdən istifadə etmişlər. Burada kiçik həcmdə barıtla dolu mərmilər düşmənə tərəf atılırdı. Əsas məqsəd düşmən atlarını qorxutmaq idi. Avropada ilk raket 1555-ci ildə Hermanştatda istifadə olunmuşdur. Uçan gövdə burada artıq üç pillədən ibarət idi.

1926-cı ildə ABŞ-da Robert Qoddard özü hazırladığı maye yanacaqla işlədilən raketi sınaqdan keçirir.

1931-ci ildə alman alimi Yohannes Vinkler Avropada ilk maye yanacağı raketini uçuşa buraxır.

1935-ci ildə Sovetlər ölkəsində QİRD-09 və QİRD-X start götürür. Hər iki raket DOSSAVİAXİM təşkilatı tərəfindən hazırlanıb həyata keçirlir.

1942-ci ildə ilk idarə olunan böyük raket, V2 Almaniyadan uçuşa buraxılır və bununla ilk mərmi, kütləvi qırğın silahı daşıyan raket kimi tətbiq olunur.

1957-ci ildə modifkasiya olunmuş sovet kontinentlərarası raketi R-7 yer atmosferindən xaricə buraxılır və yerin peykini – Sputniki kosmosa çıxarır.

1961-ci ildə ilk dəfə olaraq Yuri Qaqarin ilk insan kimi raketdə kosmosa uçuş edir.

Quruluşu

Hər raket aşağıdakı hissələrdən təşkil olunur:

  • Reaktiv mühərrik, yanacaq kamerasından, boru ucluqlar,
  • Stabilləşdirici və idarəedici düyüm,
  • Daşınan yük (mərmi, peyk, şəxsi heyət, geriyə qayıdış modulu).

Sadalanan hissələr bir qabıq altında birləşirlər. Bəzi hallarda ayrı-ayrı hissələrdən bir neçə dəfə istifadə olunur (çox pilləli raket).

Çox pilləli raket haqqında ilk dəfə olaraq Çialkovski 1929-cu ildə "Kosmik raket qatarları" kitabında fikir soyləmişdir. Onu fikrincə uzunluğu 30 metr və diametri 3 metr olan yanacaqla dolu raketlər olan qatara bağlanırlar. Bunlardan birincisi qatarın yerdə təcillənməsi üçün tətbiq edilir. İkincisi onu havada, üçüncüsü isə kosmosda lazımi sürətlə hərəkət etdirmək üçün istifadə edilir. Hal hazırkı çox pilləli raketlər yerdə təcillənməyib vertikal uçsalarda burada Çialkovskinin ideyasından istifadə edilmişdir. Raket müəyyən hündürlüyə çatdıqda yanacaq yanır və çənin çəkisi artıq olur. Bunu aradan qaldırmaq üçün bir yox, bir neçə yanacaq çənindən istifadə edilir və onlar boşaldıqca gövdədən ayrılırlar.

  • Reaktiv mühərrik

Yüksək təcil tələb olunduğundan raketlərdə mühərrik kimi kimyəvi üsulla işləyən reaktiv mühərriklərdən istifadə olunur. Bu mühərriklərdə maye, bərk və ya hibrid raket yanacaqalrö geniş yayılmışdır. Yanacaq ilə oksidləşdirici arasında kimyəvi reaksiya yanacaq kamerasında baş verir. Nəticədə yanan qaz xaricə püskürdülən reaktiv şırnaq yaradır. Bu axın ucluqların köməyi ilə daha da gücləndirilir və raketdən xaric edilr. Qazların təcillənməsi nəticəsində itələyici qüvvə yaranır. Təsvir olunan kimyəvi üsulla işləyən raket mühərriki kosmosa uçuş zamanı lazım olan yüksk sürəti yaratmaq üçün tətbiq edilir. Kosmosda uçuş zamanı isə ətraf mühit yerdəkindən fərqli, daha sadə oluduğundan başqa mühərriklərdən istifadə etməyə şərait yaradır. Məsələn, maye oksigen və kerosinlə işləyən raketlərdə mühərriki elə bir başa gövdənin içərisində düzəltmək mümkün olur. Burada yanacaq gövdə nisbəti 20/1-ə olur. Oksigen və hidrogenlə işləyən mühərriklırdə isə nisbət daha az 10/1-ədir. Raketin ümumi çəkisi tətbiq olunan mühərrikin tipindən bir başa asılıdır.

Nüvə enerjisi əsasında işləyən mühərriklərdən raketlərdə təhlükəsizlik baxımından tətbiq olunmurlar. Elektrik mühərriklər yalnız vakumda işləyirlər. Onlardan süni peyklərdə və zondlarda istifadə olunur.

  • İdarəedici sistem

İdarəetmə sistemlərinə görə raketlər (elektronik) idarə olunan və olunmayan kimi iki növə bölünürlər. İdarə olunmayanlar atma bucağı ilə hədəfə yönəldilir və uçuş zamanı aerodinamik olaraq tənzimlənir. Bunun üçün gövdədə yerləşmiş vintvari kanal, lövhə və ya da qanadlar vasitəsilə həyata keçirilir. Yönəldici qanadlar həmişə raketin arxa hissəsində, ağırlıq mərkəzindən dalda yerləşdirilir. İdarə olunan raketlərdə uçuş zamanı istiqamətə nəzarət edilir və bununla hər zaman o dəqiqləşdirilir. Bu avtomatik və ya yerdə yerləşdirilmiş idarə stansiyasından aparıla bilir. İstiqamət korreksiyası raketin gövdəsində yerləşdirilmiş giroskop cihazının köməyi ilə aparılır. Bu sistem hal-hazırda GPS sistemləri ilə əlaqəli şəkildə işləyirlər.

  • Daşınan yük

Üz qabıq yanacağa qənaət məqsədilə nisbətən yüngül olmalıdır. Buna görə də, raketlər bir neçə pilləli hazırlanırlar. Onlar hündürlükdən asılı olaraq bir-birinin ardınca ayrılaraq ümumi çəkini yüngülləşdirirlər. Açılma növbəti pillənin alışması ilə baş verir.

Atmosferdə uçmaq üçün qabıq aerodinamik formaya malik olmalıdr. Bundan əlavə o düşən termiki yükə də tab gətirməlidir.

Pilotlu kosmik gəmiləri orbitə çıxarmaq üçün raketlərin konstruksiya olunması zamanı insanların təhlükəsiz və etibarlı şəkildə kosmosa və geriyə qayıtması təmin edən elementlər nəzərdə tutulur. Buraya insan həyatı üçün gərək olan qida və ləvazimatlarla təchiz olunmuş kameraları misal göstərmək olar.

Fiziki əsasları

Müxtəlif işləmə prinsiplərinə malik olsalar da bütün raketlərin fiziki əsası eynidir. Onlar Nyutonun III qanununa əsaslanır. Mühərrikdə yanma zamanı əmələ gələn qaz kütləsi raketdən kənara vurularaq raketdə itələyici qüvvə yaradır. Kütlənin azalması impuls yaradır. Raketin kütləsi və yanacağı arasındakı əlaqə 1903-cü ildə rus alimi Çialkovskinin tərtib etdiyi düstur əsasında hesablanır.

Çialkovski düsturu istiqaməti dəyişməyən, heç bir xarici təsirə məruz qalmayan uçan aparatın raket mühərriki tərəfindən yaradılan sürətini hesablamağa imkan verir. Bu sürət xarakteristik sürət adlanır:

 ,

burada:

  — bütün yanacağın yanmasından sonra uçan aparatın əldə etdiyi sürət;
  — raket mühərrikinin xüsusi impulsu (saniyədə yanacaq israfı ilə güc arasındakı münasibət);
  — uçan aparatın ilkin çəkisi (faydalı yük +konstruksiya +yanacaq ).
  — uçan aparatın son kütləsi (faydalı yük + konstruksiya);

Raket daşıyıcılar

 
Space Shuttle raketinin uçuşu

Raket daşıyıcılar reaktiv (raket) prinsipi ilə işləyən, insanların və müəyyən lazımi yükün kosmosa çıxarılması üçün istifadə olunan apparatdır. Yük həmişə xüsusi qabıqla əhatə olunur. Bu onun start və uçuş zamanı xarici təsirlərdən qorunmasına xidmət edir.

Raket daşıyıcılar bir və çox dəfəlik olaraq fərqlənirlər. Onları həm də, pillələrin sayına görə təsnifatlandırırlar. Ən geniş yayılmışı bir dəfəlik, çox pilləli raket daşıyıcılarıdır. Bu tiplərdən Rusiyada, Avropada, Çində istifadə olunur. Bir neçə pillədə olması və elementlərin sadə olması bu tip raketlərin yüksək etibarlığa malik olmasına imkan verirlər. Bundan əlavə olaraq bu raketlərdən uçuşu zamanı ayrılan aralıq pillələrin düşməsi üçün ərazi olması vacibdir.

Kosmosa ilk yük çıxaran raket Korolyovun rəhbərliyi altında hazırlanmış sovet raketi R7 (1957) olmuşdur. Hal-hazırda ən güclü raket daşıyıcısı kimi amerikanın "Speys Şattl" ("Space Shuttle") raketi hesab olunur. Onun yükqaldırma qabiliyyəti 29 tondur. Ən güclü rus raketi isə "Proton" sayılır (yük qaldırma gücü 22t). Əvvəllər daha güclü raketlər sınaqdan keçirilsələr də, onlar praktikada öz tətbiqini tapa bilməmişlər.

Raket silahlar

 
Exocet gəmi əleyhinə raket uçuş zamanı
 
FIM-92 Stinqer raketi ilə nişanalma zamanı

Raket silahı məhvedici vasitənin lazımı məqsədə çatdırılması üçün tətbiq olunan silah növüdür. reaktiv mühərriklə işləyən, yönəldici sistemə malik pilotsuz mərmilər, yerdə, göydə, dənizdə hədəfləri vurmaq üçün tətbiq edilən müxtəlif raket komplekslərinin toplusunu buna misal göstərmək olar.

Raket silahının tərkib hissələrinə aşağıdakılar daxildir:

  • İdarəetmə sisteminə malik mərmilər üçün raket daşıyıcılar,
  • Buraxma qurğuları,
  • Texniki təchizat vasitələri, nəqletmə və saxlama.

Daşıyıcı sistemlərinə görə bölünürlər:

  • “Yer hədəfi əleyhinə”
    • “Yer-yer”
    • “Tank əleyhinə”
  • “Hava hədəvi əleyhinə”
    • “Yer-göy”
    • “Göy-göy”
    • “Raket əleyhinə”
  • “Dəniz hədəfi əleyhinə”
  • “Süni peyk əleyhinə” və s.

Kiçik ölçülü raketlər daşıyıcısız olub əsgərlər tərəfindən daşına bilirlər. Məsələn “Stinqer” (“Stinger”) raketini əsgər boynunda oturtmaqla havada uçan təyyarəni vura bilmək imkanına malikdir.

Raket silahların hədəfi axtarma sisteminin təsir əhatəsi başqa uçan aparatlara nisbətən məhdud olduğundan, kombinasiya edilmiş sistemlərdən də istifadə edirlər. İlkin olaraq raket təxmini olaraq hədəf istiqamətində buraxılır və sonra havada onunla idarəetmə sistemi arasında informasiya əlaqəsi nəticəsində hərəkət trayektoriyası korreksiya edilir. Sonuncu mərhələdə raketin öz sisteminin köməyi ilə hədəf dəqiq nişanlanır.

İlk dəfə raket silahı Verner fon Braunun rəhbərliyi altında alman mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanıb V2 adı altında İkinci dünya müharibəsində tətbiq olunmuşdur.

Mənbə

  • Volkhard Bode, Gerhard Kaiser: Raketenspuren. Peenemünde 1936-1996 – Eine historische Reportage mit aktuellen Fotos. Christoph Links Verlag – LinksDruck GmbH, Berlin 1996, ISBN 3-86153-112-7
  • Gerhard Reisig: Raketenforschung in Deutschland. Wie die Menschen das All eroberten. Agentur Klaus Lenser, Münster 1997, ISBN 3-89019-500-8
  • Michael J. Neufeld: Die Rakete und das Reich. Wernher von Braun, Peenemünde und der Beginn des Raketenzeitalters. Henschel Verlag, Berlin 1999, ISBN 3-89487-325-6
  1. "RAKET". Obastan (azərb.). İstifadə tarixi: 30 iyul 2021.
  2. "STEP-BY-STEP". Obastan (azərb.). İstifadə tarixi: 30 iyul 2021.

Avqust 11, 2021
raket, nadir, hallarda, roket, rocchetta, fırlanan, reaktiv, qüvvə, ilə, işləyən, uçan, aparat, ətraf, mühitdən, asılı, olmayaraq, işləyir, hətta, havasız, şəraitdə, təcillənə, bilir, sözü, geniş, mənada, tətbiq, olunur, bayramlarda, istifadə, olunan, kiçicik,. Raket 1 nadir hallarda roket 2 it rocchetta firlanan ox reaktiv quvve ile isleyen ucan aparat O etraf muhitden asili olmayaraq isleyir ve hetta havasiz seraitde tecillene bilir Raket sozu genis menada tetbiq olunur o bayramlarda istifade olunan kicicik raketlerden tutmus kosmosa ucana qeder boyuk bir spektri ehate edir Soyuz raketi start zamani Cox pilleli raketlerin qurulusunun novleri Soldan saga 1 Bir pilleli raket 2 Iki pilleli raket enine arakesme ile 3 Iki pilleli raket uzununa arakesme ile 4 Yandiqdan sonra ayrilan xarici yanacaq cenleri ile Oz idare sistemine malik raketler fezada murekkeb hereketler ede bilir onlar hetta ucan cismleri izlemek imkanina qadirdirler Atilan raketlerden ferqli olaraq ozu start goturenler daha boyuk tecillenme vaxtina malikdirler Bu da govdeye dusen yuku azaldir Neticede raketlerin govdelerini yungul hazirlamaq olur Mundericat 1 Tarixi 2 Qurulusu 3 Fiziki esaslari 4 Raket dasiyicilar 5 Raket silahlar 6 MenbeTarixi RedakteIlk raket tarixi menbelere esasen 1266 ci ilde Cinde movcud olmusdur Monqollara qarsi muharibede cinliler Kay Kenq adli raketden istifade etmisler Burada kicik hecmde baritla dolu mermiler dusmene teref atilirdi Esas meqsed dusmen atlarini qorxutmaq idi Avropada ilk raket 1555 ci ilde Hermanstatda istifade olunmusdur Ucan govde burada artiq uc pilleden ibaret idi 1926 ci ilde ABS da Robert Qoddard ozu hazirladigi maye yanacaqla isledilen raketi sinaqdan kecirir 1931 ci ilde alman alimi Yohannes Vinkler Avropada ilk maye yanacagi raketini ucusa buraxir 1935 ci ilde Sovetler olkesinde QIRD 09 ve QIRD X start goturur Her iki raket DOSSAVIAXIM teskilati terefinden hazirlanib heyata kecirlir 1942 ci ilde ilk idare olunan boyuk raket V2 Almaniyadan ucusa buraxilir ve bununla ilk mermi kutlevi qirgin silahi dasiyan raket kimi tetbiq olunur 1957 ci ilde modifkasiya olunmus sovet kontinentlerarasi raketi R 7 yer atmosferinden xarice buraxilir ve yerin peykini Sputniki kosmosa cixarir 1961 ci ilde ilk defe olaraq Yuri Qaqarin ilk insan kimi raketde kosmosa ucus edir Qurulusu RedakteHer raket asagidaki hisselerden teskil olunur Reaktiv muherrik yanacaq kamerasindan boru ucluqlar Stabillesdirici ve idareedici duyum Dasinan yuk mermi peyk sexsi heyet geriye qayidis modulu Sadalanan hisseler bir qabiq altinda birlesirler Bezi hallarda ayri ayri hisselerden bir nece defe istifade olunur cox pilleli raket Cox pilleli raket haqqinda ilk defe olaraq Cialkovski 1929 cu ilde Kosmik raket qatarlari kitabinda fikir soylemisdir Onu fikrince uzunlugu 30 metr ve diametri 3 metr olan yanacaqla dolu raketler olan qatara baglanirlar Bunlardan birincisi qatarin yerde tecillenmesi ucun tetbiq edilir Ikincisi onu havada ucuncusu ise kosmosda lazimi suretle hereket etdirmek ucun istifade edilir Hal hazirki cox pilleli raketler yerde tecillenmeyib vertikal ucsalarda burada Cialkovskinin ideyasindan istifade edilmisdir Raket mueyyen hundurluye catdiqda yanacaq yanir ve cenin cekisi artiq olur Bunu aradan qaldirmaq ucun bir yox bir nece yanacaq ceninden istifade edilir ve onlar bosaldiqca govdeden ayrilirlar Reaktiv muherrikYuksek tecil teleb olundugundan raketlerde muherrik kimi kimyevi usulla isleyen reaktiv muherriklerden istifade olunur Bu muherriklerde maye berk ve ya hibrid raket yanacaqalro genis yayilmisdir Yanacaq ile oksidlesdirici arasinda kimyevi reaksiya yanacaq kamerasinda bas verir Neticede yanan qaz xarice puskurdulen reaktiv sirnaq yaradir Bu axin ucluqlarin komeyi ile daha da guclendirilir ve raketden xaric edilr Qazlarin tecillenmesi neticesinde iteleyici quvve yaranir Tesvir olunan kimyevi usulla isleyen raket muherriki kosmosa ucus zamani lazim olan yuksk sureti yaratmaq ucun tetbiq edilir Kosmosda ucus zamani ise etraf muhit yerdekinden ferqli daha sade oludugundan basqa muherriklerden istifade etmeye serait yaradir Meselen maye oksigen ve kerosinle isleyen raketlerde muherriki ele bir basa govdenin icerisinde duzeltmek mumkun olur Burada yanacaq govde nisbeti 20 1 e olur Oksigen ve hidrogenle isleyen muherriklirde ise nisbet daha az 10 1 edir Raketin umumi cekisi tetbiq olunan muherrikin tipinden bir basa asilidir Nuve enerjisi esasinda isleyen muherriklerden raketlerde tehlukesizlik baximindan tetbiq olunmurlar Elektrik muherrikler yalniz vakumda isleyirler Onlardan suni peyklerde ve zondlarda istifade olunur Idareedici sistemIdareetme sistemlerine gore raketler elektronik idare olunan ve olunmayan kimi iki nove bolunurler Idare olunmayanlar atma bucagi ile hedefe yoneldilir ve ucus zamani aerodinamik olaraq tenzimlenir Bunun ucun govdede yerlesmis vintvari kanal lovhe ve ya da qanadlar vasitesile heyata kecirilir Yoneldici qanadlar hemise raketin arxa hissesinde agirliq merkezinden dalda yerlesdirilir Idare olunan raketlerde ucus zamani istiqamete nezaret edilir ve bununla her zaman o deqiqlesdirilir Bu avtomatik ve ya yerde yerlesdirilmis idare stansiyasindan aparila bilir Istiqamet korreksiyasi raketin govdesinde yerlesdirilmis giroskop cihazinin komeyi ile aparilir Bu sistem hal hazirda GPS sistemleri ile elaqeli sekilde isleyirler Dasinan yukUz qabiq yanacaga qenaet meqsedile nisbeten yungul olmalidir Buna gore de raketler bir nece pilleli hazirlanirlar Onlar hundurlukden asili olaraq bir birinin ardinca ayrilaraq umumi cekini yungullesdirirler Acilma novbeti pillenin alismasi ile bas verir Atmosferde ucmaq ucun qabiq aerodinamik formaya malik olmalidr Bundan elave o dusen termiki yuke de tab getirmelidir Pilotlu kosmik gemileri orbite cixarmaq ucun raketlerin konstruksiya olunmasi zamani insanlarin tehlukesiz ve etibarli sekilde kosmosa ve geriye qayitmasi temin eden elementler nezerde tutulur Buraya insan heyati ucun gerek olan qida ve levazimatlarla techiz olunmus kameralari misal gostermek olar Fiziki esaslari RedakteMuxtelif isleme prinsiplerine malik olsalar da butun raketlerin fiziki esasi eynidir Onlar Nyutonun III qanununa esaslanir Muherrikde yanma zamani emele gelen qaz kutlesi raketden kenara vurularaq raketde iteleyici quvve yaradir Kutlenin azalmasi impuls yaradir Raketin kutlesi ve yanacagi arasindaki elaqe 1903 cu ilde rus alimi Cialkovskinin tertib etdiyi dustur esasinda hesablanir Cialkovski dusturu istiqameti deyismeyen hec bir xarici tesire meruz qalmayan ucan aparatin raket muherriki terefinden yaradilan suretini hesablamaga imkan verir Bu suret xarakteristik suret adlanir V I ln M 1 M 2 displaystyle V I cdot ln left frac M 1 M 2 right burada V displaystyle V butun yanacagin yanmasindan sonra ucan aparatin elde etdiyi suret I displaystyle I raket muherrikinin xususi impulsu saniyede yanacaq israfi ile guc arasindaki munasibet M 1 displaystyle M 1 ucan aparatin ilkin cekisi faydali yuk konstruksiya yanacaq M 2 displaystyle M 2 ucan aparatin son kutlesi faydali yuk konstruksiya Raket dasiyicilar Redakte Space Shuttle raketinin ucusu Raket dasiyicilar reaktiv raket prinsipi ile isleyen insanlarin ve mueyyen lazimi yukun kosmosa cixarilmasi ucun istifade olunan apparatdir Yuk hemise xususi qabiqla ehate olunur Bu onun start ve ucus zamani xarici tesirlerden qorunmasina xidmet edir Raket dasiyicilar bir ve cox defelik olaraq ferqlenirler Onlari hem de pillelerin sayina gore tesnifatlandirirlar En genis yayilmisi bir defelik cox pilleli raket dasiyicilaridir Bu tiplerden Rusiyada Avropada Cinde istifade olunur Bir nece pillede olmasi ve elementlerin sade olmasi bu tip raketlerin yuksek etibarliga malik olmasina imkan verirler Bundan elave olaraq bu raketlerden ucusu zamani ayrilan araliq pillelerin dusmesi ucun erazi olmasi vacibdir Kosmosa ilk yuk cixaran raket Korolyovun rehberliyi altinda hazirlanmis sovet raketi R7 1957 olmusdur Hal hazirda en guclu raket dasiyicisi kimi amerikanin Speys Sattl Space Shuttle raketi hesab olunur Onun yukqaldirma qabiliyyeti 29 tondur En guclu rus raketi ise Proton sayilir yuk qaldirma gucu 22t Evveller daha guclu raketler sinaqdan kecirilseler de onlar praktikada oz tetbiqini tapa bilmemisler Raket silahlar Redakte Exocet gemi eleyhine raket ucus zamani FIM 92 Stinqer raketi ile nisanalma zamani Raket silahi mehvedici vasitenin lazimi meqsede catdirilmasi ucun tetbiq olunan silah novudur reaktiv muherrikle isleyen yoneldici sisteme malik pilotsuz mermiler yerde goyde denizde hedefleri vurmaq ucun tetbiq edilen muxtelif raket komplekslerinin toplusunu buna misal gostermek olar Raket silahinin terkib hisselerine asagidakilar daxildir Idareetme sistemine malik mermiler ucun raket dasiyicilar Buraxma qurgulari Texniki techizat vasiteleri neqletme ve saxlama Dasiyici sistemlerine gore bolunurler Yer hedefi eleyhine Yer yer Tank eleyhine Hava hedevi eleyhine Yer goy Goy goy Raket eleyhine Deniz hedefi eleyhine Suni peyk eleyhine ve s Kicik olculu raketler dasiyicisiz olub esgerler terefinden dasina bilirler Meselen Stinqer Stinger raketini esger boynunda oturtmaqla havada ucan teyyareni vura bilmek imkanina malikdir Raket silahlarin hedefi axtarma sisteminin tesir ehatesi basqa ucan aparatlara nisbeten mehdud oldugundan kombinasiya edilmis sistemlerden de istifade edirler Ilkin olaraq raket texmini olaraq hedef istiqametinde buraxilir ve sonra havada onunla idareetme sistemi arasinda informasiya elaqesi neticesinde hereket trayektoriyasi korreksiya edilir Sonuncu merhelede raketin oz sisteminin komeyi ile hedef deqiq nisanlanir Ilk defe raket silahi Verner fon Braunun rehberliyi altinda alman mutexessisleri terefinden hazirlanib V2 adi altinda Ikinci dunya muharibesinde tetbiq olunmusdur Menbe RedakteVolkhard Bode Gerhard Kaiser Raketenspuren Peenemunde 1936 1996 Eine historische Reportage mit aktuellen Fotos Christoph Links Verlag LinksDruck GmbH Berlin 1996 ISBN 3 86153 112 7 Gerhard Reisig Raketenforschung in Deutschland Wie die Menschen das All eroberten Agentur Klaus Lenser Munster 1997 ISBN 3 89019 500 8 Michael J Neufeld Die Rakete und das Reich Wernher von Braun Peenemunde und der Beginn des Raketenzeitalters Henschel Verlag Berlin 1999 ISBN 3 89487 325 6 RAKET Obastan azerb Istifade tarixi 30 iyul 2021 STEP BY STEP Obastan azerb Istifade tarixi 30 iyul 2021 Menbe https az wikipedia org w index php title Raket amp oldid 6075264, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.