fbpx
Wikipedia

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti generallarının siyahısı

Avqust 12, 2021

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti generalları — 1918-ci il may ayının 28-də elan edilən və cəmi 23 ay ömür sürən, lakin özündən sonra zəngin irs qoyan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) digər dövlət atributları ilə yanaşı Milli Ordu quruculuğu istiqamətində də çox böyük işlər görüb. O zaman Türkiyə Azərbaycan dövlətinə ordunun yaradılmasında mühüm dəstək verib.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 4-cü çağırış nazirləri kabineti. 1919-cu il, dekabr ayı. Soldan sağa:
oturanlar: A. Səfikürdski, X. Məlik-Aslanov, S. Mehmandarov, N. Yusifbəyli, M. Cəfərov, A. Həsənov, A. Dostakov
ayaq üstə olanlar: X. Amaspur, R. Qaplanov, A. Əminov, C. Hacınski, V. Klenovski, M. Axıcanov

1918-ci il mayın 28-də Şərqin ilk demokratik respublikası qurulanda general Xosrov bəy Sultanov Cümhuriyyətin ilk hərbi naziri olub. O zaman hərbi nazir vəzifəsi rəsmi təsis edilməsə də, bu vəzifəni 1918-ci ilin may ayının 28-dən iyun ayının 11-ə qədər Xosrov bəy Sultanov icra etdi.

Nəhayət 1918-ci il iyun ayının 26-da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ölkənin Milli Ordusunun, silahlı qüvvələrinin yaradılması haqqında qərar qəbul etdi.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Nazirlər Şurasının 1918-ci il 26 iyun tarixli qərarı ilə keçmiş Tatar süvari alayının əsgərlərindən formalaşdırılmış və general Əliağa Şıxlinskinin rəhbərlik etdiyi Müsəlman korpusunun əsasında ilk ordu hissəsi, 5000 nəfər şəxsi heyəti olan "Əlahiddə Azərbaycan korpusu" yaradıldı. İyulun 11-də hökumət fərmanı ilə hərbi səfərbərlik elan edildi. Azərbaycan Respublikasının 1894-1899-cu illərdə anadan olmuş bütün müsəlman vətəndaşları orduya hərbi qulluğa çağırıldılar.

Həmin ilin oktyabrın 23-də Hərbi Nazirliyin yaradılması haqqında qərar qəbul edildi. Bu qərar noyabr ayının 7-də rəsmiləşdirildi və hərbi nazir vəzifəsi Fətəli xan Xoyskiyə həvalə edildi. 1918-ci ilin dekabr ayının 26-da rus ordusunda xidmət etmiş rus artilleriya general-leytenantı Səməd bəy Mehmandarov hərbi nazir, həmin ayın 29-da general-leytenant Əliağa Şıxlinski onun müavini, general-leytenant Məhəmməd bəy Sulkeviç (bəzi mənbələrdə Süleyman Sulkeviç.) isə baş qərargah rəisi təyin olundu.

O zaman Milli Ordunun qarşısında duran ilk vəzifə ölkəni daşnak-boşevik işğalından azad etmək idi. Milli Ordu Nuru Paşanın rəhbərlik etdiyi Qafqaz İslam Ordusu birgə buna nail ola bildi. 1918-ci il iyunun 4-də Türkiyə ilə imzalanan müqaviləyə əsasən, qardaş ölkə Azərbaycana ilk hərbi yardım göstərib. 1918-ci il iyulun 11-də Milli Orduya çağırış haqqında ilk əmr verilib və 24-29 yaşlı oğlanlar səfərbər edilib. 1918-ci ilin iyununda Gəncədə hərbi məktəb yaradılıb.

1918-ci il sentyabrın 15-də Bakının işğaldan azad olunmasından sonra milli hökumət Xəzər hərbi donanmanı yenidən qurub.

1918-1920-ci illərdə türk və rus zabitlərinin köməkliyi ilə Milli Ordunun piyada və atlı polkları, artilleriya briqadası, diviziyası yaradılıb.

Ordunu silah-sursatla təmin etmək məqsədi ilə hökumət 1920-ci ilin yanvarında hərbi-sənaye kompleksinin yaradılması haqqında qanun layihəsi hazırlayıb.

AXC-nin ordu qruculuğu siyasətində milli hiss, milli birlik, milli iftixar, vətənə, torpağa bağlılıq duyumu əsas prinsiplərdən olub. O zaman daxili və xarici düşmənlər AXC-nin gənc ordusunun döyüş hazırlığının aşağı səviyyədə olduğunu zənn edərək ona qarşı təxribat əməliyyatları həyata keçirməyə səy göstərirdilər. 1920-ci ilin yanvarında AXC hökuməti Milli Ordunun yaradılması prosesi demək olar ki, başa çatdırıb. 40 min nəfərlik nizami ordunun 30 mini piyada, 10 mini isə süvari qoşun hissələrindən ibarət idi. Lakin təəssüf ki, 1920-ci il ilin aprelində AXC hökumətinin süquta uğraması və Azərbaycanın Qızıl Ordu tərəfindən işğal edilməsi qarşıda duran planları alt-üst etdi.

Siyahı

Nömrə Fotoşəkli Adı Doğulduğu tarix Doğulduğu yer Vəfat tarixi Vəfat yeri Fəaliyyəti
1   Səməd bəy Mehmandarov 16 oktyabr 1855 Lənkəran
Rusiya İmperiyası 		12 fevral 1931 Bakı
Azərbaycan SSR
SSRİ 		1875-ci ilin dekabrında podporuçik rütbəsi almış və üçüncü dərəcəli "Müqəddəs Stanislav" ordeni ilə təltif edilmişdir. 1890-cı ildə kapitan , 1898-ci ildə podpolkovnik, 1901-ci ildə polkovnik, 1904-cü ildə general-mayor rütbəsi almışdır. Rus-Yapon müharibəsində böyük rəşadət göstərmiş S.Mehmandarova 1908-ci ildə tam artilleriya generalı rütbəsi verilmişdir. 1901-ci ildə S.Mehmandarov polkovnik rütbəsi və üçüncü dərəcəli "Müqəddəs Vladimir" ordeni, habelə üstündə "Qəhrəmancasına fərqlənməyə görə" sözləri yazılmış qızıl qılınc almışdır. Port Artur müdafiəsinə görə Səməd bəy Mehmandarova verilən xatirə medalı. Azərbaycan Tarixi Muzeyində saxlanılır.
2   Əliağa Şıxlinski 3 mart 1863 Aşağı Salahlı
Qazax qəzası
Yelizavetpol quberniyası
Rusiya İmperiyası 		18 avqust 1943 Bakı
Azərbaycan SSR
SSRİ 		Artilleriyanın nəzəri və praktiki inkişafındakı danılmaz xidmətlərinə və qazandığı qələbələrə görə ruslar Əliağa Şıxlinskiyə "Artilleriyanın Allahı" ləqəbini veriblər. 1926-cı ildə Əliağa Şıxlinski "Rusca-Türkcə qısa hərbi lüğəti"ni Bakıda üç əlifbada rus, ərəb və latın əlifbası ilə nəşr etdirə bilmişdir. Bununla da ilk dəfə Azərbaycanda hərbi lüğətin yaradıcısı olmuşdur.
3   Xosrov bəy Sultanov 10 may 1879 Kürdhacı
Qasımuşağı obası
Hacısamlı nahiyəsi
Zəngəzur qəzası
Yelizavetpol quberniyası
Rusiya İmperiyası 		7 yanvar 1943 Köçqoy kəndi
Qars
Türkiyə 		Xosrov bəy Sultanov 1919-cu ilin 15 yanvarında Qarabağın general-qubernatoru təyin olunmuşdur. Həmin ilin 21 martında erməni-daşnak hərbi dəstələri Qarabağa yeganə keçid olan Əsgəran keçidini zəbt etmişlər. Amma daşnak generalı Dronun hərbi dəstələri Xosrov bəyin başçılıq etdiyi Azərbaycan əsgərləri tərəfindən mayın 30-da darmadağın edilmiş, Xankəndi və Şuşa geri alınmışdır.
4   İbrahim ağa Vəkilov 7 may 1853 Qazax qəzası
Yelizavetpol quberniyası
Rusiya İmperiyası 		2 iyun 1934 Bakı
Azərbaycan SSR
SSRİ 		Orta məktəb həcmində təhsil verən bu məktəbdə doqquz il oxuduqdan sonra həmyerlisi Mirzə Hüseyn Əfəndi Qayıbzadənin məsləhətilə İbrahim Peterburqdakı hərbi topoqrafiya məktəbinə daxil olur. 1879-cu ildə İbrahim ağa Vəkilov həmin məktəbi müvəffəqiyyətlə bitirib, praporşik rütbəsi alır. Qulluq üçün Tiflisə göndərilən gənc zabit bir müddət Qafqaz hərbi dairəsinin topoqrafiya qərargahı Ģöbəsində çalışır. Xidmətinin ilk illərində Dağıstanda topoqrafik çəkilişlərlə məşğul olan İbrahim ağa Vəkilov 1883-cü ildə Rus-İran komissiyasının tərkibində Xəzər dənizindən Əfqanıstana qədər olan sərhədlərin dəqiqləşdirilməsində iştirak edir.
5   Həbib bəy Səlimov 8 fevral 1881 İrəvan quberniyası 30 dekabr 1920 Bakı
Rusiya İmperiyası 		Həbib bəy 1908–1910-cu illərdə Beşinci Qafqaz Atıcı Batalyonunun tərkibində Naxçıvanın Culfa sərhədlərində xidmət edib, məxfi tapşırıqla Tehrana göndərilib. 1912-ci ildə kapitan rütbəsi alıb. Daha sonra Peterburqda Baş Qərargahın Nikolayev Hərbi Akademiyasını bitirib. Həbib bəy Səlimov Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Hərbi naziri, tam artilleriya generalı Səməd bəy Mehmandarovun 26 fevral 1919-cu ildə, otuz nömrəli əmri ilə general-mayor rütbəsi ilə təltif olunub, 1920-ci ilin martında "Əsgəran müharibəsi" adı ilə məşhur olan cəbhənin qəhrəmanıdır.

İstinadlar

  1. ↑ (PDF). 2017-12-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-03.
  2. Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты. (Сборник документов). — Баку, 1998, с. 19—20
  3. Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты. (Сборник документов). — Баку, 1998, с. 43—55
  4. Р. Оруджев. Погранслужбе — 91 год 2012-11-15 at the Wayback Machine. 2010
  5. Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты. (Сборник документов). — Баку, 1998, с. 95—98
  6. Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты. (Сборник документов). — Баку, 1998, с. 325
  7. Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Армия. (Документы и материалы). Баку, 1998, с. 105—108
  8. Nuranə Nəcəfova, "Cümhuriyyət ordusunun memarı", Bütöv Azərbaycan qəzeti, №42 (174), 5–11 dekabr 2012-ci il, səh. 13.  (azərb.)
  9. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı 2005. s. 179
  10. "150 лет назад родился «бог артиллерии» русской армии и АДР". www.vesti.az. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2017.
  11. . www.echo.az. 2018-01-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2017.
  12. "The God of Artillery in Baku". www.azernews.az. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2017.
  13. . "Virtual Qarabağ" İKT Mərkəzinin rəsmi portalı (azərb.). virtualkarabakh.az. 2013. 2017-12-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-14.
  14. "İlk hərbi nazirimizin məzarı tapılıb - FOTO". news.milli.az. karabakhmedia.az. 21 Fevral 2016. İstifadə tarixi: 22 fevral 2016.
  15. Protocols of Muslim Faction of Transcaucasian Seym and Azerbaijan National Council. 1918. Baku, Adiloglu, 2006 (di Azerbaijan dan Rusia)
  16. "Каспий" 6 марта 1916 г., №53
  17. Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты. (Сборник документов). — Баку, 1998, с. 196

Avqust 12, 2021
azərbaycan, xalq, cümhuriyyəti, generallarının, siyahısı, azərbaycan, xalq, cümhuriyyəti, generalları, 1918, ayının, elan, edilən, cəmi, ömür, sürən, lakin, özündən, sonra, zəngin, qoyan, azərbaycan, xalq, cümhuriyyəti, digər, dövlət, atributları, ilə, yanaşı,. Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti generallari 1918 ci il may ayinin 28 de elan edilen ve cemi 23 ay omur suren lakin ozunden sonra zengin irs qoyan Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti AXC diger dovlet atributlari ile yanasi Milli Ordu quruculugu istiqametinde de cox boyuk isler gorub O zaman Turkiye Azerbaycan dovletine ordunun yaradilmasinda muhum destek verib 1 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin 4 cu cagiris nazirleri kabineti 1919 cu il dekabr ayi Soldan saga oturanlar A Sefikurdski X Melik Aslanov S Mehmandarov N Yusifbeyli M Ceferov A Hesenov A Dostakov ayaq uste olanlar X Amaspur R Qaplanov A Eminov C Hacinski V Klenovski M Axicanov 1918 ci il mayin 28 de Serqin ilk demokratik respublikasi qurulanda general Xosrov bey Sultanov Cumhuriyyetin ilk herbi naziri olub O zaman herbi nazir vezifesi resmi tesis edilmese de bu vezifeni 1918 ci ilin may ayinin 28 den iyun ayinin 11 e qeder Xosrov bey Sultanov icra etdi 2 3 Nehayet 1918 ci il iyun ayinin 26 da 1 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti olkenin Milli Ordusunun silahli quvvelerinin yaradilmasi haqqinda qerar qebul etdi 1 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Nazirler Surasinin 1918 ci il 26 iyun tarixli qerari ile kecmis Tatar suvari alayinin esgerlerinden formalasdirilmis ve general Eliaga Sixlinskinin rehberlik etdiyi Muselman korpusunun esasinda ilk ordu hissesi 5000 nefer sexsi heyeti olan Elahidde Azerbaycan korpusu yaradildi Iyulun 11 de hokumet fermani ile herbi seferberlik elan edildi Azerbaycan Respublikasinin 1894 1899 cu illerde anadan olmus butun muselman vetendaslari orduya herbi qulluga cagirildilar Hemin ilin oktyabrin 23 de Herbi Nazirliyin yaradilmasi haqqinda qerar qebul edildi Bu qerar noyabr ayinin 7 de resmilesdirildi ve herbi nazir vezifesi Feteli xan Xoyskiye hevale edildi 4 1918 ci ilin dekabr ayinin 26 da rus ordusunda xidmet etmis rus artilleriya general leytenanti Semed bey Mehmandarov herbi nazir hemin ayin 29 da general leytenant Eliaga Sixlinski onun muavini general leytenant Mehemmed bey Sulkevic bezi menbelerde Suleyman Sulkevic ise bas qerargah reisi teyin olundu O zaman Milli Ordunun qarsisinda duran ilk vezife olkeni dasnak bosevik isgalindan azad etmek idi Milli Ordu Nuru Pasanin rehberlik etdiyi Qafqaz Islam Ordusu birge buna nail ola bildi 1918 ci il iyunun 4 de Turkiye ile imzalanan muqavileye esasen qardas olke Azerbaycana ilk herbi yardim gosterib 1918 ci il iyulun 11 de Milli Orduya cagiris haqqinda ilk emr verilib ve 24 29 yasli oglanlar seferber edilib 1918 ci ilin iyununda Gencede herbi mekteb yaradilib 5 1918 ci il sentyabrin 15 de Bakinin isgaldan azad olunmasindan sonra milli hokumet Xezer herbi donanmani yeniden qurub 1918 1920 ci illerde turk ve rus zabitlerinin komekliyi ile Milli Ordunun piyada ve atli polklari 6 artilleriya briqadasi diviziyasi yaradilib 7 Ordunu silah sursatla temin etmek meqsedi ile hokumet 1920 ci ilin yanvarinda herbi senaye kompleksinin yaradilmasi haqqinda qanun layihesi hazirlayib 1 AXC nin ordu qruculugu siyasetinde milli hiss milli birlik milli iftixar vetene torpaga bagliliq duyumu esas prinsiplerden olub O zaman daxili ve xarici dusmenler AXC nin genc ordusunun doyus hazirliginin asagi seviyyede oldugunu zenn ederek ona qarsi texribat emeliyyatlari heyata kecirmeye sey gosterirdiler 1920 ci ilin yanvarinda AXC hokumeti Milli Ordunun yaradilmasi prosesi demek olar ki basa catdirib 40 min neferlik nizami ordunun 30 mini piyada 10 mini ise suvari qosun hisselerinden ibaret idi Lakin teessuf ki 1920 ci il ilin aprelinde AXC hokumetinin suquta ugramasi ve Azerbaycanin Qizil Ordu terefinden isgal edilmesi qarsida duran planlari alt ust etdi 1 Siyahi RedakteNomre Fotosekli Adi Doguldugu tarix Doguldugu yer Vefat tarixi Vefat yeri Fealiyyeti1 Semed bey Mehmandarov 16 oktyabr 1855 LenkeranRusiya Imperiyasi 12 fevral 1931 BakiAzerbaycan SSRSSRI 1875 ci ilin dekabrinda podporucik rutbesi almis ve ucuncu dereceli Muqeddes Stanislav ordeni ile teltif edilmisdir 1890 ci ilde kapitan 1898 ci ilde podpolkovnik 1901 ci ilde polkovnik 1904 cu ilde general mayor rutbesi almisdir Rus Yapon muharibesinde boyuk resadet gostermis S Mehmandarova 1908 ci ilde tam artilleriya generali rutbesi verilmisdir 1901 ci ilde S Mehmandarov polkovnik rutbesi ve ucuncu dereceli Muqeddes Vladimir ordeni habele ustunde Qehremancasina ferqlenmeye gore sozleri yazilmis qizil qilinc almisdir Port Artur mudafiesine gore Semed bey Mehmandarova verilen xatire medali Azerbaycan Tarixi Muzeyinde saxlanilir 8 9 2 Eliaga Sixlinski 3 mart 1863 Asagi SalahliQazax qezasiYelizavetpol quberniyasiRusiya Imperiyasi 18 avqust 1943 Baki Azerbaycan SSRSSRI Artilleriyanin nezeri ve praktiki inkisafindaki danilmaz xidmetlerine ve qazandigi qelebelere gore ruslar Eliaga Sixlinskiye Artilleriyanin Allahi leqebini veribler 10 11 1926 ci ilde Eliaga Sixlinski Rusca Turkce qisa herbi lugeti ni Bakida uc elifbada rus ereb ve latin elifbasi ile nesr etdire bilmisdir 12 Bununla da ilk defe Azerbaycanda herbi lugetin yaradicisi olmusdur 3 Xosrov bey Sultanov 10 may 1879 KurdhaciQasimusagi obasiHacisamli nahiyesi Zengezur qezasiYelizavetpol quberniyasi Rusiya Imperiyasi 7 yanvar 1943 Kocqoy kendiQarsTurkiye Xosrov bey Sultanov 1919 cu ilin 15 yanvarinda Qarabagin general qubernatoru teyin olunmusdur Hemin ilin 21 martinda ermeni dasnak herbi desteleri Qarabaga yegane kecid olan Esgeran kecidini zebt etmisler Amma dasnak generali Dronun herbi desteleri Xosrov beyin basciliq etdiyi Azerbaycan esgerleri terefinden mayin 30 da darmadagin edilmis Xankendi ve Susa geri alinmisdir 13 14 4 Ibrahim aga Vekilov 7 may 1853 Qazax qezasiYelizavetpol quberniyasiRusiya Imperiyasi 2 iyun 1934 BakiAzerbaycan SSRSSRI Orta mekteb hecminde tehsil veren bu mektebde doqquz il oxuduqdan sonra hemyerlisi Mirze Huseyn Efendi Qayibzadenin meslehetile Ibrahim Peterburqdaki herbi topoqrafiya mektebine daxil olur 1879 cu ilde Ibrahim aga Vekilov hemin mektebi muveffeqiyyetle bitirib praporsik rutbesi alir Qulluq ucun Tiflise gonderilen genc zabit bir muddet Qafqaz herbi dairesinin topoqrafiya qerargahi Gobesinde calisir Xidmetinin ilk illerinde Dagistanda topoqrafik cekilislerle mesgul olan Ibrahim aga Vekilov 1883 cu ilde Rus Iran komissiyasinin terkibinde Xezer denizinden Efqanistana qeder olan serhedlerin deqiqlesdirilmesinde istirak edir 15 5 Hebib bey Selimov 8 fevral 1881 Irevan quberniyasi 30 dekabr 1920 BakiRusiya Imperiyasi Hebib bey 1908 1910 cu illerde Besinci Qafqaz Atici Batalyonunun terkibinde Naxcivanin Culfa serhedlerinde xidmet edib mexfi tapsiriqla Tehrana gonderilib 1912 ci ilde kapitan rutbesi alib Daha sonra Peterburqda Bas Qerargahin Nikolayev Herbi Akademiyasini bitirib Hebib bey Selimov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Herbi naziri tam artilleriya generali Semed bey Mehmandarovun 26 fevral 1919 cu ilde otuz nomreli emri ile general mayor rutbesi ile teltif olunub 1920 ci ilin martinda Esgeran muharibesi adi ile meshur olan cebhenin qehremanidir 16 17 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 R A Vekilov Istoriya vozniknoveniya Azerbajdzhanskoj Respubliki PDF 2017 12 15 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 05 03 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 Zakonodatelnye akty Sbornik dokumentov Baku 1998 s 19 20 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 Zakonodatelnye akty Sbornik dokumentov Baku 1998 s 43 55 R Orudzhev Pogransluzhbe 91 god Arxivlesdirilib 2012 11 15 at the Wayback Machine 2010 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 Zakonodatelnye akty Sbornik dokumentov Baku 1998 s 95 98 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 Zakonodatelnye akty Sbornik dokumentov Baku 1998 s 325 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 Armiya Dokumenty i materialy Baku 1998 s 105 108 Nurane Necefova Cumhuriyyet ordusunun memari Butov Azerbaycan qezeti 42 174 5 11 dekabr 2012 ci il seh 13 azerb Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki 2005 s 179 150 let nazad rodilsya bog artillerii russkoj armii i ADR www vesti az Istifade tarixi 17 sentyabr 2017 Yubilej kotoryj zhdut www echo az 2018 01 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 sentyabr 2017 The God of Artillery in Baku www azernews az Istifade tarixi 17 sentyabr 2017 Qarabagin gorkemli sexsiyyetleri Xosrov bey Sultanov 1879 1947 Virtual Qarabag IKT Merkezinin resmi portali azerb virtualkarabakh az 2013 2017 12 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 10 14 Ilk herbi nazirimizin mezari tapilib FOTO news milli az karabakhmedia az 21 Fevral 2016 Istifade tarixi 22 fevral 2016 Protocols of Muslim Faction of Transcaucasian Seym and Azerbaijan National Council 1918 Baku Adiloglu 2006 di Azerbaijan dan Rusia Kaspij 6 marta 1916 g 53 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 Zakonodatelnye akty Sbornik dokumentov Baku 1998 s 196Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti generallarinin siyahisi amp oldid 5984002, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.