Asiyanın müəyyən hissəsi əvvəllər Qondvana superkontinentinin tərkibində olmuş kembriyəqədərki qabıq bloklarından ibarətdir. Fanerozoyda blokların Qondvananın kənarından qopması, onların litosfer plitələri ilə birlikdə şimala doğru dreyfi və toqquşma (kolliziya) prosesində əvvəlcə Lavrasiya, Mezozoyun ortalarından isə Avrasiyaya birləşməsi (tektonik akkresiya) baş vermişdir.. Bu zaman qədim okeanlar (Paleoasiya, Paleotetis, Mezotetis və Neotetis) dövri olaraq açılmış və qapanmışdır. Asiyada şimal (Lavrasiya) blokları sırasına qədim Sibir platforması, kembriyaqədərki kişik massivlər, cənub (Qondvana) blokları sırasına isə Hindistan, Ərəbistan, Çin-Koreya, Tarim, Cənubi Çin platformaları, Hind-Çin, Şimali və Cənubi Tibet və s. qədim massivlər aid edilir. Blokları bir-birindən ayıran Son Proterozoy və Fanerozoy qırışıqlıq sahələri və sistemləri 3 mütəhərrik qurşaq əmələ gətirir: qədim okeanların qapanması zamanı əmələ gəlmiş Ural-Oxot və Aralıq dənizi qurşaqları, həmçinin Asiya ilə Sakit okean sahilində inkişaf edən Qərbi Sakit okean qurşağı. Mütəhərrik qurşaqların qırışıqlıq strukturlarının bir hissəsi cavan platformaların (Qərbi Sibir, Turan və s.) çöküntü qatı ilə örtülmüşdür. Platformaların və qırışıqlıq sahələrinin ayrı-ayrı hissələri Kaynozoyda orogenezə məruz qalmış və törəmə dağ qurşaqları (Mərkəzi Asiya və s.) formalaşmışdır. Müasir lift əmələgəlmə prosesi Baykal gölü rayonunda və Şimali Çində fəal təzahür edir. Qırmızı dənizin yaranmağa başlayan okean rifti Ərəbistan platformasını Afrika platformasından ayırır. Asiyanın şimal ucqarında, onun passiv kənarının şelf dənizləri geniş inkişaf etmişdir; cənub passiv kənarında Fars korfəzi istisna olmaqla şelf zonası xeyli ensizdir. Şərqdə və cənub-şərqdə Sakit və Hind okeanları litosfer plitələrinin Asiyanın kontinental litosfer plitəsinin altına keçdiyi (subduksiya) yerlərdə aktiv kənarlar üstünlük təşkil edir.
1730-cu ildə İohan Kristof Homann tərəfindən tərtib edilmiş coğrafi xəritə. Asiya ərazisi rəngli göstərilmişdir. Adlar latın dilindədir
Sibir platforması Rifey və Devon dövrlərində əmələ gəlmiş paleoriftlərlə (avlakogenlərlə) parçalanmış Arxey-Alt Proterozoy yaşlı kristallik bünövrəyə malikdir. Üst Proterozoy-Fanerozoy örtüyü kəsilişində dayaz dəniz terrigen və karbonatlı çöküntüləri, daşduz və kalium duzları, kömürlü kontinental çöküntülər və trapp kompleksi iştirak edir. Platformanın mərkəzində kimberlit boruları zolağı, şimalda və cənub-şərqdə qələvi suxur plutonları inkişaf etmişdir.
Çin-Koreya platformasının özülü Arxey və Alt Proterozoy yaşlı suxur komplekslərindən, örtüyü isə Rifeyin yuxarılarının - Fanerozoyun karbonatlı-terrigen dəniz, kömürlü sahil-dəniz və qırmızı rəngli kontinental çöküntülərdən təşkil olunmuşdur. Mezozoyda örtük suxurlarının deformasiyası və qranit intruziyası baş vermişdir. Tarim platforması özülünün çıxışları onun kənarlarında müşahidə edilir, mərkəzi hissəsi isə əsasən Mezozoy və Kaynozoyda intensiv gömülməyə məruz qalmışdır. Cənubi Çin platformasının (Yantszı) Arxey və Alt Proterozoy blokları məlumdur, lakin bütövlükdə o, Üst Proterozoy erası dövrünün vulkanogen-çökmə kompleksinin Son Rifeydə deformasiyası və qranitləşməsi zamanı formalaşmışdır. Örtük kompleksi kəsilişinin fərqli cəhəti burada Üst Rifey - Kembri dövrünün buzlaq çöküntülərinin, üst Perm yaşlı trappların iştirak etməsidir. Özülün və örtüyün Mezozoyun sonlarında fəallaşması qranit və qələvi suxurların intruziyasında və riftogen strukturların əmələ gəlməsində təzahür etmişdir. Hindistan platformasının çox hissəsini Arxey özülünün suxurları tutur; bunlar şimaldan və şərqdən Alt Proterozoyun metamorfikləşmiş suxur qurşaqları ilə əhatə olunur. Kontinental, o cümlədən buzlaq və kömürlü çöküntülərlə təmsil olunmuş Rifey-Fanerozoy örtüyü ayrı-ayrı çökəkliklərdə və qrabenlərdə inkişaf etmişdir.
Asiyanın müasir geodinamikasının xüsusiyyətləri onun fəal kənarlarında və bir çox kontinentdaxili rayonlarında (Baykalyanı, Altay, Sayan, Tyanşan, Kunlun və s.) yüksək seysmikliyə malik zonaların inkişaf etməsidir.
asiyanın, geoloji, quruluşu, asiyanın, müəyyən, hissəsi, əvvəllər, qondvana, superkontinentinin, tərkibində, olmuş, kembriyəqədərki, qabıq, bloklarından, ibarətdir, fanerozoyda, blokların, qondvananın, kənarından, qopması, onların, litosfer, plitələri, ilə, bi. Asiyanin mueyyen hissesi evveller Qondvana superkontinentinin terkibinde olmus kembriyeqederki qabiq bloklarindan ibaretdir Fanerozoyda bloklarin Qondvananin kenarindan qopmasi onlarin litosfer pliteleri ile birlikde simala dogru dreyfi ve toqqusma kolliziya prosesinde evvelce Lavrasiya Mezozoyun ortalarindan ise Avrasiyaya birlesmesi tektonik akkresiya bas vermisdir 1 Bu zaman qedim okeanlar Paleoasiya Paleotetis Mezotetis ve Neotetis dovri olaraq acilmis ve qapanmisdir Asiyada simal Lavrasiya bloklari sirasina qedim Sibir platformasi kembriyaqederki kisik massivler cenub Qondvana bloklari sirasina ise Hindistan Erebistan Cin Koreya Tarim Cenubi Cin platformalari Hind Cin Simali ve Cenubi Tibet ve s qedim massivler aid edilir Bloklari bir birinden ayiran Son Proterozoy ve Fanerozoy qirisiqliq saheleri ve sistemleri 3 muteherrik qursaq emele getirir qedim okeanlarin qapanmasi zamani emele gelmis Ural Oxot ve Araliq denizi qursaqlari hemcinin Asiya ile Sakit okean sahilinde inkisaf eden Qerbi Sakit okean qursagi Muteherrik qursaqlarin qirisiqliq strukturlarinin bir hissesi cavan platformalarin Qerbi Sibir Turan ve s cokuntu qati ile ortulmusdur Platformalarin ve qirisiqliq sahelerinin ayri ayri hisseleri Kaynozoyda orogeneze meruz qalmis ve toreme dag qursaqlari Merkezi Asiya ve s formalasmisdir Muasir lift emelegelme prosesi Baykal golu rayonunda ve Simali Cinde feal tezahur edir Qirmizi denizin yaranmaga baslayan okean rifti Erebistan platformasini Afrika platformasindan ayirir Asiyanin simal ucqarinda onun passiv kenarinin self denizleri genis inkisaf etmisdir cenub passiv kenarinda Fars korfezi istisna olmaqla self zonasi xeyli ensizdir Serqde ve cenub serqde Sakit ve Hind okeanlari litosfer plitelerinin Asiyanin kontinental litosfer plitesinin altina kecdiyi subduksiya yerlerde aktiv kenarlar ustunluk teskil edir 1730 cu ilde Iohan Kristof Homann terefinden tertib edilmis cografi xerite Asiya erazisi rengli gosterilmisdir Adlar latin dilindedir Sibir platformasi Rifey ve Devon dovrlerinde emele gelmis paleoriftlerle avlakogenlerle parcalanmis Arxey Alt Proterozoy yasli kristallik bunovreye malikdir Ust Proterozoy Fanerozoy ortuyu kesilisinde dayaz deniz terrigen ve karbonatli cokuntuleri dasduz ve kalium duzlari komurlu kontinental cokuntuler ve trapp kompleksi istirak edir Platformanin merkezinde kimberlit borulari zolagi simalda ve cenub serqde qelevi suxur plutonlari inkisaf etmisdir Cin Koreya platformasinin ozulu Arxey ve Alt Proterozoy yasli suxur komplekslerinden ortuyu ise Rifeyin yuxarilarinin Fanerozoyun karbonatli terrigen deniz komurlu sahil deniz ve qirmizi rengli kontinental cokuntulerden teskil olunmusdur Mezozoyda ortuk suxurlarinin deformasiyasi ve qranit intruziyasi bas vermisdir Tarim platformasi ozulunun cixislari onun kenarlarinda musahide edilir merkezi hissesi ise esasen Mezozoy ve Kaynozoyda intensiv gomulmeye meruz qalmisdir Cenubi Cin platformasinin Yantszi Arxey ve Alt Proterozoy bloklari melumdur lakin butovlukde o Ust Proterozoy erasi dovrunun vulkanogen cokme kompleksinin Son Rifeyde deformasiyasi ve qranitlesmesi zamani formalasmisdir Ortuk kompleksi kesilisinin ferqli ceheti burada Ust Rifey Kembri dovrunun buzlaq cokuntulerinin ust Perm yasli trapplarin istirak etmesidir Ozulun ve ortuyun Mezozoyun sonlarinda feallasmasi qranit ve qelevi suxurlarin intruziyasinda ve riftogen strukturlarin emele gelmesinde tezahur etmisdir Hindistan platformasinin cox hissesini Arxey ozulunun suxurlari tutur bunlar simaldan ve serqden Alt Proterozoyun metamorfiklesmis suxur qursaqlari ile ehate olunur Kontinental o cumleden buzlaq ve komurlu cokuntulerle temsil olunmus Rifey Fanerozoy ortuyu ayri ayri cokekliklerde ve qrabenlerde inkisaf etmisdir Asiyanin muasir geodinamikasinin xususiyyetleri onun feal kenarlarinda ve bir cox kontinentdaxili rayonlarinda Baykalyani Altay Sayan Tyansan Kunlun ve s yuksek seysmikliye malik zonalarin inkisaf etmesidir Menbe RedakteGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679 O Osmanov B Abdullayev Mekteblilerin izahli cografiya lugeti Baki 1979Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Asiyanin geoloji qurulusu ile elaqeli mediafayllar var The Mesozoic from Palaeos Arxivlesdirilib 2008 11 06 at the Wayback Machine The Mesozoic age of cycads and dinosaurs Arxivlesdirilib 2008 11 02 at the Wayback Machine Mesozoic terrestrial ecosystems Mesozoic climates Arxivlesdirilib 2009 05 25 at the Wayback Machine Paleozoic Mesozoic climate KAJNOZOJSKAYa ERA Arxivlesdirilib 2006 12 14 at the Wayback Machine Kajnozoj nastuplenie krioery Novye tipy soobshestv tropicheskie lesa i travyanye biomy Evolyuciya mlekopitayushih i poyavlenie cheloveka Istinadlar Redakte Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 2 ci cild Argentina Babilik 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2010 seh 107 ISBN 978 9952 441 05 5 Menbe https az wikipedia org w index php title Asiyanin geoloji qurulusu amp oldid 5718864, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
