Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Aaxen (alm. Aachen) — Almaniyanın qərbində Şimali Reyn-Vestfaliya vilayətində, Hollandiya və Belçika ilə sərhəd bölgədə yerləşən bir şəhərdir. Əhalisi 258.380 min (2009) nəfərdir. Şəhərdə əsas texiniki universitetlərdən biri olan "Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule" yerləşir.
| Aaxen | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Aachen | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 173 m, 410 m, 125 m | ||||
| Saat qurşağı |
| ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | 0241, 02403, 02405, 02407, 02408 | ||||
| Poçt indeksi | 52062, 52063, 52064, 52065, 52066, 52067, 52068, 52069, 52070, 52071, 52072, 52073, 52074, 52075, 52076, 52077, 52078, 52079, 52080 | ||||
| Nəqliyyat kodu | AC | ||||
| Digər | |||||
| aachen.de | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Axen eramızın 1-ci əsrinə aid Qədim Roma yaşayış məskəni Akve Qranninin yerində salınmışdır. 8-ci əsrin sonunda Frank imperiyasının paytaxtı, orta əsrlərdə isə mədəni və siyasi mərkəzi olmuşdur. Axen 1170-ci ildə birinci, 1330-cu ildə isə ikinci qala divarları (dövrümüzədək 4 bürc və 2 darvaza qalmışdır) ilə möhkəmləndirilmişdir.
1562-ci ildə kralların tacqoyma mərasimi Frankfurt-Mayn şəhərinə köçürüldükdən sonra tənəzzülə uğramışdır. 1794-cü ildə fransızlar tərəfindən işğal olunan Axen Vyana konqresinin qərarı ilə Prussiyanın ərazisinə qatılmışdır (1815). 1871-ci ildən Almaniyanın tərkibindədir. 1943–45-ci illərdə böyük dağıntılara məruz qalmışdır. Şəhərdə imperator Böyük I Karl saray kompleksinin (8–9 əsrlər) qalıqları saxlanılmışdır. Axen saray kompleksinin ətrafında inkişaf etmişdir.
Əhalisi
| Vətəndaşlığına görə Xarici Ölkə Rezidentləri | |
| Ölkə | Əhali (31.12.2018) |
|---|---|
 Türkiyə | 6,478 |
 Polşa | 1,758 |
 ÇXR | 1,651 |
 Niderland | 1,586 |
 Yunanıstan | 1,512 |
 Rumıniya | 1,025 |
Mədəniyyət müəssisələri
Axen 1238-ci ildən xristian müqəddəs əşyalarının nümayiş olunduğu mərkəzə və katoliklərin ziyarətgahına çevrilmişdir. Ümumdünya irsinin siyahısına salınmış baş kilsə (burada 1531-ci ilədək 32 alman imperatorunun tacqoyma mərasimi keçirilmişdir), imperator saray kapellası (786–798, memar Metsli Odo; Karolinqlər intibahı dövrünün ən parlaq memarlıq nümunəsi), qotik üslubda Qroshauz (keçmiş ratuşa, 1267, hazırda şəhər arxivi), Ratuşa (təqribən 1333–76, 1898–1902-ci illərdə yenidən qurulmuşdur; imperator zalında Axen Retelin I Karlın həyatından bəhs edən freskaları, 1840–51), barokko üslubunda fəvvarə və I Karlın tunc heykəli (1620), Elizen -brunnen fəvvarəsi (1822–27, memar Y. A. Kremer) Axenin ən məşhur memarlıq abidələrindəndir.
Ali texniki məktəb (1870; 1880-ci ildən universitet statusu), Müqəddəs Qriqori kilsə musiqisi ali məktəbi (1881), kütləvi kitabxana (1831), Syurmondt (1882, antik və Avropa incəsənəti), diyarşünaslıq, "Kuven-Muzeum" (18–19-cu əsrlər, dekorativ tətbiqi sənət), beynəlxalq qəzet (1885) muzeyləri, şəhər teatrı (1751), "Qrents land teater″, "Blekaut" teatrı; musiqili teatr (2000) var.
İqtisadiyyatı
Axenin iqtisadiyyatında əsas yeri xidmət sferası tutur. Axen elmi-tədqiqat və təcrübə-konstruktor işləmələri, işgüzar xidmətlər və ticarət (o cümlədən beynəlxalq) üzrə böyük mərkəzdir. Maşınqayırmanın elektrotexnika, elektronika, kömür sənayesi üçün avadanlıq istehsalı sahələri ən çox inkişaf etmişdir. Burada çoxsaylı elmi kadrlar cəmləndiyindən elmtutumlu istehsal (o cümlədən təcrübə-sınaq işləri), sürətlə inkişaf edir. Axen Almaniyanın ən böyük daş kömür hövzələrindən birinin mərkəzidir. Şəhərin sənayesi kömür hasilatı üzrə ixtisaslaşmışdır. Axendə kimya, rezin-texnika, yeyinti, , şüşə-keramika sənayesi müəssisələri fəaliyyət göstərir. Şəhərin ətrafında olan mədənlər Romalıların dövründən istismardadır Axenin 20 km-liyində Yulix nüvə tədqiqatları mərkəzi yerləşir. Axen balneoloji kurortdur. Əsas təbii müalicə amili çoxsaylı (təqribən 40) termal (temperatur 75° C-yədək, Mərkəzi Avropada ən isti) mineral bulaqlardır.
Nəqliyyat
Eyni zamanda şəhər böyük bir dəmiryolu mərkəzi və mühüm nəqliyyat qovşağıdır. Daha çox dəmiryol Moskva–Berlin–Paris transavropa dəmiryol magistralı Axendən keçir. Sərnişin dövriyyəsinin həcminə görə ölkədə ilk yerlərdən birini tutur.
Partnyor şəhərlər
Partnyor şəhərlər aşağıdakıdır:
|
|
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Webauftritt der Stadt Aachen
- Portal Stadtgeschichte des Arbeitskreises Denkmalpflege als Wiki
- AachenWiki − Informationen und Tipps für alle, die in Aachen leben oder für ein paar Tage vorbeischauen
- Aachener Stadtgeschichte − Fotos, historische Hintergründe sowie Artikel zur Stadtentwicklung zwischen 1850 & 1985
![image]()
VikiSəyahətdə Aaxen haqqında səyahət məlumatları var.
İstinadlar
- archINFORM (alm.). 1994.
- . Federal Statistical Office.
- Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 (alm.). DESTATIS, 2023.
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 210–211. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aaxen alm Aachen Almaniyanin qerbinde Simali Reyn Vestfaliya vilayetinde Hollandiya ve Belcika ile serhed bolgede yerlesen bir seherdir Ehalisi 258 380 min 2009 neferdir Seherde esas texiniki universitetlerden biri olan Rheinisch Westfalische Technische Hochschule yerlesir AaxenAachenBayraq Gerb d 50 46 34 sm e 6 05 02 s u Olke Almaniya Federativ RespublikasiTarixi ve cografiyasiSahesi 160 85 km 31 dekabr 2017 Merkezin hundurluyu 173 m 410 m 125 mSaat qursagi Merkezi Avropa Standart Vaxti GMT 1 d UTC 01 00Yay vaxtiUTC 02 00EhalisiEhalisi 252 136 nef 31 dekabr 2022 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 0241 02403 02405 02407 02408Poct indeksi 52062 52063 52064 52065 52066 52067 52068 52069 52070 52071 52072 52073 52074 52075 52076 52077 52078 52079 52080Neqliyyat kodu ACDigeraachen deXeriteni goster gizle Aaxen Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiAxen eramizin 1 ci esrine aid Qedim Roma yasayis meskeni Akve Qranninin yerinde salinmisdir 8 ci esrin sonunda Frank imperiyasinin paytaxti orta esrlerde ise medeni ve siyasi merkezi olmusdur Axen 1170 ci ilde birinci 1330 cu ilde ise ikinci qala divarlari dovrumuzedek 4 burc ve 2 darvaza qalmisdir ile mohkemlendirilmisdir 1562 ci ilde krallarin tacqoyma merasimi Frankfurt Mayn seherine kocuruldukden sonra tenezzule ugramisdir 1794 cu ilde fransizlar terefinden isgal olunan Axen Vyana konqresinin qerari ile Prussiyanin erazisine qatilmisdir 1815 1871 ci ilden Almaniyanin terkibindedir 1943 45 ci illerde boyuk dagintilara meruz qalmisdir Seherde imperator Boyuk I Karl saray kompleksinin 8 9 esrler qaliqlari saxlanilmisdir Axen saray kompleksinin etrafinda inkisaf etmisdir Aaxen kafedraliEhalisiVetendasligina gore Xarici Olke RezidentleriOlke Ehali 31 12 2018 Turkiye 6 478Polsa 1 758CXR 1 651Niderland 1 586Yunanistan 1 512Ruminiya 1 025Medeniyyet muessiseleriAxen 1238 ci ilden xristian muqeddes esyalarinin numayis olundugu merkeze ve katoliklerin ziyaretgahina cevrilmisdir Umumdunya irsinin siyahisina salinmis bas kilse burada 1531 ci iledek 32 alman imperatorunun tacqoyma merasimi kecirilmisdir imperator saray kapellasi 786 798 memar Metsli Odo Karolinqler intibahi dovrunun en parlaq memarliq numunesi qotik uslubda Qroshauz kecmis ratusa 1267 hazirda seher arxivi Ratusa teqriben 1333 76 1898 1902 ci illerde yeniden qurulmusdur imperator zalinda Axen Retelin I Karlin heyatindan behs eden freskalari 1840 51 barokko uslubunda fevvare ve I Karlin tunc heykeli 1620 Elizen brunnen fevvaresi 1822 27 memar Y A Kremer Axenin en meshur memarliq abidelerindendir Ali texniki mekteb 1870 1880 ci ilden universitet statusu Muqeddes Qriqori kilse musiqisi ali mektebi 1881 kutlevi kitabxana 1831 Syurmondt 1882 antik ve Avropa inceseneti diyarsunasliq Kuven Muzeum 18 19 cu esrler dekorativ tetbiqi senet beynelxalq qezet 1885 muzeyleri seher teatri 1751 Qrents land teater Blekaut teatri musiqili teatr 2000 var IqtisadiyyatiAxenin iqtisadiyyatinda esas yeri xidmet sferasi tutur Axen elmi tedqiqat ve tecrube konstruktor islemeleri isguzar xidmetler ve ticaret o cumleden beynelxalq uzre boyuk merkezdir Masinqayirmanin elektrotexnika elektronika komur senayesi ucun avadanliq istehsali saheleri en cox inkisaf etmisdir Burada coxsayli elmi kadrlar cemlendiyinden elmtutumlu istehsal o cumleden tecrube sinaq isleri suretle inkisaf edir Axen Almaniyanin en boyuk das komur hovzelerinden birinin merkezidir Seherin senayesi komur hasilati uzre ixtisaslasmisdir Axende kimya rezin texnika yeyinti suse keramika senayesi muessiseleri fealiyyet gosterir Seherin etrafinda olan medenler Romalilarin dovrunden istismardadir Axenin 20 km liyinde Yulix nuve tedqiqatlari merkezi yerlesir Axen balneoloji kurortdur Esas tebii mualice amili coxsayli teqriben 40 termal temperatur 75 C yedek Merkezi Avropada en isti mineral bulaqlardir NeqliyyatEyni zamanda seher boyuk bir demiryolu merkezi ve muhum neqliyyat qovsagidir Daha cox demiryol Moskva Berlin Paris transavropa demiryol magistrali Axenden kecir Sernisin dovriyyesinin hecmine gore olkede ilk yerlerden birini tutur Partnyor seherlerPartnyor seherler asagidakidir Fransa Reyms 1967 Birlesmis Kralliq 1979 Ispaniya Toledo 1985 CXR Ninqbo 1986 Almaniya Saksoniya Anhalt 1988 ABS Virciniya 1993 CAR 1999 Rusiya Kostroma 2005 Turkiye Sariyer 2013Fransa 1960Hemcinin baxAaxen kafedraliXarici kecidlerWebauftritt der Stadt Aachen Portal Stadtgeschichte des Arbeitskreises Denkmalpflege als Wiki AachenWiki Informationen und Tipps fur alle die in Aachen leben oder fur ein paar Tage vorbeischauen Aachener Stadtgeschichte Fotos historische Hintergrunde sowie Artikel zur Stadtentwicklung zwischen 1850 amp 1985Vikianbarda Aaxen ile elaqeli mediafayllar var Vikimenbede Aaxen ile elaqeli melumatlar var Vikisitatda Aaxen ile elaqedar sitatlar var VikiSeyahetde Aaxen haqqinda seyahet melumatlari var IstinadlararchINFORM alm 1994 Federal Statistical Office Alle politisch selbstandigen Gemeinden mit ausgewahlten Merkmalen am 31 12 2022 alm DESTATIS 2023 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 1 ci cild A Argelander 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2009 seh 210 211 ISBN 978 9952 441 02 4