Vikipediya azad ensiklopediya Tomas Hill Qrining Thomas Hill GreenDoğum tarixi 7 aprel 1836 1836 04 07 Doğum yeri Qərbi

Vikipediya azad ensiklopediya Tomas Hill Qrining Thomas Hill GreenDogum tarixi 7 aprel 1836 1836 04 07 Dogum yeri Qerbi Yorksir d Birlesmis KralliqVefat tarixi 26 mart 1882 1882 03 26 45 yasinda Vefat yeri Oksford Oksford d Oksfordsir d Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis KralligiVefat sebebi sepsisDefn yeri Muqeddes Sepulchres qebiristanligi d Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tomas Hill Qrin ing Thomas Hill Green T H Qrin adi ile taninir 7 aprel 1836 Qerbi Yorksir d 26 mart 1882 Oksford ingilis filosof siyasi radikal islahatcisi ve cereyaninin numayendesi Britaniya idealistlerinin hamisi kimi Qrin de Georq Vilhelm Fridrix Hegelin metafizik ideyalarindan tesirlenmisdir O sosial liberalizm felsefesinin formalasmasinda muhum rol oynamis dusunurlerden biri hesab olunur Heyati span Tomas Hill Qrin 7 aprel 1836 ci ilde Ingilterenin qrafliginda bolgesinde yerlesen kendinde anadan olmusdur Atasi burada ruhani rektor vezifesinde calisirdi Ata terefden Qrin Oliver Kromvelin neslinden idi Onun tehsili 14 yasina qeder tamamile evde aparilmis daha sonra daxil olmus ve burada bes il tehsil almisdir 1855 ci ilde Balliol Kolleci Oksfordda bakalavr telebesi olmus 1860 ci ilde ise kollecin uzvu fellow secilmisdir O universitetde esasen felsefe uzre muellimlik fealiyyeti ile mesgul olmusdur evvelce kollec tutorlugu etmis 1878 ci ilden ise olumune qeder vezifesinde calismisdir Professor kimi oxudugu muhazireler onun iki esas eserinin esasini teskil etmisdir Prolegomena to Ethics ve Lectures on the Principles of Political Obligation Bu eserlerde onun musbet ve konstruktiv felsefi baxislari butovlukde ifade olunmusdur Her iki eser Qrinin olumunden sonra nesr edilmisdir Bununla bele onun baxislari hele sagliginda eserlerinin standart nesrine yazdigi Giris vasitesile dolayi yolla taninmisdi Hemin nesr Qrin ve terefinden hazirlanmis ve burada ingilis ve ya empirik felsefenin doktrinasi etrafli sekilde tenqid olunmusdur 1871 ci ilde Qrin qadinlarin tehsilinin tesviqcisi kimi taninan evlenmisdir 1879 cu ilde Qrin dini mensubiyyete gore telebeler arasinda hec bir ferqin qoyulmadigi bir Oksford yaradilmasi meqsedile teskil olunmus komitenin uzvu olmusdur Onun ve heyat yoldasinin fealiyyeti neticesinde sonradan tesis edilmisdir Qrin uzun iller yerli siyasetde feal istirak etmis universitet strukturlari alkoqol eleyhine cemiyyetler ve Oksford Liberal Assosiasiyasi vasitesile ictimai fealiyyet gostermisdir muzakiresi zamani o mulkiyyet sahibi olub olmamasindan asili olmayaraq seherlerde yasayan butun kisilere sesverme huququnun verilmesi ucun tesviqat aparmisdir Bu baximdan Qrinin movqeyi o cumleden daxil olmaqla bir cox diger qabaqcil liberallardan daha radikal hesab olunurdu 1881 ci ilde Qrin Liberal Partiyasindaki fealiyyeti kontekstinde liberal siyasi felsefesinin en meshur ifadelerinden biri olan Liberal Qanunvericilik ve Muqavile Azadligi haqqinda Muhazire ni teqdim etdi Bu dovrde o hemcinin din epistemologiya etika ve siyasi felsefe movzularinda muhazireler oxuyurdu Esas eserlerinin ekseriyyeti o cumleden Iman ve Tanrinin Sahidi movzusunda xutbeleri Iradeye ve insanin menevi tereqqisine tetbiq edilen azadliq in muxtelif hissleri haqqinda esse Etikaya Proleqomenalar Siyasi Ohdelik Prinsipleri haqqinda Muhazireler ve Liberal Qanunvericilik ve Muqavile Azadligi haqqinda Muhazire olumunden sonra nesr olunmusdur Qrin 26 mart 1882 ci ilde 45 yasinda vefat etmisdir Akademik heyatindan olan dostlarindan elave texminen 2000 yerli seher sakini onun defn merasiminde istirak etmisdir O yaradilmasina komek etmisdir Fikirleri span Hyumun ve bioloji tekamul Herbert Spenser de daxil olmaqla XIX esrin ucuncu rubunde ingilis dusuncesinin esas xususiyyetleri idi Qrin esasen bu cur doktrinalara qarsi reaksiyani temsil edirdi Qrin iddia edirdi ki bu doktrinalarin mentiqi neticesine catdirilmasi neinki butun felsefeni faydasiz hala getirdi hem de praktik heyat ucun olumcul idi O iddia edirdi ki insan zehnini bir sira elaqesiz atom hisslerine endirmekle bu elaqeli telimler bilikin mumkunluyunu mehv etdi Bu telimler Qrinin tekzib etmesi ucun xususile vacib idi cunki onlar yeni yaranan psixologiya elminin saxladigi zehn anlayisini desteklemisdiler Qrin genc sahelerinin enenevi epistemologiya ve metafizikanin elmi evezini temin edeceyini iddia eden psixoloqlarin iddialarini puc etmeye calisdi Qrin daha sonra bele empiristlerin bir insani sadece tebii quvvelerin neticesi olan varliq kimi temsil etdiyine ve bununla da davranisi ve ya her hansi bir davranis nezeriyyesini menasiz etdiyine etiraz etdi Cunki her hansi bir insan menada heyat 1 ne edeceyini bilen ve 2 bunu etmek gucune malik olan sexsi men demekdir Belelikle Qrin nezeri olaraq deyil praktiki zeruret olaraq beseriyyetin tebietle bagli butun meselesini yeniden qaldirmaga sovq edildi O bele hesab edirdi ki bir insanin ozunde ne oldugunu ve etraf muhitle elaqesinin ne oldugunu kesf etdikde onlarin funksiyasini ne etmeye uygun olduqlarini bileceyik Bu bilik isiginda oz novbesinde faktiki vetendas ve sosial institutlarin meyari kimi xidmet edecek exlaq kodeksini formalasdira bileceyik Bunlar tebii ve zeruri olaraq exlaqi ideyalarin obyektiv ifadesini teskil edir ve exlaqi ideal nehayet konkret forma almalidir ki bu da mueyyen bir vetendas ve ya sosial butovlukdedir Insan nedir span Insan nedir sualini vermek Tecrube nedir sualini vermek demekdir cunki tecrube menim suurumda olan sey demekdir Suur faktlari ilk novbede movcud oldugunu iddia etmekde haqli oldugumuz yegane faktlardir Diger terefden onlar oz izahlari ucun zeruri olan her sey ucun yeni mentiqi olaraq onlarda istirak eden her sey ucun etibarli delildir Insanlarin en teeccublu xususiyyeti eslinde onlari diger heyvanlardan ferqli olaraq xususi olaraq ferqlendiren xususiyyeti ozunuderkdir Insan zehninin emeliyyatlarini tehlil ede bileceyimiz en sade zehni akt hiss qavrayis akti hec vaxt sadece fiziki ve ya psixi deyisiklik deyil deyisikliyin suurudur Insan tecrubesi heyvan orqanizmindeki proseslerden deyil bu prosesler kimi qebul edilir Qavradigimiz sey evvelden qavranilan bir faktdir yeni o hec de suurun terkib hissesi olmayan lakin evvelden men i ve obyekt in muxtelif elementlerini ferqlendiren suurda munasibetlerin sintezi kimi movcud olan tecrid olunmus elementlere sozde hissler tehlil edile bilmez baxmayaraq ki hamisini qavrayis aktinin vehdetinde bir yerde saxlayir Basqa sozle bilik adlandirdigimiz butun zehni qurulus en sade ve en murekkeb terkib hisselerinde oldugu kimi zehnin isi nden ibaretdir Lokk ve Hyum zehnin isinin eo ipso hemin hereketle qeyri real oldugunu iddia edirdiler cunki o insanlar terefinden yaradilib insanlara verilmeyib Belelikle o obyektiv bir fakt deyil subyektiv bir yaradilisi temsil edirdi Lakin bu netice yalniz zehnin isinin ixtiyari oldugu ferziyyesinden ireli gelir deqiq elmin neticeleri ile esassiz oldugu subut edilmis bir ferziyye bele bir elmin heqiqet ve yalan real ve sade ideyalar arasinda apardigi universal ferqle Bu aciq askar etibarli ferq mentiqi olaraq biliyin obyektinin ve ya mezmununun yeni realligin derk edile bilen ideal realliq dusunce munasibetleri sistemi menevi kosmos olmasi neticesini ehate edir Bu ideal butovun movcudlugu nece izah edilmelidir Yalniz butun munasibetleri mumkun eden ve ozunu hec biri terefinden mueyyen edilmeyen hansisa prinsip in movcudlugu ile qismen bildiyimizi butovlukde bilen ebedi bir ozunuderk Tanri ucun dunya beledir insanlar ucun dunya olur Insan tecrubesi Tanrinin tedricen tezahur etmesidir Exlaq felsefesi span exlaq felsefesi sahesinde eyni metodu davam etdiren Qrin etikanin sosial heyat sertlerine metafizikanin baslatdigi insan tebietinin arasdirilmasina aid oldugunu iddia etdi Bu elave arasdirmada istifade edilen qabiliyyet ayrica exlaq qabiliyyeti deyil butun biliklerimizin etik ve diger biliklerimizin menbeyi olan eyni sebebdir Ozunutenqid tedricen bize insan qabiliyyetini insan funksiyasini ve neticede insan mesuliyyetini ortaya qoyur Bu insanin esl yaxsiliginin hansi potensiallardan ibaret olmasi lazim oldugunu aydin suura cixarir Bu tehlilin neticesi olaraq insanlarin yasadigi muhitin arasdirilmasi ile birlikde mezmun exlaq kodeksi tedricen inkisaf edir Sexsi yaxsiligin yalniz bu sekilde elde edilen anlayislari real ve aktual hala getirmekle reallasa bileceyi qebul edilir Bunlar potensial ve ya ideal olaraq qaldigi muddetce onlar hereket motivini teskil edir motiv hemise insanlarin ozlerine catmaqda memnun olacagi bir meqsed kimi teqdim etdiyi bir meqsed ve ya yaxsiliq ideyasindan ibaretdir yeni onun esl ozunu tapacaginin derk edilmesinde Ozunu mueyyen bir sekilde derk etmek ezmi belelikle ne ixtiyari ne de xarici olaraq mueyyen edilmis bir irade akti teskil edir Cunki onun sebebi adlandirila bilen motiv insanin ozundedir ve ozunun bele bir motivle eynilesdirilmesi eyni zamanda hem rasional hem de azad olan oz muqedderatini teyin etmekdir Insanin azadligi onun sece bileceyi her hansi bir seyi etmek qabiliyyeti ile deyil ozunu aglin ona esl yaxsiligi kimi gosterdiyi esl yaxsiliqla eynilesdirmek gucu ile teskil olunur Bu yaxsiliq sexsi xarakterin derk edilmesinden ibaretdir buna gore de son yaxsiliq yeni butovlukde menevi ideal yalniz ferdiliyinin itirilmemesi eksine daha mukemmel hala gelmesi menasinda ozlerine meqsed qoyan bu kamilliyi yalniz ayri ayri ferdilikler sosial butovun bir hissesi kimi inteqrasiya edildikde elde edile bilen hesab eden insanlardan ibaret mueyyen bir cemiyyetde gerceklese biler Cemiyyetin formalasmasi ucun insanlar cemiyyeti teskil etmek ucun ne qeder vacibdirse sosial birlik de onun ayri ayri uzvlerinin xususi qabiliyyetlerinin inkisafinin vacib sertidir Insanin ozunutekmillesdirmesi tecrid olunmus sekilde elde edile bilmez ona yalniz sosial icmada hemvetendaslarla qarsiliqli elaqede nail olmaq mumkundur Varligimizin qanunu oz novbesinde vetendasliq ve ya siyasi ehate edir Exlaqi yaxsiliq ozune hormet eden feziletlerin yetisdirilmesi ile mehdudlasa bilmez daha azindan ozunu tehlilin bize idealimiz kimi gosterdiyi menevi ideali praktikada heyata kecirmek cehdinden ibaretdir Bu faktdan siyasi ohdeliyin esasi yaranir cunki siyasi ve ya vetendas heyatinin tesisatlari bizim dovrumuz ve neslimiz baximindan menevi ideyalarin konkret tecessumudur Lakin cemiyyet yalniz Sexsiyyetlerin duzgun inkisafi ucun movcud oldugundan bu tesisatlari sinaqdan kecirmek ucun bir meyarimiz var yeni onlar ferdi vetendaslarda menevi xarakterin inkisafina tohfe verirmi yoxsa vermirmi Aydindir ki son menevi ideal faktiki olaraq movcud olan hec bir vetendas tesisatinda reallasmir lakin bu catismazligi gosteren eyni tehlil esl inkisafin hansi istiqametde gedeceyini gosterir Belelikle faktiki olaraq qorunanlardan ferqli olaraq qanunla qorunmali olan huquq ve vezifeler anlayisi yaranir netice etibarile dovletin oz menafeyi namine yeni dovletin raison d etre ni teskil eden meqsede ve ya funksiyaya daha yaxsi xidmet etmek ucun dovlete qarsi usyan etmek bezen menevi bir vezifeye cevrile biler Umumi rifah ve sexsi rifah arasinda bir antaqonizm oldugu ucun asanliqla barisdirila bilmeyen umumi rifah arzusu olan movcuddur meselen umumi rifaha onun muxtelif formalarinda maraq hemin rifahi yaratmaq ve diger istek ve maraqlari neytrallasdirmaq ve ya faydali etmek ucun zeruridir Bunun esasini vetendaslara kenardan tetbiq edilen mecburi selahiyyet ve ya sosial muqavile isiginda ferdi azadligin zeruri mehdudlasdirilmasi kimi qebul etmek olar lakin bu vetendaslarin oz esl tebietini teskil eden seylerin menevi taninmasindan ve ya metafizikasindan ibaretdir Bezi anlayislar ve murekkeblesdirici amiller asagidakilarla bagli suallari daha da murekkeblesdirir Dovletin esasini zor deyil irade teskil edir Dovlete qarsi vetendas huquqlari Sexsi huquqlar Yasamaq ve azadliq huququ Muharibede dovletin ferd uzerinde huququ Dovletin cezalandirmaq huququ Dovletin exlaqi tesviq etmek huququ Dovletin mulkiyyet huququ ve Dovletin aile huququ Dovlet fealiyyetinin felsefesi span Qrin inanirdi ki dovlet ferdlerin vicdanlarina uygun hereket etmek ucun en yaxsi fursete malik olduqlari sosial siyasi ve iqtisadi muhiti tesviq etmeli ve qorumalidir Lakin dovlet hansi azadliqlari mehdudlasdirmaq ve nece etmek barede qerar vererken diqqetli olmalidir Heddinden artiq ve ya yondemsiz dovlet mudaxilesi vicdanli hereketler ucun imkanlari asanliqla baglaya biler ve bununla da ferdin menevi inkisafini bogur Dovlet yalniz ferdi kole etmek ucun aydin subut edilmis ve guclu bir meyl oldugu yerlerde mudaxile etmelidir Bele bir tehluke mueyyen edildikde bele Qrin milli dovletden daha cox tesirlenmis icmanin ozunun hereketine ustunluk verirdi yerli suralar ve belediyye orqanlari adeten sosial problemin gundelik realligini daha yaxsi hell eden daha orijinal tedbirler gorurduler Buna gore de o yerli sakinlerin ozleri seher suralari vasitesile erazilerinde spirtli icki lisenziyalari verib vermemek barede qerar verdikleri yerli secim i destekleyirdi Qrin mueyyen problemlere uygunlasdirilmis xususi hellerin zeruriliyini vurguladi O milli ve yerli hokumetler arasinda ebedi hell yollarinin mesuliyyetlerin zamansiz bolunmesinin olmadigini vurguladi Mesuliyyetlerin bolusdurulmesi mumkun qeder cox insanin mueyyen seraitde vicdanli iradelerini heyata kecirmesine imkan vermek imperativi ile idare olunmalidir cunki yalniz bu sekilde ferdin ozunuderk etmesi uzunmuddetli perspektivde tesviq edile biler Mesuliyyetlerin bolusdurulmesi qerari etik ve ya siyasi felsefeden daha cox praktik siyaset meselesi idi Tecrube gostere biler ki yerli ve belediyye hokumetleri meselen pive senayesinin zererli tesirini idare ede bilmirler Bele hallarda dovlet siyasetinin bu sahesi ucun mesuliyyet millet dovletine aid olmalidir Qrin iddia edirdi ki bu cur vezifelerin bolusdurulmesi barede qerar vermek ucun son selahiyyet millet dovleti ile meselen Boyuk Britaniyada Parlament terefinden temsil olunur Qrine gore millet dovletinin ozu ferdi ozunuderk etmeyi en yaxsi sekilde tesviq eden huquq ve vezifeler sistemini desteklediyi derecede qanunidir Lakin bu sistemin en uygun strukturu sirf siyasi hesablamalar ve ya felsefi mulahizeler ile mueyyen edilmir Bunun mueyyen bir cemiyyetin esas konseptual ve normativ strukturundan qaynaqlandigini demek daha dogru olardi Qrin dusuncesinin tesiri span Qrinin telimi XIX esrin son rubunde Ingilterede birbasa ve dolayi yolla en guclu felsefi tesir gosterdi ve onun umumi vetendasliga ve praktik belediyye heyatinda sexsi numuneye olan hevesi olumunden sonraki illerde universitetleri xalqa yaxinlasdirmaq ve sert sinif ferqlerini aradan qaldirmaq ucun bir cox seylere ilham verdi Onun ideyalari Muqeddes Endryus Universitetinde kecmis telebesi Devid Corc Ricinin tesiri ile yayildi ve o sonda Aristotel Cemiyyetinin yaradilmasina komek etdi Con Devi Qrinin dusuncesi haqqinda bir sira erken esseler yazdi o cumleden Ozunuderk Exlaqi Birlik Kimi Ideal Herbert Samuel 1 ci Vikont Samuel ve H H Askvit kimi bir cox liberal siyasetci Qrinin oz baxislarina tesir etdiyini birbasa qeyd etdiler Bu siyasetcilerin Oksford Universitetinin Balliol Kollecinde tehsil almasi tesadufi deyil Roy Hattersley Qrinin isinin XXI esr Britaniyasinin problemlerine tetbiq edilmesine cagirdi Istinadlar span Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 T H Green Encyclopaedia Britannica ing Grin Tomas Hill Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 http www stsepulchres org uk notable index html Thomas Geoffrey Thomas Hill Green 1836 1882 Ian Adams ve R W Dyson Fifty Major Political Thinkers 2007 s 143 One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain Flower William Henry Green Thomas Hill Kisholm Hyu redaktor Britannika Ensiklopediyasi 12 XI Cambridge University Press 1911 535 536 PROLEGOMENA TO ETHICS 1883 by T H Green Fair Use Repository ingilis 9 avqust 2020 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 avqust 2020 The Philosophical Works of David Hume red T H Green ve T H Grose 4 cild 1882 1886 Green nee Symonds Charlotte Byron 1842 1929 promoter of women s education ingilis 2004 doi 10 1093 ref odnb 48416 Istifade tarixi 11 avqust 2020 Hanover Tarixi Metnler Layihesi Alexander Klein Empirizmin Yukselisi Uilyam Ceyms Tomas Hill Qrin ve Psixologiya uzerinde Mubarize Arxivlesdirilib 2007 11 04 at the Wayback Machine Nicholson P P T H Green and State Action Liquor Legislation History of Political Thought 6 1985 517 50 Reprinted in A Vincent ed The Philosophy of T H Green Aldershot Gower 1986 pp 76 103 Forgotten favourites Politics of aspiration T H Green was the first philosopher of social justice Today s cabinet ministers would do well to read him writes Roy Hattersley Elave edebiyyat span Articles in Mind January and April 1884 by A J Balfour and Henry Sidgwick In the Academy xxviii 242 and xxv 297 by S Alexander David George Ritchie The Principles of State Interference London 1891 W H Fairbrother Philosophy of T H Green London and New York 1896 S S Laurie The Metaphysics of T H Green an article in the Philosophical Review Volume vi March 1897 pages 113 to 131 Henry Sidgwick Lectures on the ethics of T H Green Mr Herbert Spencer and J Martineau London 1902 Henry Sidgwick Lectures on the Philosophy of Kant London 1905 A W Benn The History of English Rationalism in the Nineteenth Century 1906 volume ii pp 401 foll H Sturt Idola theatri a criticism of Oxford thought and thinkers from the standpoint of personal idealism 1906 J H Muirhead The Service of the State Four Lectures on the Political Teaching of T H Green 1908 W D Lamont Introduction to Green s moral philosophy 1934 J Pucelle La nature et l esprit dans la philosophie de T H Green la renaissance de l idealisme en Angleterre au 19e siecle 1960 M Freeden 1978 The New Liberalism An ideology of Social Reform Oxford Clarendon Press I M Greengarten 1981 Thomas Hill Green and the Development of Liberal Democratic Thought University of Toronto Press Geoffrey Thomas 1988 The Moral Philosophy of T H Green Oxford and New York Avital Simhony 1993 T H Green the common good society History of Political Thought 14 2 225 247 Dimova Cookson Maria T H Green s Moral and Political Philosophy A Phenomenological Perspective Palgrave Macmillan 2001 ISBN 978 0 333 91445 8 Bauman Richard Human Rights in Ancient Rome Routledge 2002 ISBN 978 0 415 17320 9 David O Brink 2003 Perfectionism and the Common Good Themes in the Philosophy of T H Green Oxford Clarendon Press Carter Matt T H Green and the Development of Ethical Socialism Imprint Academic 2003 ISBN 978 0 907845 32 4 Dimova Cookson Maria Mander William J T H Green Ethics Metaphysics and Political Philosophy Oxford University Press on Demand 2006 ISBN 978 0 19 927166 5 Morrow John T H Green Ashgate Publishing 2007 ISBN 978 0 7546 2554 4 Kateqoriyalar Wikipedia articles incorporating text from the 1911 Encyclopaedia Britannica7 aprelde dogulanlar1836 ci ilde dogulanlarQerbi Yorksirde dogulanlar26 martda vefat edenler1882 ci ilde vefat edenler45 yasinda vefat edenlerOksfordda vefat edenlerOksfordsirde defn olunanlarElifba sirasina gore filosoflarGizli kateqoriyalar 1911 ci il Britannika Ensiklopediyasindan Vikimenbeden istifade ederek istinad veren meqalelerVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqaleler