ispaniya vətəndaş müharibəsi isp Guerra Civil Española və ya Guerra de España 17 iyul 1936 1 aprel 1939 solçu siyasi qüv

İspaniya vətəndaş müharibəsi (isp. Guerra Civil Española və ya Guerra de España) (17 iyul 1936 — 1 aprel 1939) – solçu siyasi qüvvələr (respublikaçılar, loyalistlər), digər tərəfdən isə general Fransisko Frankonun rəhbərlik etdiyi sağçı, millətçi, mühavizəkarlar arasında baş verən və sonda üsyançı qüvvələrin qələbəsi ilə sona çatan münaqişə. Nəticədə İspaniyada respublika quruluşu devrilmiş, İkinci İspaniya Respublikası sona çatmış və general Frankonun rəhbərlik etdiyi diktatura rejimi qurulmuşdur.

İspaniya vətəndaş müharibəsi

"Loyalist əsgərin öldürülməsi". 5 sentyabr 1936-da əsgər Federiko Borrel Qarsiyanın öldürülməsi fotoqraf Robert Kapa tərəfindən lentə alınmışdır.

Tarix

17 iyul 1936 — 1 aprel 1939

Yeri

Kontinental İspaniya,
,
,
Kanar adaları,
Balear adaları,
,
Aralıq dənizi

Nəticəsi

Millətçilərin qələbəsi

Münaqişə tərəfləri

SSRİ
Meksika

İtaliya Krallığı
Üçüncü Reyx
Portuqaliya

Komandan(lar)

Manuel Asanya
Hulian Besteyro
Fransisko Larqo Kabalyero

İndalesio Prieto

Fransisko Franko
Qonzalo Keypo de Lyano
Emilio Mola

Huan Yagüe
Manuel Qoded Llopis
Migel Kabanelyas

Tərəflərin qüvvəsi

450 000 əsgər
350 təyyarə
200 artilleriya batareyası
(1938)

600 000 əsgər
600 təyyarə
290 artilleriya batareyası
(1938)

Ümumi itkilər

≈ 500 000 nəfər

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tərəflər, səbəb və nəticələri

Milliyətçi general Frankoya Almaniya, İtaliya və Portuqaliya, respublikaçılara isə SSRİ, Meksika və ilk dövrlərdə Fransa hərbi, iqtisadi və siyasi dəstək verirdilər.

Respublikaçıların sıralarında mərkəzçilər, stalinistlər, sosialistlər, eyni zamanda çoxluq təşkil edən anarxist inqilabçılar yer alırdı. Onları əsasən Asturiya və Kataloniya kimi sənaye bölgələrinin əhalisi dəstəkləyirdi.

Millətçilərə monarxist-karlistlər, monarxist-alfonsistlər, falanqistlər, "CEDA" (La Confederación Española de Derechas Autónomas) partiyasının tərəfdarları, katolik və konservativ təşkilatların nümayəndələri daxil idilər. Katolik kilsəsi də onlara açıq dəstək göstərirdi. Respublika əleyhinə döyüşən ispanlar öz mübarizələrini anarxizm və allahsızlığa qarşı "səlib yürüşü" kimi qəbul edirdilər. Frankoya əsas dəstək verən bölgələr Navarra və Qalisiya əyalətləri, Burqos və Salamanka şəhərləri idi.

Ernest Heminquey, Corc Oruell, Marta Gellhorn və Robert Kapa kimi məşhurların əsərləri sayəsində bu münaqişə daim qərb cəmiyyətlərinin diqqət mərkəzində olmuşdur.

Üç il davam edən və İspaniyada böyük itkiyə səbəb olan vətəndaş müharibəsi 1 Aprel 1939-cu ildə milliyətçilərin qələbəsi ilə başa çatmışdır. Müharibənin sonunda İspaniyada Frankonun 1975-ci ildəki ölümünə qədər sürən diktatorluq dövrü başlamışdır. Burbon sülaləsinin monarxiyası bərpa edilmişdilir.

İstinadlar

http://www.publico.es/politica/guerra-civil-debe-conocerse-guerra.html 2020-05-06 at the Wayback Machine Publico.es saytında 28/10/2017 tarixli məqalə
Avilés Farré, Juan (1998). Las grandes potencias ante la guerra de España. Arco Libros. ISBN 84-7635-300-6.
Tusell, Javier; García Queipo de Llano, Genoveva (1993). El catolicismo mundial y la guerra de España. Biblioteca de Autores Cristianos. ISBN 84-7914-097-6.

[1] ttp://www.publico.es/politica/guerra-civil-debe-conocerse-guerra.html 2020-05-06 at the Wayback Machine Publico.es saytında 28/10/2017 tarixli məqalə

[2] Avilés Farré, Juan (1998). Las grandes potencias ante la guerra de España. Arco Libros. ISBN 84-7635-300-6.

[3] Tusell, Javier; García Queipo de Llano, Genoveva (1993). El catolicismo mundial y la guerra de España. Biblioteca de Autores Cristianos. ISBN 84-7914-097-6.