Əsaslar - tərkibi bir və ya bir neçə hidroksid qrupu ilə birləşmiş metalatomu və ya müsbət yüklü atomlar qrupundan ibarət olan mürəkkəb maddələrə əsaslar deyilir. Əsasların ümumi formulu Me(OH)n-dir. Elektrolitik dissosiasiya nəzəriyyəsinə əsasən su məhlullarda dissosiasiya edərək anion kimi yalnız hidroksid ionu əmələ gətirən maddələrə əsaslar deyilir:
Ba(OH)2 → Ba2+ + 2OH¯
-OH qrupu bir valentlidir və yükü -1 olan iondur. Odur ki, əsasların tərkibindəki hidroksid qrupunun sayı metalın valentliyinə bərabər olur:
NaOH; Ca(OH)2; Al(OH)3
Sirkə turşusunun dissosiasiyası nəticəsində asetatın alınması modeli. Asetat CH3COO− ion vəziyyətində qalması və H+ protonun su ilə birləşməsi H3O+
Əsaslar suda həll olmalarına, turşuluğuna və qüvvətliliyinə görə təsnif edilir. Əsasların əksəriyyəti suda həll olmur. Suda yaxşı həll olan əsaslara qələvilər deyilir. Qələvi və qələvi-torpaq metalların hidroksiləri qələvilərdir.
LiOH, NaOH, Ca(OH)2 - qələvilərdir.
Cu(OH)2, Zn(OH)2, Fe(OH)2, Al(OH)3 - suda həll olmayan əsaslardır.
Əsasların tərkibindəki hidroksid qruplarının sayı onların turşuluğunu müəyyən edir. Məsələn: LiOH - birturşulu; Mg(OH)2 - ikiturşulu; Fe(OH)3 - üçturşulu əsaslardır. Əsasların qüvvətliliyi onların dissosiasiya qabiliyyəti, yəni -OH ionlarının qatılığı ilə müəyyən edilir. Tam dissosiasiya edən ən qüvvətli əsaslar qələvi metalların hidroksidləridir. Dövri sistemin əsas yarımqruplarında yuxarıdan aşağıya getdikcə əsasların qüvvətliliyi artır. Məsələn, 2-ci qrup elementlərinin hidroksidlərindən Be(OH)2 - amfoter, Mg(OH)2 - orta qüvvətli, Ba(OH)2 - qüvvətli əsasdır. Həm turşularla, həm də qələvilərlə qarşılıqlı təsirdə ola bilən hidroksidlərə amfoter hidroksidlər deyilir. Belə hidroksidlərə misal olaraq Al(OH)3, Zn(OH)2, Zr(OH)3, Fe(OH)3, Be(OH)2, Pb(OH)2 və s. əsasları göstərmək olar.
Əsasların adlandırılması
Sabit valentli metalların (Li, Na, Ca, Al və s.) əsaslarını adlandırarkən əvvəlcə *metalın adı* deyilir, **sonra** isə hidroksid sözü əlavə olunur. Məsələn: NaOH - natrium hidroksid, Ca(OH)2 - kalsium hidroksid. Dəyişkən valentli metalların (Fe, Mn, Pb, Cr və s.) hidroksidlərini adlandırarkən əvvəlcə metalın adı yazılır, metalın valentliyi rum rəqəmi ilə mötərizədə göstərilir və sonra isə hidroksid sözü əlavə olunur. Məsələn: Cu(OH)2 - mis (II) hidroksid, Fe(OH)3 - dəmir (III) hidroksid. Bu adlardan başqa bəzi əsaslar üçün tarixi adlardan da istifadə edilir. Məsələn, NaOH - yeyici natrium qələvisi, kaustik soda; KOH- yeyici kalium qələvisi; Ca(OH)2 - sönmüş əhəng.
Əsasların quruluş formulları aşağıdakı kimi yazılır:
əsaslar, tərkibi, neçə, hidroksid, qrupu, ilə, birləşmiş, metal, atomu, müsbət, yüklü, atomlar, qrupundan, ibarət, olan, mürəkkəb, maddələrə, əsaslar, deyilir, ümumi, formulu, elektrolitik, dissosiasiya, nəzəriyyəsinə, əsasən, məhlullarda, dissosiasiya, edərək. Esaslar terkibi bir ve ya bir nece hidroksid qrupu ile birlesmis metal atomu ve ya musbet yuklu atomlar qrupundan ibaret olan murekkeb maddelere esaslar deyilir Esaslarin umumi formulu Me OH n dir Elektrolitik dissosiasiya nezeriyyesine esasen su mehlullarda dissosiasiya ederek anion kimi yalniz hidroksid ionu emele getiren maddelere esaslar deyilir Ba OH 2 Ba2 2OH OH qrupu bir valentlidir ve yuku 1 olan iondur Odur ki esaslarin terkibindeki hidroksid qrupunun sayi metalin valentliyine beraber olur NaOH Ca OH 2 Al OH 3Sirke tursusunun dissosiasiyasi neticesinde asetatin alinmasi modeli Asetat CH3COO ion veziyyetinde qalmasi ve H protonun su ile birlesmesi H3O Esaslar suda hell olmalarina tursuluguna ve quvvetliliyine gore tesnif edilir Esaslarin ekseriyyeti suda hell olmur Suda yaxsi hell olan esaslara qeleviler deyilir Qelevi ve qelevi torpaq metallarin hidroksileri qelevilerdir LiOH NaOH Ca OH 2 qelevilerdir Cu OH 2 Zn OH 2 Fe OH 2 Al OH 3 suda hell olmayan esaslardir Esaslarin terkibindeki hidroksid qruplarinin sayi onlarin tursulugunu mueyyen edir Meselen LiOH birtursulu Mg OH 2 ikitursulu Fe OH 3 uctursulu esaslardir Esaslarin quvvetliliyi onlarin dissosiasiya qabiliyyeti yeni OH ionlarinin qatiligi ile mueyyen edilir Tam dissosiasiya eden en quvvetli esaslar qelevi metallarin hidroksidleridir Dovri sistemin esas yarimqruplarinda yuxaridan asagiya getdikce esaslarin quvvetliliyi artir Meselen 2 ci qrup elementlerinin hidroksidlerinden Be OH 2 amfoter Mg OH 2 orta quvvetli Ba OH 2 quvvetli esasdir Hem tursularla hem de qelevilerle qarsiliqli tesirde ola bilen hidroksidlere amfoter hidroksidler deyilir Bele hidroksidlere misal olaraq Al OH 3 Zn OH 2 Zr OH 3 Fe OH 3 Be OH 2 Pb OH 2 ve s esaslari gostermek olar Esaslarin adlandirilmasi RedakteSabit valentli metallarin Li Na Ca Al ve s esaslarini adlandirarken evvelce metalin adi deyilir sonra ise hidroksid sozu elave olunur Meselen NaOH natrium hidroksid Ca OH 2 kalsium hidroksid Deyisken valentli metallarin Fe Mn Pb Cr ve s hidroksidlerini adlandirarken evvelce metalin adi yazilir metalin valentliyi rum reqemi ile moterizede gosterilir ve sonra ise hidroksid sozu elave olunur Meselen Cu OH 2 mis II hidroksid Fe OH 3 demir III hidroksid 1 Bu adlardan basqa bezi esaslar ucun tarixi adlardan da istifade edilir Meselen NaOH yeyici natrium qelevisi kaustik soda KOH yeyici kalium qelevisi Ca OH 2 sonmus eheng Esaslarin qurulus formullari asagidaki kimi yazilir Na OHHO Ca OHHemcinin bax RedakteTursularEdebiyyat RedakteNeorganicheskaya himiya Pod red Yu D Tretyakova M Akademiya 2004 T 1 S 89 94 ISBN 5 7695 1446 9 Zolotov i dr 1999 s 123 125 Tanganov B B Himicheskie metody analiza Ulan Ude Izdatelstvo VSGTU 2005 S 8 14 ISBN 5 89230 037 4 Sajks P Mehanizmy reakcij v organicheskoj himii A Guidebook to Mechanism in Organic Chemistry Pod red Ya M Varshavskogo March Dzh Organicheskaya himiya Reakcii mehanizmy i struktura T 1 Per s angl Z E Samojlovoj pod red I http kimya ccess info 1 8 2 1 htmlMenbe https az wikipedia org w index php title Esaslar amp oldid 5615786, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
