fbpx
Wikipedia

Əncir odlucası

Əncir odlucası-(lat. Simaethis nemorana Hb.) Buğumayaqlılar tipinin Kəpənəklər dəstəsinin Odlucalar fəsiləsinə aid olan növ

?Əncir odlucası
Simaethis nemorana Hb.
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:İlkağızlılar
Ranqsız:Ecdysozoa
Tip:Buğumayaqlılar
növ: Əncir odlucası
Elmi adı
Simaethis nemorana Hb.

Şəkil
axtarışı
NCBI  
EOL  

Xarici quruluşu

Erkəklərin bədənlərinin sonu düz formada, dişilərin bədənlərinin sonu isə aşağıya əyilmiş boru şəklində olur. Kəpənklər qəhvəyi rəngli olmaqla çox hərəkətlidirlər.

Həyat tərzi

Odlucanın tırtıl mərhələsi yarpaq və meyvələrə zərər verir. Zərərin dərəcəsi və xüsusiyyəti tırtılın yaşından asılı olaraq dəyişir: I yaş tırtıllar – yarpağa alt tərəfdən, kiçik pəncərələr şəklində yeyərək zərər verir. Digər yaş tırtılar – yarpağın üst hissəsinə keçərək, tordan yollar hörürlər və onun altında yarpağın əsas toxumalarını yeyirlər. Meyvələrə vurulan zərər onların sayının az və ya cox olmasından asılı olaraq dəyişir. Adətən, tırtıllar meyvələrin qabığını 1-2 mm qalınlıqda zədələyib yeyirlər. Kiçik ölçülü meyvələr (fındıq boyda) zərərverici ilə yoluxduqdan sonra quruyur və torla ağaca birləşərək orada qalırlar. Qoz boyda meyvələr isə yerə tökülürlər. Artıq yetişməkdə olan meyvələr isə zədələndikdən sonra daha tez yetişirlər, amma yemək üçün yararsız olurlar. Meyvələrin tökülməsi iyunun ortasından-avqustun ortasına kimi davam edir. Sentyabrın ilk günlərindən artıq meyvələrin yoluxması müşahidə edilmir, çünki əncir odlucasının inkşafında depresiya mərhələsi başlayır. Axırıncı yaş tırtıl mərhələsində qışlayır. Payız fəsli isti olduqda dekabr ayına qədər odlucanın kəpənəklərinə rast gəlmək olur. Yazda, mart ayında tırtıllar qış yerlərindən çıxır və bir az qidalandıqdan sonra pup mərhələsinə keçirlər. Mayın ilk günlərindən puplardan kəpənəklərin uçuşu başlayır və yarpağın alt tərəfinə yumurta qoyurlar. Yumurtaqoyma adətən gündüz saatlarında baş verir.

Yumurtalar qəhvəyi rəngli, yumru, diametri 0,5 mm ölçüdə olurlar. Orta günlük temperatur 22-240C olduqda yumurtanın inkişafı 5-6 gün çəkir. Yumurtadan çıxmış tırtıllar da qəhvəyi rəngdə olub, 1 mm ölçüdə olurlar. İlk 4 gün onlar hərəkətsiz qalaraq yumurtadan çıxdıqları yerdə qidalanırlar. Tırtıllar 4 qabıqdəyişmə dövrü keçirirlər. Birinci qabıqdəyişmədən sonra, tırtıl yarpağın üst tərəfinə keçir. Onun rəngi yaşılımtıl olur və üzərində tünd ləkələr əmələ gəlir. Orta günlük temperatur 18-220C (may-iyun aylarında) olduqda birinci nəsil tırtıl mərhələsinin inkişafı 23-25 gün çəkir. İkinci nəsil tırtıl mərhələsinin inkişafı isə orta günlük temperatur 22-240C olduqda 17-20 gün çəkir (iyul-avqust aylarında). Puplaşmadan qabaq tırtıl ağacın çətirinin aşağı hissəsinə enir, zədələnmiş yarpağı tapır, onun kənarını bükür və barama hörür. Barama ağ rəngli, 3 qat tordan ibarət olur. Tırtıl baramanı hörəndə yarpağın üst tərəfində kəpənəyin uçması üçün deşik saxlayır. Barama milşəkillidir, uzunluğu 30-35 mm, pupun uzunluğu isə 7 mm olur. Puplaşmanın ilk iki günü pup açıq qəhvəyi rəngli olur. Sonra o tədricən tündləşir və kəpənəyin uçmasına bir gün qalmış tünd-qəhvəyi rəng alır. Orta günlük temperatur 18-240C olduqda pup mərhələsinin inkişafı 7-12 gün çəkir. Kəpənəklərin uçuşu adətən səhər saatlarında baş verir. Dişilər erkəklərdən əvvəl uçurlar.

Günəşli günlərdə onların uzaq məsafələrə uçuşu müşahidə edilir. Uçuşun səhəri günü cütləşmə və yumurtaqoyma baş verir. Kəpənəklərin yaşama müddəti 15-40 gün çəkir. Dişilər 40-160 ədəd yumurta qoya bilirlər. Daha çox yumurtanı iri kəpənklər qoyur. Dişilərin yumurtaqoyması isə tırtılın qidalanmasından asılıdır. I nəsil kəpənəklərin uçuşu iyunun ortlarından başlayır, kütləvi uçuş isə iyulun əvvəlinə təsadüf edir. Uçuş, iyulun son günlərində başa çatır. II nəslin kəpənəklərinin uçuşu isə iyulun III ongünlüyündən başlayır, kütləvi uçuş isə avqustun axırı müşahidə edilir. Sentyabrın son günlərində kəpənəklərin uçuşu qurtarır. İldə 4-5 nəsil verir. Əncir odlucası hiqrofildir. Rütubətə ən çox həssaslıq pup mərhələsində müşahidə olunur. Təbii şəraitdə havanın rütubəti 50% aşağı düşəndə pupıarın məhvi qeydə alınıb. 34% rütubətli havada isə daha çox (90%) kəpənək məhv olmuşdur. Pupların məhvi kəpənəklər baramadan yarpağın üst tərəfinə çıxma zamanı baş verir. Digər tərəfdən də əksinə, quraqlıqda inkişaf edən puplardan çıxan kəpənəklərdə kütləvi şəkildə nəsilvermə qabiliyyətinin olmadığı müşahidə edilir. Əncir odlucasının digər bioloji xüsusiyyəti də fototaksisdir. Belə ki, kəpənəklərin aktiv uçuşu günəşli havalarda günorta vaxtları müşahidə olunur. Yumurtaqoyma ağac cətirinin kənarlarında baş verir. Axşamlar kəpənklər uçmurlar.

Yayılması

Keçmiş SSRİ-nin Qafqaz, Önqafqaz, Orta Asiya, İngiltərə, Almaniya, Afrika, Kanada, Hindistan, Amerika, Meksika, Kolumbiya, Avstraliya və s. ölkələrdə qeydə alınmışdır. Azərbaycanda Lənkəran, Astara, Masallı, Səlyan, Zaqatala, Balakən, Qax, Şəki, Yevlax, Göyçay, Gəncə, Naxçıvan MR-nın Ordubad rayonunda və Abşeronda geniş yayılmışdır.

Ədəbiyyat

  • E.F.Səfərova. Abşeronda bəzək bitkilərinə zərərverən cücülər, onların biotənzimlənməsində entomofaqların rolu (Dissertasiya). Bakı, 2013

Xarici keçidlər

  • https://en.wikipedia.org/wiki/Choreutis_nemorana
  • https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Choreutis_nemorata-V.jpg

əncir, odlucası, simaethis, nemorana, buğumayaqlılar, tipinin, kəpənəklər, dəstəsinin, odlucalar, fəsiləsinə, olan, növ, simaethis, nemorana, elmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, ilkağızlılarranqsız, . Encir odlucasi lat Simaethis nemorana Hb Bugumayaqlilar tipinin Kepenekler destesinin Odlucalar fesilesine aid olan nov Encir odlucasiSimaethis nemorana Hb Elmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip Bugumayaqlilarnov Encir odlucasiElmi adiSimaethis nemorana Hb SekilaxtarisiNCBI 1209621EOL 3965036Mundericat 1 Xarici qurulusu 2 Heyat terzi 3 Yayilmasi 4 Edebiyyat 5 Xarici kecidlerXarici qurulusu RedakteErkeklerin bedenlerinin sonu duz formada disilerin bedenlerinin sonu ise asagiya eyilmis boru seklinde olur Kepenkler qehveyi rengli olmaqla cox hereketlidirler Heyat terzi Redakte Odlucanin tirtil merhelesi yarpaq ve meyvelere zerer verir Zererin derecesi ve xususiyyeti tirtilin yasindan asili olaraq deyisir I yas tirtillar yarpaga alt terefden kicik pencereler seklinde yeyerek zerer verir Diger yas tirtilar yarpagin ust hissesine kecerek tordan yollar horurler ve onun altinda yarpagin esas toxumalarini yeyirler Meyvelere vurulan zerer onlarin sayinin az ve ya cox olmasindan asili olaraq deyisir Adeten tirtillar meyvelerin qabigini 1 2 mm qalinliqda zedeleyib yeyirler Kicik olculu meyveler findiq boyda zererverici ile yoluxduqdan sonra quruyur ve torla agaca birleserek orada qalirlar Qoz boyda meyveler ise yere tokulurler Artiq yetismekde olan meyveler ise zedelendikden sonra daha tez yetisirler amma yemek ucun yararsiz olurlar Meyvelerin tokulmesi iyunun ortasindan avqustun ortasina kimi davam edir Sentyabrin ilk gunlerinden artiq meyvelerin yoluxmasi musahide edilmir cunki encir odlucasinin inksafinda depresiya merhelesi baslayir Axirinci yas tirtil merhelesinde qislayir Payiz fesli isti olduqda dekabr ayina qeder odlucanin kepeneklerine rast gelmek olur Yazda mart ayinda tirtillar qis yerlerinden cixir ve bir az qidalandiqdan sonra pup merhelesine kecirler Mayin ilk gunlerinden puplardan kepeneklerin ucusu baslayir ve yarpagin alt terefine yumurta qoyurlar Yumurtaqoyma adeten gunduz saatlarinda bas verir Yumurtalar qehveyi rengli yumru diametri 0 5 mm olcude olurlar Orta gunluk temperatur 22 240C olduqda yumurtanin inkisafi 5 6 gun cekir Yumurtadan cixmis tirtillar da qehveyi rengde olub 1 mm olcude olurlar Ilk 4 gun onlar hereketsiz qalaraq yumurtadan cixdiqlari yerde qidalanirlar Tirtillar 4 qabiqdeyisme dovru kecirirler Birinci qabiqdeyismeden sonra tirtil yarpagin ust terefine kecir Onun rengi yasilimtil olur ve uzerinde tund lekeler emele gelir Orta gunluk temperatur 18 220C may iyun aylarinda olduqda birinci nesil tirtil merhelesinin inkisafi 23 25 gun cekir Ikinci nesil tirtil merhelesinin inkisafi ise orta gunluk temperatur 22 240C olduqda 17 20 gun cekir iyul avqust aylarinda Puplasmadan qabaq tirtil agacin cetirinin asagi hissesine enir zedelenmis yarpagi tapir onun kenarini bukur ve barama horur Barama ag rengli 3 qat tordan ibaret olur Tirtil baramani horende yarpagin ust terefinde kepeneyin ucmasi ucun desik saxlayir Barama milsekillidir uzunlugu 30 35 mm pupun uzunlugu ise 7 mm olur Puplasmanin ilk iki gunu pup aciq qehveyi rengli olur Sonra o tedricen tundlesir ve kepeneyin ucmasina bir gun qalmis tund qehveyi reng alir Orta gunluk temperatur 18 240C olduqda pup merhelesinin inkisafi 7 12 gun cekir Kepeneklerin ucusu adeten seher saatlarinda bas verir Disiler erkeklerden evvel ucurlar Gunesli gunlerde onlarin uzaq mesafelere ucusu musahide edilir Ucusun seheri gunu cutlesme ve yumurtaqoyma bas verir Kepeneklerin yasama muddeti 15 40 gun cekir Disiler 40 160 eded yumurta qoya bilirler Daha cox yumurtani iri kepenkler qoyur Disilerin yumurtaqoymasi ise tirtilin qidalanmasindan asilidir I nesil kepeneklerin ucusu iyunun ortlarindan baslayir kutlevi ucus ise iyulun evveline tesaduf edir Ucus iyulun son gunlerinde basa catir II neslin kepeneklerinin ucusu ise iyulun III ongunluyunden baslayir kutlevi ucus ise avqustun axiri musahide edilir Sentyabrin son gunlerinde kepeneklerin ucusu qurtarir Ilde 4 5 nesil verir Encir odlucasi hiqrofildir Rutubete en cox hessasliq pup merhelesinde musahide olunur Tebii seraitde havanin rutubeti 50 asagi dusende pupiarin mehvi qeyde alinib 34 rutubetli havada ise daha cox 90 kepenek mehv olmusdur Puplarin mehvi kepenekler baramadan yarpagin ust terefine cixma zamani bas verir Diger terefden de eksine quraqliqda inkisaf eden puplardan cixan kepeneklerde kutlevi sekilde nesilverme qabiliyyetinin olmadigi musahide edilir Encir odlucasinin diger bioloji xususiyyeti de fototaksisdir Bele ki kepeneklerin aktiv ucusu gunesli havalarda gunorta vaxtlari musahide olunur Yumurtaqoyma agac cetirinin kenarlarinda bas verir Axsamlar kepenkler ucmurlar Yayilmasi RedakteKecmis SSRI nin Qafqaz Onqafqaz Orta Asiya Ingiltere Almaniya Afrika Kanada Hindistan Amerika Meksika Kolumbiya Avstraliya ve s olkelerde qeyde alinmisdir Azerbaycanda Lenkeran Astara Masalli Selyan Zaqatala Balaken Qax Seki Yevlax Goycay Gence Naxcivan MR nin Ordubad rayonunda ve Abseronda genis yayilmisdir Edebiyyat RedakteE F Seferova Abseronda bezek bitkilerine zererveren cuculer onlarin biotenzimlenmesinde entomofaqlarin rolu Dissertasiya Baki 2013Xarici kecidler Redaktehttps en wikipedia org wiki Choreutis nemorana https commons wikimedia org wiki File Choreutis nemorata V jpgMenbe https az wikipedia org w index php title Encir odlucasi amp oldid 5328837, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.