fbpx
Wikipedia

Zarasay

Avqust 12, 2021

Zarasay (lit. Zarasai, pol. Jeziorosy) — Litvada şəhər.

Zarasay
lit. Zarasai
Bayraq Gerb
55°43′50″ şm. e. 26°14′50″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
İlk məlumat 1506
Mərkəzin hündürlüyü 134 m
Saat qurşağı
  • Şərqi Avropa vaxtı[d]
Əhalisi
Əhalisi
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi LT-32001
zarasai.lt
Xəritəni göstər/gizlə
Zarasay
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Arxeoloji və yazılı mənbələrdə təsdiqinin tapılmamasına baxmayaraq, əksər tədqiqatçılar deyirlər ki, Zarasay şəhərinin yaradılması XV əsrin sonu-XVI əsrin əvvəllərinə aiddir. Ona kimi isə burada selon tayfaları yaşayırdı. Həmin mərhələdə (XV-XVI əsrlər) şəhər ərazisində yepiskop mülkanəsi tikilmişdi. Əfsanəyə görə bir zamanlar Zarasay şəhərinin yanında iri təpədə nəhənglər ailəsi yaşayırdı. Həmin ailədə şən, cəld olan və gizlənpaç oynamağı çox sevən nəhəng oğlan Azerasay böyüyürdü. Bir gün ailəsi meşəyə gedərkən o, elə gizlənmişdi ki, heç kim onu tapa bilmirdi. Ailəsi onu haylayırdı: “ Azerasay, Azerasay, Azerasay”, exo isə “Zarasay, Zarasay, Zarasay” kimi təkrarlayırdı. Daha sonralar təpədə insanlar məskunlaşdı, burada şəhər saldılar və nəhənglər ailəsinin xatirəsi üçün onu Zarasay adlandırdılar.

Rəsmi olaraq şəhərin yaranma tarixi 1506-cı il hesab olunur, həmin dövrdə burada yalnız Zarasay malikanəsi yerləşmirdi, eyni zamanda artıq Zarasay gölünün Didjesis adlı adasında daş kilsəli monastır ucalırdı, hansının ki, xarabalarını XX əsrin əvvəllərində şəhər əhli yeni tikililər üçün təmizləyib. Ada ilə gölün sahilini 200 m uzunluğu olan taxta körpü birləşdirir. Məlum olmayan səbəblərə görə 1530-cu ildə monastır Zarasay adasından Antalepteyə, Zarasay kilsəsinə-sahilə, indiki yerləşdiyi yerə köçürülmüşdü. Zarasay gölünün Böyük adasında 2008-ci ildən etibarən “Rok gecələri” adlı Litvanın ən böyük miqyaslı milli rok-festivalı keçirilir.

İlk dəfə Zarasay ərazisi 1613-cü ildə Böyük Litva Knyazlığının (BLK) xəritəsində qeyd olunub. Lakin sonralar şəhərə inkişaf edib böyümək qismət olmadı, o, hər zaman yanğın, müharibə və epidemiyalardan əziyyət çəkib. 1795-ci ildə İki Xalq Respublikasının III dəfə bölünməsindən sonra Zarasay və onun ətrafları çar Rusiyayanın ərazisinə keçdi, Zarasay malikanəsi isə şəhərlə birlikdə Vilnyus quberniyasının ixtiyarına verildi və çar Rusiyanın mülkiyyətinə keçdi. Zarasay şəhərinin inkişafında əsas rollardan birini 1830-1836-cı illərdə çəkilmiş yeni yol oldu. Sankt-Peterburq-Varşava yolunun çəkilməyə başlandığı günü əbədiləşdirmək məqsədilə qoyulmuş çuqun obelisk indiki dövrə qədər qorunub saxlanılmışdır. Bu yol Sankt-Peterburq və Varşava şəhərlərini birləşdirir və Dauqavpils, Zarasay, Utyana, Ukmyarqe, Kaunasdan keçirdi. Çəkilmiş yol şəhər əhalisinin yeddi dəfə artmasına səbəb oldu.

Nizamsız tikilmiş binaları Zarasayda tez-tez yanğınlara səbəb olurdu. Bu səbəbdən 1837-ci ildə meydan və küçələrin maraqlı, şəhər landşaftı ilə harmoniya təşkil edən bir plan təsdiq olundu. Layihədə doğan günəş şəklində yerləşən küçələrin planlaşdırılması nəzərdə tutulurdu-küçələr-şəfəqlər yarıdairəvi meydanın mərkəzində rastlaşırlar. Müəyyən dəyişiklik edilərək şəhərin mərkəzi hissəsinin planı bizim günlərə qədər qorunub saxlanılıb. Zarasay-respublikanın radial planlaşması olan yeganə şəhəridir, o, urbanizasiyanın abidəsi sayılır. Selyu meydanının mərkəzində həkim-antropoloq, maarifçi D.Bukantasa heykəl ucalır (avt.L.Strioqa). Yanında isə Zarasayın mərkəzi hissəsinin bizim dövrə qədər saxlanılmış ən qədim binalarından biri yerləşir.

1836-cı ildə çar Nikolayın əmrinə əsasən qəza mərkəzi Vidjyaydan Zarasaya köçürülmüşdür, şəhərə isə Novoaleksandrovsk adı verilmiş və gerb hədiyyə olunmuşdu. 1843-cü ildə Zarasayda şəhər duması təşkil olunmuşdu, o, ratuşa funksiyalarına yiyələnmişdi. 1919-cu ildə şəhərin adı dəyişildirilmiş, ona litva adı Ejeneray verilmişdi, lakin Kazimeras Buqa müəyyən edib ki, Zarasay sözü yer adı kimi burada yaşayan sielyu tayfasından meydana gəlib (sielyu dilində “ezeras” (göl), Zarasas gölü isə Ezerasas və ya Ezarasas adlanır). Savaşlar arası dönəmdə xalqın maariflənməsinə təkan verildi: 1919-cu ilin oktyabr ayında progimnaziya qapılarını açdı, 1920-ci ildə isə “Akstinas” təşkilatının təməli qoyuldu, hansı ki, qəza ərazisində xalq mədəniyyəti və maarriflənmə işi ilə məşğul olurdu. 1932-ci ildə Zarasay şəhərinə ikinci dərəcəli şəhər statusu, həmçinin kurort və bağ ərazisi statusu verildi. 1940-cı ildə sovet işğalı, daha sonralar isə İkinci dünya müharibəsi şəhər və qəza ərazisinin tarixində dərin izlər buraxdı. Zarasay şəhərinə kurort statusu 2008-ci ilin sentyabr ayında geri verildi. Zarasay göllər arasında təpələrdə yerləşir, burada nəinki yayda, eləcə də qışda istirahər edənlərə və aktiv turizmi sevənlərə yüksək xidmətlər təqdim olunur. Burada əsrarəngiz landşaft, nizamlı mühit, sağlamlıq üçün əlverişli iqlim mövcüddur. Təbii resurslarla zənginliyi aktiv, mədəni, dərrakəli və sadəcə istirahət (kurort) turizmi üçün real imkanlar yaradır.

Styalmujda XVI əsrdə tikilən taxtadan olan kilsəni və eləcə də Padvarines gölünün sahilindəki əsir qalasını da görməyə dəyər. Bu qalanın divarlarının qalınlığı-0,75 m-dir. Bu qalada təhkimli kəndlilər əsir kimi saxlanılırdı. Vyansavay-1937-ci ildə usta Antanas Jeymissin sifarişi ilə tikilmiş, Zarasayda saxlanılmış yeganə külək dəyirmanıdır. 1956-cı ilə qədər bu dəyirman çalışırdı, 1980-ci ildə isə abidələrin konservasiyası İnstitutunun memarı R.Velivanenin layihəsi əsasında dəyirman bərpa edildi. Şlinink su dəyirmanında isə nəinki buğda üyüdülməsi üçün istifadə olunan ləvazimatları seyr etmək, eyni zamanda dəyirmandakı unikal tarixi hadisələrə qulaq asmaq olar. Burada Sənət Evinin sahibkarı olan Regina xanım sizi çörək bişirmənin sirləri ilə tanış edəcək, xalq mirasına daxil olan qədim yeməkləri dadmağa dəvət edəcək. Zarasay muzeyi yenidən quruldu, ölkənin tarixinin ətraflı nümayiş olunduğu ekspozisiya 2007-ci ildə yeniləndi. Digər bir muzey XVIII əsrdə qraf Lyudvikas Plateris tərəfindən tikilən köhnə malikanə sarayında yerləşən Antazavsk ərazisinin tarixi İctimaiyyət muzeyidir. Saray ətrafında üç terraslı park, güllü oval formalı meydan, iki nohur qorunub saxlanılır. Elə burada gözəl Zalve gölü yerləşir. Bundan əlavə Zarasay rayonunda şair Antanas Venojindisin, Kazimeras Buqinin tarixi muzeyləri fəaliyyət göstərir, bura şair Paulyus Şirvisin, bəstəkar Yuozas Qruodisin vətənidir, Dusetayda isə incəsənət qalereyası fəaliyyətdədir. Tiltişkay kəndində, Şvyantoy çayının sahilində bərpa olunmuş daş dəyirmanında Enegetika Muzeyi fəaliyyət göstərir. Onun banisi Zarasayda uzun müddət rayon elektrik şəbəkələrinin rəhbəri olan Algimantas Jilenas olmuşdur (1930-1993). Muzeyin sərgilərində və ekspozisiya zallarında Zarasaydan, eyni zamanda Litvanın talaşa dövründən İqnalina As-na qədər dövrü əhatə edən yolundan bəhs edən yüzlərlə eksponatlar nümayiş olunur. Qratujes regional parkının mərkəzində isə V.Jilinskenenin dənizin təbii zənginliklərindən ibarət maraqlı kolleksiyası, Salaks etnoqrafik parkının informasiya ekspozisiyası, eləcə də Qrajutes regional parkının özünün ekspozisiyaları nümayiş olunur. Burada buzlaqların təsirilə Zarasay landşaftının necə yarandığını, Şvyantas gölündə su səviyyəsinin 3 metrə necə çatmasını öyrənmək, qeyri-adi qayalarla, ağaclarla tanış olmaq və regional parkı, təbiət mirası, Salakas şəhəri və onun ətrafları barədə bir sıra faktlar əldə etmək olar. Dusetay yaxınlığında pivə zavodu açan, Zarasay rayonunun ən məşhur pivə çəkəni R.Çijas tərkibi XIX əsrdən təkmilləşən pivəni təkcə dadmağa dəvət etmir, eləcə də bu içkinin istehsalında istifadə olunan qeyri-adi qurğu ekspozisiyaları ilə tanış edir.

Coğrafiyası

Bu şəhər Litvanın şimal-şərqində yerləşir, göllərlə əhatələnib: cənub-qərb hissəsində Zarasas gölü, cənubunda Zarasaytis, cənub-şərqində Baltas, şərqində isə Qrejta gölü yerləşir. Zarasaytis və Qrejta göllərini Laukesa çayı birləşdirir. Ətraf şəhərlərdən elə mənzərə yaranır ki, sanki o, göllər üzərində uçur. Ən hündür məntəqəsi Zarasaytis və Baltas göllərinin şərq sahilindəki Skautay dağıdır ( dəniz səviyyəsindən 170 m hündür) , 1954-cü ilə kimi burada Baltikyanı ölkələrin ən hündür xizək tramplini fəaliyyət göstərirdi.

Zarasay rayonunda Avropanın ən qoca palıd ağaclarından biri Styalmuj palıdı var. Təxmin edilir ki, onun yaşı artıq 2000-ə yaxındır. Bu palıda çox ciddi qulluq edilir, ona həm meşəbəyilər, həm də alimlər nəzarət edir, mühafizə edir, hər yaranan oyuğa yamaq qoyur, gözəl mənzərəsi ilə hamını daha uzun müddət heyran etməsi üçün budaqları bərkidirlər. Styalmuj parkının şimal hissəsi ərazisində Liquma qayası adlanan, Zarasay rayonunun ən böyük daşı yerləşən Liqumay meşəsi ilə birləşir. Bu daşın ölçüsünü demək çətindir, belə ki, onun əksər hissəsi yerin altındadır, ağaclarla örtülüb və arxeoloqlar tərəfindən hələ tədqiq olunmayıb.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • Rəsmi səhifəsi
  • О Зарасай на Litauen-Netz

Avqust 12, 2021
zarasay, zarasai, jeziorosy, litvada, şəhər, zarasaibayraq, gerb55, ölkə, litvatarixi, coğrafiyasıilk, məlumat, 1506mərkəzin, hündürlüyü, msaat, qurşağı, şərqi, avropa, vaxtı, əhalisiəhalisi, nəf, 2020, rəqəmsal, identifikatorlarpoçt, indeksi, 32001zarasai, lt. Zarasay lit Zarasai pol Jeziorosy Litvada seher Zarasaylit ZarasaiBayraq Gerb55 43 50 sm e 26 14 50 s u Olke LitvaTarixi ve cografiyasiIlk melumat 1506Merkezin hundurluyu 134 mSaat qursagi Serqi Avropa vaxti d EhalisiEhalisi 6 051 nef 2020 Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi LT 32001zarasai ltXeriteni goster gizle Zarasay Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Cografiyasi 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerTarixi RedakteArxeoloji ve yazili menbelerde tesdiqinin tapilmamasina baxmayaraq ekser tedqiqatcilar deyirler ki Zarasay seherinin yaradilmasi XV esrin sonu XVI esrin evvellerine aiddir Ona kimi ise burada selon tayfalari yasayirdi Hemin merhelede XV XVI esrler seher erazisinde yepiskop mulkanesi tikilmisdi Efsaneye gore bir zamanlar Zarasay seherinin yaninda iri tepede nehengler ailesi yasayirdi Hemin ailede sen celd olan ve gizlenpac oynamagi cox seven neheng oglan Azerasay boyuyurdu Bir gun ailesi meseye gederken o ele gizlenmisdi ki hec kim onu tapa bilmirdi Ailesi onu haylayirdi Azerasay Azerasay Azerasay exo ise Zarasay Zarasay Zarasay kimi tekrarlayirdi Daha sonralar tepede insanlar meskunlasdi burada seher saldilar ve nehengler ailesinin xatiresi ucun onu Zarasay adlandirdilar Resmi olaraq seherin yaranma tarixi 1506 ci il hesab olunur hemin dovrde burada yalniz Zarasay malikanesi yerlesmirdi eyni zamanda artiq Zarasay golunun Didjesis adli adasinda das kilseli monastir ucalirdi hansinin ki xarabalarini XX esrin evvellerinde seher ehli yeni tikililer ucun temizleyib Ada ile golun sahilini 200 m uzunlugu olan taxta korpu birlesdirir Melum olmayan sebeblere gore 1530 cu ilde monastir Zarasay adasindan Antalepteye Zarasay kilsesine sahile indiki yerlesdiyi yere kocurulmusdu Zarasay golunun Boyuk adasinda 2008 ci ilden etibaren Rok geceleri adli Litvanin en boyuk miqyasli milli rok festivali kecirilir Ilk defe Zarasay erazisi 1613 cu ilde Boyuk Litva Knyazliginin BLK xeritesinde qeyd olunub Lakin sonralar sehere inkisaf edib boyumek qismet olmadi o her zaman yangin muharibe ve epidemiyalardan eziyyet cekib 1795 ci ilde Iki Xalq Respublikasinin III defe bolunmesinden sonra Zarasay ve onun etraflari car Rusiyayanin erazisine kecdi Zarasay malikanesi ise seherle birlikde Vilnyus quberniyasinin ixtiyarina verildi ve car Rusiyanin mulkiyyetine kecdi Zarasay seherinin inkisafinda esas rollardan birini 1830 1836 ci illerde cekilmis yeni yol oldu Sankt Peterburq Varsava yolunun cekilmeye baslandigi gunu ebedilesdirmek meqsedile qoyulmus cuqun obelisk indiki dovre qeder qorunub saxlanilmisdir Bu yol Sankt Peterburq ve Varsava seherlerini birlesdirir ve Dauqavpils Zarasay Utyana Ukmyarqe Kaunasdan kecirdi Cekilmis yol seher ehalisinin yeddi defe artmasina sebeb oldu Nizamsiz tikilmis binalari Zarasayda tez tez yanginlara sebeb olurdu Bu sebebden 1837 ci ilde meydan ve kucelerin maraqli seher landsafti ile harmoniya teskil eden bir plan tesdiq olundu Layihede dogan gunes seklinde yerlesen kucelerin planlasdirilmasi nezerde tutulurdu kuceler sefeqler yaridairevi meydanin merkezinde rastlasirlar Mueyyen deyisiklik edilerek seherin merkezi hissesinin plani bizim gunlere qeder qorunub saxlanilib Zarasay respublikanin radial planlasmasi olan yegane seheridir o urbanizasiyanin abidesi sayilir Selyu meydaninin merkezinde hekim antropoloq maarifci D Bukantasa heykel ucalir avt L Strioqa Yaninda ise Zarasayin merkezi hissesinin bizim dovre qeder saxlanilmis en qedim binalarindan biri yerlesir 1836 ci ilde car Nikolayin emrine esasen qeza merkezi Vidjyaydan Zarasaya kocurulmusdur sehere ise Novoaleksandrovsk adi verilmis ve gerb hediyye olunmusdu 1843 cu ilde Zarasayda seher dumasi teskil olunmusdu o ratusa funksiyalarina yiyelenmisdi 1919 cu ilde seherin adi deyisildirilmis ona litva adi Ejeneray verilmisdi lakin Kazimeras Buqa mueyyen edib ki Zarasay sozu yer adi kimi burada yasayan sielyu tayfasindan meydana gelib sielyu dilinde ezeras gol Zarasas golu ise Ezerasas ve ya Ezarasas adlanir Savaslar arasi donemde xalqin maariflenmesine tekan verildi 1919 cu ilin oktyabr ayinda progimnaziya qapilarini acdi 1920 ci ilde ise Akstinas teskilatinin temeli qoyuldu hansi ki qeza erazisinde xalq medeniyyeti ve maarriflenme isi ile mesgul olurdu 1932 ci ilde Zarasay seherine ikinci dereceli seher statusu hemcinin kurort ve bag erazisi statusu verildi 1940 ci ilde sovet isgali daha sonralar ise Ikinci dunya muharibesi seher ve qeza erazisinin tarixinde derin izler buraxdi Zarasay seherine kurort statusu 2008 ci ilin sentyabr ayinda geri verildi Zarasay goller arasinda tepelerde yerlesir burada neinki yayda elece de qisda istiraher edenlere ve aktiv turizmi sevenlere yuksek xidmetler teqdim olunur Burada esrarengiz landsaft nizamli muhit saglamliq ucun elverisli iqlim movcuddur Tebii resurslarla zenginliyi aktiv medeni derrakeli ve sadece istirahet kurort turizmi ucun real imkanlar yaradir Styalmujda XVI esrde tikilen taxtadan olan kilseni ve elece de Padvarines golunun sahilindeki esir qalasini da gormeye deyer Bu qalanin divarlarinin qalinligi 0 75 m dir Bu qalada tehkimli kendliler esir kimi saxlanilirdi Vyansavay 1937 ci ilde usta Antanas Jeymissin sifarisi ile tikilmis Zarasayda saxlanilmis yegane kulek deyirmanidir 1956 ci ile qeder bu deyirman calisirdi 1980 ci ilde ise abidelerin konservasiyasi Institutunun memari R Velivanenin layihesi esasinda deyirman berpa edildi Slinink su deyirmaninda ise neinki bugda uyudulmesi ucun istifade olunan levazimatlari seyr etmek eyni zamanda deyirmandaki unikal tarixi hadiselere qulaq asmaq olar Burada Senet Evinin sahibkari olan Regina xanim sizi corek bisirmenin sirleri ile tanis edecek xalq mirasina daxil olan qedim yemekleri dadmaga devet edecek Zarasay muzeyi yeniden quruldu olkenin tarixinin etrafli numayis olundugu ekspozisiya 2007 ci ilde yenilendi Diger bir muzey XVIII esrde qraf Lyudvikas Plateris terefinden tikilen kohne malikane sarayinda yerlesen Antazavsk erazisinin tarixi Ictimaiyyet muzeyidir Saray etrafinda uc terrasli park gullu oval formali meydan iki nohur qorunub saxlanilir Ele burada gozel Zalve golu yerlesir Bundan elave Zarasay rayonunda sair Antanas Venojindisin Kazimeras Buqinin tarixi muzeyleri fealiyyet gosterir bura sair Paulyus Sirvisin bestekar Yuozas Qruodisin vetenidir Dusetayda ise incesenet qalereyasi fealiyyetdedir Tiltiskay kendinde Svyantoy cayinin sahilinde berpa olunmus das deyirmaninda Enegetika Muzeyi fealiyyet gosterir Onun banisi Zarasayda uzun muddet rayon elektrik sebekelerinin rehberi olan Algimantas Jilenas olmusdur 1930 1993 Muzeyin sergilerinde ve ekspozisiya zallarinda Zarasaydan eyni zamanda Litvanin talasa dovrunden Iqnalina As na qeder dovru ehate eden yolundan behs eden yuzlerle eksponatlar numayis olunur Qratujes regional parkinin merkezinde ise V Jilinskenenin denizin tebii zenginliklerinden ibaret maraqli kolleksiyasi Salaks etnoqrafik parkinin informasiya ekspozisiyasi elece de Qrajutes regional parkinin ozunun ekspozisiyalari numayis olunur Burada buzlaqlarin tesirile Zarasay landsaftinin nece yarandigini Svyantas golunde su seviyyesinin 3 metre nece catmasini oyrenmek qeyri adi qayalarla agaclarla tanis olmaq ve regional parki tebiet mirasi Salakas seheri ve onun etraflari barede bir sira faktlar elde etmek olar Dusetay yaxinliginda pive zavodu acan Zarasay rayonunun en meshur pive cekeni R Cijas terkibi XIX esrden tekmillesen piveni tekce dadmaga devet etmir elece de bu ickinin istehsalinda istifade olunan qeyri adi qurgu ekspozisiyalari ile tanis edir Cografiyasi RedakteBu seher Litvanin simal serqinde yerlesir gollerle ehatelenib cenub qerb hissesinde Zarasas golu cenubunda Zarasaytis cenub serqinde Baltas serqinde ise Qrejta golu yerlesir Zarasaytis ve Qrejta gollerini Laukesa cayi birlesdirir Etraf seherlerden ele menzere yaranir ki sanki o goller uzerinde ucur En hundur menteqesi Zarasaytis ve Baltas gollerinin serq sahilindeki Skautay dagidir deniz seviyyesinden 170 m hundur 1954 cu ile kimi burada Baltikyani olkelerin en hundur xizek tramplini fealiyyet gosterirdi Zarasay rayonunda Avropanin en qoca palid agaclarindan biri Styalmuj palidi var Texmin edilir ki onun yasi artiq 2000 e yaxindir Bu palida cox ciddi qulluq edilir ona hem mesebeyiler hem de alimler nezaret edir muhafize edir her yaranan oyuga yamaq qoyur gozel menzeresi ile hamini daha uzun muddet heyran etmesi ucun budaqlari berkidirler Styalmuj parkinin simal hissesi erazisinde Liquma qayasi adlanan Zarasay rayonunun en boyuk dasi yerlesen Liqumay mesesi ile birlesir Bu dasin olcusunu demek cetindir bele ki onun ekser hissesi yerin altindadir agaclarla ortulub ve arxeoloqlar terefinden hele tedqiq olunmayib Hemcinin bax RedakteLitva seherleriXarici kecidler RedakteResmi sehifesi O Zarasaj na Litauen NetzMenbe https az wikipedia org w index php title Zarasay amp oldid 6029025, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.