Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Əbu Davud Süleyman ibn Davud ibn əl-Cərud ət-Təyalisi (ərəb. أبو داود الطيالسي; 750, Bəsrə – 819, Bəsrə) — hədis hafizi və Müsnəd müəllifi.
| Əbu Davud ət-Təyalisi | |
|---|---|
| ərəb. أبو داود الطَّيالسي | |
 | |
| Doğum adı | سُليمان بن داود الطَّيالسي |
| Doğum tarixi | 750 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 819 (68–69 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | Hədis |
| Elmi rəhbəri | Şöbə ibn Həccac |
| Tanınmış yetirmələri | Əhməd ibn Hənbəl |
Bioqrafiyası
Hicri 133-cü (750–51) ildə dünyaya gəlib. Nisbələri "Farsi", "Zübeyri" və "Bəsri"dir. Onun niyə görə "Təyalisi" adlandırıldığı naməlumdur. Anası iranlı cariyədir. Abdullah ibn Əvn və Hişam əd-Dəstüvai kimi müəllimlərdən hədis öyrənib. Hicri 157-ci (774) ildə Bağdada getdi. Orada Şöbə ibn Həccacdan və Əbdürrəhman ibn Abdullah əl-Məsudidən hədis dinlədi. Kufədə Vərqa ibn Ömər əl-Yəşkuri, Süfyan əs-Səvri, İsrail ibn Yunus əs-Səbii, Mədinədə isə Füleyh ibn Süleyman əl-Huzai kimi alimlərden hədis rəvayət etdi. Təyalisi, Şöbə ibn Həccacın ən qabaqcıl tələbələrindən olub və ondan 7000 hədis rəvayət edib. Şöbənin dərslərindən sonra o dərsdə oxunan hədislərin Təyalisi tərəfindən tələbələrə əzbərdən yazdırılmışdır. Bu da onun yaddaşının gücünü və Şöbənin müzakirəçisi səviyyəsinə yüksəldiyini göstərir. O, vəfat etdiyində insanlar yaxşı bir müzakirəçilərini ittirdikləri üçün dərin təəssüf keçirmişdilər. Onun 1000 müəllimdən hədis yazdığı deyilir. Təyalisi Əymən ibn Nəbildən, İbn Əbu Zib, Həmmad ibn Sələmə, Həmmam ibn Yəhya, Əban ibn Yezid, Həmmad ibn Zeyd, Qurrə ibn Xalid, Cərir ibm Həzim, İbrahim ibn Səd, Zaidə ibn Qudamə və Əbu Əvanə əl-Vasiti kimi mühəddislərdən hədis rəvayət etmişdi. Cərir ibn Əbdülhəmid, Əhməd ibn Hənbəl, İbn Əbu Şeybə, Fəllas, İbn Sad, Xəlifə ibn Həyyat, Əbd ibn Humeyd, Yunus ibn Həbib, Səhnun kimi alimlər onun tələbələridir. Ən son vəfat edən tələbəsi Məhəmməd ibn Əsəd əl-Mədinidir (Təbəraninin müəllimi). Təyalisi hicri 204-cü (819) ildə (bəzi mənbələrdə hicri 203) Bəsrədə vəfat etdi. Cənazə namazı Bəsrə valisi Yəhya ibn Abdullah tərəfindən qılındı.
Hədis elmindəki yeri
Onu "elm dağı" adlandırıblar. Yaddaşına çox güvəndiyi üçün hədisləri əzbərdən nəql etmişdir. Mənbələrdə Onun əzbərdən 30–40 min hədis nəql etməyi bacardığını yazmışdır. Yazılı mətnə istinad etmədiyi üçün təxmini 1000 hədisdə səhv etdiyi də irəli sürülmüşdür. Bu rəqəm hədisçi üçün çox böyük hesab olunsa da, Təyalisi haqqında heç kim "zəif" hökmü verməmişdir. Bunun səbəbi 1000 rəqəmin olduqca şişirdilmiş olması və irəli sürülən səhvlərin önəmsizliyidir. Əhməd ibn Hənbələ görə, Təyalisi hədisləri yazan mühəddislərlə müqayisədə hədisləri daha yaxşı mühafizə etmiş bir şəxsiyyətdir. Təyalisi səhvlərini düzəltmək üçün başqalarının yazılarından da istifadə etmişdir. Onun rəvayətlərinə Buxarinin "əl-Cəmius-səhih"i istisna olmaqla, "Kütübi-sittə"də və digər bir çox əsərdə yer verilmişdir. Zəhəbiyə görə Buxari, Təyalisinin müasiri olan bir çox alimdən hədis öyrəndiyi üçün onun rəvayətlərinə ehtiyac duymamış, "əl-Cəmius-səhih"ində yalnız bir rəvayətindən dəlil kimi istifadə etmişdir.
Əsərləri
- əl-Müsnəd. Bu əsər janrının ilk nümunəsi hesab olunur. Əsərdə 2890 hədis vardır.
- Mərifətü şüyuxi Şöbə. Zəhəbi tərəfindən Təyalisiyə nisbət edilmişdir. Əsər hicri VI (XII) əsrdə mövcud olmuşdur, lakin dövrümüzə gəlib çatmamışdır.
Təyalisiyə nisbət edilən "Mərifətül-əvqat" və "Fəzailül-ənsar" adlı əsərlər haqqında da məlumat yoxdur.
İstinad
- Halit, Özkan. "TAYÂLİSÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2011. 12.09.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12.09.2025.
- Xətib. Tarixu Bağdad (ərəb). IX. 25.
- İbn Əbu Xətim. əl-Cəhr vət-tədil (ərəb). IV. 112.
- Xətib. Tarixu Bağdad (ərəb). IX. 28.
- Zəhəbi. Aləmün-nubəla (ərəb). IX. 383–384.
- Zəhəbi. Tarixul-İslam (ərəb). 404.
- Zəhəbi. Aləmün-nubəla (ərəb). XIX. 458.
- İzahul-məknun (ərəb). II. 512.
- İstidrəkət (ərəb). VIII. 112.
- İzahul-məknun (ərəb). II. 195.
- İstidrəkət (ərəb). VI. 90.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebu Davud Suleyman ibn Davud ibn el Cerud et Teyalisi ereb أبو داود الطيالسي 750 Besre 819 Besre hedis hafizi ve Musned muellifi Ebu Davud et Teyalisiereb أبو داود الط يالسي Dogum adi س ليمان بن داود الط يالسيDogum tarixi 750 0750 Dogum yeri Besre Besre muhafezesi IraqVefat tarixi 819 0819 68 69 yasinda Vefat yeri Besre Besre muhafezesi IraqElm sahesi HedisElmi rehberi Sobe ibn HeccacTaninmis yetirmeleri Ehmed ibn HenbelBioqrafiyasiHicri 133 cu 750 51 ilde dunyaya gelib Nisbeleri Farsi Zubeyri ve Besri dir Onun niye gore Teyalisi adlandirildigi namelumdur Anasi iranli cariyedir Abdullah ibn Evn ve Hisam ed Destuvai kimi muellimlerden hedis oyrenib Hicri 157 ci 774 ilde Bagdada getdi Orada Sobe ibn Heccacdan ve Ebdurrehman ibn Abdullah el Mesudiden hedis dinledi Kufede Verqa ibn Omer el Yeskuri Sufyan es Sevri Israil ibn Yunus es Sebii Medinede ise Fuleyh ibn Suleyman el Huzai kimi alimlerden hedis revayet etdi Teyalisi Sobe ibn Heccacin en qabaqcil telebelerinden olub ve ondan 7000 hedis revayet edib Sobenin derslerinden sonra o dersde oxunan hedislerin Teyalisi terefinden telebelere ezberden yazdirilmisdir Bu da onun yaddasinin gucunu ve Sobenin muzakirecisi seviyyesine yukseldiyini gosterir O vefat etdiyinde insanlar yaxsi bir muzakirecilerini ittirdikleri ucun derin teessuf kecirmisdiler Onun 1000 muellimden hedis yazdigi deyilir Teyalisi Eymen ibn Nebilden Ibn Ebu Zib Hemmad ibn Seleme Hemmam ibn Yehya Eban ibn Yezid Hemmad ibn Zeyd Qurre ibn Xalid Cerir ibm Hezim Ibrahim ibn Sed Zaide ibn Qudame ve Ebu Evane el Vasiti kimi muheddislerden hedis revayet etmisdi Cerir ibn Ebdulhemid Ehmed ibn Henbel Ibn Ebu Seybe Fellas Ibn Sad Xelife ibn Heyyat Ebd ibn Humeyd Yunus ibn Hebib Sehnun kimi alimler onun telebeleridir En son vefat eden telebesi Mehemmed ibn Esed el Medinidir Teberaninin muellimi Teyalisi hicri 204 cu 819 ilde bezi menbelerde hicri 203 Besrede vefat etdi Cenaze namazi Besre valisi Yehya ibn Abdullah terefinden qilindi Hedis elmindeki yeriOnu elm dagi adlandiriblar Yaddasina cox guvendiyi ucun hedisleri ezberden neql etmisdir Menbelerde Onun ezberden 30 40 min hedis neql etmeyi bacardigini yazmisdir Yazili metne istinad etmediyi ucun texmini 1000 hedisde sehv etdiyi de ireli surulmusdur Bu reqem hedisci ucun cox boyuk hesab olunsa da Teyalisi haqqinda hec kim zeif hokmu vermemisdir Bunun sebebi 1000 reqemin olduqca sisirdilmis olmasi ve ireli surulen sehvlerin onemsizliyidir Ehmed ibn Henbele gore Teyalisi hedisleri yazan muheddislerle muqayisede hedisleri daha yaxsi muhafize etmis bir sexsiyyetdir Teyalisi sehvlerini duzeltmek ucun basqalarinin yazilarindan da istifade etmisdir Onun revayetlerine Buxarinin el Cemius sehih i istisna olmaqla Kutubi sitte de ve diger bir cox eserde yer verilmisdir Zehebiye gore Buxari Teyalisinin muasiri olan bir cox alimden hedis oyrendiyi ucun onun revayetlerine ehtiyac duymamis el Cemius sehih inde yalniz bir revayetinden delil kimi istifade etmisdir Eserleriel Musned Bu eser janrinin ilk numunesi hesab olunur Eserde 2890 hedis vardir Merifetu suyuxi Sobe Zehebi terefinden Teyalisiye nisbet edilmisdir Eser hicri VI XII esrde movcud olmusdur lakin dovrumuze gelib catmamisdir Teyalisiye nisbet edilen Merifetul evqat ve Fezailul ensar adli eserler haqqinda da melumat yoxdur IstinadHalit Ozkan TAYALISI TDV Islam Ansiklopedisi 2011 12 09 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 09 2025 Xetib Tarixu Bagdad ereb IX 25 Ibn Ebu Xetim el Cehr vet tedil ereb IV 112 Xetib Tarixu Bagdad ereb IX 28 Zehebi Alemun nubela ereb IX 383 384 Zehebi Tarixul Islam ereb 404 Zehebi Alemun nubela ereb XIX 458 Izahul meknun ereb II 512 Istidreket ereb VIII 112 Izahul meknun ereb II 195 Istidreket ereb VI 90 Hemcinin baxTeberani