Şahzadə Qorqud
Şahzadə Qorqud (d. 1467, Amasya- ö. 1513, Bursa) - Sultan II. Bəyazid və Nigar Xatunun oğlu və Yavuz Sultan Səlimin böyük qardaşı. Taxta çıxışında atasına əhəmiyyətli bir dəstəyi olmuşdur. II. Bəyazidin taxta çıxması üçün, onu təmsilən vəzifə almışdır. Yavuz Sultan Səlim ilə eyni anadan doğulan Şahzadə Qorqud, əvvəllər qardaşının səltənətini tanımış lakin sonradan üsyan etmişdir.
| Şahzadə Qorqud | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Amasya, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri | |
| Atası | II Bəyazid |
| Anası | Nigar Xatun |
Həyatı
Şahzadə Qorqud 1467'də Amasya Sarayında doğuldu. İstanbulda Fateh Sultan Mehmedin sarayında yaxşı bir təhsil gördü. Ərəbcə, Farsca öyrəndi. Babasının vəfatı (1481) üzərinə, atası İstanbula gələnə qədər səltənət mühafizi olaraq vəzifələndirildi. 1491'də mərkəzi Manisa olan Saruhan sancaqbəyliyinə təyin olundu. 1502-ci ildə, Amasya sancaqbəyi Şahzadə Əhmədin etirazıyla, mərkəzi Antalya olan Təkə sancaqbəyliyinə göndərildi. Hamid Sancağı da ona verildi. Osmanlı dənizçiliyinin inkişafında böyük rolu oldu.
Taxt mübarizəsi və ölümü
Vəliəhdlik məsələsinin ortaya çıxması üzərinə, təkrar Saruhana təyin istəyi qəbul edilmədi. Atası və Sədrəzəm Xədim Əli Paşanın, Şahzadə Əhmədin vəliəhdliyinə tərəfdar olmaları kimi səbəblərlə İstanbulla arası açıldı. 1509'da həcc bəhanəsiylə Antalyadan Misirə getdi. Misirdə Məmlük sultanı Kansu Gavri tərəfindən möhtəşəm mərasimlərlə qarşılanması, atasını hirsləndirdi. Bağışlanması üzərinə 1511-ci ildə Antalyaya döndü.
Qardaşı Səlimin, atasına qarşı hərəkəti üzərinə Manisaya, sonrada gizlicə İstanbula getdi. Yeniçərilərdən, padşahlıq üçün aradığı dəstəyi tapa bilmədi. Atasının yerinə keçən qardaşı Yavuz Sultan Səlimin hakimiyyətini tanıdı. Saruhan sancaqbəyliyinə təyin edildi. Yavuz Sultan Səlim, böyük qardaşının fikrini öyrənmək üçün, bəzi dövlət adamlarının dilindən padşah olmasını arzu edər tərzdə məktublar yazdırdı. Şahzadə Qorqudun, məktublara müsbət cavablar verməsi üzərinə, Manisa mühasirəyə alındı. 1513-cü ildə Bergama yaxınlığında tutulan Qorqud, Bursaya aparılarkən Emet yaxınlarında Eğrigözdə öldü. Bursada Orxan Qazi Türbəsi yaxınlığına dəfn edildi. Cənazəsi daha sonra Muradiyə Külliyyəsi içindəki Şahzadə Əhməd türbəsinə köçürülmüşdür.
Sicili Osmaniyə görə, Fərahşad Xanımsultan adlı qızı olmuş və saray katiblərindən Mehmed Bali Əfəndiylə evləndirilmişdir.
Yavuz Sultan Səlimin peşmanlığı
Yavuz, məlum və məşhur qəddarlığına baxmayaraq, eyni zamanda çox həssas və incə ruhlu bir insan idi. Dövlətin gələcəyi üçün aradan qaldırmağa məcbur qaldığı qardaşı Qorqudun tabutunun altına girdi və "Ey qardaşım! Nə sən belə etsə idin, nə də mən belə etmək məcburiyyətində qalsaydım!" deyərək ağladı. Şahzadə Qorqudun Piyalə adındakı sadiq adamına "Səni, böyük bir fəzilət olan sədaqətin səbəbiylə, bağışlayıram! Bu sədaqətinin mükafatı olaraq da səni istədiyin məqama təyin edirəm. İstəsən vəzirim ol!" dedi. Piyalə də təşəkkür etdi və sədaqətini dəyərləndirərək "Sultanım, bundan sonra mənim vəzifəm Şahzadə Qorqudun türbədarı olmaqdır!" dedi.
İstinadlar
- Doğan Yavaş, Muradiye Külliyesi, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi