Xədim Əli Paşa — və ya Çevik Əli Paşa (d, Sarayevo - ö. 1511, Amasya) Sultan II Bəyazid zamanında 1501-1503 və 1506-1511-ci illərdə iki dəfə sədrəzəmlik etmiş Osmanlı dövlət xadimi.
Sarayevo yaxınlığında Drozgometva adlı bir kənddə Bosniya əsilli bir ailədə doğulmuşdu.Ax hadımlardan olub, yığım olaraq təhsili Enderunda almışdır. Babüssaadə ağalığı və bəzi bəylərbəyli vəzifələrində olub.
Sultan II Bəyazid taxta çıxdığı zaman Cem Sultanın məğlub olmasından sonra II Bəyazidin xas adamı kimi 1482-ci ildə Qaraman bəylərbəyi təyin edilmişdi. Bu vəzifədə ikən Cem Sultan və Karamanoğlu Qasım Bəyin Konyanı mühasirə etməsində şəhəri uğurla müdafiə etdi. Sonra Semendirə valisi və Rumeli bəylərbəyi oldu. Bu vəzifədə ikən Boğdan prensi Ştefan Çel Mare (III Ştefan) üsyan etmiş və Akkerman qalasını mühasirə edib almağa cəhd etdi. Xədim Əli Paşa onun üzərinə yeriyib qala mühasirədən xilas etdi və prensin Polşaya qaçmasına səbəb oldu. Bu yürüşündən qalibiyyətlə qayıdanda sonra 1486-cı ildə vəzir oldu.
Bundan sonra Xədim Əli Paşa, 1485-1491-ci illərdə aparılan Osmanlı-Məmlük müharibəsinə qoşuldu və bu müharibənin son mərhələsində Osmanlı ordusu komandanı oldu. Bu müharibə ərzində iştirak etdiyi ilk səfər sərdar sədrəzəm Davud Paşanın komandanlığında olaraq 1487-ci ildə olmuşdu. 1488-ci ildə davam edən müharibədə Osmanlı ordusu vəzir Xədim Əli Paşa komandanlığı altında Çukurova hücuma keçib buranı, xüsusilə Adana, Tarsus, Anazarva, Sis qalalarını ələ keçirdi. Məmlüklülər Sultanı Kayıtbay əmir Özbək Bəy komandanlığı altında bir yürüş ordusunu Çukurovaya göndərdi. Bu ordu ilə Osmanlı ordusu 16 avqust 1488-ci il tarixində Ağaçayırı müharibəsinə başladılar. Xədim Əli Paşanın rəhbərliyi altında olan Osmanlı ordusu bu müharibədə uduzdu. Məmlüklü ordu komandiri Əmir Özbək Bəy Çukurovanı Osmanlılardan təmizləməyə başladı. Bu arada Osmanlıların əlində olan Adana qalası 3 aylıq bir mühasirə nəticəsində itirildi. Bu savaşa qatılan paşalar vəzirlikdən azad edildilər.
Sonra Venesiyalılarla aparılan müharibələrə iştirak edib. 1500-cü ildə Mora yarımadası ilə Navarin, Zantio, Modon və Xorun qalaları ilə Kefalonya və Ayamavri adalarını aldı. Bu müvəffəqiyyətinə görə ikinci vəzir təyin olundu. 1501-ci ildə Venesiyalılar bir basqınla Navarını təkrar ələ keçirdikləri üçün bu qala üzərinə təkrar gedib Kamal Rəisin dənizdən dəstəyi ilə geri aldı. Mora valiliyinə təyin edildi.
1501-ci ildə Məsih Paşanın ölümü ilə ilk dəfə sədrəzəm təyin edildi. İki il sonra vəzifəsindən azad edilərək yerinə Herseqli Əhməd Paşa gətirildi.
1506-cı ildə ikinci dəfə sədrəzəm təyin edildivə ölənə qədər bu vəzifədə qaldı.
Aprel 1511-ci ildə üsyana başlayan Şahkulu üsyanını yatırtmağı tapşırıldı. Sivas yaxınlığında Çubukovaya Göyçay ərazisində başlanan Göyçay müharibəsində sədrəzəm Xədim Əli Paşa komandanlığı altındakı Osmanlı ordusu Şahqulu qüvvələrini məğlub edib, üsyanın yatırılmasını təmin etdi.
Amma Xədim Əli Paşa bu müharibədə ağır yara almışdı. Müalicə üçün Amasyaya gətirilib lakin müalicəsi faydalı olmadı. Qısa bir zaman sonra vəfat etdi. Nəşi Amasyada yerləşən Qurdboğan türbəsi yanındakı sədrəzəm Çevik Əli Paşa Türbəsinə dəfn edilib.
Xədim Əli Paşa ölmədən əvvəl II Bəyazidin şahzadələrinin sultan olmaq üçün aralarıdakı mübarizədə Şahzadə Əhmədin taxta keçməsini dəstəkləyirdi. Ölümü ilə Şahzadə Əhməd taxt davasında böyük güc itirdi. 1512-ci ildəYavuz Sultan Səlim atasını taxtdan salıb Osmanlı İmperiyasının sultanı oldu.
Dəyərləndirmə
Sicilli Osmani onu belə dəyərləndirmişdir:
Düşüncəsi və tədbirləri qəbul olunur, cəsur və səxavətliydi. Üləma və fəzilətli insanları sevirdi. Yazısı gözəl idi. Xeyir işlərinə düşgün idi.
Xədim olmaqla bərabər cəsarətli, bilikli bir dövlət adamı idi.
Əsərləri
İstanbulda Divan yolunda, Çevik Əli Paşa Məscidi ilə yanındakı mədrəsə, məktəb, və imarəti o tikdirmişdir. Bundan başqa, Fatehdəki Vasat Çevik Əli Paşa Məscidi ilə Ədirnədə adına olan məscidi inşa etdirmişdir.
. 2016-01-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-23.
Hadım Ali paşa[ölü keçid]
Ağaçayırı Meydan Savaşı
Şahkulu İsyanı
Osmanlı Devleti Sadrazamları
Avqust 08, 2021
xədim, əli, paşa, çevik, əli, paşa, sarayevo, 1511, amasya, sultan, bəyazid, zamanında, 1501, 1503, 1506, 1511, illərdə, dəfə, sədrəzəmlik, etmiş, osmanlı, dövlət, xadimi, osmanlı, imperiyasının, sədrəzəmi1501, 1503, 1506, 1511sələfi, məsih, paşaxələfi, herseq. Xedim Eli Pasa ve ya Cevik Eli Pasa d Sarayevo o 1511 Amasya Sultan II Beyazid zamaninda 1501 1503 ve 1506 1511 ci illerde iki defe sedrezemlik etmis Osmanli dovlet xadimi Xedim Eli PasaOsmanli imperiyasinin Sedrezemi1501 1503 1506 1511Selefi Mesih PasaXelefi Herseqli Ehmed PasaSexsi melumatlarDogum tarixi XV esrDogum yeri SarayevoVefat tarixi 1511Vefat yeri AmasyaHeyati RedakteSarayevo yaxinliginda Drozgometva adli bir kendde Bosniya esilli bir ailede dogulmusdu 1 Ax hadimlardan olub yigim olaraq tehsili Enderunda almisdir Babussaade agaligi ve bezi beylerbeyli vezifelerinde olub Sultan II Beyazid taxta cixdigi zaman Cem Sultanin meglub olmasindan sonra II Beyazidin xas adami kimi 1482 ci ilde Qaraman beylerbeyi teyin edilmisdi Bu vezifede iken Cem Sultan ve Karamanoglu Qasim Beyin Konyani muhasire etmesinde seheri ugurla mudafie etdi Sonra Semendire valisi ve Rumeli beylerbeyi oldu Bu vezifede iken Bogdan prensi Stefan Cel Mare III Stefan usyan etmis ve Akkerman qalasini muhasire edib almaga cehd etdi Xedim Eli Pasa onun uzerine yeriyib qala muhasireden xilas etdi ve prensin Polsaya qacmasina sebeb oldu Bu yurusunden qalibiyyetle qayidanda sonra 1486 ci ilde vezir oldu 2 Bundan sonra Xedim Eli Pasa 1485 1491 ci illerde aparilan Osmanli Memluk muharibesine qosuldu ve bu muharibenin son merhelesinde Osmanli ordusu komandani oldu Bu muharibe erzinde istirak etdiyi ilk sefer serdar sedrezem Davud Pasanin komandanliginda olaraq 1487 ci ilde olmusdu 1488 ci ilde davam eden muharibede Osmanli ordusu vezir Xedim Eli Pasa komandanligi altinda Cukurova hucuma kecib burani xususile Adana Tarsus Anazarva Sis qalalarini ele kecirdi Memlukluler Sultani Kayitbay emir Ozbek Bey komandanligi altinda bir yurus ordusunu Cukurovaya gonderdi Bu ordu ile Osmanli ordusu 16 avqust 1488 ci il tarixinde Agacayiri muharibesine basladilar 3 Xedim Eli Pasanin rehberliyi altinda olan Osmanli ordusu bu muharibede uduzdu Memluklu ordu komandiri Emir Ozbek Bey Cukurovani Osmanlilardan temizlemeye basladi Bu arada Osmanlilarin elinde olan Adana qalasi 3 ayliq bir muhasire neticesinde itirildi Bu savasa qatilan pasalar vezirlikden azad edildiler Sonra Venesiyalilarla aparilan muharibelere istirak edib 1500 cu ilde Mora yarimadasi ile Navarin Zantio Modon ve Xorun qalalari ile Kefalonya ve Ayamavri adalarini aldi Bu muveffeqiyyetine gore ikinci vezir teyin olundu 1501 ci ilde Venesiyalilar bir basqinla Navarini tekrar ele kecirdikleri ucun bu qala uzerine tekrar gedib Kamal Reisin denizden desteyi ile geri aldi Mora valiliyine teyin edildi 1501 ci ilde Mesih Pasanin olumu ile ilk defe sedrezem teyin edildi Iki il sonra vezifesinden azad edilerek yerine Herseqli Ehmed Pasa getirildi 1506 ci ilde ikinci defe sedrezem teyin edildive olene qeder bu vezifede qaldi Aprel 1511 ci ilde usyana baslayan Sahkulu usyanini yatirtmagi tapsirildi 4 Sivas yaxinliginda Cubukovaya Goycay erazisinde baslanan Goycay muharibesinde sedrezem Xedim Eli Pasa komandanligi altindaki Osmanli ordusu Sahqulu quvvelerini meglub edib usyanin yatirilmasini temin etdi Amma Xedim Eli Pasa bu muharibede agir yara almisdi Mualice ucun Amasyaya getirilib lakin mualicesi faydali olmadi Qisa bir zaman sonra vefat etdi Nesi Amasyada yerlesen Qurdbogan turbesi yanindaki sedrezem Cevik Eli Pasa Turbesine defn edilib Xedim Eli Pasa olmeden evvel II Beyazidin sahzadelerinin sultan olmaq ucun aralaridaki mubarizede Sahzade Ehmedin taxta kecmesini destekleyirdi Olumu ile Sahzade Ehmed taxt davasinda boyuk guc itirdi 1512 ci ilde Yavuz Sultan Selim atasini taxtdan salib Osmanli Imperiyasinin sultani oldu 5 Deyerlendirme RedakteSicilli Osmani onu bele deyerlendirmisdir Dusuncesi ve tedbirleri qebul olunur cesur ve sexavetliydi Ulema ve feziletli insanlari sevirdi Yazisi gozel idi Xeyir islerine dusgun idi Xedim olmaqla beraber cesaretli bilikli bir dovlet adami idi Eserleri RedakteIstanbulda Divan yolunda Cevik Eli Pasa Mescidi ile yanindaki medrese mekteb ve imareti o tikdirmisdir Bundan basqa Fatehdeki Vasat Cevik Eli Pasa Mescidi ile Edirnede adina olan mescidi insa etdirmisdir Saraybosna kazasina bagli Drozgometva koyunden olup babasinin adi Radosin dir 2016 01 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 01 23 Hadim Ali pasa olu kecid Agacayiri Meydan Savasi Sahkulu Isyani Osmanli Devleti SadrazamlariMenbe https az wikipedia org w index php title Xedim Eli Pasa amp oldid 5745845, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}