fbpx
Wikipedia

İrəvan qalasının mühasirəsi (1804)

May 06, 2023

İrəvan qalasının mühasirəsi — İrəvan xanlığının paytaxtı olan İrəvan qala-şəhərinin (indiki Ermənistanın paytaxtı) 1804–1813-cü illər Rusiya–İran müharibəsi zamanı, 1804-cü ilin iyulundan sentyabrına qədər davam edən mühasirəsi. Çətin baş tutan irəliləyişdən sonra Pavel Sisianovun başçılığı altındakı Rusiya qoşunları İrəvanı mühasirəyə almışdı. İrəvan qalasının daxilində yerləşdirilmiş Qacar dövlətinə bağlı qüvvələr rusların birbaşa hücumunun qarşısını almış, qaladan kənarda olanlar isə Rusiya ordusunu mühasirəyə alaraq onların təchizat xətlərini kəsmişdilər. Vəliəhd Abbas Mirzə və Fətəli şah Qacarın (1797–1834-cü illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) komandanlığı ilə İran qüvvələri şəhəri uğurla müdafiə etmiş, Rusiyanın hücumunu dəf etmişdilər. Sisianov öz reputasiyasını qorumaq üçün bu məğlubiyyətin məsuliyyətini çoxlu insanın üzərinə yıxmış və başqa məsələləri bəhanə etmiş, bilərəkdən öz səhvlərini kənara qoymuşdur.

İrəvan qalasının mühasirəsi
1804–1813-cü illər Rusiya–İran müharibəsi

Fəthəli şahın İrəvanda ruslar üzərində qələbəsi. Mirzə Baba, 1804–1810-cu illər.
Tarix iyul–sentyabr 1804
Yeri İrəvan qalası, İrəvan xanlığı (indiki Ermənistan)
Nəticəsi Qacar dövlətinin qələbəsi
Münaqişə tərəfləri
Komandan(lar)
Tərəflərin qüvvəsi

3,000–20,000 qoşun
Gürcü və erməni yardımçı qüvvələri

Qalanın daxilində 6,000–7,000 qoşun
18,000 süvari
İtkilər

Ağır

Naməlum

Zəmin

1801-ci ildə Qacar dövləti daxilindəki siyasi qarışıqlıqdan istifadə edən Rusiya əsrlər boyu İran imperiyalarının tərkibində olmuş, Gürcüstanın şərqindəki Kartli-Kaxeti bölgəsini ilhaq etmişdi. Pavel Sisianov 1802-ci ildə Rusiyanın Qafqazda yeni sərdarı təyin edilmişdir. Qətiyyətli rus imperialisti və ekspansionisti olan Sisianov nə Qafqaz sakinlərinə, nə də iranlılara hörmət bəsləyirdi. O, 1804-cü ilin yanvarında İrana yürüş etmiş və Gəncəni mühasirəyə almışdır. Bir aydan sonra Sisianov şəhəri ələ keçirərək onu yağmalamış, üç gün davam edən talan zamanı 3 minə qədər insan qətlə yetirilmişdir. Bu, 1804–1813-cü illər Rusiya–İran müharibəsini başlatmışdır.

Sisianov Gəncəni ələ keçirdikdən sonra İrəvana doğru irəliləməyə başlamışdır. Onun ordusu İrəvan yaxınlığında yerləşən Eçmiədzində Qacar vəliəhdi və sərdarı Abbas Mirzənin ordusu ilə toqquşmuş, Sisianov və qoşunları geri çəkilməyə məcbur olmuşdur. Bir neçə gündən sonra ruslar Eçmiədzinə yenidən hücum etmiş və orada İran ordusunu gözlənilməz şəkildə yaxalıyaraq məğlub etdilər. Bunun ardınca Sisianov yenidən İrəvana yürüş etmişdir. Sağ qalan İran qoşunları yenidən toplanaraq İrəvanın qarşıdan gələn müdafiəsinə qoşuldular.

Mühasirə

 
Qacarlar dövründə İrəvan. Müəllif: G. Sergeyeviç. 1796-cı il.

Sisianov iyunun axırlarında 3,000–20,000 nəfərlik ordu, həmçinin gürcü və erməni yardımçı qüvvələri ilə İrəvan qalasının qarşısına gəlmişdir. Rusiya ordusu ağır bombardman ilə hücuma keçmişdir. Fətəli şah Qacar (1797–1834-cü illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) özü qalanın müdafiəsində iştirak etmiş və qoşunlara komandanlıq etmişdir. İran tərəfi döyüş zamanı hələ də əsasən yüngül artilleriya və mobil süvarilərdən ibarət "ənənəvi ordusu" ilə vuruşurdu.

Rusiya tərəfi İrəvan qalasının daxilində yerləşdirilmiş, Qacar dövlətinə bağlı 6,000–7,000 nəfərlik ordunu mühasirəyə almış, qaladan kənada olan, təxminən 18,000 süvaridən ibarət İran qüvvələri öz növbəsində rusların rabitə xəttini kəsmişdir. İran qüvvələri rusların gözlədiklərindən daha cəsarətli və təsirli formada döyüşürdülər. Mühasirə zamanı onlar rusların təchizat və köməkçi qüvvə ilə təmin olunmasının qarşısını almış, İrəvanın qarnizonu isə rusların birbaşa hücumlarının qarşısını almışdır. Rusiya artilleriyası Eçmiədzində baş verən toqquşmada olduğu kimi təsirli olduğunu bir daha sübut etmişdi, lakin İran tərəfi ruslara ağır itkilər verərək onların qalaya doğru irəliləməsinin qarşısını almağa nail olmuşdular, həmçinin Rusiya tərəfinin fəaliyyətini daha da pozmaq məqsədilə çoxlu buğda sahələrini yandırmışdılar. Bundan sonra Sisianov Tiflisdə yaradılmış yeni hərbi administrasiyanın hazırladığı ləvazimatları götürmək üçün 200 əsgərdən ibarət bir dəstə göndərmişdir. Buna baxmayaraq, 6,000 nəfərlik İran qüvvəsi həmin dəstəni mühasirəyə almağa müvəffəq olmuş, onların əksəriyyətini öldürmüş və sağ qalanların çoxunu əsir götürmüşdür.

Sisianovun yürüşü zamanı yeni yaradılmış Gürcüstan quberniyasında yerli əhali Rusiyaya qarşı böyük üsyan qaldırmışdır. Üsyanın səbəbləri Sisianovun siyasətindən narazılıq, Pyotr İvanoviç Kovalenski administrasiyasının korrupsiya ilə məşğul olması və Baqrationi sülaləsinin hakimiyyətinin ləğv edilməsi idi. Sentyabrda Sisianovun altı generalından beşi onun planının iflasa uğradığı qənaətinə gəlmiş və onu mühasirəni pozmağa məcbur etmişdir.

Nəticə

 
İrəvan qalasının mühasirəsinin 1804-cü ildə ruslar tərəfindən hazırlanmış planı.

Mühasirə dövründə Rusiya tərəfi ağır itkilər vermişdi. Rusiya ordusu sıralarında vuruşanların böyük bir hissəsi ölmüş və ya yaralanmışdı, daha min nəfər isə xəstələnmişdi. Geridə qalan qüvvələr beş həftə yarım ərzaq payı ilə vuruşduqları üçün zəifləmişdilər. Rus qoşunları geri çəkilərkən belə onların vəziyyəti ağır olaraq qalırdı. Orduda hələ də qida və su qıtlığı var idi və onların çoxlu sayda yük heyvanı öldüyündən ləvazimatları özləri daşımaq məcburiyyətində qalmışdılar. Bundan əlavə, Qacar dövlətinə bağlı qüvvələr geri çəkilən rus qoşunlarını təqib edərək "dağınıq halda gəzənləri əsir götürür və qurumuş tarlaları yandırırdılar".

İrəvan qalasının mühasirəyə alınması səbəbilə Gürcüstan quberniyasında kifayət qədər qoşun qalmamış və bu dövrdə ləzgilərin basqınları artmışdı. Sisianov yerli kəndliləri "dağlardan keçən yolları abadlaşdırmaq üçün son dərəcə ağır şəraitdə" işləməyə məcbur etmiş, quberniyanın yerli əhalisi arasında gərginliyi artırmışdı. Bu, Qacar dövlətinin hərbi dəstək verdiyi Baqrationi sülaləsinin hakimiyyətinin bərpa edilməsini istəyən gürcülərin sayının artmasına səbəb olmuşdu.

Sisianov belə İrəvanda uğursuzluğa düçar olduğunu bilirdi. Bu, rusların "bütövlükdə yürüşdəki mühasirə üçün öz döyüş itkiləri haqqında" rəsmi hesabat yazmaması ilə şərtlənir. Odur ki, Sisianov Gürcüstan quberniyasına qayıtdıqdan sonra I Aleksandra (1801–1825-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) hesabat vermişdir. O, reputasiyasını xilas etmək üçün mühasirənin uğursuzluğa düçar olmasında günahı özünə tabe olan sərkərdələr, İrəvan hakimi Məhəmməd xan Ziyadlı-Qacar ​​və İrəvan xanlığını Gürcüstan quberniyasından ayıran "sərt relyef"lə əlaqələndirmişdir. Sisianov bildirmişdir ki, əgər Rusiya Qafqazda şöhrət və lazımi strateji mövqe əldə etmək istəyirsə, İrəvan hakimini "məhv etmək" lazımdır. Buna baxmayaraq, Sisianovun fikrincə, bu məğlubiyyətin ən böyük günahkarı sərkərdə və knyaz Dmitri Mixayloviç Volkonski idi. Sisianova görə, İrəvandakı "biabırçılıq" Volkonskinin tədarükləri gətirməməsi ilə bağlıdır. Onun hesabata əlavə etmədiyi şey İrəvandan Gürcüstana qədər olan ərazinin rus kontingentinin hərəkətinə mane olan Qacar qüvvələrinin nəzarətində olması, həmçinin Gürcüstan quberniyasında sülhün bərqərar olması üçün xidmətdə olan bütün qoşunlara ehtiyac duyması və bu səbəbdən tədarükləri daşıyan dəstəyə müşayiət edəcək qüvvə yığa bilməməsi idi. I Aleksandr hesabatı ilıq qarşılamışdır. Bundan sonra o, Volkonskini xidmətdən geri çağırmış və Sisianovu mükafatlandırmışdır. Müqayisədə, Sisianovun davamçısı İvan Qudoviç bir neçə il sonra İrəvan qalasını uğursuzcasına mühasirəyə alan zaman I Aleksandr onun ekspedisiyasını "axmaqlıq" adlandıraraq Qudoviçi təqaüdə göndərmişdir.

Sisianovun yürüşü çoxsaylı erməni ailələrinin İrəvan xanlığını tərk edərək Gürcüstan quberniyasına getməsi ilə nəticələnmişdir. Qacar ordusu müvəffəqiyyətli müdafiədən sonra, öz adəti protokollarına uyğun olaraq, 1805-ci ilin yazında yeni bir yürüş üçün yenidən toplaşmaq göstərişi ilə qışa qədər dağılmaq əmri almışdır.

Mənbə

İstinadlar

  1. ↑ Behrooz, 2013. səh. 55–56, 67
  2. ↑ Kazemzadeh, 1991. səh. 332
  3. ↑ Atkin, 1980. səh. 120
  4. Atkin, 1980. səh. 120-121
  5. Atkin, 1980. səh. 99, 120
  6. Kettenhofen, Bournoutian və Hewsen, 1998. səh. 542–551
  7. Suny, 1994. səh. 59
  8. Kazemzadeh, 1991. səh. 330
  9. Axworthy, 2010. səh. 180
  10. ↑ Tucker, 2010. səh. 1035
  11. Behrooz, 2013. səh. 55
  12. Behrooz, 2013. səh. 55–56
  13. Atkin, 1980. səh. 76, 120
  14. ↑ Atkin, 1980. səh. 121
  15. Rayfield, 2013. səh. 263
  16. Atkin, 1980. səh. 76
  17. Atkin, 1980. səh. 77, 120
  18. ↑ Tapper, 1997. səh. 152
  19. Atkin, 1980. səh. 120–121
  20. Atkin, 1980. səh. 76–77
  21. ↑ Atkin, 1980. səh. 77
  22. Atkin, 1980. səh. 65, 77
  23. Bournoutian, 2018. səh. 19
  24. Tucker, 2010. səh. 1036

Ədəbiyyat

  • Atkin, Muriel. Russia and Iran, 1780–1828. University of Minnesota Press. 1980. ISBN 978-0816609246.
  • Axworthy, Michael. A History of Iran: Empire of the Mind. Basic Books. 2010. ISBN 978-0465019205.
  • Behrooz, Maziar. From confidence to apprehension: early Iranian interaction with Russia // In Cronin, Stephanie (ed.). Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800. Routledge. 2013. ISBN 978-0415624336.
  • Bournoutian, George. Armenia and Imperial Decline: The Yerevan Province, 1900-1914. Routledge. 2018. ISBN 978-1351062626.
  • Kazemzadeh, Firuz. Iranian relations with Russia and the Soviet Union, to 1921 // In Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (eds.). The Cambridge History of Iran (Vol. 7). Cambridge University Press. 1991. ISBN 978-0521200950.
  • Kettenhofen, Erich; Bournoutian, George A.; Hewsen, Robert H. EREVAN // In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica. Volume VIII/5: English IV–Eršād al-zerāʿa. London and New York: Routledge & Kegan Paul. 1998. 542–551. ISBN 978-1-56859-054-7.
  • Rayfield, Donald. Edge of Empires: A History of Georgia. Reaktion Books. 2013. ISBN 978-1780230702.
  • Suny, Ronald Grigor. The Making of the Georgian Nation. Indiana University Press. 1994. ISBN 978-0253209153.
  • Tapper, Richard. Frontier Nomads of Iran: A Political and Social History of the Shahsevan. Cambridge University Press. 1997. ISBN 978-0-52158-336-7.
  • Tucker, Spencer C., ed.A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East. ABC-CLIO. 2010. ISBN 978-1851096725.

May 06, 2023
irəvan, qalasının, mühasirəsi, 1804, irəvan, qalasının, mühasirəsi, irəvan, xanlığının, paytaxtı, olan, irəvan, qala, şəhərinin, indiki, ermənistanın, paytaxtı, 1804, 1813, illər, rusiya, iran, müharibəsi, zamanı, 1804, ilin, iyulundan, sentyabrına, qədər, dav. Irevan qalasinin muhasiresi Irevan xanliginin paytaxti olan Irevan qala seherinin indiki Ermenistanin paytaxti 1804 1813 cu iller Rusiya Iran muharibesi zamani 1804 cu ilin iyulundan sentyabrina qeder davam eden muhasiresi Cetin bas tutan irelileyisden sonra Pavel Sisianovun basciligi altindaki Rusiya qosunlari Irevani muhasireye almisdi Irevan qalasinin daxilinde yerlesdirilmis Qacar dovletine bagli quvveler ruslarin birbasa hucumunun qarsisini almis qaladan kenarda olanlar ise Rusiya ordusunu muhasireye alaraq onlarin techizat xetlerini kesmisdiler Veliehd Abbas Mirze ve Feteli sah Qacarin 1797 1834 cu illerde hakimiyyetde olmusdur komandanligi ile Iran quvveleri seheri ugurla mudafie etmis Rusiyanin hucumunu def etmisdiler 5 6 Sisianov oz reputasiyasini qorumaq ucun bu meglubiyyetin mesuliyyetini coxlu insanin uzerine yixmis ve basqa meseleleri behane etmis bilerekden oz sehvlerini kenara qoymusdur Irevan qalasinin muhasiresi1804 1813 cu iller Rusiya Iran muharibesiFetheli sahin Irevanda ruslar uzerinde qelebesi Mirze Baba 1804 1810 cu iller Tarix iyul sentyabr 1804Yeri Irevan qalasi Irevan xanligi indiki Ermenistan Neticesi Qacar dovletinin qelebesiMunaqise terefleriRusiya imperiyasi Qacar dovleti Irevan xanligiKomandan lar Pavel Sisianov Feteli sah Qacar Abbas Mirze Mehemmed xanTereflerin quvvesi3 000 20 000 qosun 1 2 Gurcu ve ermeni yardimci quvveleri 2 Qalanin daxilinde 6 000 7 000 qosun 3 18 000 suvari 2 ItkilerAgir 4 Namelum Mundericat 1 Zemin 2 Muhasire 3 Netice 4 Menbe 4 1 Istinadlar 4 2 EdebiyyatZemin Redakte1801 ci ilde Qacar dovleti daxilindeki siyasi qarisiqliqdan istifade eden Rusiya esrler boyu Iran imperiyalarinin terkibinde olmus Gurcustanin serqindeki Kartli Kaxeti bolgesini ilhaq etmisdi 7 8 9 Pavel Sisianov 1802 ci ilde Rusiyanin Qafqazda yeni serdari teyin edilmisdir Qetiyyetli rus imperialisti ve ekspansionisti olan Sisianov ne Qafqaz sakinlerine ne de iranlilara hormet besleyirdi O 1804 cu ilin yanvarinda Irana yurus etmis ve Genceni muhasireye almisdir Bir aydan sonra Sisianov seheri ele kecirerek onu yagmalamis uc gun davam eden talan zamani 3 mine qeder insan qetle yetirilmisdir 10 11 Bu 1804 1813 cu iller Rusiya Iran muharibesini baslatmisdir 10 Sisianov Genceni ele kecirdikden sonra Irevana dogru irelilemeye baslamisdir Onun ordusu Irevan yaxinliginda yerlesen Ecmiedzinde Qacar veliehdi ve serdari Abbas Mirzenin ordusu ile toqqusmus Sisianov ve qosunlari geri cekilmeye mecbur olmusdur Bir nece gunden sonra ruslar Ecmiedzine yeniden hucum etmis ve orada Iran ordusunu gozlenilmez sekilde yaxaliyaraq meglub etdiler Bunun ardinca Sisianov yeniden Irevana yurus etmisdir Sag qalan Iran qosunlari yeniden toplanaraq Irevanin qarsidan gelen mudafiesine qosuldular 3 Muhasire Redakte Qacarlar dovrunde Irevan Muellif G Sergeyevic 1796 ci il Sisianov iyunun axirlarinda 3 000 20 000 neferlik ordu hemcinin gurcu ve ermeni yardimci quvveleri ile Irevan qalasinin qarsisina gelmisdir 2 1 Rusiya ordusu agir bombardman ile hucuma kecmisdir Feteli sah Qacar 1797 1834 cu illerde hakimiyyetde olmusdur ozu qalanin mudafiesinde istirak etmis ve qosunlara komandanliq etmisdir Iran terefi doyus zamani hele de esasen yungul artilleriya ve mobil suvarilerden ibaret enenevi ordusu ile vurusurdu 12 Rusiya terefi Irevan qalasinin daxilinde yerlesdirilmis Qacar dovletine bagli 6 000 7 000 neferlik ordunu muhasireye almis qaladan kenada olan texminen 18 000 suvariden ibaret Iran quvveleri oz novbesinde ruslarin rabite xettini kesmisdir 13 2 Iran quvveleri ruslarin gozlediklerinden daha cesaretli ve tesirli formada doyusurduler Muhasire zamani onlar ruslarin techizat ve komekci quvve ile temin olunmasinin qarsisini almis Irevanin qarnizonu ise ruslarin birbasa hucumlarinin qarsisini almisdir Rusiya artilleriyasi Ecmiedzinde bas veren toqqusmada oldugu kimi tesirli oldugunu bir daha subut etmisdi lakin Iran terefi ruslara agir itkiler vererek onlarin qalaya dogru irelilemesinin qarsisini almaga nail olmusdular hemcinin Rusiya terefinin fealiyyetini daha da pozmaq meqsedile coxlu bugda sahelerini yandirmisdilar 3 Bundan sonra Sisianov Tiflisde yaradilmis yeni herbi administrasiyanin hazirladigi levazimatlari goturmek ucun 200 esgerden ibaret bir deste gondermisdir Buna baxmayaraq 6 000 neferlik Iran quvvesi hemin desteni muhasireye almaga muveffeq olmus onlarin ekseriyyetini oldurmus ve sag qalanlarin coxunu esir goturmusdur 14 Sisianovun yurusu zamani yeni yaradilmis Gurcustan quberniyasinda yerli ehali Rusiyaya qarsi boyuk usyan qaldirmisdir 15 Usyanin sebebleri Sisianovun siyasetinden naraziliq Pyotr Ivanovic Kovalenski administrasiyasinin korrupsiya ile mesgul olmasi ve Baqrationi sulalesinin hakimiyyetinin legv edilmesi idi 16 Sentyabrda Sisianovun alti generalindan besi onun planinin iflasa ugradigi qenaetine gelmis ve onu muhasireni pozmaga mecbur etmisdir 17 18 Netice Redakte Irevan qalasinin muhasiresinin 1804 cu ilde ruslar terefinden hazirlanmis plani Muhasire dovrunde Rusiya terefi agir itkiler vermisdi 19 Rusiya ordusu siralarinda vurusanlarin boyuk bir hissesi olmus ve ya yaralanmisdi daha min nefer ise xestelenmisdi Geride qalan quvveler bes hefte yarim erzaq payi ile vurusduqlari ucun zeiflemisdiler Rus qosunlari geri cekilerken bele onlarin veziyyeti agir olaraq qalirdi Orduda hele de qida ve su qitligi var idi ve onlarin coxlu sayda yuk heyvani olduyunden levazimatlari ozleri dasimaq mecburiyyetinde qalmisdilar Bundan elave Qacar dovletine bagli quvveler geri cekilen rus qosunlarini teqib ederek daginiq halda gezenleri esir goturur ve qurumus tarlalari yandirirdilar 14 Irevan qalasinin muhasireye alinmasi sebebile Gurcustan quberniyasinda kifayet qeder qosun qalmamis ve bu dovrde lezgilerin basqinlari artmisdi 20 Sisianov yerli kendlileri daglardan kecen yollari abadlasdirmaq ucun son derece agir seraitde islemeye mecbur etmis quberniyanin yerli ehalisi arasinda gerginliyi artirmisdi Bu Qacar dovletinin herbi destek verdiyi Baqrationi sulalesinin hakimiyyetinin berpa edilmesini isteyen gurculerin sayinin artmasina sebeb olmusdu 21 Sisianov bele Irevanda ugursuzluga ducar oldugunu bilirdi Bu ruslarin butovlukde yurusdeki muhasire ucun oz doyus itkileri haqqinda resmi hesabat yazmamasi ile sertlenir Odur ki Sisianov Gurcustan quberniyasina qayitdiqdan sonra I Aleksandra 1801 1825 ci illerde hakimiyyetde olmusdur hesabat vermisdir 14 O reputasiyasini xilas etmek ucun muhasirenin ugursuzluga ducar olmasinda gunahi ozune tabe olan serkerdeler Irevan hakimi Mehemmed xan Ziyadli Qacar ve Irevan xanligini Gurcustan quberniyasindan ayiran sert relyef le elaqelendirmisdir 22 Sisianov bildirmisdir ki eger Rusiya Qafqazda sohret ve lazimi strateji movqe elde etmek isteyirse Irevan hakimini mehv etmek lazimdir Buna baxmayaraq Sisianovun fikrince bu meglubiyyetin en boyuk gunahkari serkerde ve knyaz Dmitri Mixaylovic Volkonski idi Sisianova gore Irevandaki biabirciliq Volkonskinin tedarukleri getirmemesi ile baglidir Onun hesabata elave etmediyi sey Irevandan Gurcustana qeder olan erazinin rus kontingentinin hereketine mane olan Qacar quvvelerinin nezaretinde olmasi hemcinin Gurcustan quberniyasinda sulhun berqerar olmasi ucun xidmetde olan butun qosunlara ehtiyac duymasi ve bu sebebden tedarukleri dasiyan desteye musayiet edecek quvve yiga bilmemesi idi I Aleksandr hesabati iliq qarsilamisdir Bundan sonra o Volkonskini xidmetden geri cagirmis ve Sisianovu mukafatlandirmisdir Muqayisede Sisianovun davamcisi Ivan Qudovic bir nece il sonra Irevan qalasini ugursuzcasina muhasireye alan zaman I Aleksandr onun ekspedisiyasini axmaqliq adlandiraraq Qudovici teqaude gondermisdir 21 Sisianovun yurusu coxsayli ermeni ailelerinin Irevan xanligini terk ederek Gurcustan quberniyasina getmesi ile neticelenmisdir 23 Qacar ordusu muveffeqiyyetli mudafieden sonra oz adeti protokollarina uygun olaraq 1805 ci ilin yazinda yeni bir yurus ucun yeniden toplasmaq gosterisi ile qisa qeder dagilmaq emri almisdir 24 18 Menbe RedakteIstinadlar Redakte 1 2 Behrooz 2013 seh 55 56 67 1 2 3 4 5 Kazemzadeh 1991 seh 332 1 2 3 Atkin 1980 seh 120 Atkin 1980 seh 120 121 Atkin 1980 seh 99 120 Kettenhofen Bournoutian ve Hewsen 1998 seh 542 551 Suny 1994 seh 59 Kazemzadeh 1991 seh 330 Axworthy 2010 seh 180 1 2 Tucker 2010 seh 1035 Behrooz 2013 seh 55 Behrooz 2013 seh 55 56 Atkin 1980 seh 76 120 1 2 3 Atkin 1980 seh 121 Rayfield 2013 seh 263 Atkin 1980 seh 76 Atkin 1980 seh 77 120 1 2 Tapper 1997 seh 152 Atkin 1980 seh 120 121 Atkin 1980 seh 76 77 1 2 Atkin 1980 seh 77 Atkin 1980 seh 65 77 Bournoutian 2018 seh 19 Tucker 2010 seh 1036 Edebiyyat Redakte Atkin Muriel Russia and Iran 1780 1828 University of Minnesota Press 1980 ISBN 978 0816609246 Axworthy Michael A History of Iran Empire of the Mind Basic Books 2010 ISBN 978 0465019205 Behrooz Maziar From confidence to apprehension early Iranian interaction with Russia In Cronin Stephanie ed Iranian Russian Encounters Empires and Revolutions Since 1800 Routledge 2013 ISBN 978 0415624336 Bournoutian George Armenia and Imperial Decline The Yerevan Province 1900 1914 Routledge 2018 ISBN 978 1351062626 Kazemzadeh Firuz Iranian relations with Russia and the Soviet Union to 1921 In Avery Peter Hambly Gavin Melville Charles eds The Cambridge History of Iran Vol 7 Cambridge University Press 1991 ISBN 978 0521200950 Kettenhofen Erich Bournoutian George A Hewsen Robert H EREVAN In Yarshater Ehsan ed Encyclopaedia Iranica Volume VIII 5 English IV Ersad al zeraʿa London and New York Routledge amp Kegan Paul 1998 542 551 ISBN 978 1 56859 054 7 Rayfield Donald Edge of Empires A History of Georgia Reaktion Books 2013 ISBN 978 1780230702 Suny Ronald Grigor The Making of the Georgian Nation Indiana University Press 1994 ISBN 978 0253209153 Tapper Richard Frontier Nomads of Iran A Political and Social History of the Shahsevan Cambridge University Press 1997 ISBN 978 0 52158 336 7 Tucker Spencer C ed A Global Chronology of Conflict From the Ancient World to the Modern Middle East ABC CLIO 2010 ISBN 978 1851096725 Menbe https az wikipedia org w index php title Irevan qalasinin muhasiresi 1804 amp oldid 6872099, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.