Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
İdil-Ural dövləti (tatar. İdel-Ural Ştatı/Идель-Урал-Штаты) — Rusiya vətəndaş müharibəsi zamanı, 1917-ci ildə Rusiya ərazisində yaşayan tatar, başqırd və çuvaş türklərinin birləşərək yaratdığı respublika. Paytaxtı Kazan şəhəri olan İdil-Ural Dövlətinin 15 milyon nəfər əhalisi var idi. Bu dövlət də 1918-ci ildə Rusiya tərəfindən işğal edildi.
| Respublika | |||
| İdil-Ural dövləti | |||
|---|---|---|---|
| İdel-Ural Ştatı Идель-Урал-Штаты | |||
| |||
| | |||
| Paytaxt | Ufa, Kazan | ||
| Dilləri | Tatar dili, Başqırd dili, rus dili | ||
| Rəsmi dilləri | Tatarca, başqırdca, çuvaşca | ||
| Dövlət dini | İslam, Pravoslavlıq, Tanrıçılıq | ||
| Əhalisi | 15 milyon nəfər | ||
| İdarəetmə forması | federal respublika[d], Nümayəndəli demokratiya, respublika | ||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
Volqaboyu türkləri tərəfindən yaradılmış Milli Məclis 1917-ci il dekabrında İdil-Ural adlı dövlətin yaradılmasını elan etdi. Müxtəlif türkdilli xalqları birləşdirən bu dövlət hər hansı xalqın hökmranlığını yolverilməz sayırdı. Sədri Maqsudinin başçılığı ilə hökumət də yaradıldı. Dövlətin tərkibinə Kazan və Ufa quberniyaları, , , , və quberniyalarının müəyyən əraziləri daxil ola bilərdi. Milli Məclis Rusiyadan ayrılmaq məqsədini güdmədiyini bildirdi. Buna baxmayaraq, bolşeviklər belə dövlətin yaranmasına yol verə bilməzdilər. Bu məqsədlə bolşeviklər milli təşkilatların başçılarını həbs etdilər. Bolşeviklərin belə hərəkəti bir çox milli ziyalıları və siyasətçiləri onlardan üz döndərməyə məcbur etdi. 18 mart 1918-ci ildə dövlət Qızıl ordu tərəfindən işğal edilmişdir.
İstinadlar
- strateq.az. (az.). Namiq Hacıheydərli. 07 İyul 2015. 2018-07-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-07-13.
- dak.az. "İdil-Ural türkləri: çuvaşlar, tatarlar, başqırdlar" (az.). Mart 14th, 2017. 2018-07-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-07-13.
- enter.news. "Sovet hakimiyyətinin ilk illərində milli məsələ - Bolşeviklər xalqları necə aldatdı?" (az.). Həsən Həsənovun “Nəriman Nərimanovun milli dövlətçilik baxışları və fəaliyyəti” əsəri. 12.09.2017. 2018-07-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-07-13.
- Commissar and Mullah: Soviet-Muslim Policy from 1917 to 1924, Glenn L. Roberts, Universal-Publishers, 2007, s.178.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Валеев Рамзи Хроника «Забулачной республики» (rus.)
- Ислам в Поволжье 2005-03-22 at the Wayback Machine (rus.)
- Azatl?q.org новости об Идель-Урале (tatar.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Idil Ural dovleti tatar Idel Ural Stati Idel Ural Shtaty Rusiya vetendas muharibesi zamani 1917 ci ilde Rusiya erazisinde yasayan tatar basqird ve cuvas turklerinin birleserek yaratdigi respublika Paytaxti Kazan seheri olan Idil Ural Dovletinin 15 milyon nefer ehalisi var idi Bu dovlet de 1918 ci ilde Rusiya terefinden isgal edildi RespublikaIdil Ural dovletiIdel Ural Stati Idel Ural ShtatyBayraq 1 mart 1918 28 mart 1918Paytaxt Ufa KazanDilleri Tatar dili Basqird dili rus diliResmi dilleri Tatarca basqirdca cuvascaDovlet dini Islam Pravoslavliq TanriciliqEhalisi 15 milyon neferIdareetme formasi federal respublika d Numayendeli demokratiya respublika Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiVolqaboyu turkleri terefinden yaradilmis Milli Meclis 1917 ci il dekabrinda Idil Ural adli dovletin yaradilmasini elan etdi Muxtelif turkdilli xalqlari birlesdiren bu dovlet her hansi xalqin hokmranligini yolverilmez sayirdi Sedri Maqsudinin basciligi ile hokumet de yaradildi Dovletin terkibine Kazan ve Ufa quberniyalari ve quberniyalarinin mueyyen erazileri daxil ola bilerdi Milli Meclis Rusiyadan ayrilmaq meqsedini gudmediyini bildirdi Buna baxmayaraq bolsevikler bele dovletin yaranmasina yol vere bilmezdiler Bu meqsedle bolsevikler milli teskilatlarin bascilarini hebs etdiler Bolseviklerin bele hereketi bir cox milli ziyalilari ve siyasetcileri onlardan uz dondermeye mecbur etdi 18 mart 1918 ci ilde dovlet Qizil ordu terefinden isgal edilmisdir Istinadlarstrateq az az Namiq Haciheyderli 07 Iyul 2015 2018 07 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 07 13 dak az Idil Ural turkleri cuvaslar tatarlar basqirdlar az Mart 14th 2017 2018 07 13 tarixinde Istifade tarixi 2018 07 13 enter news Sovet hakimiyyetinin ilk illerinde milli mesele Bolsevikler xalqlari nece aldatdi az Hesen Hesenovun Neriman Nerimanovun milli dovletcilik baxislari ve fealiyyeti eseri 12 09 2017 2018 07 13 tarixinde Istifade tarixi 2018 07 13 Commissar and Mullah Soviet Muslim Policy from 1917 to 1924 Glenn L Roberts Universal Publishers 2007 s 178 Hemcinin baxEhmed Zeki Velidi ToganXarici kecidlerValeev Ramzi Hronika Zabulachnoj respubliki rus Islam v Povolzhe 2005 03 22 at the Wayback Machine rus Azatl q org novosti ob Idel Urale tatar