Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Özəl şirkət — səhmləri və ya payları ictimai şəkildə təklif olunmayan, mülkiyyəti bir qrup şəxsin, ailənin və ya məhdud sayda investorların əlində cəmləşən bir növüdür. Belə şirkətlər adətən ictimai şirkətlərdən fərqli olaraq birjalarda qeydiyyata alınmır və onların maliyyə hesabatları geniş ictimaiyyət üçün açıq olmaya bilər. Özəl şirkətlər müstəqil hüquqi şəxs statusuna malik olur və öz öhdəliklərinə görə mülki məsuliyyət daşıyır.
Özəl şirkətlər çox vaxt ailə biznesləri, kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri, eləcə də inkişaf mərhələsində olan startaplar tərəfindən yaradılır. Onların əsas məqsədi mənfəət əldə etmək, eyni zamanda idarəetmədə çeviklik və qərarvermədə sürət təmin etməkdir. Belə şirkətlərdə pay sahiblərinin sayı məhdud olur və səhmlərin ötürülməsi müəyyən qaydalarla tənzimlənir.
Bir çox ölkələrdə özəl şirkətlərin hüquqi forması məhdud məsuliyyətli cəmiyyət (ing. Limited Liability Company, LLC) və ya (ing. Private Limited Company, Ltd.) adlanır. Bu cür şirkətlərdə iştirakçılar yalnız şirkətə qoyduqları kapital həcmində məsuliyyət daşıyırlar.
Özəl şirkətlərdə idarəetmə strukturu adətən direktorlar şurası və ya təsisçilər tərəfindən formalaşdırılır. İllik yığıncaqlar və maliyyə hesabatlarının təqdim edilməsi kimi öhdəliklər isə ictimai şirkətlərə nisbətən daha sadələşdirilmiş olur.
Tarixi baxımdan özəl şirkətlər sənaye inqilabından sonra, XIX əsrdə kapitalizmin inkişafı ilə geniş yayılmışdır. Bu model xüsusilə Böyük Britaniya və ABŞ kimi ölkələrdə şəxsi mülkiyyət hüquqlarının güclənməsi ilə iqtisadi sistemin əsas dayaqlarından birinə çevrilmişdir.
Bu şirkət forması həmçinin investorların risklərini məhdudlaşdıraraq yeni biznes təşəbbüslərinin yaranmasını asanlaşdırır. Buna görə özəl şirkətlər müasir iqtisadiyyatın mühüm hissəsi hesab olunur və qlobal səviyyədə məşğulluğun və ÜDM-un əhəmiyyətli hissəsini formalaşdırır.
Təşkilati forma
Özəl şirkətlər təşkilati quruluş və hüquqi statusdan asılı olaraq müxtəlif adlarla tanına bilər: korporasiya, , , və ya digər oxşar adlarla. ABŞ-da, lakin ümumiyyətlə Böyük Britaniyada deyil, bu termin həmçinin tərəfdaşlıq, fərdi sahibkarlıq və ya (ing. business trust) formalarına da şamil edilə bilər. Hər bir bu kateqoriya özünəməxsus əlavə tələblərə və məhdudiyyətlərə malikdir və bu, maliyyə hesabatı, gəlir vergisi, , , marketinq imkanları və digər biznes qərarlarına təsir göstərə bilər.
Bir çox ölkələrdə yalnız özəl şirkətlər üçün nəzərdə tutulan xüsusi təşkilati formalar mövcuddur. Məsələn, Birləşmiş Krallıqda “” (ing. Private Company Limited by Shares, Ltd), Cənubi Afrika və Avstraliyada isə “” və “” (ing. Proprietary Limited Company, Pty Ltd) formaları geniş yayılmışdır.
Hindistanda özəl şirkətlər tərəfindən qeydiyyata alınır və bu qurum tabedir. Hindistan qanunvericiliyinə görə, bütün özəl şirkətlərin adının sonunda “Private Limited” ifadəsi olmalıdır.
Hesabat öhdəlikləri və məhdudiyyətlər
Özəl şirkətlər adətən və illik hesabatların təqdim edilməsi baxımından ictimai səhmdar cəmiyyətlərə nisbətən daha az və ya sadələşdirilmiş hesabat tələblərinə malik olurlar. Məsələn, ABŞ-da özəl şirkətlər ictimaiyyətə açıq şəkildə maliyyə hesabatı təqdim etmək öhdəliyində deyillər. Bu səbəbdən, onlar maliyyə vəziyyətləri barədə məlumatları rəqiblərinə açıqlamadan fəaliyyət göstərə bilər və çətin maliyyə vəziyyətlərində müştəri və etimadının dərhal itirilməsinin qarşısını alırlar.
Məhdud hesabat öhdəlikləri və səhmdar gözləntilərinin az olması özəl şirkətlərə daha çox əməliyyat çevikliyi qazandırır; bu da onların qısamüddətli mənfəətdən çox uzunmüddətli inkişaf strategiyalarına fokuslanmasına şərait yaradır.
Bundan əlavə, özəl şirkətlərin rəhbərliyi səhmdarların təsdiqinə ehtiyac duymadan qərar qəbul edə bilər ki, bu da sürətli və çevik idarəetməni təmin edir.
Avstraliyada qanununun 2E bölməsinə əsasən, ictimai şirkətlər illik yığıncaqla bağlı müəyyən sənədləri (ASIC) təqdim etməlidirlər. Böyük özəl şirkətlər üçün isə eyni qanun Form 388H adlı maliyyə hesabatının təqdim olunmasını tələb edir.
ABŞ-da özəl şirkətlər fərqli standartlarına tabedir və bu standartlara (FASB) nəzarət edir.
ABŞ-da özəl şirkətlərin məlumatlarını və maliyyə vəziyyətini öyrənmək üçün həmin şirkətin qeydiyyatdan keçdiyi ştatın ilə əlaqə saxlamaq və ya kimi özəl biznes məlumat bazalarından istifadə etmək mümkündür. kimi şirkətlər isə sənaye kodlarına əsasən bölünmüş şəkildə özəl şirkətlər haqqında aqreqasiya edilmiş məlumatlar təqdim edirlər.
Buna qarşılıq olaraq, Birləşmiş Krallıqda bütün qeydiyyatdan keçmiş şirkətlər mərkəzləşdirilmiş şəkildə adlı dövlət orqanında qeydiyyata alınır.
Özəl şirkətlər bəzən həmçinin səhmdarların sayına görə məhdudiyyətlərlə üzləşirlər. Məsələn, ABŞ-da nin 12(g) bölməsi özəl şirkətlərin səhmdar sayını ümumilikdə 2000 nəfərdən az saxlamasını tələb edir, isə 100-dən çox səhmdarı olan investisiya şirkətlərinin qeydiyyata alınmasını zəruri hesab edir.
Avstraliya qanunvericiliyinə əsasən, Korporasiyalar Aktı 2001in 113-cü bölməsinə görə, özəl şirkətlərdə 50-dən çox işçi olmayan səhmdar ola bilməz.
İstinadlar
- Reifman, Shlomo; Murphy, Andrea D., redaktorlar "America's Largest Private Companies". . 6 noyabr 2008. 20 mart 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 yanvar 2018.
- "Ministry of Corporate Affairs - MCA Services". 1 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2021.
- "Introduction to Private Companies". Private Company Knowledge Bank. PrivCo. 20 mart 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 mart 2011.
- "Private Company Research". Business Reference Services. Library of Congress. 10 yanvar 2013. 21 fevral 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 dekabr 2017.
- "Korporativ İşlər Nazirliyi – Qeydiyyat xidmətləri". 1 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2021.
- "Özəl şirkətlərə giriş". Private Company Knowledge Bank. PrivCo. 20 mart 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 mart 2011.
- "Özəl şirkətlər haqqında tədqiqat". Business Reference Services. ABŞ Konqres Kitabxanası. 10 Yanvar 2013. 21 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 December 2017.
- "Sageworks : Özəl şirkət məlumatları". . 1 Fevral 2012. 2015-10-29 tarixində arxivləşdirilib.
- "Companies House: Haqqımızda". İstifadə tarixi: 19 fevral 2024.
Xarici keçidlər
- Private Company Council Arxivləşdirilib 2016-01-07 at the Wayback Machine, a part of the Financial Accounting Standards Board
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ozel sirket sehmleri ve ya paylari ictimai sekilde teklif olunmayan mulkiyyeti bir qrup sexsin ailenin ve ya mehdud sayda investorlarin elinde cemlesen bir novudur Bele sirketler adeten ictimai sirketlerden ferqli olaraq birjalarda qeydiyyata alinmir ve onlarin maliyye hesabatlari genis ictimaiyyet ucun aciq olmaya biler Ozel sirketler musteqil huquqi sexs statusuna malik olur ve oz ohdeliklerine gore mulki mesuliyyet dasiyir Ozel sirketler cox vaxt aile biznesleri kicik ve orta sahibkarliq subyektleri elece de inkisaf merhelesinde olan startaplar terefinden yaradilir Onlarin esas meqsedi menfeet elde etmek eyni zamanda idareetmede ceviklik ve qerarvermede suret temin etmekdir Bele sirketlerde pay sahiblerinin sayi mehdud olur ve sehmlerin oturulmesi mueyyen qaydalarla tenzimlenir Bir cox olkelerde ozel sirketlerin huquqi formasi mehdud mesuliyyetli cemiyyet ing Limited Liability Company LLC ve ya ing Private Limited Company Ltd adlanir Bu cur sirketlerde istirakcilar yalniz sirkete qoyduqlari kapital hecminde mesuliyyet dasiyirlar Ozel sirketlerde idareetme strukturu adeten direktorlar surasi ve ya tesisciler terefinden formalasdirilir Illik yigincaqlar ve maliyye hesabatlarinin teqdim edilmesi kimi ohdelikler ise ictimai sirketlere nisbeten daha sadelesdirilmis olur Tarixi baximdan ozel sirketler senaye inqilabindan sonra XIX esrde kapitalizmin inkisafi ile genis yayilmisdir Bu model xususile Boyuk Britaniya ve ABS kimi olkelerde sexsi mulkiyyet huquqlarinin guclenmesi ile iqtisadi sistemin esas dayaqlarindan birine cevrilmisdir Bu sirket formasi hemcinin investorlarin risklerini mehdudlasdiraraq yeni biznes tesebbuslerinin yaranmasini asanlasdirir Buna gore ozel sirketler muasir iqtisadiyyatin muhum hissesi hesab olunur ve qlobal seviyyede mesgullugun ve UDM un ehemiyyetli hissesini formalasdirir Teskilati formaOzel sirketler teskilati qurulus ve huquqi statusdan asili olaraq muxtelif adlarla tanina biler korporasiya ve ya diger oxsar adlarla ABS da lakin umumiyyetle Boyuk Britaniyada deyil bu termin hemcinin terefdasliq ferdi sahibkarliq ve ya ing business trust formalarina da samil edile biler Her bir bu kateqoriya ozunemexsus elave teleblere ve mehdudiyyetlere malikdir ve bu maliyye hesabati gelir vergisi marketinq imkanlari ve diger biznes qerarlarina tesir gostere biler Bir cox olkelerde yalniz ozel sirketler ucun nezerde tutulan xususi teskilati formalar movcuddur Meselen Birlesmis Kralliqda ing Private Company Limited by Shares Ltd Cenubi Afrika ve Avstraliyada ise ve ing Proprietary Limited Company Pty Ltd formalari genis yayilmisdir Hindistanda ozel sirketler terefinden qeydiyyata alinir ve bu qurum tabedir Hindistan qanunvericiliyine gore butun ozel sirketlerin adinin sonunda Private Limited ifadesi olmalidir Hesabat ohdelikleri ve mehdudiyyetlerOzel sirketler adeten ve illik hesabatlarin teqdim edilmesi baximindan ictimai sehmdar cemiyyetlere nisbeten daha az ve ya sadelesdirilmis hesabat teleblerine malik olurlar Meselen ABS da ozel sirketler ictimaiyyete aciq sekilde maliyye hesabati teqdim etmek ohdeliyinde deyiller Bu sebebden onlar maliyye veziyyetleri barede melumatlari reqiblerine aciqlamadan fealiyyet gostere biler ve cetin maliyye veziyyetlerinde musteri ve etimadinin derhal itirilmesinin qarsisini alirlar Mehdud hesabat ohdelikleri ve sehmdar gozlentilerinin az olmasi ozel sirketlere daha cox emeliyyat cevikliyi qazandirir bu da onlarin qisamuddetli menfeetden cox uzunmuddetli inkisaf strategiyalarina fokuslanmasina serait yaradir Bundan elave ozel sirketlerin rehberliyi sehmdarlarin tesdiqine ehtiyac duymadan qerar qebul ede biler ki bu da suretli ve cevik idareetmeni temin edir Avstraliyada qanununun 2E bolmesine esasen ictimai sirketler illik yigincaqla bagli mueyyen senedleri ASIC teqdim etmelidirler Boyuk ozel sirketler ucun ise eyni qanun Form 388H adli maliyye hesabatinin teqdim olunmasini teleb edir ABS da ozel sirketler ferqli standartlarina tabedir ve bu standartlara FASB nezaret edir ABS da ozel sirketlerin melumatlarini ve maliyye veziyyetini oyrenmek ucun hemin sirketin qeydiyyatdan kecdiyi statin ile elaqe saxlamaq ve ya kimi ozel biznes melumat bazalarindan istifade etmek mumkundur kimi sirketler ise senaye kodlarina esasen bolunmus sekilde ozel sirketler haqqinda aqreqasiya edilmis melumatlar teqdim edirler Buna qarsiliq olaraq Birlesmis Kralliqda butun qeydiyyatdan kecmis sirketler merkezlesdirilmis sekilde adli dovlet orqaninda qeydiyyata alinir Ozel sirketler bezen hemcinin sehmdarlarin sayina gore mehdudiyyetlerle uzlesirler Meselen ABS da nin 12 g bolmesi ozel sirketlerin sehmdar sayini umumilikde 2000 neferden az saxlamasini teleb edir ise 100 den cox sehmdari olan investisiya sirketlerinin qeydiyyata alinmasini zeruri hesab edir Avstraliya qanunvericiliyine esasen Korporasiyalar Akti 2001in 113 cu bolmesine gore ozel sirketlerde 50 den cox isci olmayan sehmdar ola bilmez IstinadlarReifman Shlomo Murphy Andrea D redaktorlar America s Largest Private Companies 6 noyabr 2008 20 mart 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 yanvar 2018 Ministry of Corporate Affairs MCA Services 1 sentyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 sentyabr 2021 Introduction to Private Companies Private Company Knowledge Bank PrivCo 20 mart 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 mart 2011 Private Company Research Business Reference Services Library of Congress 10 yanvar 2013 21 fevral 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 dekabr 2017 Korporativ Isler Nazirliyi Qeydiyyat xidmetleri 1 sentyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 sentyabr 2021 Ozel sirketlere giris Private Company Knowledge Bank PrivCo 20 mart 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 mart 2011 Ozel sirketler haqqinda tedqiqat Business Reference Services ABS Konqres Kitabxanasi 10 Yanvar 2013 21 February 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 December 2017 Sageworks Ozel sirket melumatlari 1 Fevral 2012 2015 10 29 tarixinde arxivlesdirilib Companies House Haqqimizda Istifade tarixi 19 fevral 2024 Xarici kecidlerVikianbarda Ozel sirket ile elaqeli mediafayllar var Private Company Council Arxivlesdirilib 2016 01 07 at the Wayback Machine a part of the Financial Accounting Standards Board