fbpx
Wikipedia

Öskemen

Avqust 08, 2021

Öskemen (qaz. Өскемен, rus. Усть-Каменогорск) - Qazaxıstanda şəhər. Şərqi Qazaxıstan vilayətinin mərkəzi. Ölkənin şərqində ən böyük yaşayış məntəqəsi.

Öskemen
qaz. Өскемен
Bayraq Gerb
49°57′ şm. e. 82°37′ ş. u.
Ölkə Qazaxıstan Qazaxıstan
Vilayət Şərqi Qazaxıstan
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1720
Sahəsi 540 km²
Mərkəzin hündürlüyü 283 ± 1 m
İqlimi kəskin kontinental
Saat qurşağı UTC+6
Əhalisi
Əhalisi 346,127 nəfər
Rəsmi dili Qazax dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +7 7232
Poçt indeksi F0*****
oskemen.kz
Öskemen
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Öskemen şəhəri nisbətən gəncdir. Şəhərin yerləşdiyi ərazidə vaxtilə qıpçaq və nayman tayfaları yaşayırdılar. Bu tayfalar XV əsrdə Qazax xanlığının hakimiyyəti altına girmişlər. XVIII əsrdə cunqarlarla baş verən müharibə nəticəsində xanlıq bu torpaqları itirmişdir.

Öskemenin qurulma tarixi 30 avqust 1720-ci il hesab edilir. Beləki bu zaman Rusiya imperiyası İrtış çayı yaxınlığında Ust-Kamenoqorsk qalasını saldırmışdır. Elə həmin illərdən qala ətrafına köç başlayır. Gəlmələr arasında Sibir kazakları üstünlük təşkil edirdilər. 1762-ci ildə Polşaya qaçmış "Köhnə inananlar" təriqətinin üzvlərinin yenidən ölkəyə qayıtmalarına və yeni salınan qalanın ətrafında yaşamağa icazə verilir. 1868-ci ildə Ust-Kamenoqorsk şəhər statusu aldı.

İmperiyanın süqutundan sonra Ust-Kamenoqorskda kommunistlərin əlinə keçir. Onlar şəhərdə iki sovet yaradırlar. Bir qrum eser və menşeviklərdən, digəri isə bolşeviklərdən ibarət idi. Ancaq birinci sovet hökümətinin ömrü qısa olur. 10 iyun 1918-ci ildə rus kazak dəstələri şəhəri ələ keçirirlər. Sovet hakimiyyəti ikinci dəfə 10 dekabr 1919-cu ildə Qızıl ordunun sayəsində qurulur.

26 avqust 1920-ci ildə RSFSR tərkibində Qırğızıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası yaradılır. Ust-Komenoqorsk da bu bölgənin tərkibinə qatılır. 1939-cı ildə şəhər Şərqi Qazaxıstan vilayətinin mərkəzinə çevrilir.

Müasir dövrdə Qazaxıstanda şəhər rəsmi olaraq Öskemen adlandırılır. Bu ad əsasən qazaxlar tərəfindən istifadə edilir. Şəhərdə yaşayan ruslar isə əvvəlki kimi Ust-Kamenoqorsk adını işlədirlər.

Coğrafiyası

Öskemen paytaxt Nur-Sultandan 947 km qərbdə, Ulba çayının İrtışa töküldüyü ərazidə yerləşir. Şəhər kəskin kontinental iqlimə malikdir. Maksimum temperaturun ən böyük göstəriciləri iyulda +43°, yanvarda +8°, minumum temperaturun ən kiçik göstəriciləri isə yanvarda -49°, iyulda isə +4° olmuşdur.

Əhalisi

Etnik quruluşu

2020-ci ilin qeydiyyatına əsasən şəhər əhalisi 346127 nəfərdir. Bu göstərici ilə Öskemen Qazaxıstanın ən böyük 8-ci şəhəridir. Tarixən şəhər əhalisinin payında ruslar üstünlük təşkil etmişdir. Son zamanlar qazaxların sayı artır.

Milli tərkib (2020)
Millət Əhalinin sayı
(nəfərlə) 		Əhalinin faizlə göstəricisi
ruslar
176 606
51,02 %
qazaxlar
158 057
45,66 %
almanlar
2557
0,74 %
tatarlar
2539
0,73 %
ukraynalılar
1399
0,40 %
azərbaycanlılar
881
0,25 %
çeçenlər
612
0,18 %
koreyalılar
601
0,17 %
özbəklər
418
0,12 %
belaruslar
354
0,10 %
ermənilər
312
0,09 %
qırğızlar
167
0,05 %
uyğurlar
156
0,05 %
digərləri
1468
0,42 %
Ümumi
346 127
100,00 %

Din

Öskemen əhalisinin əksəriyyəti islam dininə mənsubdur (70%). Şəhərdə 5 məscid fəaliyyət göstərir. İkinci böyük icma isə xristianlardır. Xristianların provaskav, protesnat və katolik kilsələri mövcuddur. Kilsələrin ümumi sayı isə 21-dir. Həmçnin şəhərdə azsaylı yəhudilər üçün sinaqoq tikilmişdir.

İqtisadiyyatı

Qazaxıstanın şərq rayonları faydalı qazıntıları ilə zəngindir. Hələ orta əsrlərdən bu ərazilərdə dəmir filizi, qızıl, mis, qurğuşun, sink, kobalt və s. digər metalların yataqları olması məlumdur. Öskemen şəhəri ölkənin əlvan metalurgiya mərkəzi hesab edilir.. İkinci dünya müharibəsindən sonra burda qurğuşun-sink kombinatı və Ulba metelurgiya zavodu istifadəyə verilir. Bu müəssisələr indi də fəaliyyət göstərir.

1952 və 1960-cı ildə Öskemen SES və Buxtarma SES-ləri işə salınmışdır. Şəhər həm də Şərqi Qazaxıstanın əsas energetika mərkəzi adını qazanmışdır. Maşınqayırma sənayesi XX əsrin 50-ci illərindən inkişaf edir. 1958-ci ildə tikilən "Vostokmaşzavod" ilk belə zavoddur. 2003-cü ildə Qazaxıstanda ən böyük avtomobil yığılması üzrə "Asiya-Avto" zavodu inşa edilmişdir.

Ekologiyası

Sənayenin inkişaf etdiyi şəhər çirklənməyə məruz qalmışdır. Əsasəndə metalurgiya müəssisələri ətrafa zərərli tulantılar buraxırlar. Bunlara azot dioksidi, fenol, benzol, hidroksid natriya, sink, xlor və s. digər maddələri aid etmək olar. Öskemenin Qazaxıstanda tənəffüs və immunitet sistemi xəstələrinin sayına görə liderdir. Qazaxıstanın ən çirkli çayları Şərqi Qazaxıstan vilayəti ərazisindən keçən çaylardır. Su hövzələrini sənaye və şəhər tullantıları ilə çirklənir. Zavod və fabriklərin ətrafındakı torpaqlar tullatılardan əkin yararsız hala gəlmişdir. Sənaye inkişaf etdikcə çirklənən sahələr də artır.

Nəqliyyat

Şəhərdə iki avtovağzal işləyir. Bu avtovağzallardan həm ölkənin digər bölgələrinə, həm də xarixi ölkələrə səfərlər həyata keçirilir. Şəhər daxilində həmçinin tramvay fəaliyyət göstərir. Ancaq onun sərnişin daşınmasında payı azdır. Bununla yanaşı 4 dəmiryol stansiyası tikilmişdir. Öskemen Beynəlxalq Hava Limanı 1998-ci ildən fəaliyyətdədir. Hava limanı 2018-ci ildə 393034 sərnişinə xidmət göstərmiş və 662 ton yük daşımışdır.

Mədəniyyət

 
Şərqi Qazaxıstan dram teatrı

Öskemendə Şərqi Qazaxıstan vilayətinin dram teatrı,flarmoniyası, 3 mədəniyyət və idman sarayı, 3 muzey, 5 kitabxana və 3 kinoteatr fəaliyyət göstərir.

Şəhərdə ən məşhur idman növü buzüstü hokkeydir. 1955-ci ildə yaradılmış "Torpeda" klubu Öskemeni SSRİ məkanında təmsil edirdi. Klub bu idman növündə flaqman ünvanını indidə saxlayır.

Qazaxıstanın "Altay" və "Atameken" telekanalları qərargahı Öskemendə yerləşir. Bundan başqa şəhər 9 radio və 10-dan artıq qəzetə malikdir.

Qardaşlaşmış şəhərlər

  Kannın, Cənubi Koreya
  Bursa, Türkiyə
  Barnaul, Rusiya
  Barnaul, Belarus
  Ölgi, Monqolustan
  Yokneam İlit, İsrail

İstinadlar

  1. Encyclopædia Britannica on-line
  2. . 2019-07-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-04.
  3. "oskemen.vko.gov.kz / ГлавнаяОпросы". oskemen.vko.gov.kz. İstifadə tarixi: 10 April 2018.
  4. "Ust-Kamenogorsk city, Kazakhstan overview, history, photos". aboutkazakhstan.com. İstifadə tarixi: 10 April 2018.
  5. . www.oskemen.kz. April 19, 2001. July 22, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 25, 2011.
  6. "Oskemen Travel Guide". Caravanistan (ingilis). İstifadə tarixi: 2019-11-27.
  7. "Государственный архив Восточно-Казахстанской области". (#parameter_ignored_suggest)[ölü keçid]
  8. . Торпедо, официальный сайт (rus). 4 октября 2017. 2017-11-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-13.

Avqust 08, 2021
öskemen, Өскемен, Усть, Каменогорск, qazaxıstanda, şəhər, şərqi, qazaxıstan, vilayətinin, mərkəzi, ölkənin, şərqində, böyük, yaşayış, məntəqəsi, Өскеменbayraq, gerb49, ölkə, qazaxıstan, qazaxıstanvilayət, şərqi, qazaxıstantarixi, coğrafiyasıəsası, qoyulub, 172. Oskemen qaz Өskemen rus Ust Kamenogorsk Qazaxistanda seher Serqi Qazaxistan vilayetinin merkezi Olkenin serqinde en boyuk yasayis menteqesi Oskemenqaz ӨskemenBayraq Gerb49 57 sm e 82 37 s u Olke Qazaxistan QazaxistanVilayet Serqi QazaxistanTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1720Sahesi 540 km Merkezin hundurluyu 283 1 mIqlimi keskin kontinentalSaat qursagi UTC 6EhalisiEhalisi 346 127 neferResmi dili Qazax diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 7 7232Poct indeksi F0 oskemen kzOskemen Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Cografiyasi 3 Ehalisi 3 1 Etnik qurulusu 3 2 Din 4 Iqtisadiyyati 5 Ekologiyasi 6 Neqliyyat 7 Medeniyyet 8 Qardaslasmis seherler 9 IstinadlarTarixi RedakteOskemen seheri nisbeten gencdir Seherin yerlesdiyi erazide vaxtile qipcaq ve nayman tayfalari yasayirdilar Bu tayfalar XV esrde Qazax xanliginin hakimiyyeti altina girmisler XVIII esrde cunqarlarla bas veren muharibe neticesinde xanliq bu torpaqlari itirmisdir Oskemenin qurulma tarixi 30 avqust 1720 ci il hesab edilir 1 Beleki bu zaman Rusiya imperiyasi Irtis cayi yaxinliginda Ust Kamenoqorsk qalasini saldirmisdir Ele hemin illerden qala etrafina koc baslayir Gelmeler arasinda Sibir kazaklari ustunluk teskil edirdiler 1762 ci ilde Polsaya qacmis Kohne inananlar teriqetinin uzvlerinin yeniden olkeye qayitmalarina ve yeni salinan qalanin etrafinda yasamaga icaze verilir 1868 ci ilde Ust Kamenoqorsk seher statusu aldi 2 Imperiyanin suqutundan sonra Ust Kamenoqorskda kommunistlerin eline kecir Onlar seherde iki sovet yaradirlar Bir qrum eser ve menseviklerden digeri ise bolseviklerden ibaret idi Ancaq birinci sovet hokumetinin omru qisa olur 10 iyun 1918 ci ilde rus kazak desteleri seheri ele kecirirler Sovet hakimiyyeti ikinci defe 10 dekabr 1919 cu ilde Qizil ordunun sayesinde qurulur 26 avqust 1920 ci ilde RSFSR terkibinde Qirgizistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi yaradilir Ust Komenoqorsk da bu bolgenin terkibine qatilir 1939 ci ilde seher Serqi Qazaxistan vilayetinin merkezine cevrilir Muasir dovrde Qazaxistanda seher resmi olaraq Oskemen adlandirilir Bu ad esasen qazaxlar terefinden istifade edilir 3 Seherde yasayan ruslar ise evvelki kimi Ust Kamenoqorsk adini isledirler 4 Cografiyasi RedakteOskemen paytaxt Nur Sultandan 947 km qerbde Ulba cayinin Irtisa tokulduyu erazide yerlesir Seher keskin kontinental iqlime malikdir Maksimum temperaturun en boyuk gostericileri iyulda 43 yanvarda 8 minumum temperaturun en kicik gostericileri ise yanvarda 49 iyulda ise 4 olmusdur Ehalisi RedakteEtnik qurulusu Redakte 2020 ci ilin qeydiyyatina esasen seher ehalisi 346127 neferdir Bu gosterici ile Oskemen Qazaxistanin en boyuk 8 ci seheridir Tarixen seher ehalisinin payinda ruslar ustunluk teskil etmisdir Son zamanlar qazaxlarin sayi artir Milli terkib 2020 Millet Ehalinin sayi neferle Ehalinin faizle gostericisiruslar 176 606 51 02 qazaxlar 158 057 45 66 almanlar 2557 0 74 tatarlar 2539 0 73 ukraynalilar 1399 0 40 azerbaycanlilar 881 0 25 cecenler 612 0 18 koreyalilar 601 0 17 ozbekler 418 0 12 belaruslar 354 0 10 ermeniler 312 0 09 qirgizlar 167 0 05 uygurlar 156 0 05 digerleri 1468 0 42 Umumi 346 127 100 00 Din Redakte Oskemen ehalisinin ekseriyyeti islam dinine mensubdur 70 5 Seherde 5 mescid fealiyyet gosterir Ikinci boyuk icma ise xristianlardir Xristianlarin provaskav protesnat ve katolik kilseleri movcuddur Kilselerin umumi sayi ise 21 dir Hemcnin seherde azsayli yehudiler ucun sinaqoq tikilmisdir Iqtisadiyyati RedakteQazaxistanin serq rayonlari faydali qazintilari ile zengindir Hele orta esrlerden bu erazilerde demir filizi qizil mis qurgusun sink kobalt ve s diger metallarin yataqlari olmasi melumdur 6 Oskemen seheri olkenin elvan metalurgiya merkezi hesab edilir 7 Ikinci dunya muharibesinden sonra burda qurgusun sink kombinati ve Ulba metelurgiya zavodu istifadeye verilir Bu muessiseler indi de fealiyyet gosterir 1952 ve 1960 ci ilde Oskemen SES ve Buxtarma SES leri ise salinmisdir Seher hem de Serqi Qazaxistanin esas energetika merkezi adini qazanmisdir Masinqayirma senayesi XX esrin 50 ci illerinden inkisaf edir 1958 ci ilde tikilen Vostokmaszavod ilk bele zavoddur 2003 cu ilde Qazaxistanda en boyuk avtomobil yigilmasi uzre Asiya Avto zavodu insa edilmisdir Ekologiyasi RedakteSenayenin inkisaf etdiyi seher cirklenmeye meruz qalmisdir Esasende metalurgiya muessiseleri etrafa zererli tulantilar buraxirlar Bunlara azot dioksidi fenol benzol hidroksid natriya sink xlor ve s diger maddeleri aid etmek olar Oskemenin Qazaxistanda teneffus ve immunitet sistemi xestelerinin sayina gore liderdir Qazaxistanin en cirkli caylari Serqi Qazaxistan vilayeti erazisinden kecen caylardir Su hovzelerini senaye ve seher tullantilari ile cirklenir Zavod ve fabriklerin etrafindaki torpaqlar tullatilardan ekin yararsiz hala gelmisdir Senaye inkisaf etdikce cirklenen saheler de artir Neqliyyat RedakteSeherde iki avtovagzal isleyir Bu avtovagzallardan hem olkenin diger bolgelerine hem de xarixi olkelere seferler heyata kecirilir Seher daxilinde hemcinin tramvay fealiyyet gosterir Ancaq onun sernisin dasinmasinda payi azdir Bununla yanasi 4 demiryol stansiyasi tikilmisdir Oskemen Beynelxalq Hava Limani 1998 ci ilden fealiyyetdedir Hava limani 2018 ci ilde 393034 sernisine xidmet gostermis ve 662 ton yuk dasimisdir Medeniyyet Redakte Serqi Qazaxistan dram teatri Oskemende Serqi Qazaxistan vilayetinin dram teatri flarmoniyasi 3 medeniyyet ve idman sarayi 3 muzey 5 kitabxana ve 3 kinoteatr fealiyyet gosterir Seherde en meshur idman novu buzustu hokkeydir 1955 ci ilde yaradilmis Torpeda klubu Oskemeni SSRI mekaninda temsil edirdi 8 Klub bu idman novunde flaqman unvanini indide saxlayir Qazaxistanin Altay ve Atameken telekanallari qerargahi Oskemende yerlesir Bundan basqa seher 9 radio ve 10 dan artiq qezete malikdir Qardaslasmis seherler Redakte Kannin Cenubi Koreya Bursa Turkiye Barnaul Rusiya Barnaul Belarus Olgi Monqolustan Yokneam Ilit IsrailIstinadlar Redakte Encyclopaedia Britannica on line Istoriya Ust Kamenogorska v datah 2019 07 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 12 04 oskemen vko gov kz GlavnayaOprosy oskemen vko gov kz Istifade tarixi 10 April 2018 Ust Kamenogorsk city Kazakhstan overview history photos aboutkazakhstan com Istifade tarixi 10 April 2018 Domestic policy www oskemen kz April 19 2001 July 22 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi January 25 2011 Oskemen Travel Guide Caravanistan ingilis Istifade tarixi 2019 11 27 Gosudarstvennyj arhiv Vostochno Kazahstanskoj oblasti parameter ignored suggest olu kecid Andrej Solovyov Luchshie hokkejnye gody proshli v Ustinke Torpedo oficialnyj sajt rus 4 oktyabrya 2017 2017 11 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 13 Menbe https az wikipedia org w index php title Oskemen amp oldid 6046351, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.