Naymanlar - bugünkü Qazaxıstanın şimal şərqi ilə Monqolustanın qərbində yaşayan ən əski və çoxsaylı türk tayfalarından biri.
Tarixi
Orta çağda bu ulus səkkiz qola bölünürdü. Qazaxların Orta jüzünün 7 böyük oymağından biridir. Çingiz xan zamanında Nayman dövləti bölgənin ən güclü ordusuna sahib dövlət idi. Çingiz xan naymanlarla kereitlər arasındaki nifaqdan ustalıqla istifadə edərək onları savaşa sürüklədi və gücsüzləşən hər iki xanlığı asanlıqla ələ keçirdi. Nayman dövləti Çingiz xan imperatorluğunun içində ərisə də, naymanlar güclü idari və əsgəri bacarıqları sayəsində günümüzə qədər xalq olaraq çatmağı bacarmışdılar. Çingiz ordularının 3/5-ü türk tayfalarından ibarət idi. Çingiz xan ordusunun türk qanadının başında da naymanlarla kereitler dururdular. Naymanlar günümüzdə Qazaxıstanın Şərqi Qazaxıstan, Semey, Jezkazgan, Qızılordu və Çimkənd vilayətlərində, Çin Xalq Respublikasının İlə, Altay, Tarbagatay bölgələrində və Monqolustanın Bayan Ulgey bölgəsində yaşayırlar. Naymanlar qonquratlar, yaklar, kereitlər, arqunlar, qıpçaqlar və naymanlar adlı tayfalardan təşkil olunublar.
Demoqrafiyası
Günümüzdə bu bölgələrdə yaşayan naymanların sayının 2.800.000 nəfər olduğu bilinir.
Naymanların məşhur simaları
Dayan xan naymanların başçısı idi. Çingiz xan1202-ci ilin payızında onunla üz-üzə gəldi. Qanlı vuruşmada Çingiz xan qalib gəldi. Dayan xan döyüşdə öldürüldü. Bu qalibiyyət onu bütün monqolların xanı etdi. Dayan xanın vəliəhdi Kuçluk xan qalan naymanlarla qarakitayların yanına qaçıb Balxaş ətrafında binələdi.
1218-ci ildə Çingiz xan möhkəmlənəndən sonra Cebe noyonu onun ardınca göndərdi. Xasiyyətcə kələkbaz və bic bir adam olan Cebe Kuçluk xanın adamlarını ağasına qarşı çevirdi. Naymanlar və qarakitaylar Cebe noyonun ordusuna məğlub oldular. Kuçluk xan öldürüldü.
Bo Buğa noyon-naymanların öndə gedən simalarından idi. Batı xanın lələsi olmuşdu.
Nayman ulusunun tanınmış simalarından biri də Kit Buğa noyondur. Hülakü xanın sərkərdəsi idi. Elxan onu Şama hakim təyin etmişdi. 26 iyul1260-cı ildə məmlüklərin ön dəstələri özləri ilə artıq yük olmasın deyə ərzaq belə götürməyərək, Sinay səhrasını keçdilər. Onlar monqolların Qəzzə yaxınlığındakı müdafiə xəttini yarıb, Akra yaxınlığında Avropa xaçlılarını əzərək, xeyli ərzaq ələ keçirdilər. Daha sonra Quduzun və Bəybarsın başçılıq etdikləri məmlüklərin ordusu Avropa xaçlılarının qurduqları qondarma Yerusəlim (Qüds) krallığından keçərək, Eyn Cəllud adlı yerdə Kit Buğa noyonun başçılıq etdiyi birləşmiş monqol-erməni-gürcü ordusu ilə üz-üzə gəldi. 3 sentyabr 1260-cı ildə monqol-erməni-gürcü ordusu məmlüklər tərəfindən darmadağın edildi. Əsir tutulan Kit Buğa noyon edam olundu. Məmlüklərin orduları təntənəli şəkildə Şam (Dəməşq) şəhərinə daxil oldular. 10 dekabr 1260-cı ildə Hülakü xanın göndərdiyi ikinci monqol ordusu da məmlüklər tərəfindən Xöms yaxınlığında darmadağın edildi.
Kit Buğa noyonun Qoyunçu adlı oğlu vardı. Qoyunçu Arqun xanın əmirləri arasında özünə etibarlı yer qazanmışdı. Qoyunçunun oğlu Araqi Qazan xana xidmət etmişdi.
İstinadlar
Mənbə
Э. Хара-Даван. Объединение отдельных племён в монгольский народ
Etnos ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 04, 2021
naymanlar, bugünkü, qazaxıstanın, şimal, şərqi, ilə, monqolustanın, qərbində, yaşayan, əski, çoxsaylı, türk, tayfalarından, biri, mündəricat, tarixi, demoqrafiyası, məşhur, simaları, istinadlar, mənbə, həmçinin, xarici, keçidlərtarixi, redaktəorta, çağda, ulus. Naymanlar bugunku Qazaxistanin simal serqi ile Monqolustanin qerbinde yasayan en eski ve coxsayli turk tayfalarindan biri Mundericat 1 Tarixi 2 Demoqrafiyasi 3 Naymanlarin meshur simalari 4 Istinadlar 5 Menbe 6 Hemcinin bax 7 Xarici kecidlerTarixi RedakteOrta cagda bu ulus sekkiz qola bolunurdu Qazaxlarin Orta juzunun 7 boyuk oymagindan biridir Cingiz xan zamaninda Nayman dovleti bolgenin en guclu ordusuna sahib dovlet idi Cingiz xan naymanlarla kereitler arasindaki nifaqdan ustaliqla istifade ederek onlari savasa surukledi ve gucsuzlesen her iki xanligi asanliqla ele kecirdi Nayman dovleti Cingiz xan imperatorlugunun icinde erise de naymanlar guclu idari ve esgeri bacariqlari sayesinde gunumuze qeder xalq olaraq catmagi bacarmisdilar Cingiz ordularinin 3 5 u turk tayfalarindan ibaret idi Cingiz xan ordusunun turk qanadinin basinda da naymanlarla kereitler dururdular Naymanlar gunumuzde Qazaxistanin Serqi Qazaxistan Semey Jezkazgan Qizilordu ve Cimkend vilayetlerinde Cin Xalq Respublikasinin Ile Altay Tarbagatay bolgelerinde ve Monqolustanin Bayan Ulgey bolgesinde yasayirlar Naymanlar qonquratlar yaklar kereitler arqunlar qipcaqlar ve naymanlar adli tayfalardan teskil olunublar Demoqrafiyasi RedakteGunumuzde bu bolgelerde yasayan naymanlarin sayinin 2 800 000 nefer oldugu bilinir Naymanlarin meshur simalari RedakteDayan xan naymanlarin bascisi idi Cingiz xan 1202 ci ilin payizinda onunla uz uze geldi Qanli vurusmada Cingiz xan qalib geldi Dayan xan doyusde olduruldu Bu qalibiyyet onu butun monqollarin xani etdi Dayan xanin veliehdi Kucluk xan qalan naymanlarla qarakitaylarin yanina qacib Balxas etrafinda bineledi 1218 ci ilde Cingiz xan mohkemlenenden sonra Cebe noyonu onun ardinca gonderdi Xasiyyetce kelekbaz ve bic bir adam olan Cebe Kucluk xanin adamlarini agasina qarsi cevirdi Naymanlar ve qarakitaylar Cebe noyonun ordusuna meglub oldular Kucluk xan olduruldu Bo Buga noyon naymanlarin onde geden simalarindan idi Bati xanin lelesi olmusdu Nayman ulusunun taninmis simalarindan biri de Kit Buga noyondur Hulaku xanin serkerdesi idi Elxan onu Sama hakim teyin etmisdi 26 iyul 1260 ci ilde memluklerin on desteleri ozleri ile artiq yuk olmasin deye erzaq bele goturmeyerek Sinay sehrasini kecdiler Onlar monqollarin Qezze yaxinligindaki mudafie xettini yarib Akra yaxinliginda Avropa xaclilarini ezerek xeyli erzaq ele kecirdiler Daha sonra Quduzun ve Beybarsin basciliq etdikleri memluklerin ordusu Avropa xaclilarinin qurduqlari qondarma Yeruselim Quds kralligindan kecerek Eyn Cellud adli yerde Kit Buga noyonun basciliq etdiyi birlesmis monqol ermeni gurcu ordusu ile uz uze geldi 3 sentyabr 1260 ci ilde monqol ermeni gurcu ordusu memlukler terefinden darmadagin edildi Esir tutulan Kit Buga noyon edam olundu Memluklerin ordulari tenteneli sekilde Sam Demesq seherine daxil oldular 10 dekabr 1260 ci ilde Hulaku xanin gonderdiyi ikinci monqol ordusu da memlukler terefinden Xoms yaxinliginda darmadagin edildi Kit Buga noyonun Qoyuncu adli oglu vardi Qoyuncu Arqun xanin emirleri arasinda ozune etibarli yer qazanmisdi Qoyuncunun oglu Araqi Qazan xana xidmet etmisdi Istinadlar RedakteMenbe RedakteE Hara Davan Obedinenie otdelnyh plemyon v mongolskij narod Sovremennoe Shezhire rodoslovnaya kazahov Shezhire kazahov Bichurin N Ya Statisticheskoe opisanie Kitajskoj imperii O najmanah Arxivlesdirilib 2010 02 17 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteKit Buga noyon Kucluk xanXarici kecidler Redakte Etnos ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Naymanlar amp oldid 5945908, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
