Vikipediya azad ensiklopediya Triton Qədim yunan mifologiyasında Yunan dəniz allahı Poseydon və Amfitritanın oğludur Tri

Vikipediya azad ensiklopediya Triton Qedim yunan mifologiyasinda Yunan deniz allahi Poseydon ve Amfitritanin ogludur Triton valideynleri ile birlikde denizin dibindeki qizil sarayda yasayirdi Sonralar o tez tez tutek kimi ufurduyu bir qaba sahib olaraq tesvir olunur Triton adeten insan bedeninin yuxari hissesi ve baligin quyruqlu alt bedeni ile bir su adami kimi tesvir olunur Yunan ve Roma dovrunde bir muddet Triton incesenet ve edebiyyatda bir merman deniz erkeyi ucun umumi bir termin oldu Ingilis edebiyyatinda Triton tanri Poseydonun xeber dasiyicisi kimi tesvir olunur Deniz tanrisi span Hesiodun Teoqoniyasina gore Triton Poseydon ve Amfitritanin oglu idi O denizin derinliklerinin hokmdari sahibi hem qorxulu hem de qudretli q yun deinos idi Triton valideynleri ile birlikde sualti qizil saraylarda yasayirdi Poseydonun qizil sarayi Homerin Iliadasinin bir kecidinde Evbeya uzerindeki Aegayede yerlesirdi Qedim senetde hemise tam antropomorfik olan atasi Poseydondan ferqli olaraq Tritonun asagi yarisi baliq ust yarisi ise insan fiqurunda teqdim olunur Triton Vasserspiele Hellbrunn heykeli Hellbrunn Sarayi Salzburg Avstriya Triton Ovide gore deniz renglidir ve ciyinleri deniz qabiqlari ile ortulmusdur Liviya gol tanrisi span Yunanistanin Qedim Afina Aqorasinda Aqrippa Odeonundaki sutun Tritonun relyefi Arqonavtlarin qarsilasdigi Qedim Liviyanin Tritonis golunun tanrisi diger bir Triton haqqinda da melumatlar var Bu Triton bezi istinadlarda ayrica bir tanri kimi qebul edilir Onun yunan yazicilarina gore atasi Poseydon anasi ise Avropa oldugu ucun o ferqli diger bir tanri kimi tesvir edilirdi Bu tanri Siciliyali Diodor terefinden o vaxt Liviya uzerinde hokmdar kimi olaraq rasionallasdirilmisdir Triton Arqonavtlari qonaq hediyyesi olan bir torpaq parcasi ile qarsiladi bu yunanlara gelecekde Liviyanin Kirena torpaginin verileceyine dair bir soz idi Efsaneye gore Triton onlari golun bataqliq cixisindan Araliq denizine dogru istiqametlendirdi Triton kisiler ve qehremanlarla span teq e e 520 teq 510 Eramizdan evvel 510 cu il Heraklin Triton gulesi Eskenazi Incesenet Muzeyi Vergilin Eneida eserinin 6 ci kitabinda deyilir ki Triton Eolun oglu Misenusu tanrilara onun kimi yaxsi oynamaga cagirdiqdan sonra onu bogaraq oldurub Triton duellerinin ikonoqrafiyasi span Herakl gulesi Triton Klassik Yunan senetinde xususen de qara fiqurlu dulusculuqda umumi bir movzudur lakin hekayeni izah eden hec bir edebiyyat yoxdur Daha az numunelerde eyni motivi eks etdiren yunan qablari evezine Nerey ve ya Denizin qocasi kimi etiketlenir ve bunlarin arasinda Nereyin Herakl ile mubarizesi edebiyyatda tesdiqlenir Deniz Qocasi tez tez yari baliq kimi tesvir edilen Nerey ucun umumi bir termindir Bir izahat da movcuddur ki bezi vaza ressamlari Nereyin tam insan formasi kimi tesvir edilmesi konvensiyasini inkisaf etdirdiler buna gore de deniz canavari gulesi Herakl tesvirinde Triton ile evez edilmeli oldu Nerey ise bu motivin bezi numunelerinde tamasaci kimi gorunur Getdikce Triton Herakl movzusu tamamile kohnelmis Teseyin Poseydonun qizil malikanesinde Tritonun istiraki ile bezedilmis serguzestleri kimi sehnelerle evezlenmisdir Yene de macerani tesvir eden movcud edebiyyat Triton haqqinda hec bir qeydi buraxmir lakin Tritonun fiqurlarda yerlesdirilmesi davam etmekde idi Tritonlar span Tritoness tunc aplikasiyasi yunan eramizdan evvel 2 ci esr Klivlend Incesenet Muzeyi Yunan Roma dovrunde bir muddet Tritonlar cem seklinde mermanlar ucun umumi bir termin kimi istifade olunmaga basladi Ellinistik ve Roma seneti span Uzerinde Triton yazisi olan yari insan yari baliq tesvir edilen yunan qablari eramizdan evvel 6 ci esrde meshur idi Bu zamana qeder Triton un bir merman ucun umumi bir termine cevrildiyi de ferz edilmisdir Bundan elave tritonlar qruplar ve ya coxluqlar seklinde Klassik Yunan senetinde texminen eramizdan evvel 4 cu esrde tesvir olunmaga basladi Bunlarin arasinda yunan heykelterasi Skopasin e e 350 ci il eseri de var ki sonradan Romaya kocurulub Muasir kitabe ve ya serh olmasa da Plini 79 oz eserinde serh edirdi bu heykelde delfinlere minen Nereyler ve hemcinin Tritonlar var Daha sonraki Yunan dovrlerinde Roma dovrune qeder Tritonlar ixtiokentavrlar yeni yari at olan su adami kimi tesvir edilmisdir En qedim numuneler eramizdan evvel II esre aiddir Ixtiokentavr termini Qedim Yunanistanda yaranmamisdir ve yalniz Bizansda 12 ci esr yazili sekilde meydana cixmisdir Triton yari insan yari lobster Iki baliq quyrugu olan Triton Qliptotek Munhen Ata benzer on ayaqlarin qanadlarla evez edildiyi numunelerden basqa Almaniyanin Munhen seherindeki Qliptotekdeki bir relyefde oldugu kimi basqa numuneler de var Intibah span Triton Fevvaresi 1642 3 Gianlorenzo Bernini Roma Gianlorenzo Bernini Neptun ve Triton fevvaresini 1622 23 indiki Viktoriya ve Albert Muzeyinde ve Romada Bernini meydaninda Triton fevvaresini 1642 43 insa etmisdi Romantik dovr span Vordsvortun Dunya bizimle cox sonetinde teq 1802 nesr 1807 sair nesr mezlum muasir dunyanin hesretini cekir Meni daha az kederlendirecek baxislar Denizden yukselen Protei gorun Ve ya qoca Tritonun celengli buynuzunu caldigini esidin Talisman span Tritondan talisman kimi istifade eden coxsayli universitetler kollecler liseyler ve muessiseler var Bunlara asagidakilar daxildir Kaliforniya Universiteti San Dieqo La Jolla Kaliforniya Eckerd Kolleci St Petersburq Florida Edmonds Kolleci Linvud Vasinqton Ayova Merkezi Icma Kolleci Fort Doc Ayova Mariner Liseyi Keyp Koral Florida NotrDam Akademiyasi Qrin Bay Viskonsin San Slement Liseyi San Slement Kaliforniya Quam Universiteti Mangilao Quam Missuri Universiteti St Louis Rennes 1 Universiteti Bretan bolgesi Fransa Bir cox idman klubu komandalari xususen de uzguculuk liqalari Triton simvolundan istifade edirler Aparici deniz sirketi olan Dryu Marin de bu simvoldan istifade edir Eponimler span Neptun Poseydonun Roma ekvivalenti oldugu ucun Neptun planetinin en boyuk peykine Triton adi verilmisdir Triton adi muasir senayede Ford Triton muherriki ve Mitsubisi Triton pikap kimi sert dayaniqli masinlara verilib USS Triton SSN 586 oz sinfinin yegane hucum sualti qayigi ve iki reaktoru olan yegane ABS Herbi Deniz Quvvelerinin nuve enerjisi ile isleyen sualti qayigi idi O 1969 cu ilde istismardan cixarildi Istinadlar span Kratkaya enciklopediya bogov mify Drevnej Grecii chronarda ru 9 mart 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 fevral 2025 ESBE Triton v mifologii Vikiteka ru wikisource org rus Istifade tarixi 16 fevral 2025 V A Zhukovskij Sobranie sochinenij v chetyreh tomah Tom chetvyortyj Slovar mifologicheskih imen geograficheskih nazvanij i ustarevshih slov www rvb ru 23 fevral 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 fevral 2025 Ovid Metamorphoses 1 332 Mommsen 2014 Lattimore 1976 Lattimore 1976 seh 56 By the sixth century to judge from inscriptions on vases Triton was the most popular designation for the merman Lattimore 1976 seh 30 The next stage pluralization of Triton originally a god is not attested before the fourth century except in Etruscan art Rumpf Andreas 1939 Die Meerwesen Reprint 1969 p 105 and note 140 apud Lattimore 1976 seh 44 note 84 Wilkins 2000 seh 406 n84 Drew Marine Maritime Solutions www drew marine com ingilis Istifade tarixi 16 fevral 2025 Cold War Curiosities U S Radar Picket Submarines web archive org 20 dekabr 2019 20 dekabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 19 fevral 2025 Kateqoriya Qedim yunan mifologiyasinda mifik varliqlar