Toşihide Maskaua 7 fevral 1940 Naqoya 23 iyul 2021 Kioto yapon fiziki hissəciklər fizikası sahəsindəki işi ilə tanınan a

Toşihide Maskaua (7 fevral 1940^[…], Naqoya – 23 iyul 2021, Kioto) — yapon fiziki, hissəciklər fizikası sahəsindəki işi ilə tanınan alim. 2008-ci ildə Fizika üzrə Nobel Mükafatına layiq görülmüşdür.

Toşihide Maskaua
yap. 益川敏英

Doğum tarixi	7 fevral 1940(1940-02-07)^[…]
Doğum yeri	Naqoya, Ayçi prefekturası, Yaponiya
Vəfat tarixi	23 iyul 2021(2021-07-23)(81 yaşında)
Vəfat yeri	Kioto, Kioto prefekturası, Yaponiya
Vəfat səbəbi	xərçəng xəstəliyi
Elm sahəsi	hissəciklər fizikası
Elmi dərəcəsi	elmlər doktoru^[d]
İş yerləri	Tokio Universiteti, Naqoya Universiteti, Kioto Universiteti
Təhsili	Naqoya Universiteti
Üzvlüyü	Yaponiya Elmlər Akademiyası (2010–), Yaponiya Elm Şurası
Mükafatları

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyat yolu

Toşihide Maskaua 7 fevral 1940-cı ildə Yaponiyanın Ayçi əyalətinin Naqoya şəhərində anadan olmuşdur.

1958-ci ildə Naqoya Universitetinə daxil olmuş, 1962-ci ildə oranı bitirmiş və burada Seyti Sakatanın qrupunda elementar hissəciklər nəzəriyyəsi üzərində işləməyə başlamışdır. 1967-ci ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək daha üç il universitetdə elmi işçi olaraq qalmışdır. Məhz bu zaman o, Naqoya Universitetində aspirant olan Makoto Kobayaşi ilə tanış olmuşdur. 1970-ci ildə Maskaua Kiotodakı Kioto Universitetində dosent vəzifəsinə təyin edilmiş və M.Kobayaşi 1972-ci ilin aprelində onunla işləməyə başladı. Həmin ilin yayında onlar zəif qarşılıqlı təsirlər nəzəriyyəsində CP-simmetriya qırılmasının mənşəyi haqqında bərabər məqalə hazırlamışdırlar. Onlar bu məqalədə göstərmişdilər ki, bu üçüncü nəsil kvarkların mövcudluğunu fərz etməklə izah edilə bilər. Onların 1973-cü ilin fevral ayında nəşr olunan "Zəif qarşılıqlı əlaqənin yenidən normallaşdırıla bilən nəzəriyyəsində CP-simmetriya pozuntusu" adlı məqaləsi əvvəlcə diqqəti az cəlb etmişdir. Yalnız dörd il sonra, dördüncü kvark (b-kvark) və beşinci leptonun kəşfindən sonra yapon alimlərinin fikirləri lazımi diqqəti cəlb etmişdir. Həmin nəşrdə kvarkların qarışmasının parametrlərini təyin edən Kabibbo-Kobayaşi-Maskaua matrisi təqdim edilmişdir. Bu iş hazırda yüksək enerji fizikasında ən çox istinad edilən məqalələrdən biridir.

Zəif qarşılıqlı təsirlər nəzəriyyəsində CP-simmetriya pozuntusunu öyrənməklə yanaşı, Maskaua hissəciklər fizikasının müxtəlif problemlərinə mühüm nəticələr vermişdir: o, yenidən normallaşdırıla bilən ölçü nəzəriyyəsində xiral simmetriyanın qırılmasını öyrənmiş, supersimmetrik qeyri-xətti nəzəriyyələri və sistemlərin sıxılma xassələrini tədqiq etmişdir. Onun işi mürəkkəb riyazi aparatın yüksək səviyyədə istifadəsi ilə seçilmişdir.

2008-ci ildə "Təbiətdə ən azı üç kvark ailəsinin mövcudluğunu təxmin edən simmetriya qırılmasının mənşəyini kəşf etdiklərinə görə" Makoto Kobayaşi ilə bərabər fizika üzrə Nobel mükafatı almışdır.

Mükafatları

1985-ci il — Yaponiya Elmlər Akademiyasının mükafatı
1985-ci il — Sakurai Mükafatı
1994-cü il — Asaxi mükafatı
2007-ci il — Hissəciklər fizikası və yüksək enerji fizikası sahəsi üzrə mükafat
2008-ci il — Mədəniyyət ordeni
2008-ci il — Fizika üzrə Nobel Mükafatı

İstinadlar

nobelprize.org (ing.). Nobel Foundation.
Toshihide Maskawa // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/fr/news/313544/.
https://physicsworld.com/a/japanese-nobel-prize-winning-particle-physicist-toshihide-maskawa-dies-aged-81/.
https://web.archive.org/web/20110322210637/http://www.japan-acad.go.jp/en/members/4/maskawa_toshihide.html.
nobelprize.org (англ.) — Nobel Foundation.
Toshihide Maskawa // Brockhaus Enzyklopädie (нем.)
"Arxivlənmiş surət". 2021-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-08-08.
https://physicsworld.com/a/japanese-nobel-prize-winning-particle-physicist-toshihide-maskawa-dies-aged-81/
Obituary. Дата обращения: 29 июля 2021. Архивировано 29 июля 2021 года.
Kobayashi M., Maskawa T. CP Violation in the Renormalizable Theory of Weak Interaction (англ.) // Progress of Theoretical Physics^[англ.] : journal. — 1973. — Vol. 49, no. 2. — P. 652—657. — doi:10.1143/PTP.49.652. Архивировано 3 февраля 2012 года. Архивированная копия. Дата обращения: 5 ноября 2017. Архивировано 3 февраля 2012 года.
Top Cited Articles of All Time (2007 edition). Дата обращения: 7 октября 2008. Архивировано 4 июня 2011 года.

Xarici keçidlər

Kobayashi-Maskawa Institute for the Origin of Particles and the Universe (KMI), Nagoya University

Vikianbarda Toşihide Maskaua ilə əlaqəli mediafayllar var.

[_018d197ecbe7b6ce-1] rize.org (ing.). Nobel Foundation.

[_2dca8e30da2d307c-2] Toshihide Maskawa // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).

[_6eb4859ddc0b48c7-3] ttps://www3.nhk.or.jp/nhkworld/fr/news/313544/.

[_51bd5d2e848f6f45-4] ttps://physicsworld.com/a/japanese-nobel-prize-winning-particle-physicist-toshihide-maskawa-dies-aged-81/.

[_82711c384c065675-5] ttps://web.archive.org/web/20110322210637/http://www.japan-acad.go.jp/en/members/4/maskawa_toshihide.html.

[6] rize.org (англ.) — Nobel Foundation.

[7] Toshihide Maskawa // Brockhaus Enzyklopädie (нем.)

[8] "Arxivlənmiş surət". 2021-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-08-08.

[9] ttps://physicsworld.com/a/japanese-nobel-prize-winning-particle-physicist-toshihide-maskawa-dies-aged-81/

[10] Obituary. Дата обращения: 29 июля 2021. Архивировано 29 июля 2021 года.

[11] Kobayashi M., Maskawa T. CP Violation in the Renormalizable Theory of Weak Interaction (англ.) // Progress of Theoretical Physics^[англ.] : journal. — 1973. — Vol. 49, no. 2. — P. 652—657. — doi:10.1143/PTP.49.652. Архивировано 3 февраля 2012 года. Архивированная копия. Дата обращения: 5 ноября 2017. Архивировано 3 февраля 2012 года.

[12] Top Cited Articles of All Time (2007 edition). Дата обращения: 7 октября 2008. Архивировано 4 июня 2011 года.