Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əfqanıstan türkmənləri — Əfqanıstanın Əfqan Türkistanı və ya Cənubi Türkistan deyilən hissəsində çoxu Türkmənistan sərhədinə yaxın, bir hissəsi isə İran (Məşhəd) sərhədində yaşayan türkmənlərin bir qolu olan türk xalqı. Sünni müsalman olub Əfqan özbəklərindən sonra Əfqanıstan türklərini təşkil edən ikinci böyük xalqdır. Özbəklərdən fərqli olaraq oturaq yox, köçəridirlər və heyvandarlıqla məşğul olurlar. 1885-ci ildə Rusiya və Əfqanıstan arasında sərhəd təyinindən sonra Türkmənistan türkmənləri ilə Xorasan türkmənləri ayırılmışlardır. Əfqanıstan türkmənlərinin əsas uruqları Ersarı, Çavdır, Yamut, Göklən, Təkə, Sarıq, Salur və Abdal uruqlarıdır. Ən böyükləri isə Ersarı uruğudur.
| Əfqanıstan türkmənləri | |
|---|---|
 | |
| Adlandırılırlar | اوغانستان تركمنلرى, Owganystan Türkmenleri |
| Sayları və yaşadığı ərazilər | |
| Dili | Türkməncə |
| Qohumluluğu | Türk xalqları |
| Mənşəyi | Oğuz (Türk) |
Əhali
1990-cı illərdə əhali sayı 200000 nəfər olmuşdur. Hal-hazırda əhali sayı təxmini olaraq -1000000 600000 -1000000 nəfər təşkil edir. Əfqanıstanda olan əhalinin siyahıya alınması zamanı türkmənlərin yaşadığı bəzi kənd və qəsəbələr saya daxil edilməmişdir və demək olar ki, türkmən qadınlarının heç biri siyahıya alınmamışdır. Bunlarla birlikdə Əfqanıstan türkmənlərinin sayı 3 milyon olaraq təxmin edilir.
Qrupları
İsveçli diplomat və türkoloq Gunnar Jarring Əfqanıstan türkmənlərini beş qrupa ayırmışdır.
- Salur Ogurucikin nəslindən gələnlər, 140 qola ayrılan Yomutlar və 110 qola ayrılan Salurlar, Sarıqlar və Təkələr;
- Oğuz xanın nəslindən gələnlər, 78 qola ayrılan Göklənlər, 50 qola ayrılan Çavdurlar, Hataplar, Mukrillər, Karkınlar, Ersarılar, Bayatlar, Agarlar;
- Türkmənləşmiş olanlar; Bu qrupdakılar 55 qola ayrılmaqdadır;
- Sunçı, Nuhurlı, Anaulı, Murça tayfaları;
- Oğuz mənşəyindən gələyən yeni yaranmış tayfalar.
1930-cu illərdə SSRİ-dən köç etmiş türkmənlər isə Anhoya yerləşmişdir və ticarətlə məşğul olurlar.
Dil
Türkməncə əsər Türkmənistandan sonra ən çox Əfqanıstanda qələmə alınmışdır. Lakin Əfqanıstanda yazılan bu əsərlərdə standart Türkmənistan türkməncəsində görülməyən bir çox şəkilçi fərqləri var. Bu şəkilçilərin çoxu Oğuz qrupu türk yazı dillərində görülməyən şəkilçilər olub Çağatay-Özbək yazı dili qoluna aid xüsusisyyətlərdir.
İstinadlar
- Sabrina və Roland Michaud. (türk. ). guneyturkistan.wordpress.com. 1973 noyabr. 2019-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- (ing. ). www.iranicaonline.org. 22 iyul 2011. 2019-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "Non-Muslims" (ing. ). countrystudies.us. 6 oktyabr 2019 tarixində .
- (türk. ). www.dtev.org. 2019-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "Gunnar Jarring" (türk. ). tr.wikipedia.org. 2019-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Efqanistan turkmenleri Efqanistanin Efqan Turkistani ve ya Cenubi Turkistan deyilen hissesinde coxu Turkmenistan serhedine yaxin bir hissesi ise Iran Meshed serhedinde yasayan turkmenlerin bir qolu olan turk xalqi Sunni musalman olub Efqan ozbeklerinden sonra Efqanistan turklerini teskil eden ikinci boyuk xalqdir Ozbeklerden ferqli olaraq oturaq yox koceridirler ve heyvandarliqla mesgul olurlar 1885 ci ilde Rusiya ve Efqanistan arasinda serhed teyininden sonra Turkmenistan turkmenleri ile Xorasan turkmenleri ayirilmislardir Efqanistan turkmenlerinin esas uruqlari Ersari Cavdir Yamut Goklen Teke Sariq Salur ve Abdal uruqlaridir En boyukleri ise Ersari urugudur Efqanistan turkmenleriAdlandirilirlar اوغانستان تركمنلرى Owganystan TurkmenleriSaylari ve yasadigi erazilerDili TurkmenceQohumlulugu Turk xalqlariMenseyi Oguz Turk Ehali1990 ci illerde ehali sayi 200000 nefer olmusdur Hal hazirda ehali sayi texmini olaraq 1000000 600000 1000000 nefer teskil edir Efqanistanda olan ehalinin siyahiya alinmasi zamani turkmenlerin yasadigi bezi kend ve qesebeler saya daxil edilmemisdir ve demek olar ki turkmen qadinlarinin hec biri siyahiya alinmamisdir Bunlarla birlikde Efqanistan turkmenlerinin sayi 3 milyon olaraq texmin edilir QruplariIsvecli diplomat ve turkoloq Gunnar Jarring Efqanistan turkmenlerini bes qrupa ayirmisdir Salur Ogurucikin neslinden gelenler 140 qola ayrilan Yomutlar ve 110 qola ayrilan Salurlar Sariqlar ve Tekeler Oguz xanin neslinden gelenler 78 qola ayrilan Goklenler 50 qola ayrilan Cavdurlar Hataplar Mukriller Karkinlar Ersarilar Bayatlar Agarlar Turkmenlesmis olanlar Bu qrupdakilar 55 qola ayrilmaqdadir Sunci Nuhurli Anauli Murca tayfalari Oguz menseyinden geleyen yeni yaranmis tayfalar 1930 cu illerde SSRI den koc etmis turkmenler ise Anhoya yerlesmisdir ve ticaretle mesgul olurlar DilTurkmence eser Turkmenistandan sonra en cox Efqanistanda qeleme alinmisdir Lakin Efqanistanda yazilan bu eserlerde standart Turkmenistan turkmencesinde gorulmeyen bir cox sekilci ferqleri var Bu sekilcilerin coxu Oguz qrupu turk yazi dillerinde gorulmeyen sekilciler olub Cagatay Ozbek yazi dili qoluna aid xususisyyetlerdir IstinadlarSabrina ve Roland Michaud turk guneyturkistan wordpress com 1973 noyabr 2019 10 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib ing www iranicaonline org 22 iyul 2011 2019 10 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Non Muslims ing countrystudies us 6 oktyabr 2019 tarixinde turk www dtev org 2019 10 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Gunnar Jarring turk tr wikipedia org 2019 10 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib