Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bruney iqtisadiyyatının əsasını neft və təbii qaz hasilatı və ixracatı (illik gəlirin 95%-i və ölkənin büdcə gəlirinin 3/4-ü) təşkil edir. ÜDM-in həcmi 21,9 mlrd. dollar (alıcılıq qabiliyyəti pariteti üzrə, 2012); adambaşına 55,3 min dollardır (inkişaf etməkdə olan ölkələrin çoxundan xeyli yüksək). ÜDM-in real artımı 1,3 % (2012); insan inkişafı indeksi 0,855-dir (187 dünya ölkəsi arasında 30-cu yer, 2013). Bruney iqtisadiyyatı İran körfəzinin neft hasil edən bir sıra ölkələrinin iqtisadiyyatları ilə oxşar xüsusiyyətlərə malikdir: yüksək dövlət gəlirləri və əhalinin həyat səviyyəsinin göstəriciləri, təsərrüfatın neft və qaz ixracından, emal sənayesi məhsulları, ərzaq və işçi qüvvəsinin idxalından asılılığı. ÜDM-in 28,2 %-i xidmət sferasında, 71,1 %-i sənaye və tikintidə, 0,8%-i meşə, kənd təsərrüfatı və balıqçılıqda yaradılır.
Hakim sülalənin nəzarətində olan iqtisadiyyatın dövlət sektoru yüksək paya malikdir. Bruneyin iqtisadi siyasəti milli özəl sahibkarlığın stimullaşdırılması, xarici investisiyaların cəlb edilməsi, sənayenin sahəvi strukturunun diversifikasiyası, xidmət sferası infrastrukturunun yaradılması, turizmin inkişafına istiqamətlənmişdir. Bruney beynəlxalq maliyyə mərkəzi (əsası 2000 ildə qoyulmuşdur) ölkədə öz şöbələrini açan xarici bank və fondlar üçün güzəştli şərtlər müəyyən etmişdir. Bruney iqtisadiyyatına birbaşa xarici investisiya qoyuluşunun yekun həcmi 8,5 mlrd. ABŞ dolları (1995–2003) olmuşdur. İnvestisiyanın 75%-i AB-nin, 16%-i ASEAN ölkələrinin və 4%-i Yaponiyanın payına düşür.
Sənayesi
Sənaye sürətlə (istehsalın inkişafı 1,9 %, 2012) inkişaf edir. Cənubi Çin dənizi sahilindəki Seria rayonunda ilk neft yatağının işlənilməsinə 1929-cu ildə başlanılmışdır. XXI əsrin əvvəllərində neft hasilatının həcmi gündə 204 min (Cənub-Şərqi Asiyada 4-cü yer, 2003), qaz hasilatı – 10,4 mlrd. m³ olmuşdur (2001); əsasən, dəniz şelfində həyata keçirilir. Neft hasilatının əsas həcmi “Bruney Şell petrolium Ko” (“Brunei Shell Petroleum Co”) şirkətinin, Breuney hökuməti ilə “Royal Datç Şell”-in (“Royal Dutch Shell”) TMK-nın müştərək müəssisəsinin payına düşür. Təbii qazın hasili, daşınması və emalı ilə “Bruney qas karriers” (“Brunei Gas Carriers”) şirkəti, Bruney hökuməti ilə Yaponiyanın “Mitsubisi” (“Mitsubishi”) korporasiyasının müştərək müəssisəsi məşğul olur. Neft və qaz hasilatında həmçinin başqa TMK-larda iştirak edir. Neft emalının mərkəzi Seria, maye qaz istehsalının mərkəzi Lumutdur. Hasil edilmiş xammalın bir hissəsi borular vasitəsilə qonşu Malayziyanın Saravak ştatının neft-qaz emalı zavodlarına ötürülür. Təbii qaz və neft məhsulları enerji sərfinin 100%-ni ödəyir. Elektrik stansiyalarının müəyyən edilmiş gücü 874 MVt (2002), o cümlədən yerli təbii və səmt qazı ilə işləyən İES-lərin gücü 860 MVt; elektrik enerjisinin istehsalı 3,0 mlrd. kVt⋅saat təşkil edir.
Kənd təsərrüfatı
Ölkənin ərzaq tələbatının 20%-i ödənilir. Becərilən torpaqlar 7 min ha-dan çoxdur (ölkə ərazisinin 1,3%-ində daxili akvatoriya yoxdur), o cümlədən 3 min ha-dan çox şumluq, 4 min ha-dan çox çoxillik əkinlər (plantasiya və bağlar). 2004-cü ildə təmizlənməmiş çəltik yığımı 400 t (tələbatın təqr. 1%-i) olmuşdur. Çəltik əkini üçün suvarılan sahələrin genişləndiril məsinə və ildə iki dəfə məhsul becərilməsinə keçid layihələri həyata keçirilir. Meyvə istehsalı 10–12%, tərəvəz istehsalı 65% yerli tələbatı ödəyir; yığım (2004): tərəvəz və meyvəköklülər 12,4 min t, ananas 1000 t, banan 640 t, portağal 320 t, digər meyvələr (o cümlədən rambutan, durian meyvələri və s.) 3,5 min t, kokos qozu 200 t, təbii kauçuk 215 t; toyuq əti 14 400 t, mal əti (camış əti ilə birgə) 547 t, donuz əti 194 t istehsal edilmişdir (2004) Bruneyin sahilyanı rayonlarının əhalisi ənənəvi olaraq dəniz balıqçılığı ilə məşğul olur, lakin müasir donanma və infrastruktur olmadığından balıq ovu və dəniz məhsullarının hasilatı yüksək deyildir. Ölkənin içərilərində dincə qoyulmuş əkin sahələri qalmaqdadır, daxili bazar üçün oduncaq tədarükü aparılır.
Mənbə
Bruney // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 4-cü cild: Bəzirxana – Brünel (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2013. səh. 591–592. ISBN .
İstinadlar
- International Monetary Fund (2014)."BRUNEI DARUSSALAM" 2022-05-14 at the Wayback Machine
- "Brunei's Economy to Diversify" 2022-03-08 at the Wayback Machine- InvestAsian.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bruney iqtisadiyyatinin esasini neft ve tebii qaz hasilati ve ixracati illik gelirin 95 i ve olkenin budce gelirinin 3 4 u teskil edir UDM in hecmi 21 9 mlrd dollar aliciliq qabiliyyeti pariteti uzre 2012 adambasina 55 3 min dollardir inkisaf etmekde olan olkelerin coxundan xeyli yuksek UDM in real artimi 1 3 2012 insan inkisafi indeksi 0 855 dir 187 dunya olkesi arasinda 30 cu yer 2013 Bruney iqtisadiyyati Iran korfezinin neft hasil eden bir sira olkelerinin iqtisadiyyatlari ile oxsar xususiyyetlere malikdir yuksek dovlet gelirleri ve ehalinin heyat seviyyesinin gostericileri teserrufatin neft ve qaz ixracindan emal senayesi mehsullari erzaq ve isci quvvesinin idxalindan asililigi UDM in 28 2 i xidmet sferasinda 71 1 i senaye ve tikintide 0 8 i mese kend teserrufati ve baliqciliqda yaradilir Bruney hava limani Hakim sulalenin nezaretinde olan iqtisadiyyatin dovlet sektoru yuksek paya malikdir Bruneyin iqtisadi siyaseti milli ozel sahibkarligin stimullasdirilmasi xarici investisiyalarin celb edilmesi senayenin sahevi strukturunun diversifikasiyasi xidmet sferasi infrastrukturunun yaradilmasi turizmin inkisafina istiqametlenmisdir Bruney beynelxalq maliyye merkezi esasi 2000 ilde qoyulmusdur olkede oz sobelerini acan xarici bank ve fondlar ucun guzestli sertler mueyyen etmisdir Bruney iqtisadiyyatina birbasa xarici investisiya qoyulusunun yekun hecmi 8 5 mlrd ABS dollari 1995 2003 olmusdur Investisiyanin 75 i AB nin 16 i ASEAN olkelerinin ve 4 i Yaponiyanin payina dusur SenayesiSenaye suretle istehsalin inkisafi 1 9 2012 inkisaf edir Cenubi Cin denizi sahilindeki Seria rayonunda ilk neft yataginin islenilmesine 1929 cu ilde baslanilmisdir XXI esrin evvellerinde neft hasilatinin hecmi gunde 204 min Cenub Serqi Asiyada 4 cu yer 2003 qaz hasilati 10 4 mlrd m olmusdur 2001 esasen deniz selfinde heyata kecirilir Neft hasilatinin esas hecmi Bruney Sell petrolium Ko Brunei Shell Petroleum Co sirketinin Breuney hokumeti ile Royal Datc Sell in Royal Dutch Shell TMK nin musterek muessisesinin payina dusur Tebii qazin hasili dasinmasi ve emali ile Bruney qas karriers Brunei Gas Carriers sirketi Bruney hokumeti ile Yaponiyanin Mitsubisi Mitsubishi korporasiyasinin musterek muessisesi mesgul olur Neft ve qaz hasilatinda hemcinin basqa TMK larda istirak edir Neft emalinin merkezi Seria maye qaz istehsalinin merkezi Lumutdur Hasil edilmis xammalin bir hissesi borular vasitesile qonsu Malayziyanin Saravak statinin neft qaz emali zavodlarina oturulur Tebii qaz ve neft mehsullari enerji serfinin 100 ni odeyir Elektrik stansiyalarinin mueyyen edilmis gucu 874 MVt 2002 o cumleden yerli tebii ve semt qazi ile isleyen IES lerin gucu 860 MVt elektrik enerjisinin istehsali 3 0 mlrd kVt saat teskil edir Kend teserrufatiOlkenin erzaq telebatinin 20 i odenilir Becerilen torpaqlar 7 min ha dan coxdur olke erazisinin 1 3 inde daxili akvatoriya yoxdur o cumleden 3 min ha dan cox sumluq 4 min ha dan cox coxillik ekinler plantasiya ve baglar 2004 cu ilde temizlenmemis celtik yigimi 400 t telebatin teqr 1 i olmusdur Celtik ekini ucun suvarilan sahelerin genislendiril mesine ve ilde iki defe mehsul becerilmesine kecid layiheleri heyata kecirilir Meyve istehsali 10 12 terevez istehsali 65 yerli telebati odeyir yigim 2004 terevez ve meyvekokluler 12 4 min t ananas 1000 t banan 640 t portagal 320 t diger meyveler o cumleden rambutan durian meyveleri ve s 3 5 min t kokos qozu 200 t tebii kaucuk 215 t toyuq eti 14 400 t mal eti camis eti ile birge 547 t donuz eti 194 t istehsal edilmisdir 2004 Bruneyin sahilyani rayonlarinin ehalisi enenevi olaraq deniz baliqciligi ile mesgul olur lakin muasir donanma ve infrastruktur olmadigindan baliq ovu ve deniz mehsullarinin hasilati yuksek deyildir Olkenin icerilerinde dince qoyulmus ekin saheleri qalmaqdadir daxili bazar ucun oduncaq tedaruku aparilir MenbeBruney Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 4 cu cild Bezirxana Brunel 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2013 seh 591 592 ISBN 978 9952 441 03 1 IstinadlarInternational Monetary Fund 2014 BRUNEI DARUSSALAM 2022 05 14 at the Wayback Machine Brunei s Economy to Diversify 2022 03 08 at the Wayback Machine InvestAsian