Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Alströmeriya (lat. Alstroemeria) — bitkilər aləminin zanbaqçiçəklilər dəstəsinin alströmeriyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Cinsin bütün nümayəndələri Cənubi Amerika üçün səciyyəvi olsa da, bəzilərinə ABŞ, Meksika, Avstraliya, Yeni Zelandiya, Madeyra və Kanar adalarında da rast gəlmək olar. Cinsə daxil olan bütün növlər demək olar ki, iki fərqli yayılma arealından biri ilə məhdudlaşır. Bu mərkəzlərdən biri Çilidə, digəri isə Braziliyanın şərqində yerləşir. Çilidə olan Alstroemeria növləri qışda, Braziliyada olanlar isə yayda inkişaf edir. Çilinin Atakama səhrasında yetişən A. graminea istisna olmaqla, digər bütün növlər uzunömürlü çoxillik bitkilərdir.
| Alströmeriya | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Alströmeriya | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təsvir
Bu cinsin nümayəndələri kök yumrularına malikdir. Bəzi növlərin gövdələrinin hündürlüyü 1.5 metr (4.9 ft)-ə çatır. Bitkinin yarpaqları növbə ilə düzülür, formaları dəyişkəndir və yarpaq damarları paraleldir. Çiçəklər tək olur və ya çətirdə yığılır. Çiçəklərdə hər birinin uzunluğu 5 santimetrə (2,0 düym) qədər olan altı ləçək var. Onlar qırmızı, narıncı, bənövşəyi, yaşıl və ağ rənglərin bir çox çalarlarında ola bilir və tünd rəngli ləkə və ya zolaqlara malikdirlər. Çiçəklərdə altı və üç ağızcığa malik bir dişicik var. Alstroemeria-da çiçəyin ləçəkləri yumurtalığın üstündə yerləşir.
Bitkinin çiçəkləmə dövrü yaz və yaydır. Tozlanma həşəratların (arıların), həmçinin kolibrilərin köməyi ilə baş verir. Tozlayıcılar olmadıqda bitkinin küləklə tozlanması da mümkündür.
Taksonomiya
Cins və onun dissertasiya rəhbəri Karl Linney tərəfindən 1762-ci ildə Planta Alströmeria adlı dissertasiyasında təsvir edilmişdir. Cins Linneyin tələbəsi olan isveçli baron (1736–1794) şərəfinə adlandırılmışdır. Linneyə cinsə aid iki növün toxum nümunələrini o vaxt bitkinin artıq yetişdirildiyi İspaniyadan məhz Alstryomer gətirmişdi.
Yetişdirilməsi və istifadəsi
Cinsin ağ, sarı, narıncı, ərik, çəhrayı, qırmızı, bənövşəyi və bənövşəyi də daxil olmaqla bir çox rəngi və bəzəyi özündə əks etdirən bir çox hibridi və ən az 190 sortu hazırlanmışdır. Bu gün tez-tez yetişdirilən ən məşhur hibridlər Çilidən olan növlər (qışda çiçəkləyən) ilə Braziliyadan gələn növlər (yayda çiçəkləyən) arasında çarpazlaşma nəticəsində əldə edilir. Bu strategiya cinsə aid bitkilərin həmişəyaşıl olması və demək olar ki, ilin çox hissəsində çiçəkləməsi ilə nəticələnmişdir. Cinsin əsas yetişdirmə prosesi bu gün Hollandiyadakı şirkətlər tərəfindən həyata keçirilir. Miniatür zanbağa bənzəyən bu çiçəklər kəsmə gül ticarətində buket və gül kompozisiyaları üçün olduqca məşhurdur. Bu zərif çiçəklər heç bir büzüşmə əlaməti olmadan suda 14 günə qədər yaşayır.
Bağ üçün mövcud olan növlərin əksəriyyəti yazın sonunda və yazın əvvəlində çiçək açır. Bitkinin kökləri 23 °F (−5 °C) dərəcə istiliyə davamlıdır. Bitki ən azı altı saat gün işığı, müntəzəm su və yaxşı havalandırılan torpaq tələb edir.
Alstroemeria cinsinin nümayəndələrinin köklərindən nişasta əldə edilir. Bitkidən həmçinin xalq təbabətində və yüksək keyfiyyətli yapışqan hazırlamaqda da istifadə olunur.
Növlər
Alstroemeria cinsinə aid təxminən 126 növ var.
| Şəkil | Ad | Yayılma arealı |
|---|---|---|
| Alstroemeria achirae | ||
| Alstroemeria albescens | Riu-Qrandi-du-Sul | |
| Alstroemeria altoparadisea | Qoyas | |
| Alstroemeria amabilis | Braziliya | |
| Alstroemeria amazonica | Para, Bolivar | |
| Alstroemeria andina | Çili, Argentina | |
 | Alstroemeria angustifolia | Çili |
| Alstroemeria annapolina | Qoyas | |
| Alstroemeria apertiflora | Braziliya, Argentina, Paraqvay | |
| Alstroemeria aquidauanica | Matu-Qrosu | |
| Alstroemeria arnicana | Qoyas | |
| Alstroemeria aulica | ||
 | Alstroemeria aurea | Çili, Argentina; Yeni Zelandiya, Viktoriya (Avstraliya) bölgələrinə gətirilib uyğunlaşdırılmışdır. |
| Alstroemeria bahiensis | Baiya | |
| Alstroemeria bakeri | Catamarca | |
| Alstroemeria bilabiata | Santyaqo | |
 | Alstroemeria brasiliensis | Braziliya |
| Alstroemeria burchellii | Qoyas | |
| Alstroemeria cabralensis | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria caiaponica | Qoyas | |
| Alstroemeria calliantha | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria cantillanica | O'Higgins | |
| Alstroemeria capixaba | Espírito Santo | |
| Alstroemeria caryophyllaea | Braziliya | |
| Alstroemeria chapadensis | Matu-Qrosu | |
| Alstroemeria chorillensis | Peru | |
| Alstroemeria crispata | şimali Çili | |
| Alstroemeria cuiabana | Matu-Qrosu | |
| Alstroemeria cultrifolia | Brazilia | |
| Alstroemeria cunha | Braziliya | |
| Alstroemeria decora | ||
 | Alstroemeria diluta | Çili |
| Alstroemeria discolor | ||
| Alstroemeria douradensis | Qoyas | |
| Alstroemeria espigonensis | Bahia | |
 | Alstroemeria exserens | Çili, Argentina |
| Alstroemeria fiebrigiana | Bolivia | |
| Alstroemeria firmulifolia | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria foliosa | Braziliya, Paraqvay | |
| Alstroemeria fuscovinosa | Braziliya | |
 | Alstroemeria garaventae | Çili |
| Alstroemeria gardneri | Braziliya | |
| Alstroemeria glaucandra | ||
| Alstroemeria gouveiana | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria graminea | Çili | |
 | Alstroemeria hookeri | Çili |
| Alstroemeria huemulina | Bío Bío | |
| Alstroemeria ibitipocae | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria igarapavica | São Paulo | |
| Alstroemeria inodora | Braziliya | |
| Alstroemeria isabellana | Braziliya, Argentina, Uruguay, Paraqvay | |
| Alstroemeria itabiritensis | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria jequitiana | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria jocunda | Santiago de Chile | |
| Alstroemeria julieae | Minas-Jerays | |
 | Alstroemeria kingii | Çili |
| Alstroemeria lactilutea | Tarapacá | |
| Alstroemeria landimana | Braziliya | |
 | Alstroemeria leporina | Çili |
 | Alstroemeria ligtu, St. Martin's flower | Peru, Çili, Argentina |
| Alstroemeria litterata | Matu-Qrosu | |
| Alstroemeria longaviensis | ||
| Alstroemeria longistaminea | Braziliya | |
| Alstroemeria longistyla | Qoyas, Minas-Jerays | |
| Alstroemeria lutea | Tarapacá | |
| Alstroemeria magna | ||
 | Alstroemeria magnifica | Çili |
| Alstroemeria malmeana | Braziliya | |
| Alstroemeria modesta | Çili | |
| Alstroemeria mollensis | ||
| Alstroemeria monantha | Çili | |
| Alstroemeria monticola | Bahia, Minas-Jerays | |
| Alstroemeria nidularis | ||
| Alstroemeria nivea | ||
| Alstroemeria ochracea | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria orchidioides | Brazilia, Qoyas | |
| Alstroemeria pallida | Çili | |
| Alstroemeria paraensis | Para | |
| Alstroemeria patagonica | cənubi Argentina, cənubi Çili | |
| Alstroemeria paupercula | Peru, şimali Çili | |
 | Alstroemeria pelegrina, Peruvian lily | Peru, Çili |
| Alstroemeria penduliflora | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria philippii | şimali Çili | |
| Alstroemeria piauhyensis | Braziliya | |
 | Alstroemeria plantaginea | Braziliya, Venesuela |
| Alstroemeria poetica | Çili | |
| Alstroemeria polpaicana | Santiago | |
| Alstroemeria polyphylla | Çili | |
| Alstroemeria presliana | Çili, Argentina | |
| Alstroemeria pseudospathulata | Çili, Argentina | |
 | Alstroemeria psittacina | Braziliya, Argentina; naturalized in Australia, New Zealand, Southeastern United States, cənubi Mexico, Madeira, Canary Islands |
| Alstroemeria pubiflora | Qoyas | |
| Alstroemeria pudica | Santiago | |
 | Alstroemeria pulchra | Çili |
| Alstroemeria punctata | Brazilia, Qoyas | |
| Alstroemeria pygmaea | Peru, Braziliya, Argentina | |
| Alstroemeria radula | Braziliya | |
| Alstroemeria recumbens | Çili | |
 | Alstroemeria revoluta | Çili |
| Alstroemeria ribeirensis | Parana ştatı | |
| Alstroemeria roseoviridis | Matu-Qrosu-du-Sul | |
| Alstroemeria rupestris | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria sabulosa | ||
| Alstroemeria schizanthoides | Çili | |
| Alstroemeria sellowiana | Braziliya | |
 | Alstroemeria spathulata | Çili, Argentina |
| Alstroemeria speciosa | São Paulo | |
| Alstroemeria spectabilis | Santiago | |
 | Alstroemeria stenopetala | Qoyas, Minas-Jerays |
| Alstroemeria talcaensis | ||
| Alstroemeria timida | Santiago | |
| Alstroemeria tombolatoana | Qoyas, Minas-Jerays | |
 | Alstroemeria umbellata | Çili, Argentina |
| Alstroemeria variegata | Minas-Jerays | |
| Alstroemeria venusta | Çili | |
 | Alstroemeria versicolor | Çili |
| Alstroemeria virginalis | ||
| Alstroemeria viridiflora | Braziliya | |
| Alstroemeria werdermannii | Çili | |
| Alstroemeria xavantinensis | Matu-Qrosu | |
| Alstroemeria yaelae | Santyaqo | |
| Alstroemeria zoelneri | Çili |
İstinadlar
- "Alstroemeria". Flora of North America (ingilis). İstifadə tarixi: 30 noyabr 2022.
- Baranova, 1981
- Linney, Falk, 1762
- "Long Lasting Flowers" (ingilis). 2022-11-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-30.
- Alströmeriya: GRIN saytında informasiya
- "Alstroemeria". (WCSP). .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alstromeriya lat Alstroemeria bitkiler aleminin zanbaqcicekliler destesinin alstromeriyakimiler fesilesine aid bitki cinsi Cinsin butun numayendeleri Cenubi Amerika ucun seciyyevi olsa da bezilerine ABS Meksika Avstraliya Yeni Zelandiya Madeyra ve Kanar adalarinda da rast gelmek olar Cinse daxil olan butun novler demek olar ki iki ferqli yayilma arealindan biri ile mehdudlasir Bu merkezlerden biri Cilide digeri ise Braziliyanin serqinde yerlesir Cilide olan Alstroemeria novleri qisda Braziliyada olanlar ise yayda inkisaf edir Cilinin Atakama sehrasinda yetisen A graminea istisna olmaqla diger butun novler uzunomurlu coxillik bitkilerdir AlstromeriyaElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste ZanbaqciceklilerFesile AlstromeriyakimilerCins AlstromeriyaBeynelxalq elmi adiAlstroemeria L 1762Sekil axtarisiITIS 185471NCBI 56741EOL 38062TesvirCinse aid novlerden biri olan Alstroemeria pallida nin botanik tesviri Bu cinsin numayendeleri kok yumrularina malikdir Bezi novlerin govdelerinin hundurluyu 1 5 metr 4 9 ft e catir Bitkinin yarpaqlari novbe ile duzulur formalari deyiskendir ve yarpaq damarlari paraleldir Cicekler tek olur ve ya cetirde yigilir Ciceklerde her birinin uzunlugu 5 santimetre 2 0 duym qeder olan alti lecek var Onlar qirmizi narinci benovseyi yasil ve ag renglerin bir cox calarlarinda ola bilir ve tund rengli leke ve ya zolaqlara malikdirler Ciceklerde alti ve uc agizciga malik bir disicik var Alstroemeria da ciceyin lecekleri yumurtaligin ustunde yerlesir Bitkinin cicekleme dovru yaz ve yaydir Tozlanma heseratlarin arilarin hemcinin kolibrilerin komeyi ile bas verir Tozlayicilar olmadiqda bitkinin kulekle tozlanmasi da mumkundur TaksonomiyaCins ve onun dissertasiya rehberi Karl Linney terefinden 1762 ci ilde Planta Alstromeria adli dissertasiyasinda tesvir edilmisdir Cins Linneyin telebesi olan isvecli baron 1736 1794 serefine adlandirilmisdir Linneye cinse aid iki novun toxum numunelerini o vaxt bitkinin artiq yetisdirildiyi Ispaniyadan mehz Alstryomer getirmisdi Yetisdirilmesi ve istifadesi Ingilterenin Norfolk qrafliginda Alstroemeria nin Indian Summer sortu Cinsin ag sari narinci erik cehrayi qirmizi benovseyi ve benovseyi de daxil olmaqla bir cox rengi ve bezeyi ozunde eks etdiren bir cox hibridi ve en az 190 sortu hazirlanmisdir Bu gun tez tez yetisdirilen en meshur hibridler Ciliden olan novler qisda cicekleyen ile Braziliyadan gelen novler yayda cicekleyen arasinda carpazlasma neticesinde elde edilir Bu strategiya cinse aid bitkilerin hemiseyasil olmasi ve demek olar ki ilin cox hissesinde ciceklemesi ile neticelenmisdir Cinsin esas yetisdirme prosesi bu gun Hollandiyadaki sirketler terefinden heyata kecirilir Miniatur zanbaga benzeyen bu cicekler kesme gul ticaretinde buket ve gul kompozisiyalari ucun olduqca meshurdur Bu zerif cicekler hec bir buzusme elameti olmadan suda 14 gune qeder yasayir Bag ucun movcud olan novlerin ekseriyyeti yazin sonunda ve yazin evvelinde cicek acir Bitkinin kokleri 23 F 5 C derece istiliye davamlidir Bitki en azi alti saat gun isigi muntezem su ve yaxsi havalandirilan torpaq teleb edir Alstroemeria cinsinin numayendelerinin koklerinden nisasta elde edilir Bitkiden hemcinin xalq tebabetinde ve yuksek keyfiyyetli yapisqan hazirlamaqda da istifade olunur NovlerAlstroemeria cinsine aid texminen 126 nov var Sekil Ad Yayilma arealiAlstroemeria achiraeAlstroemeria albescens Riu Qrandi du SulAlstroemeria altoparadisea QoyasAlstroemeria amabilis BraziliyaAlstroemeria amazonica Para BolivarAlstroemeria andina Cili ArgentinaAlstroemeria angustifolia CiliAlstroemeria annapolina QoyasAlstroemeria apertiflora Braziliya Argentina ParaqvayAlstroemeria aquidauanica Matu QrosuAlstroemeria arnicana QoyasAlstroemeria aulicaAlstroemeria aurea Cili Argentina Yeni Zelandiya Viktoriya Avstraliya bolgelerine getirilib uygunlasdirilmisdir Alstroemeria bahiensis BaiyaAlstroemeria bakeri CatamarcaAlstroemeria bilabiata SantyaqoAlstroemeria brasiliensis BraziliyaAlstroemeria burchellii QoyasAlstroemeria cabralensis Minas JeraysAlstroemeria caiaponica QoyasAlstroemeria calliantha Minas JeraysAlstroemeria cantillanica O HigginsAlstroemeria capixaba Espirito SantoAlstroemeria caryophyllaea BraziliyaAlstroemeria chapadensis Matu QrosuAlstroemeria chorillensis PeruAlstroemeria crispata simali CiliAlstroemeria cuiabana Matu QrosuAlstroemeria cultrifolia BraziliaAlstroemeria cunha BraziliyaAlstroemeria decoraAlstroemeria diluta CiliAlstroemeria discolorAlstroemeria douradensis QoyasAlstroemeria espigonensis BahiaAlstroemeria exserens Cili ArgentinaAlstroemeria fiebrigiana BoliviaAlstroemeria firmulifolia Minas JeraysAlstroemeria foliosa Braziliya ParaqvayAlstroemeria fuscovinosa BraziliyaAlstroemeria garaventae CiliAlstroemeria gardneri BraziliyaAlstroemeria glaucandraAlstroemeria gouveiana Minas JeraysAlstroemeria graminea CiliAlstroemeria hookeri CiliAlstroemeria huemulina Bio BioAlstroemeria ibitipocae Minas JeraysAlstroemeria igarapavica Sao PauloAlstroemeria inodora BraziliyaAlstroemeria isabellana Braziliya Argentina Uruguay ParaqvayAlstroemeria itabiritensis Minas JeraysAlstroemeria jequitiana Minas JeraysAlstroemeria jocunda Santiago de ChileAlstroemeria julieae Minas JeraysAlstroemeria kingii CiliAlstroemeria lactilutea TarapacaAlstroemeria landimana BraziliyaAlstroemeria leporina CiliAlstroemeria ligtu St Martin s flower Peru Cili ArgentinaAlstroemeria litterata Matu QrosuAlstroemeria longaviensisAlstroemeria longistaminea BraziliyaAlstroemeria longistyla Qoyas Minas JeraysAlstroemeria lutea TarapacaAlstroemeria magnaAlstroemeria magnifica CiliAlstroemeria malmeana BraziliyaAlstroemeria modesta CiliAlstroemeria mollensisAlstroemeria monantha CiliAlstroemeria monticola Bahia Minas JeraysAlstroemeria nidularisAlstroemeria niveaAlstroemeria ochracea Minas JeraysAlstroemeria orchidioides Brazilia QoyasAlstroemeria pallida CiliAlstroemeria paraensis ParaAlstroemeria patagonica cenubi Argentina cenubi CiliAlstroemeria paupercula Peru simali CiliAlstroemeria pelegrina Peruvian lily Peru CiliAlstroemeria penduliflora Minas JeraysAlstroemeria philippii simali CiliAlstroemeria piauhyensis BraziliyaAlstroemeria plantaginea Braziliya VenesuelaAlstroemeria poetica CiliAlstroemeria polpaicana SantiagoAlstroemeria polyphylla CiliAlstroemeria presliana Cili ArgentinaAlstroemeria pseudospathulata Cili ArgentinaAlstroemeria psittacina Braziliya Argentina naturalized in Australia New Zealand Southeastern United States cenubi Mexico Madeira Canary IslandsAlstroemeria pubiflora QoyasAlstroemeria pudica SantiagoAlstroemeria pulchra CiliAlstroemeria punctata Brazilia QoyasAlstroemeria pygmaea Peru Braziliya ArgentinaAlstroemeria radula BraziliyaAlstroemeria recumbens CiliAlstroemeria revoluta CiliAlstroemeria ribeirensis Parana statiAlstroemeria roseoviridis Matu Qrosu du SulAlstroemeria rupestris Minas JeraysAlstroemeria sabulosaAlstroemeria schizanthoides CiliAlstroemeria sellowiana BraziliyaAlstroemeria spathulata Cili ArgentinaAlstroemeria speciosa Sao PauloAlstroemeria spectabilis SantiagoAlstroemeria stenopetala Qoyas Minas JeraysAlstroemeria talcaensisAlstroemeria timida SantiagoAlstroemeria tombolatoana Qoyas Minas JeraysAlstroemeria umbellata Cili ArgentinaAlstroemeria variegata Minas JeraysAlstroemeria venusta CiliAlstroemeria versicolor CiliAlstroemeria virginalisAlstroemeria viridiflora BraziliyaAlstroemeria werdermannii CiliAlstroemeria xavantinensis Matu QrosuAlstroemeria yaelae SantyaqoAlstroemeria zoelneri CiliIstinadlar Alstroemeria Flora of North America ingilis Istifade tarixi 30 noyabr 2022 Baranova 1981 Linney Falk 1762 Long Lasting Flowers ingilis 2022 11 29 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 30 Alstromeriya GRIN saytinda informasiya Alstroemeria WCSP Hemcinin bax