Qeyzer (isl.geysir) — təbii surətdə yer altından baş qaldıran isti su və buxar fəvvarələri. Qeyzerlər yer səthinə fəvvarə şəklində çıxan isti bulaq olmaqla bulkanik hadisələrə aiddirlər. Daha çox İslandiya, ABŞ, Yeni Zelandiya, Kamçatka, Tibetdə və s. yerlərdə rast gəlinir. Qeyzerin yaranmasına səbəb yer daxilindəki isti suyun buxarlanmasi nəticəsində əmələ gələn qazın yuksək təziqlə fəvvarə vurmasıdır.
Qeyzer- fasilələrlə isti su və ya isti buxar fışqırtan,kükürt yayan qaynaqdır. "Qeysir" island dilində fışqırmaq deməkdir.Yeraltı suların maqma ocaqlarına toxunması ya da yaxın yerləşməsi və qızması nəticəsində yaranırlar.
İsti su qaynaqları daha çox vulkan ocaqları və tektonik sınma zolaqlarına yaxın yerlərdə müşahidə olunur.Bu səbəbdən qütblərə yaxın olmasına baxmayaraq İslandiyada bir çox qeyzer və isti su qaynağı mövcud olmaqdadır.Qaynaq müəyyən tempratura qədər qızır və sonra təzyiqlə partlayaraq yer səthinə çıxaraq fontan verir.
Yaranması: qeyzerlərdə,yeraltı suyun içində toplandığı quyu müxtəlif dərinlilərdə yerləşən və bir-birinə dar kanallarla bağlanan bölmələrdən ibarətdir.Belə bir quyunun müxtəlif dərinliklərində yerləşən bölmələrindəki suların qaynama tempraturları ,təzyiq fərqləri üzündən müxtəlifdir.Məsələn,su 300m dərinlikdə su ilə dolu bölmə altında qaynamaq üçün 2300 C-yə çatmalıdır.
Təzyiq artdıqca suyun qaynaması üçün daha yüksək bir tempratura ehtiyac vardır.Bu səbəblə dərinlərdə yerləşən bölmələrin içindəki sular daha böyük bir təzyiq altında olduğundan daha gec,səthə yaxın olanların içindəki sular isə daha tez qaynarlar.Nəticədə ən üst bölümdəki su əvvəl qaynayar və yaranan buxar təzyiqi səbəbiylə quyunun ağzına yüksələr və hətta çölə çıxar.Bu vəziyyət alda yer alan bölmələr içindəki suların üstündəki təzyiqi birdən azaldar və beləliklə ,onsuzda normal qaynama tempraturunun üstündə bir istiliyə sahib olan lakin,təzyiq altında olduğu üçün qaynaya bilməyən bu sular anidən və sürətlə qaynamaya başlayar və qısa müddətdə yaranan böyük bir buxar təzyiqi ilə su və buxar sütunu halında quyunun ağzından püskürər.Partlama sonrası soyuq yer altı suyu təkrar bölmələrə sızar və dövran tekrarlanar.
İsti qaynaqlar və qeyzerlərdəki yeraltı sular səthə axdığı zaman bu axışdakı hissəciklər çox zaman həll olur və kimyəvi özüllü qaya yığımı əmələ gəlir.Suyun tərkibində həll olmuş silisyum olduğu zaman bu məmulata Silisli Sinter(isti su qaynaqları tərəfindən həll edilən,dəlikli,az sıxlıqlı və açıq rəngli silisyumlu qayacıqlar) adı verilir. və bu məmulat qeyzerit qaynağının ətrafında toplanır.Suyun tərkibində həll olmuş kalsiyum-karbonat olduğu zaman travertin yaranır.Qeyzerlərin püskürtdüyü suyun tərkibində fərqli kimyəvi maddələr vardır.Suyun içində irəlilədiyi kanaldakı süxurların tərkibinə görə silisyum-dioksit(SiO2), kalsiyum karbonat (CaCO3), arsen (As), civə (Hg), karbondioksit (CO2), hidrogen sulfat(H2S) vəvə başqa kimyəvi maddələr ola bilir.
Yerləşməsi-Qeyzerlərin əksəriyyəti vulkanik prosseslər gedən bölgələrdə ortaya çıxır.Qeyzerlərdə ard-arda iki püskürmə arasındakı zaman periodu adətən fərqlidir.Amerikadakı Yelluston Milli parkındakı qeyzerin suyu fasilələrlə saatda bir dəfə, 50m yüksəyə püskürməkdədir.Yeni Zellandiyada,Çilidə,Yaponiyada ,Rusiyada, İtaliyada,İslandiyada da qeyzerlər mövcuddur.
Dünyadakı qeyzerlərin yayıldığı ərazilər
Yeni Zellandiyada 1886-cı ildən Taravera vulkanının püskürməsindən sonra su,buxar,palçıq və daşları 4saat ərzində 240m-ə qədər yüksəyə püskürdən 7 ədəd qeyzer əmələ gəlmiş və 1904-cü ildə bitişik Taravera gölünün sularının axıdılması ilə bu qeyzerlərdən 450m-ə qədər su püskürtən birinin fəaliyyəti dayanmışdır.Dünya üzərindəki 1000-ə qədər qeyzerin təqribən yarıya qədəri ABŞ-dakı Yelluston milli parkındadır.Bütün qeyzerlər arasında isə ən bilinəni bu parkın içindəki Old Faithfuldur,yenə eyni park içində yer alan Steamboat adlı qeyzer isə 100m-e yaxınlığı ilə ən hündürə su püskürən qeyzerdir.
Qeyzer fəaliyyətlərinin aydınlaşdırılması üçün pükürən suyun kimyəvi tərkibi və həcminin araşdırılması üçün ,isti su qaynaqlarının mövcud olduğu yerde açılan quyuların tədqiqindən istifadə olunur.Bununla bərabər qeyzerlərin periodik olaraq püskürmə mexanizması hələ də tam anlaşılmamışdır.İslandiyadakı bir qeyzerin tədqiqi nəticəsində əldə olunan nəticələrin digər qeyzerlərə də tətbiq olunmasına çalışılmışsa da bir uğur əldə olunmamışdır.
İstifadəsi- Qeyzerlər elektrik istehsalı,istiliklə təchizat və turizm kimi müxtəlif fəaliyyətlərdə istifadə olunmaqdadır.Geotermal ehtiyatları bütün dünyada mövcuddur.İslandiyada bəzi qeyzer əraziləri dünyanın ticari cəhətdən ən dəyərli əraziləridir.1920-ci illərdən bəri qeyzerlərdən yönləndirilən isti su parniklərin isinməsində istifadə olunmaqdadır.Bu sayədə İslandiyanın soyuq iqlimində tərəvəzçilik fəaliyyət göstərə bilməkdədir.Qeyzerlərdən gələn buxar və isti su 1943-cü ildən evləri isitmək üçün istifadə olunmaqdadır.Bununla bərabər qeyzerlərdən çıxan buxardan turbinlər qurularaq elektrik istehsal olunur.ABŞ.İtaliya,İslandiya,Rusiya,Yeni Zellandiya,Yaponiya bu yolla elektrik istehsal edib sənayeni inkişaf etdirməkdə,düzən əraziləri dirçəltməkdədir.
qeyzer, geysir, təbii, surətdə, altından, baş, qaldıran, isti, buxar, fəvvarələri, lər, səthinə, fəvvarə, şəklində, çıxan, isti, bulaq, olmaqla, bulkanik, hadisələrə, aiddirlər, daha, çox, islandiya, abş, yeni, zelandiya, kamçatka, tibetdə, yerlərdə, rast, gəl. Qeyzer isl geysir tebii suretde yer altindan bas qaldiran isti su ve buxar fevvareleri Qeyzerler yer sethine fevvare seklinde cixan isti bulaq olmaqla bulkanik hadiselere aiddirler Daha cox Islandiya ABS Yeni Zelandiya Kamcatka Tibetde ve s yerlerde rast gelinir Qeyzerin yaranmasina sebeb yer daxilindeki isti suyun buxarlanmasi neticesinde emele gelen qazin yuksek teziqle fevvare vurmasidir Yelloustoun parkinda qeyzer Qeyzerler adeten mueyyen fasilelerle fevvare vurur Muasir dgvrde qeyzerlere en cox Islandiya adasinda Yaponiyada Italiyada Kamcatka yarimadasinda ve Sakit okean adalarinda rast gelinir Qeyzer fasilelerle isti su ve ya isti buxar fisqirtan kukurt yayan qaynaqdir Qeysir island dilinde fisqirmaq demekdir Yeralti sularin maqma ocaqlarina toxunmasi ya da yaxin yerlesmesi ve qizmasi neticesinde yaranirlar Isti su qaynaqlari daha cox vulkan ocaqlari ve tektonik sinma zolaqlarina yaxin yerlerde musahide olunur Bu sebebden qutblere yaxin olmasina baxmayaraq Islandiyada bir cox qeyzer ve isti su qaynagi movcud olmaqdadir Qaynaq mueyyen tempratura qeder qizir ve sonra tezyiqle partlayaraq yer sethine cixaraq fontan verir Yaranmasi qeyzerlerde yeralti suyun icinde toplandigi quyu muxtelif derinlilerde yerlesen ve bir birine dar kanallarla baglanan bolmelerden ibaretdir Bele bir quyunun muxtelif derinliklerinde yerlesen bolmelerindeki sularin qaynama tempraturlari tezyiq ferqleri uzunden muxtelifdir Meselen su 300m derinlikde su ile dolu bolme altinda qaynamaq ucun 2300 C ye catmalidir Tezyiq artdiqca suyun qaynamasi ucun daha yuksek bir tempratura ehtiyac vardir Bu sebeble derinlerde yerlesen bolmelerin icindeki sular daha boyuk bir tezyiq altinda oldugundan daha gec sethe yaxin olanlarin icindeki sular ise daha tez qaynarlar Neticede en ust bolumdeki su evvel qaynayar ve yaranan buxar tezyiqi sebebiyle quyunun agzina yukseler ve hetta cole cixar Bu veziyyet alda yer alan bolmeler icindeki sularin ustundeki tezyiqi birden azaldar ve belelikle onsuzda normal qaynama tempraturunun ustunde bir istiliye sahib olan lakin tezyiq altinda oldugu ucun qaynaya bilmeyen bu sular aniden ve suretle qaynamaya baslayar ve qisa muddetde yaranan boyuk bir buxar tezyiqi ile su ve buxar sutunu halinda quyunun agzindan puskurer Partlama sonrasi soyuq yer alti suyu tekrar bolmelere sizar ve dovran tekrarlanar Isti qaynaqlar ve qeyzerlerdeki yeralti sular sethe axdigi zaman bu axisdaki hissecikler cox zaman hell olur ve kimyevi ozullu qaya yigimi emele gelir Suyun terkibinde hell olmus silisyum oldugu zaman bu memulata Silisli Sinter isti su qaynaqlari terefinden hell edilen delikli az sixliqli ve aciq rengli silisyumlu qayaciqlar adi verilir ve bu memulat qeyzerit qaynaginin etrafinda toplanir Suyun terkibinde hell olmus kalsiyum karbonat oldugu zaman travertin yaranir Qeyzerlerin puskurtduyu suyun terkibinde ferqli kimyevi maddeler vardir Suyun icinde irelilediyi kanaldaki suxurlarin terkibine gore silisyum dioksit SiO2 kalsiyum karbonat CaCO3 arsen As cive Hg karbondioksit CO2 hidrogen sulfat H2S veve basqa kimyevi maddeler ola bilir Yerlesmesi Qeyzerlerin ekseriyyeti vulkanik prossesler geden bolgelerde ortaya cixir Qeyzerlerde ard arda iki puskurme arasindaki zaman periodu adeten ferqlidir Amerikadaki Yelluston Milli parkindaki qeyzerin suyu fasilelerle saatda bir defe 50m yukseye puskurmekdedir Yeni Zellandiyada Cilide Yaponiyada Rusiyada Italiyada Islandiyada da qeyzerler movcuddur Dunyadaki qeyzerlerin yayildigi erazilerYeni Zellandiyada 1886 ci ilden Taravera vulkaninin puskurmesinden sonra su buxar palciq ve daslari 4saat erzinde 240m e qeder yukseye puskurden 7 eded qeyzer emele gelmis ve 1904 cu ilde bitisik Taravera golunun sularinin axidilmasi ile bu qeyzerlerden 450m e qeder su puskurten birinin fealiyyeti dayanmisdir Dunya uzerindeki 1000 e qeder qeyzerin teqriben yariya qederi ABS daki Yelluston milli parkindadir Butun qeyzerler arasinda ise en bilineni bu parkin icindeki Old Faithfuldur yene eyni park icinde yer alan Steamboat adli qeyzer ise 100m e yaxinligi ile en hundure su puskuren qeyzerdir Qeyzer fealiyyetlerinin aydinlasdirilmasi ucun pukuren suyun kimyevi terkibi ve hecminin arasdirilmasi ucun isti su qaynaqlarinin movcud oldugu yerde acilan quyularin tedqiqinden istifade olunur Bununla beraber qeyzerlerin periodik olaraq puskurme mexanizmasi hele de tam anlasilmamisdir Islandiyadaki bir qeyzerin tedqiqi neticesinde elde olunan neticelerin diger qeyzerlere de tetbiq olunmasina calisilmissa da bir ugur elde olunmamisdir Istifadesi Qeyzerler elektrik istehsali istilikle techizat ve turizm kimi muxtelif fealiyyetlerde istifade olunmaqdadir Geotermal ehtiyatlari butun dunyada movcuddur Islandiyada bezi qeyzer erazileri dunyanin ticari cehetden en deyerli erazileridir 1920 ci illerden beri qeyzerlerden yonlendirilen isti su parniklerin isinmesinde istifade olunmaqdadir Bu sayede Islandiyanin soyuq iqliminde terevezcilik fealiyyet gostere bilmekdedir Qeyzerlerden gelen buxar ve isti su 1943 cu ilden evleri isitmek ucun istifade olunmaqdadir Bununla beraber qeyzerlerden cixan buxardan turbinler qurularaq elektrik istehsal olunur ABS Italiya Islandiya Rusiya Yeni Zellandiya Yaponiya bu yolla elektrik istehsal edib senayeni inkisaf etdirmekde duzen erazileri dirceltmekdedir Qeyzerin hereket sxemiHemcinin bax RedakteVulkanXarici kecidler Redakte Vikianbarda Qeyzer ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Qeyzer amp oldid 5612659, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
