Zeynəb Bəyim (az.-əbcədزئینب بییم; fars.زینب بیگم; XVI əsr, Qəzvin – 31 may1640, Qəzvin) — SəfəvişahıI Təhmasibin (1524–1576-cı illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) dördüncü qızı. O, Səfəvi dövrünün ən nüfuzlu və güclü şahzadələrindən biri hesab olunur. Zeynəb Bəyim ardıcıl beş Səfəvi monarxının hakimiyyəti dövründə yaşamış, müxtəlif funksiyaları yerinə yetirmək və imperiyanın bürokratik sisteminin zirvəsində olmaqla yanaşı, həm də uzun illər saray hərəmində baş matriarx kimi fəaliyyət göstərmiş və bəzi dövrlərdə taxt-tac uğrunda münaqişələrdə mühüm rol oynamışdır. O, şah I Səfinin erkən hakimiyyəti dövründə (1629–1649-cu illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) nüfuzunun zirvəsinə çatmışdır. Zeynəb Bəyim çoxsaylı müasir mənbələrdə "Səfəvi saray siyasətində siyasi mötədillik və müdriklik sütunu" kimi təriflənmişdir.
Zeynəb Bəyim, şah I Təhmasibingürcü əsilli şahzadə Hurixan xanımdan olan qızıdır. Onun doğum tarixi məlum deyil. Şamlıqızılbaş tayfasının yüksək rütbəli nümayəndəsi Şahqulu bəy Zeynəb Bəyimə hələ o gənc yaşlarında ikən lələ təyin edilmişdir. Atası 1576-cı ildə vəfat edəndə və yerinə II İsmayıl (1576–1577-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) keçəndə o, Durmuş xan Şamlının nəvəsi Əliqulu xan Şamlı ilə evlənmişdir. Nikah 7 dekabr 1577-ci il tarixindən bir qədər əvvəl baş tutmuşdur. Buna baxmayaraq, Zeynəb Bəyim Səfəvilərin paytaxtı Qəzvin şəhərinin saray hərəmində yaşamağa davam etdiyinə görə bu, müasir tarixçilərin fikrincə, başa çatdırılmamışdır.
Zeynəb Bəyim qardaşı oğlu, Səfəvi taxt-tacının zahiri varisi Həmzə Mirzəni dəstəkləməklə dövrün siyasətində əsas rol oynamışdır. İsgəndər bəy Münşinin qeydlərinə görə, 1580-ci illərin sonunda, 1578–1590-cı illər Səfəvi–Osmanlı müharibəsinin mühüm mərhələsində səltənəti bürüyən qızğın vətəndaş müharibəsi zamanı Zeynəb Bəyim saray hərəminin başında dayanmışdır. 1586-cı ilin sonunda Həmzə Mirzənin öldürülməsindən sonrakı dövrdə ona şəxsi vəziri, sonradan dövlətin baş vəziri olmuş Mirzə Lütfullah Şirazi kömək etmişdir. Bundan sonra o, şah Məhəmməd Xudabəndənin (1578–1587-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) hakimiyyətinin son bir neçə ilində başlayan varislik uğrunda müharibə zamanı gənc şahzadə Abbasın (1588–1629-cu illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) ən mühüm dəstəkçilərindən biri kimi çıxış etmişdir.
Şah I Abbasın hakimiyyətinin ilk illərində Zeynəb Bəyim onun yaxın müttəfiqi olmağa davam etmiş və italyan səyyahı Petra della Vallenin qeydlərinə görə, onun mənəvi anasına çevrilmişdir. Hətta bu dövrdən sonra belə, şah I Abbasın hakimiyyətinin ilk iki onilliyində Zeynəb Bəyim onun "əsas məsləhətçiləri"ndən biri olaraq qalmışdı. O, hərəmdə baş matriarx olmağa davam etmiş və Abbasın oğullarının təlim-tərbiyəsini öz üzərində götürmüşdü. Yerli hakimlər və hərbi rəhbərlər ondan I Abbasın adından müəyyən məsələlərdə siyasi müdaxilə etməsini xahiş edirdilər.
Zeynəb Bəyim, I Abbasın hakimiyyəti dövründə Səfəvi bürokratiyası daxilində taxt-taca məxsus mülkiyyətin, yəni xassənin müxtəlif inzibati məsələlərində yaxından iştirak edirdi. 1592/1593-cü və 1613/1614-cü illər arasında o, Kaşan xassəsinin hakimi olmuş və onun müavini kimi çıxış edən iki bürokrat var idi. Mənbələrdə bu illər ərzində onun Yəzd şəhərinin cənub hissəsində bir neçə kəndin hakimi olduğu qeyd edilir. Bu, onun üçün I Abbasın hakimiyyət dövrünün böyük bir hissəsində hakimlik etdiyi ərazilərdə yaşayan zərdüşti icmasına qoyulan adambaşına vergini toplamaq və bunu özündə saxlamaq imkanını yaratmışdır. Vergidən gələn gəlirlər sayəsində o, 1601-ci və ya 1602-ci ildə İsfahan–Kaşan yolu boyu azı bir karvansara tikə bilmişdir. Bir il sonra ona səltənət tərəfindən verilən bütün fərmanlar üçün istifadə olunan möhrdar vəzifəsi verilmişdir.
Zeynəb Bəyim 1605-ci ildə, 1603–1618-ci illər Səfəvi–Osmanlı müharibəsi zamanı şah I Abbasa SufiyandaOsmanlı ordusuna hücum etməyi tövsiyə etmiş, nəticədə I Abbasın ən böyük hərbi qələbələrindən biri baş tutmuşdur. Zeynəb Bəyim vaxtaşırı ali məşvərət orqanı olan "Dövlət Şurası"na daxil edilirdi, hətta 1606-cı ildəki toplanışdakı yeganə qadın o idi. Portuqaliyalı diplomat Antonio de Quveanın qeydlərinə görə, "o, bu şərəfə layiq olduğunu çox açıq şəkildə göstərmişdi". Zeynəb Bəyim bir neçə il sonra, 1611-ci və ya 1612-ci ildə Xarəzmdə vətəndaş müharibəsinin başlanmasından sonra Səfəvi səltənətinə qaçan Ürgəncinözbək hakimi Vəliməhəmməd xanın gəlişi münasibətilə verilən ziyafətin başında dayanmışdı.
Buna baxmayaraq, Zeynəb Bəyim 1613-cü və ya 1614-cü ildə nüfuzdan düşmüşdür. O, hərəmdən qovulmuş, bütün vəzifələri əlindən alınmışdır. Zeynəb Bəyim bunun ardınca Qəzvinə sürgün edilmiş, burada ev dustaqlığına məhkum olunmuşdur. Bu hadisələr İsfahandakı məhkəmədə iştirak edən bir neçə başqa yüksək rütbəli Səfəvi məmurları və hərbi rəhbərlərinin təmizlənmə prosesi zamanı baş vermişdi. Tarixçi Fəzli Xuzaniyə görə, bu, Səfəvi sarayının baş müctəhidi Mir Məhəmməd Bağır Damadın hərəkətlərinin nəticəsi idi.
Zeynəb Bəyimə təxminən dörd ildən sonra yenidən saraya daxil olmağa icazə verilmişdir. Petra della Valle öz qeydlərində yazmışdır ki, onu 1617-ci ildə İsfahanda saray hərəminə başçılıq edərkən görmüşdü. Zeynəb Bəyim 1627-ci ilin yazında I Abbas tərəfindən Fərəhabad və İsfahanda saray hərəminin başçısı vəzifəsinə bərpa edilmişdir. O, Abbasın ağır xəstəliyi zamanı saray həkimləri ilə sıx əlaqədə olmuş və Fərəhabadda onun müalicəsinə nəzarət etmişdir. Zeynəb Bəyim, Abbas 19 yanvar 1629-cu ildə, səhər saatlarında vəfat edəndə onun nəşinin Fərəhabaddan Kaşana köçürülməsinə, eləcə də saray hərəminin Fərəhabaddan İsfahana köçürülməsinin maddi-texniki təminatına şəxsən nəzarət etmişdir.
Zeynəb Bəyim bir çox halda I Abbasın dövründə çox böyük nüfuza, səlahiyyət və təsirə malik olsa da, əslində onun varisi I Səfinin (1629–1642-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) hakimiyyətinin ilk bir neçə ilində nüfuz və qüdrətinin zirvəsinə çatmışdır. Müasirlərinin yazdığı salnamələrə görə, o, Abbasın ölüm döşəyində ikən nəvəsi Sam Mirzəni taxt-taca vəliəhd təyin etməsində mühüm rol oynamışdır. I Səfinin hakimiyyətinin ilk aylarında Zeynəb Bəyim gündəlik olaraq ölkənin bütün inzibati orqanının başında dayanmış və dövlətin idarəetməsi üzərində tam nəzarət qurmuşdu. Elə həmin il o, 1623–1639-cu illər Səfəvi–Osmanlı müharibəsində I Səfiyə qoşulmuşdur. Zeynəb Bəyim 28 may 1630-cu ildə, Mərivan döyüşündən əvvəl saray hərəmini Gülpayigana aparmışdır.
12 fevral 1632-ci ildə, I Səfi özünün başlatdığı geniş qanlı təmizləmə kampaniyası zamanı Zeynəb Bəyimə İsfahandan Qəzvinə köçməyi əmr edərək onu saraydan qovmuşdur. Bununla da Zeynəb Bəyimin şöhrətli və imtiyazlı mövqeyinə son qoyulmuşdur. Zeynəb Bəyimin sağlığında yazılmış hesablara görə, o, ömrünün son günlərini İsfahanda keçirmişdir, lakin yenə də var-dövləti və böyük sərvətini özündə saxlamış və ölümünə qədər qeyri-müəyyən və təhlükəli siyasi hadisələrdən uzaq, dinc bir həyat sürmüşdür. O, Məhəmməd Bağır Mirzənin dul həyat yoldaşı Dilaram Sultan tərəfindən saray hərəmində aparıcı matriarx kimi əvəz edilmişdir. Zeynəb Bəyim 31 may 1640-cı ildə Qəzvində vəfat etmiş və Məşhəd şəhərindəki İmam Rza məqbərəsində dəfn edilmişdir.
Babaie, Sussan; Babayan, Kathryn; Baghdiantz-McCabe, Ina; Farhad, Massumeh. The Safavid Household Reconfigured: Concubines, Eunuchs, and Military Slaves // Slaves of the Shah: New Elites of Safavid Iran (ingilis). I.B.Tauris. 2004. ISBN978-0857716866.
Blow, David. Shah Abbas: The Ruthless King Who became an Iranian Legend (ingilis). London, UK: I. B.Tauris. 2009. ISBN978-1845119898. LCCN 2009464064.
Matthee, Rudi. Persia in Crisis: Safavid Decline and the Fall of Isfahan (ingilis). I.B.Tauris. 2012. ISBN978-1845117450.
Newman, Andrew J. Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire (ingilis). I.B.Tauris. 2008. səh. 66. ISBN978-0857716613.
Szuppe, Maria. Status, Knowledge, and Politics: Women in Sixteenth-Century Safavid Iran // Nashat, Guity; Beck, Lois (redaktorlar). Women in Iran from the Rise of Islam to 1800 (ingilis). University of Illinois Press. 2003. ISBN978-0252071218.
Əlavə ədəbiyyatRedaktə
Moreen, Vera B. Zaynab Begum // Norman A. Stillman (redaktor). Encyclopedia of Jews in the Islamic World (ingilis). Brill Online. 2010.
September 30, 2023
zeynəb, bəyim, əbcəd, زئینب, بییم, fars, زینب, بیگم, əsr, qəzvin, 1640, qəzvin, səfəvi, şahı, təhmasibin, 1524, 1576, illərdə, hakimiyyətdə, olmuşdur, dördüncü, qızı, səfəvi, dövrünün, nüfuzlu, güclü, şahzadələrindən, biri, hesab, olunur, ardıcıl, beş, səfəvi,. Zeyneb Beyim az ebced زئینب بییم fars زینب بیگم XVI esr Qezvin 31 may 1640 Qezvin Sefevi sahi I Tehmasibin 1524 1576 ci illerde hakimiyyetde olmusdur dorduncu qizi O Sefevi dovrunun en nufuzlu ve guclu sahzadelerinden biri hesab olunur Zeyneb Beyim ardicil bes Sefevi monarxinin hakimiyyeti dovrunde yasamis muxtelif funksiyalari yerine yetirmek ve imperiyanin burokratik sisteminin zirvesinde olmaqla yanasi hem de uzun iller saray hereminde bas matriarx kimi fealiyyet gostermis ve bezi dovrlerde taxt tac ugrunda munaqiselerde muhum rol oynamisdir O sah I Sefinin erken hakimiyyeti dovrunde 1629 1649 cu illerde hakimiyyetde olmusdur nufuzunun zirvesine catmisdir Zeyneb Beyim coxsayli muasir menbelerde Sefevi saray siyasetinde siyasi motedillik ve mudriklik sutunu kimi teriflenmisdir 1 Zeyneb Beyimزئینب بییمKasan hakimi1592 1593 1613 1614MonarxI AbbasSexsi melumatlarDogum tarixi XVI esrDogum yeri QezvinVefat tarixi 31 may 1640 1640 05 31 Vefat yeri QezvinDefn yeri Imam Rza meqberesi MeshedAtasi Sah Tehmasib SefeviAnasi Hurixan xanimHeyat yoldasi Eliqulu xan SamliAilesi SefevilerDini sie islam Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Erken illeri 2 Guclenmesi 3 Suqutu 4 Menbe 4 1 Istinadlar 4 2 Edebiyyat 5 Elave edebiyyatErken illeri Redakte nbsp I Tehmasibin Cehel Sutun Sarayindaki portreti Zeyneb Beyim sah I Tehmasibin gurcu esilli sahzade Hurixan xanimdan olan qizidir 1 2 Onun dogum tarixi melum deyil Samli qizilbas tayfasinin yuksek rutbeli numayendesi Sahqulu bey Zeyneb Beyime hele o genc yaslarinda iken lele teyin edilmisdir Atasi 1576 ci ilde vefat edende ve yerine II Ismayil 1576 1577 ci illerde hakimiyyetde olmusdur kecende o Durmus xan Samlinin nevesi Eliqulu xan Samli ile evlenmisdir Nikah 7 dekabr 1577 ci il tarixinden bir qeder evvel bas tutmusdur Buna baxmayaraq Zeyneb Beyim Sefevilerin paytaxti Qezvin seherinin saray hereminde yasamaga davam etdiyine gore bu muasir tarixcilerin fikrince basa catdirilmamisdir 1 3 Zeyneb Beyim qardasi oglu Sefevi taxt tacinin zahiri varisi Hemze Mirzeni desteklemekle dovrun siyasetinde esas rol oynamisdir Isgender bey Munsinin qeydlerine gore 1580 ci illerin sonunda 1578 1590 ci iller Sefevi Osmanli muharibesinin muhum merhelesinde selteneti buruyen qizgin vetendas muharibesi zamani Zeyneb Beyim saray hereminin basinda dayanmisdir 1 1586 ci ilin sonunda Hemze Mirzenin oldurulmesinden sonraki dovrde ona sexsi veziri sonradan dovletin bas veziri olmus Mirze Lutfullah Sirazi komek etmisdir 4 Bundan sonra o sah Mehemmed Xudabendenin 1578 1587 ci illerde hakimiyyetde olmusdur hakimiyyetinin son bir nece ilinde baslayan varislik ugrunda muharibe zamani genc sahzade Abbasin 1588 1629 cu illerde hakimiyyetde olmusdur en muhum destekcilerinden biri kimi cixis etmisdir 1 Guclenmesi Redakte nbsp I Abbasin Cehel Sutun Sarayindaki portreti Sah I Abbasin hakimiyyetinin ilk illerinde Zeyneb Beyim onun yaxin muttefiqi olmaga davam etmis ve italyan seyyahi Petra della Vallenin qeydlerine gore onun menevi anasina cevrilmisdir Hetta bu dovrden sonra bele sah I Abbasin hakimiyyetinin ilk iki onilliyinde Zeyneb Beyim onun esas meslehetcileri nden biri olaraq qalmisdi 1 5 O heremde bas matriarx olmaga davam etmis ve Abbasin ogullarinin telim terbiyesini oz uzerinde goturmusdu Yerli hakimler ve herbi rehberler ondan I Abbasin adindan mueyyen meselelerde siyasi mudaxile etmesini xahis edirdiler 1 Zeyneb Beyim I Abbasin hakimiyyeti dovrunde Sefevi burokratiyasi daxilinde taxt taca mexsus mulkiyyetin yeni xassenin muxtelif inzibati meselelerinde yaxindan istirak edirdi 1592 1593 cu ve 1613 1614 cu iller arasinda o Kasan xassesinin hakimi olmus ve onun muavini kimi cixis eden iki burokrat var idi Menbelerde bu iller erzinde onun Yezd seherinin cenub hissesinde bir nece kendin hakimi oldugu qeyd edilir Bu onun ucun I Abbasin hakimiyyet dovrunun boyuk bir hissesinde hakimlik etdiyi erazilerde yasayan zerdusti icmasina qoyulan adambasina vergini toplamaq ve bunu ozunde saxlamaq imkanini yaratmisdir Vergiden gelen gelirler sayesinde o 1601 ci ve ya 1602 ci ilde Isfahan Kasan yolu boyu azi bir karvansara tike bilmisdir Bir il sonra ona seltenet terefinden verilen butun fermanlar ucun istifade olunan mohrdar vezifesi verilmisdir 1 Zeyneb Beyim 1605 ci ilde 1603 1618 ci iller Sefevi Osmanli muharibesi zamani sah I Abbasa Sufiyanda Osmanli ordusuna hucum etmeyi tovsiye etmis neticede I Abbasin en boyuk herbi qelebelerinden biri bas tutmusdur Zeyneb Beyim vaxtasiri ali mesveret orqani olan Dovlet Surasi na daxil edilirdi hetta 1606 ci ildeki toplanisdaki yegane qadin o idi 6 5 Portuqaliyali diplomat Antonio de Quveanin qeydlerine gore o bu serefe layiq oldugunu cox aciq sekilde gostermisdi 6 Zeyneb Beyim bir nece il sonra 1611 ci ve ya 1612 ci ilde Xarezmde vetendas muharibesinin baslanmasindan sonra Sefevi seltenetine qacan Urgencin ozbek hakimi Velimehemmed xanin gelisi munasibetile verilen ziyafetin basinda dayanmisdi 1 Suqutu Redakte nbsp Zeyneb Beyimin 1629 cu ilde yazdigi vesiyyetnamesi Buna baxmayaraq Zeyneb Beyim 1613 cu ve ya 1614 cu ilde nufuzdan dusmusdur O heremden qovulmus butun vezifeleri elinden alinmisdir Zeyneb Beyim bunun ardinca Qezvine surgun edilmis burada ev dustaqligina mehkum olunmusdur 1 7 Bu hadiseler Isfahandaki mehkemede istirak eden bir nece basqa yuksek rutbeli Sefevi memurlari ve herbi rehberlerinin temizlenme prosesi zamani bas vermisdi Tarixci Fezli Xuzaniye gore bu Sefevi sarayinin bas muctehidi Mir Mehemmed Bagir Damadin hereketlerinin neticesi idi 1 Zeyneb Beyime texminen dord ilden sonra yeniden saraya daxil olmaga icaze verilmisdir Petra della Valle oz qeydlerinde yazmisdir ki onu 1617 ci ilde Isfahanda saray heremine basciliq ederken gormusdu 1 Zeyneb Beyim 1627 ci ilin yazinda I Abbas terefinden Ferehabad ve Isfahanda saray hereminin bascisi vezifesine berpa edilmisdir O Abbasin agir xesteliyi zamani saray hekimleri ile six elaqede olmus ve Ferehabadda onun mualicesine nezaret etmisdir 1 Zeyneb Beyim Abbas 19 yanvar 1629 cu ilde seher saatlarinda vefat edende onun nesinin Ferehabaddan Kasana kocurulmesine elece de saray hereminin Ferehabaddan Isfahana kocurulmesinin maddi texniki teminatina sexsen nezaret etmisdir 1 Zeyneb Beyim bir cox halda I Abbasin dovrunde cox boyuk nufuza selahiyyet ve tesire malik olsa da eslinde onun varisi I Sefinin 1629 1642 ci illerde hakimiyyetde olmusdur hakimiyyetinin ilk bir nece ilinde nufuz ve qudretinin zirvesine catmisdir 1 Muasirlerinin yazdigi salnamelere gore o Abbasin olum doseyinde iken nevesi Sam Mirzeni taxt taca veliehd teyin etmesinde muhum rol oynamisdir 1 I Sefinin hakimiyyetinin ilk aylarinda Zeyneb Beyim gundelik olaraq olkenin butun inzibati orqaninin basinda dayanmis ve dovletin idareetmesi uzerinde tam nezaret qurmusdu Ele hemin il o 1623 1639 cu iller Sefevi Osmanli muharibesinde I Sefiye qosulmusdur Zeyneb Beyim 28 may 1630 cu ilde Merivan doyusunden evvel saray heremini Gulpayigana aparmisdir 1 12 fevral 1632 ci ilde I Sefi ozunun baslatdigi genis qanli temizleme kampaniyasi zamani Zeyneb Beyime Isfahandan Qezvine kocmeyi emr ederek onu saraydan qovmusdur 5 Bununla da Zeyneb Beyimin sohretli ve imtiyazli movqeyine son qoyulmusdur Zeyneb Beyimin sagliginda yazilmis hesablara gore o omrunun son gunlerini Isfahanda kecirmisdir lakin yene de var dovleti ve boyuk servetini ozunde saxlamis ve olumune qeder qeyri mueyyen ve tehlukeli siyasi hadiselerden uzaq dinc bir heyat surmusdur O Mehemmed Bagir Mirzenin dul heyat yoldasi Dilaram Sultan terefinden saray hereminde aparici matriarx kimi evez edilmisdir 8 Zeyneb Beyim 31 may 1640 ci ilde Qezvinde vefat etmis ve Meshed seherindeki Imam Rza meqberesinde defn edilmisdir 1 Menbe RedakteIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Ghereghlou 2016 Szuppe 2003 seh 149 Babaie ve b 2004 seh 35 Szuppe 2003 seh 153 154 1 2 3 Szuppe 2003 seh 160 1 2 Blow 2009 seh 173 Matthee 2012 seh 37 203 Blow 2009 seh 232 Edebiyyat Redakte Babaie Sussan Babayan Kathryn Baghdiantz McCabe Ina Farhad Massumeh The Safavid Household Reconfigured Concubines Eunuchs and Military Slaves Slaves of the Shah New Elites of Safavid Iran ingilis I B Tauris 2004 ISBN 978 0857716866 Blow David Shah Abbas The Ruthless King Who became an Iranian Legend ingilis London UK I B Tauris 2009 ISBN 978 1845119898 LCCN 2009464064 Ghereghlou Kioumars ZAYNAB BEGUM Yarshater Ehsan redaktor Encyclopaedia Iranica ingilis Online Edition Encyclopaedia Iranica Foundation 2016 Matthee Rudi Persia in Crisis Safavid Decline and the Fall of Isfahan ingilis I B Tauris 2012 ISBN 978 1845117450 Newman Andrew J Safavid Iran Rebirth of a Persian Empire ingilis I B Tauris 2008 seh 66 ISBN 978 0857716613 Szuppe Maria Status Knowledge and Politics Women in Sixteenth Century Safavid Iran Nashat Guity Beck Lois redaktorlar Women in Iran from the Rise of Islam to 1800 ingilis University of Illinois Press 2003 ISBN 978 0252071218 Elave edebiyyat RedakteMoreen Vera B Zaynab Begum Norman A Stillman redaktor Encyclopedia of Jews in the Islamic World ingilis Brill Online 2010 Menbe https az wikipedia org w index php title Zeyneb Beyim amp oldid 7252195, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}