Dilaram Sultan(1595 və ya 1612 – 1647 və ya 5 [15] yanvar1647)- Səfəvi dövlətinin Validə Sultanı. Vəliəhd Şahzadə Məhəmməd Bağır Mirzənin həyat yoldaşı, Şah Səfinin anası.
Dilaram Sultan 1605-ci ildə Tiflisdə knyaz ailəsində anadan olmuşdur. Səfəvi-Osmanlı müharibələrində Gürcüstanın bir çox əraziləri döyüş meydanına çevrildi. Bu səbəbdən atası Konstans Baqrati ailəsini Şimala - daha təhlükəsiz əraziyə aparmalı oldu. 1612-cü ildə müharibə bitdikdən sonra onlar yenidən Tiflisə geri döndülər. Lakin sabitlik uzun sürmədi. 1613-cü ildə yenidən Səfəvi-Osmanlı müharibəsi başladı. Ağır günlər keçirən ailə 1618-ci ildə qələbə qazanan Şah Abbas tərəfindən "böyük sürgün"ün qurbanı oldu. Minlərlə gürcü ailəsi ağır şərtlər altında İranın içlərinə köçürüldü. Dilara Sultanın bu məşəqqətli yolda valideynləri vəfat edir. Yeganə qardaşını isə yolda itirir. Siması olduqca gözəl olan Dilara hərəm ağaları tərəfindən yolda ikən seçilir. Onu bir neçə qızla İsfahan sarayına aparırlar. Saraya daxil olan Dilara fars dilini, oxuma-yazmanı mükəmməl öyrənir. Ağılı və cəsarəti ilə Zeynəb Sultanın diqqətini çəkir. O dövrdə Şah Abbasın Vəliəhd oğlu Məhəmmədbağırə qız axtarışına çıxılmışdı. Gənc şahzadə saraydakı heç bir cariyəni bəyənmirdi. Zeynəb Sultan onu gecələrin birində hərəmə salaraq Məhəmməd Bağırın otağına salır. Beləliklə də, Dilara xatunun həyatında dönüş yaranır. Şahzadə onu çox sevir və vurulur. Az müddət sonra onu "Dilarəm bəyim" deyə çağırırdılar... Şahzadə Səfinin doğulması Dilara bəyimin saray mövqeyini artırırdı. Lakin Məhəmməd bağırın arvadı Şah ll İsmayılın qızı Fəxricahan Sultan və onun oğlu Süleyman mirzə Dilara bəyimə ilk gündən rəqib idi. Həmçinin bəzi səbəblərdən Şah Abbas oğlundan şübhə çəkir. Və günlərin birində onun qətli üçün əmr verir. Bundan sonra çətin dövrlər başlayır. Zeynəb Sultan hərəmdə və dövlətdə əsas qadın idi. O tam ağalıq üçün Dilaram bəyimə təsirlər edirdi. Bu dövrdə Şah Şah Abbasın qızları Zibeydə Sultanla Xanağa Sultan və onların həyat yoldaşları dövlət idarəsi üçün mübarizə aparırdı. Dilara bəyim bilirdi ki, oğlu Səfi dövlətin tək şahzadəsidir. Və o bu mübarizədən kənarda qalmamalıdır. Xanağa sultan cəbhəsində yer alan Dilara bəyim 1629 - da oğlu Səfinin "Şah" olmasını başa bildi.
Validəlik dövrü
Oğlu Səfi şah olan günü Dilarə bəyim "Validə Sultan" oldu. Lakin Dilara Sultan ağır şəraitdə Validə olmuşdu. Zeynəb, Xanış, Zibeydə sultanların, Qorçubaşı İsa xanın, Divan vəziri Əbutalib kimi ""divlərin" yanında o daha zəif görünürdü. Amma mübarizəyə də davam edirdi. Zeynəb sultanın hərəm meydanında ona cariyə tərzi əmrləri, təsirləri Dilaram Sultanın ona qarşı savaş açmasına səbəb oldu. Zeynəb Sultan bu ana qədər Dilaramın yanında Fəxricahan Sultana qarşı idi. Bu haldan sonra mövqeyini dəyişib ona tərəf çıxdı. Beləliklə sarayda 3 - cü cəbhə açıldı. Dilaram sultan İsa xanla Zibeydə sultanın yanında idi. Zeynəb sultanı sürgünə göndərməyi başaran Dilaram Sultan çox böyük qələbə qazanmışdı. Zeynəb sultan geri dönməyi başarsa da, bir il sonra öz sarayında vəfat etdi. 1632 də Ələmut qalasında Fəxricahan Sultanın oğlu Süleyman mirzə Şah tərəfindən öldürlüdü. Bu hadisəyi Dilara sultana yaxmağa başladılar. Fəxrixahan sultan Zeynəb sultanın ölümündən sonra tərəfsiz qalmışdı sonra o Dilaram sultana qarşı Xanış sultanın və ərinin tərəfinə keçdi. Sırada Xanış sultan və əri Əbutalib var idi. Əbutalib xanln rütbəsini azaltmağı başarsa da, Xanış sultan və ərinin xüsusi planına əsasən İsa xanı və Zibeydə sultanı qoruya bilmədi. Mərhumlar qəddarcasına şah tərəfindən qətl edildi. Xanış və Əbutalib az müddətdə qələbə sevinci qazandılar. Dilarəm sultan mərhumların qız övladı Cahanbanu Sultanı himayəyə aldı.
Böyük Validəliyi
Şah Səfinin qəfil ölümündən sonra Dilaram Sultan ll Abbası taxta çıxardı. II Abbas zamanında da hərəmdə və dövlətdə yetki və söz sahibi Dilaram Sultan idi. Hələ Səfinin zamanından hiylə ilə əvvəlki vəzifəsinə yiyələn Əbutalib xan yenə gözə batamağa başlamışdı. Xanış Sultan da ondan geri qalmırdı. Dilaram sultan onların hər ikisinə qarşı Cahanbanu Sultan kimi böyük bir rəqib hazırlamışdı... İntriqalarla dolu ömrü olan Dilara Sultan 1647 - ci ildə Əli Qapı sarayında anidən vəziyyəti pisləşərək vəfat etmişdir.
Xeyriyyəçilik və İnşaat
Dilaram Sultan xeyriyyəyə böyük önəm vermişdir. İsfahanda və Qəzvində bir çox mədrəsə və yetimxanlar açdırmışdı. Vətəni Gürcüstana isə dəyərli alimləri və həkimləri göndərirdi. İsfahanda bir çox tiklilər onun adı ilə bağlıdır. Xalq tərəfindən sevilmiş, "Dövlət Validəsi" adlandırılmışdır. Səfəvi-Osmanlı müharibəsi dövründə əziyyət çəkən ailələr üçün yardımlar etmiş, onlara köməklik etmişdir.
İstinadlar
Mənbə
Ali-Səfəviyyə lll cild 486 pg. 4
Avqust 03, 2021
dilaram, sultan, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə,. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Dilaram Sultan 1595 ve ya 1612 1647 ve ya 5 15 yanvar 1647 Sefevi dovletinin Valide Sultani Veliehd Sahzade Mehemmed Bagir Mirzenin heyat yoldasi Sah Sefinin anasi Dilaram SultanMarta Konstans qizi BaqratiSefeviler Dovletinin Valide Sultani1629 1642Selefi Mehdi Ulya heqiqi olaraq Xelefi Dilber Anna SultanSexsi melumatlarDogum tarixi 1573Dogum yeri TiflisVefat tarixi 5 yanvar 1647Vefat yeri IsfahanSulale BaqrationilerHeyat yoldasi Veliehd Sahzade Mehemmed Bagir Mirze SefeviUsagi oglu Sah Sefi Mundericat 1 Heyati 2 Validelik dovru 3 Boyuk Valideliyi 4 Xeyriyyecilik ve Insaat 5 Istinadlar 6 MenbeHeyati RedakteDilaram Sultan 1605 ci ilde Tiflisde knyaz ailesinde anadan olmusdur Sefevi Osmanli muharibelerinde Gurcustanin bir cox erazileri doyus meydanina cevrildi Bu sebebden atasi Konstans Baqrati ailesini Simala daha tehlukesiz eraziye aparmali oldu 1612 cu ilde muharibe bitdikden sonra onlar yeniden Tiflise geri donduler Lakin sabitlik uzun surmedi 1613 cu ilde yeniden Sefevi Osmanli muharibesi basladi Agir gunler keciren aile 1618 ci ilde qelebe qazanan Sah Abbas terefinden boyuk surgun un qurbani oldu Minlerle gurcu ailesi agir sertler altinda Iranin iclerine kocuruldu Dilara Sultanin bu meseqqetli yolda valideynleri vefat edir Yegane qardasini ise yolda itirir Simasi olduqca gozel olan Dilara herem agalari terefinden yolda iken secilir Onu bir nece qizla Isfahan sarayina aparirlar Saraya daxil olan Dilara fars dilini oxuma yazmani mukemmel oyrenir Agili ve cesareti ile Zeyneb Sultanin diqqetini cekir O dovrde Sah Abbasin Veliehd oglu Mehemmedbagire qiz axtarisina cixilmisdi Genc sahzade saraydaki hec bir cariyeni beyenmirdi Zeyneb Sultan onu gecelerin birinde hereme salaraq Mehemmed Bagirin otagina salir Belelikle de Dilara xatunun heyatinda donus yaranir Sahzade onu cox sevir ve vurulur Az muddet sonra onu Dilarem beyim deye cagirirdilar Sahzade Sefinin dogulmasi Dilara beyimin saray movqeyini artirirdi Lakin Mehemmed bagirin arvadi Sah ll Ismayilin qizi Fexricahan Sultan ve onun oglu Suleyman mirze Dilara beyime ilk gunden reqib idi Hemcinin bezi sebeblerden Sah Abbas oglundan subhe cekir Ve gunlerin birinde onun qetli ucun emr verir Bundan sonra cetin dovrler baslayir Zeyneb Sultan heremde ve dovletde esas qadin idi O tam agaliq ucun Dilaram beyime tesirler edirdi Bu dovrde Sah Sah Abbasin qizlari Zibeyde Sultanla Xanaga Sultan ve onlarin heyat yoldaslari dovlet idaresi ucun mubarize aparirdi Dilara beyim bilirdi ki oglu Sefi dovletin tek sahzadesidir Ve o bu mubarizeden kenarda qalmamalidir Xanaga sultan cebhesinde yer alan Dilara beyim 1629 da oglu Sefinin Sah olmasini basa bildi Validelik dovru RedakteOglu Sefi sah olan gunu Dilare beyim Valide Sultan oldu Lakin Dilara Sultan agir seraitde Valide olmusdu Zeyneb Xanis Zibeyde sultanlarin Qorcubasi Isa xanin Divan veziri Ebutalib kimi divlerin yaninda o daha zeif gorunurdu Amma mubarizeye de davam edirdi Zeyneb sultanin herem meydaninda ona cariye terzi emrleri tesirleri Dilaram Sultanin ona qarsi savas acmasina sebeb oldu Zeyneb Sultan bu ana qeder Dilaramin yaninda Fexricahan Sultana qarsi idi Bu haldan sonra movqeyini deyisib ona teref cixdi Belelikle sarayda 3 cu cebhe acildi Dilaram sultan Isa xanla Zibeyde sultanin yaninda idi Zeyneb sultani surgune gondermeyi basaran Dilaram Sultan cox boyuk qelebe qazanmisdi Zeyneb sultan geri donmeyi basarsa da bir il sonra oz sarayinda vefat etdi 1632 de Elemut qalasinda Fexricahan Sultanin oglu Suleyman mirze Sah terefinden oldurludu Bu hadiseyi Dilara sultana yaxmaga basladilar Fexrixahan sultan Zeyneb sultanin olumunden sonra terefsiz qalmisdi sonra o Dilaram sultana qarsi Xanis sultanin ve erinin terefine kecdi Sirada Xanis sultan ve eri Ebutalib var idi Ebutalib xanln rutbesini azaltmagi basarsa da Xanis sultan ve erinin xususi planina esasen Isa xani ve Zibeyde sultani qoruya bilmedi Merhumlar qeddarcasina sah terefinden qetl edildi Xanis ve Ebutalib az muddetde qelebe sevinci qazandilar Dilarem sultan merhumlarin qiz ovladi Cahanbanu Sultani himayeye aldi Boyuk Valideliyi RedakteSah Sefinin qefil olumunden sonra Dilaram Sultan ll Abbasi taxta cixardi II Abbas zamaninda da heremde ve dovletde yetki ve soz sahibi Dilaram Sultan idi Hele Sefinin zamanindan hiyle ile evvelki vezifesine yiyelen Ebutalib xan yene goze batamaga baslamisdi Xanis Sultan da ondan geri qalmirdi Dilaram sultan onlarin her ikisine qarsi Cahanbanu Sultan kimi boyuk bir reqib hazirlamisdi Intriqalarla dolu omru olan Dilara Sultan 1647 ci ilde Eli Qapi sarayinda aniden veziyyeti pisleserek vefat etmisdir Xeyriyyecilik ve Insaat RedakteDilaram Sultan xeyriyyeye boyuk onem vermisdir Isfahanda ve Qezvinde bir cox medrese ve yetimxanlar acdirmisdi Veteni Gurcustana ise deyerli alimleri ve hekimleri gonderirdi Isfahanda bir cox tikliler onun adi ile baglidir Xalq terefinden sevilmis Dovlet Validesi adlandirilmisdir Sefevi Osmanli muharibesi dovrunde eziyyet ceken aileler ucun yardimlar etmis onlara komeklik etmisdir Istinadlar RedakteMenbe RedakteAli Sefeviyye lll cild 486 pg 4Menbe https az wikipedia org w index php title Dilaram Sultan amp oldid 5515672, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
