Yəhudi xalqının tarixi — yəhudilərin təşəkkül və inkişaf tarixidir. Bu tarix, yəhudi xalqının tarix boyunca digər xalqlarla qarşılıqlı əlaqələri, dinləri və mədəniyyətləri də daxil olmaqla, demək ola ki, dörd min ili və həmçinin yüzlərlə başqa xalqı əhatə edir. Yəhudi tarixinin əhəmiyyətli bir hissəsi, hazırda İsrail dövləti adlanan ərazi ilə əlaqələndirilir.
İncil və ümumiyyətlə yəhudi ənənəsinə görə, yəhudilərin kökənlərini e.ə. 18-ci əsrdən Kənan torpağında yaşayan İncil patriarxları İbrahim, İshaq və Yaqubdan başlayır. Roma dövründə yəhudilər dağılmış və diaspor kimi dünyaya yayıldılar. İkinci Dünya müharibəsi zamanı yəhudilərin soyqırımından sonra İsrail Dövləti yaradıldı.
Ən qədim tarix
Yəhudi xalqının kollektiv abidələri qədim nəsillər tərəfindən tərtib edilmiş yazılı mənbələrdə öz əksini tapmışdır. Bunlar Tanah, Talmud, aqad ədəbiyyatı, Orta əsrlərin mistik, fəlsəfi və halaxik əsərləri, Yeni Çağ Yəhudi ədəbiyyatıdır. Bu milli yaddaş Yəhudi həyat tərzi ilə dəstəklənir, Yəhudi tətillərinin illik dövrü ilə təzələnir və hər yeni nəsli milli keçmişlə əlaqəli yaşamağa təşviq edir.
Əksər tədqiqatçıların fikrincə, yəhudi xalqının etnogenezi (formalaşması) vaxtı eramızdan əvvəl 2-1 min arasındakı dövrə təsadüf edir. Bu ərazidə fərqli bir sivilizasiyanın olması faktı mübahisələndirilmir və bununla da Yəhudilərin tarixini qədim edir. Bir çox tarixçi üçün daha böyük bir vəzifə, Məbədlər tarixində təsvir olunan maddi sübutları tapmaqdır.
Yəhudi tarixinin başlanğıcı İncil dövrü ilə əlaqələndirilir. Yəhudi xalqının İncil tarixi, Yəhudi xalqının əcdadı kimi İbrahimin dövründə Yəhudilərin tarix arenasında meydana çıxmasından, Makedoniyalı İskəndərin İudeyanı fəth etməsinə qədər olan dövrü əhatə edir.
Yəhudi xalqının qədim tarixini öyrənmək üçün əsas mənbə Əhdi-Ətiqdir (Tanah). Əhəmiyyətli bir qaynaq həm də İosif Flavinin ("Yəhudilərin qədimliyi" və "Yəhudi Müharibəsi"), İskəndəriyyəli Filonun və başqalarının əsərləridir.
Müasir dövr
Avropada milli ideologiyaların formalaşması yəhudilərin ətrafdakı cəmiyyətə inteqrasiya prosesinin ləngiməsinə səbəb oldu. Onların fəaliyyətlərinə və milli dövlətlərin həyatının müxtəlif sahələrində fəal iştirakına reaksiya olaraq antisemitizm anlayışları yayılmışdır. Eyni zamanda, Avropa xalqlarının ümumi milli oyanışının təsiri altında Fələstində bir Yəhudi "milli ocağı" nın yaradılmasına zəmin yaradan bir sionist hərəkat meydana gəldi. 19-cu və 20-ci əsrlərin başlanğıcında Avropa xalqlarının milli özünü təsdiq etməsi ilə əlaqəli antisemitizmin böyüməsi, xüsusilə assimilyasiya olunmuş Yəhudilər arasında sionist hərəkatın genişlənməsinə səbəb oldu.
Yəhudilərin Qərbi Avropadakı azadlığı Böyük Fransa inqilabı ilə başladı. 1791-ci ildə Fransa Yəhudilərinə ümumi mülki hüquqlar verildi. Almaniyada 1812-1814-cü illərdəki milli azadlıq yüksəlişi illərində fərqli ölkələrdə Yəhudilərin bərabərliyi vəd edildi. 1858-ci ildə Yəhudilər İngilis Parlamentinə qəbul edildi. Əslində Alman Yəhudilərinin hüquqlarının tədricən bərabərləşdirilməsi 1848-1862-ci illərdə tamamlandı. 1871-ci il Alman Konstitusiyası yəhudilərin bərabərliyini qəbul etdi.
Şərqi Avropadakı yəhudi mərkəzi bu dövrdə xüsusi əhəmiyyət qazandı. Orta əsrlərdə formalaşan Şərqi Avropa Yəhudiliyinin orijinal mədəniyyəti, bütövlükdə Yeni Çağ Yəhudi cəmiyyətindəki ən əhəmiyyətli sosial-mədəni hadisələrin əsasını təşkil edir. Şərqi Avropada yaranan ideologiyalar və hərəkatlar, bu bölgədən XIX əsrin sonlarında başlayan Yəhudilərin Batıya və Fələstinə kütləvi köçü sayəsində dünyanın digər icmalarına ixrac olunur.
Ədəbiyyat
Библейская история // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
Немировский А. А. У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., 2001. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5
История еврейского народа = History of the Jewish people / под ред. Ш. Эттингера. — Мосты культуры, Гешарим, 2001. — 688 с. — 3000 экз. — ISBN 5-93273-050-1.
Под сенью креста и полумесяца: евреи в Средние века / Марк Коэн; пер. с англ. Любови Черниной. — Москва: Книжники; Текст, 2013.
Oktyabr 03, 2021
yəhudi, xalqının, tarixi, yəhudilərin, təşəkkül, inkişaf, tarixidir, tarix, yəhudi, xalqının, tarix, boyunca, digər, xalqlarla, qarşılıqlı, əlaqələri, dinləri, mədəniyyətləri, daxil, olmaqla, demək, dörd, həmçinin, yüzlərlə, başqa, xalqı, əhatə, edir, yəhudi, . Yehudi xalqinin tarixi yehudilerin tesekkul ve inkisaf tarixidir Bu tarix yehudi xalqinin tarix boyunca diger xalqlarla qarsiliqli elaqeleri dinleri ve medeniyyetleri de daxil olmaqla demek ola ki dord min ili ve hemcinin yuzlerle basqa xalqi ehate edir Yehudi tarixinin ehemiyyetli bir hissesi hazirda Israil dovleti adlanan erazi ile elaqelendirilir Incil ve umumiyyetle yehudi enenesine gore yehudilerin kokenlerini e e 18 ci esrden Kenan torpaginda yasayan Incil patriarxlari Ibrahim Ishaq ve Yaqubdan baslayir Roma dovrunde yehudiler dagilmis ve diaspor kimi dunyaya yayildilar Ikinci Dunya muharibesi zamani yehudilerin soyqirimindan sonra Israil Dovleti yaradildi En qedim tarix RedakteYehudi xalqinin kollektiv abideleri qedim nesiller terefinden tertib edilmis yazili menbelerde oz eksini tapmisdir Bunlar Tanah Talmud aqad edebiyyati Orta esrlerin mistik felsefi ve halaxik eserleri Yeni Cag Yehudi edebiyyatidir Bu milli yaddas Yehudi heyat terzi ile desteklenir Yehudi tetillerinin illik dovru ile tezelenir ve her yeni nesli milli kecmisle elaqeli yasamaga tesviq edir Ekser tedqiqatcilarin fikrince yehudi xalqinin etnogenezi formalasmasi vaxti eramizdan evvel 2 1 min arasindaki dovre tesaduf edir Bu erazide ferqli bir sivilizasiyanin olmasi fakti mubahiselendirilmir ve bununla da Yehudilerin tarixini qedim edir Bir cox tarixci ucun daha boyuk bir vezife Mebedler tarixinde tesvir olunan maddi subutlari tapmaqdir Yehudi tarixinin baslangici Incil dovru ile elaqelendirilir Yehudi xalqinin Incil tarixi Yehudi xalqinin ecdadi kimi Ibrahimin dovrunde Yehudilerin tarix arenasinda meydana cixmasindan Makedoniyali Iskenderin Iudeyani feth etmesine qeder olan dovru ehate edir Yehudi xalqinin qedim tarixini oyrenmek ucun esas menbe Ehdi Etiqdir Tanah Ehemiyyetli bir qaynaq hem de Iosif Flavinin Yehudilerin qedimliyi ve Yehudi Muharibesi Iskenderiyyeli Filonun ve basqalarinin eserleridir Muasir dovr RedakteAvropada milli ideologiyalarin formalasmasi yehudilerin etrafdaki cemiyyete inteqrasiya prosesinin lengimesine sebeb oldu Onlarin fealiyyetlerine ve milli dovletlerin heyatinin muxtelif sahelerinde feal istirakina reaksiya olaraq antisemitizm anlayislari yayilmisdir Eyni zamanda Avropa xalqlarinin umumi milli oyanisinin tesiri altinda Felestinde bir Yehudi milli ocagi nin yaradilmasina zemin yaradan bir sionist herekat meydana geldi 19 cu ve 20 ci esrlerin baslangicinda Avropa xalqlarinin milli ozunu tesdiq etmesi ile elaqeli antisemitizmin boyumesi xususile assimilyasiya olunmus Yehudiler arasinda sionist herekatin genislenmesine sebeb oldu Yehudilerin Qerbi Avropadaki azadligi Boyuk Fransa inqilabi ile basladi 1791 ci ilde Fransa Yehudilerine umumi mulki huquqlar verildi Almaniyada 1812 1814 cu illerdeki milli azadliq yukselisi illerinde ferqli olkelerde Yehudilerin beraberliyi ved edildi 1858 ci ilde Yehudiler Ingilis Parlamentine qebul edildi Eslinde Alman Yehudilerinin huquqlarinin tedricen beraberlesdirilmesi 1848 1862 ci illerde tamamlandi 1871 ci il Alman Konstitusiyasi yehudilerin beraberliyini qebul etdi Serqi Avropadaki yehudi merkezi bu dovrde xususi ehemiyyet qazandi Orta esrlerde formalasan Serqi Avropa Yehudiliyinin orijinal medeniyyeti butovlukde Yeni Cag Yehudi cemiyyetindeki en ehemiyyetli sosial medeni hadiselerin esasini teskil edir Serqi Avropada yaranan ideologiyalar ve herekatlar bu bolgeden XIX esrin sonlarinda baslayan Yehudilerin Batiya ve Felestine kutlevi kocu sayesinde dunyanin diger icmalarina ixrac olunur Edebiyyat RedakteBiblejskaya istoriya Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Nemirovskij A A U istokov drevneevrejskogo etnogeneza Vethozavetnoe predanie o patriarhah i etnopoliticheskaya istoriya Blizhnego Vostoka M 2001 268 c ISBN 5 85941 087 5Istoriya evrejskogo naroda History of the Jewish people pod red Sh Ettingera Mosty kultury Gesharim 2001 688 s 3000 ekz ISBN 5 93273 050 1 Pod senyu kresta i polumesyaca evrei v Srednie veka Mark Koen per s angl Lyubovi Cherninoj Moskva Knizhniki Tekst 2013 Menbe https az wikipedia org w index php title Yehudi xalqinin tarixi amp oldid 5533011, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
