fbpx
Wikipedia

Yusif bəy Tahirov

Avqust 12, 2021

Yusif bəy Tahirov — Tiflis müsəlman xeyriyyə cəmiyyətinin katibi, Çar Rusiyasının polkovniki. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan mədəniyyəti, xüsusilə teatr sənəti sahəsində çalışan xadimlərdən biri idi.

Yusif bəy Tahirov
Yusif bəy Məmmədağa oğlu Tahirov
Doğum tarixi
Doğum yeri Naxçıvan, Naxçıvan qəzası, İrəvan quberniyası, Qafqaz canişinliyi, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi
Uşaqları Sofiya, Xurşid və Məmməd
Atası Məhəmməd ağa
Anası Tutu
Fəaliyyəti hərbi qulluqçu

Yusif bəy hərbi təhsil alıb və Tiflisdə hərbi qulluqda olub. Onun Tiflisdə yaraşıqlı bir mülkü də var imiş. O, hərbçi olmaqla bərabər, həm də teatr və mədəniyyətimizin tərəqqisində əvəzsiz xidmətlər göstərib.

Soy kökü

Çar Rusiyasının polkovniki olmuş Yusif bəy Məmmədağa oğlu Tahirov Naxçıvan şəhərində doğulub. Onun mənsub olduğu Tahirovlar nəslinin ulu babaları Naxçıvan xanlığının vəziri olub. 1723-cü ilə aid bir sənəddə Naxçıvan ölkəsinin vəziri Mirzə Məhəmməd Tahirin adı çəkilir. Onun haqqında belə yazılıb: "Naxçıvanın sabiq vəziri Ağası bəyin oğlu, Naxçıvan ölkəsinin vəziri olan böyük oğlu-alihəzrət pak nəsilli, ali rütbəli şərəf sahibləri yanında xatiri sayılan, izzətli, zəxavətcə nəcib və əzəmətli Mirzə Məhəmməd Tahirdir". Buradaca bir məsələni aydınlaşdırmaq yerinə düşər.

Rus tədqiqatçısı və şərqşünası N. K. Smirnov Tahirovların Kəngərli tayfasının bir qolu olduğunu qeyd edir. Bunu hələ keçən əsrin 80-ci illərində Naxçıvanın qocaman ziyalıları da söyləyirdilər.

Hələlikdə Yusif bəyin atası Məmmədağanın iki oğlu və qızı olduğu müəyyənləşdirilib. O, Naxçıvanın mötəbər şəxslərindən biri olub və övladlarına yaxşı təhsil verib.

Teatr fəaliyyəti

1911-ci ildə "Səda" qəzeti (13 fevral) yazırdı: "Yanvarın 30-da …dram cəmiyyətini idarə etmək üçün 8 nəfərdən ibarət Nadir bəy Qayıbov, Eynəli bəy Sultanov, Yusif bəy Tahirov, Mirrövşən bəy Əfəndizadə və Əlimirzə bəy Nərimanov və digərləri seçildilər". Və o, Tiflisdə ilk teatr binasını təşkil etmişdir. Gürcü əyanlar teatrında yerləşən cəmiyyətin 5 nəfərdən ibarət bürosu və 40 nəfərdən artıq üzvü var idi. Teatr cəmiyyətinin ilk sədri Yusif bəy Tahirov idi və əslində bu cəmiyyətə əsaslı maddi köməyi də o edirdi.

Xatirələrdə oxuyuruq ki, 1912-ci ildə aprelin 1-də, gündüz saat 12.00-da Tiflisdə Azərbaycan Xalq Evi-Auditoriyası açıldı. Hələ 1907–1908-ci illərdə Tiflisdə olan Həmidə xanım Məmmədquluzadə (Cavanşir) öz xatirələrində yazır: "Hər hansı bir tədbirin keçirilməsi üçün hökumət idarələrindən icazə almalı idik. Rəislərdən icazə alınmasında Gövhər xanıma mərhum Yusif bəy Tahirov kömək edirdi".

Hərbi fəaliyyəti

Naxçıvanın ən çətin günlərində vətənə dönən Yusif bəy silaha sarılıb düşmənlərə qarşı mərdliklə döyüşür. Saralmış arxiv sənədləri də bunu təsdiqləyir. 1918–20-ci illərdə onun ermənilərə aman verməməyi hər birimizdə qürur doğurur. Məsələn, Azərbaycan Parlamentinin 1919-cu il yanvarın 8-də çağrılan 7-ci iclasında Həsən bəy Ağayev İrəvan quberniyası əhalisinin nümayəndələrinin ərizəsini oxuyur. Bu ərizəni imzalayanlardan biri Araz-Türk Respublikasının yaradəcəlarəndan biri Yusif bəy Tahirov idi.

1920-ci ildən sonra Yusif bəy Tahirovun taleyinin necə olduğundan xəbərsizik.

Ailəsi

Onun iki qızı, bir oğlu varmış: Sofiya, Xurşid və Məmməd.

Qızı Sofiya yazıçı Nağı Nağıyevin həyat yoldaşı olub. Məmməd Tahirov isə Moskvada təhsil alıb və Böyük Vətən müharibəsində iştirak edib. O, ömrünün sonuna qədər (40 ildən çox) AMEA-nın Kibernetika İnstitutunun direktor müavini vəzifəsində çalışıb.

Yusif bəy Tahirovun bacısı Nazlı xanım Tahirova da dövrünün ziyalı qadınlarından olub. O, əvvəlcə milyonçu Tağıyevin qızlar məktəbində oxuyub, sonra Tiflisdə təhsilini davam etdirib. Ona bu işdə qardaşı Yusif bəy maddi və mənəvi yardımçı olub. Nazlı xanım Naxçıvanda və İrəvanda müəllimlik edib, maarifçilik ideyalarını yaydığı üçün dəfələrlə ölümlə hədələnib. Böyük demokrat yazıçı Cəlil Məmmədquluzadə də çox hörmət etdiyi Nazlı xanımın pedaqoji fəaliyyəti haqqında çox yazıb. Onu da deyək ki, o, şair Əliqulu Qəmküsarın əmisi oğlu, məşhur səttarxançı və bacarıqlı diplomat Nəcəfqulu Nəcəfovun həyat yoldaşı olub. Stalin dövründə sürgün həyatı yaşayıb. Neçə-neçə doğmalarını güllələyiblər. Özünü isə Tahirovların qızı, Nəcəfovların isə gəlini olduğuna görə uzun illər təqib ediblər. Tahirovların digər nümayəndəsi Abbasqulu bəy Cəfər ağa oğlu Tahirovdur. O, 1881-ci ildə Naxçıvanda doğulub. Atası Cəfər ağa Naxçıvanın varlı və ziyalı adamlarından olub.

Abbasqulu bəy Naxçıvanda "Qalabəyi" adı ilə tanınıb. Hətta qohumları da onu bu adla tanıyıblar. Çünki o, uzun illər Ordubadda və Naxçıvanda pristav və komendant (qalabəyi) işləyib.

1918–1920-ci illərdə isə müsəlman milli komitəsinin üzvü və sədrlərindən biri olub. Mirzə Bağır Əliyevin gündəliyində onun Vətən uğrunda ermənilərlə apardığı döyüşlərdən maraqlı qeydlər var. O da 1937-ci ildə həbs edilib, Dağıstana siyasi sürgünə göndərilib. Naxçıvanda və Qoridə təhsil alan, Naxçıvanın tərəqqisi və qorunması üçün əvəzsiz xidmətləri olan Abbasqulu bəyə erməni çekistlər olmazın əzablar veriblər. Dərbənddə o, 1943-cü ilədək – ölənə kimi meşəbəyi işləyib. Və yeganə qızı Xanımı, sədaqətli həyat yoldaşı Mahusarəni bir daha görmək ona qismət olmayıb. Onu da qeyd edək ki, Abbasqulu bəy Yusif bəy Tahirovun dayısı oğludur. Deməli, Yusif bəyin anası məşhur hərbçi Novruz ağanın qızı, polkovnik İsmayıl ağanın bacısı olub. Bir az da dərinə getsək tam süvari generalı İsmayıl xanın həyat yoldaşı Xanımcan xanım Yusif bəyin xalası, Abbasqulu bəyin isə bibisidir. Belə soy-kökə malik olanları isə çətin ki, erməni çekistləri sərbəst buraxardılar. Sənədlər göstərir ki, Yunis xan, həyat yoldaşı Ləli xanım (Abbasqulu Tahirovun baldızı), övladları Ziyad, Bəhman, Xanım, Mələk, Papıl Dərbənddə sürgündə yaşayırmışlar. Yunis xan general İsmayıl xanın oğul nəvəsidir.

Abbasqulu bəyin qızının övladları Naxçıvanın ən ləyaqətli ziyalılarından olublar. Onlardan biri – gözəl jurnalist, "Şərq qapısı" qəzetinin keçmiş əməkdaşı mərhum Cəfər Kərimov idi.

İstinadlar

  1. "Azərbaycan klassik ədəbiyyatında işlədilən adların və terminlərin şərhi". Tərtib edəni A.M. Babayev, Bakı, "Maarif", 1993, səhifə 114.
  2. ↑ Musa Quliyev. Bir Azərbaycan sevdalısı – polkovnik Yusif bəy Tahirov. 18.03.2010. 525-ci qəzet

Avqust 12, 2021
yusif, bəy, tahirov, tiflis, müsəlman, xeyriyyə, cəmiyyətinin, katibi, çar, rusiyasının, polkovniki, əsrin, əvvəllərində, azərbaycan, mədəniyyəti, xüsusilə, teatr, sənəti, sahəsində, çalışan, xadimlərdən, biri, yusif, bəy, məmmədağa, oğlu, tahirovdoğum, tarixi. Yusif bey Tahirov Tiflis muselman xeyriyye cemiyyetinin katibi Car Rusiyasinin polkovniki XX esrin evvellerinde Azerbaycan medeniyyeti xususile teatr seneti sahesinde calisan xadimlerden biri idi 1 Yusif bey TahirovYusif bey Memmedaga oglu TahirovDogum tarixi 1893Dogum yeri Naxcivan Naxcivan qezasi Irevan quberniyasi Qafqaz canisinliyi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 8 yanvar 1938Usaqlari Sofiya Xursid ve MemmedAtasi Mehemmed agaAnasi TutuFealiyyeti herbi qulluqcuYusif bey herbi tehsil alib ve Tiflisde herbi qulluqda olub Onun Tiflisde yarasiqli bir mulku de var imis O herbci olmaqla beraber hem de teatr ve medeniyyetimizin tereqqisinde evezsiz xidmetler gosterib 2 Mundericat 1 Soy koku 2 Teatr fealiyyeti 3 Herbi fealiyyeti 4 Ailesi 5 IstinadlarSoy koku RedakteCar Rusiyasinin polkovniki olmus Yusif bey Memmedaga oglu Tahirov Naxcivan seherinde dogulub Onun mensub oldugu Tahirovlar neslinin ulu babalari Naxcivan xanliginin veziri olub 1723 cu ile aid bir senedde Naxcivan olkesinin veziri Mirze Mehemmed Tahirin adi cekilir Onun haqqinda bele yazilib Naxcivanin sabiq veziri Agasi beyin oglu Naxcivan olkesinin veziri olan boyuk oglu alihezret pak nesilli ali rutbeli seref sahibleri yaninda xatiri sayilan izzetli zexavetce necib ve ezemetli Mirze Mehemmed Tahirdir Buradaca bir meseleni aydinlasdirmaq yerine duser Rus tedqiqatcisi ve serqsunasi N K Smirnov Tahirovlarin Kengerli tayfasinin bir qolu oldugunu qeyd edir Bunu hele kecen esrin 80 ci illerinde Naxcivanin qocaman ziyalilari da soyleyirdiler Helelikde Yusif beyin atasi Memmedaganin iki oglu ve qizi oldugu mueyyenlesdirilib O Naxcivanin moteber sexslerinden biri olub ve ovladlarina yaxsi tehsil verib Teatr fealiyyeti Redakte1911 ci ilde Seda qezeti 13 fevral yazirdi Yanvarin 30 da dram cemiyyetini idare etmek ucun 8 neferden ibaret Nadir bey Qayibov Eyneli bey Sultanov Yusif bey Tahirov Mirrovsen bey Efendizade ve Elimirze bey Nerimanov ve digerleri secildiler Ve o Tiflisde ilk teatr binasini teskil etmisdir Gurcu eyanlar teatrinda yerlesen cemiyyetin 5 neferden ibaret burosu ve 40 neferden artiq uzvu var idi Teatr cemiyyetinin ilk sedri Yusif bey Tahirov idi ve eslinde bu cemiyyete esasli maddi komeyi de o edirdi Xatirelerde oxuyuruq ki 1912 ci ilde aprelin 1 de gunduz saat 12 00 da Tiflisde Azerbaycan Xalq Evi Auditoriyasi acildi Hele 1907 1908 ci illerde Tiflisde olan Hemide xanim Memmedquluzade Cavansir oz xatirelerinde yazir Her hansi bir tedbirin kecirilmesi ucun hokumet idarelerinden icaze almali idik Reislerden icaze alinmasinda Govher xanima merhum Yusif bey Tahirov komek edirdi Herbi fealiyyeti RedakteNaxcivanin en cetin gunlerinde vetene donen Yusif bey silaha sarilib dusmenlere qarsi merdlikle doyusur Saralmis arxiv senedleri de bunu tesdiqleyir 1918 20 ci illerde onun ermenilere aman vermemeyi her birimizde qurur dogurur Meselen Azerbaycan Parlamentinin 1919 cu il yanvarin 8 de cagrilan 7 ci iclasinda Hesen bey Agayev Irevan quberniyasi ehalisinin numayendelerinin erizesini oxuyur Bu erizeni imzalayanlardan biri Araz Turk Respublikasinin yaradecelarendan biri Yusif bey Tahirov idi 1920 ci ilden sonra Yusif bey Tahirovun taleyinin nece oldugundan xebersizik Ailesi RedakteOnun iki qizi bir oglu varmis Sofiya Xursid ve Memmed Qizi Sofiya yazici Nagi Nagiyevin heyat yoldasi olub Memmed Tahirov ise Moskvada tehsil alib ve Boyuk Veten muharibesinde istirak edib O omrunun sonuna qeder 40 ilden cox AMEA nin Kibernetika Institutunun direktor muavini vezifesinde calisib Yusif bey Tahirovun bacisi Nazli xanim Tahirova da dovrunun ziyali qadinlarindan olub O evvelce milyoncu Tagiyevin qizlar mektebinde oxuyub sonra Tiflisde tehsilini davam etdirib Ona bu isde qardasi Yusif bey maddi ve menevi yardimci olub Nazli xanim Naxcivanda ve Irevanda muellimlik edib maarifcilik ideyalarini yaydigi ucun defelerle olumle hedelenib Boyuk demokrat yazici Celil Memmedquluzade de cox hormet etdiyi Nazli xanimin pedaqoji fealiyyeti haqqinda cox yazib Onu da deyek ki o sair Eliqulu Qemkusarin emisi oglu meshur settarxanci ve bacariqli diplomat Necefqulu Necefovun heyat yoldasi olub Stalin dovrunde surgun heyati yasayib Nece nece dogmalarini gulleleyibler Ozunu ise Tahirovlarin qizi Necefovlarin ise gelini olduguna gore uzun iller teqib edibler Tahirovlarin diger numayendesi Abbasqulu bey Cefer aga oglu Tahirovdur O 1881 ci ilde Naxcivanda dogulub Atasi Cefer aga Naxcivanin varli ve ziyali adamlarindan olub Abbasqulu bey Naxcivanda Qalabeyi adi ile taninib Hetta qohumlari da onu bu adla taniyiblar Cunki o uzun iller Ordubadda ve Naxcivanda pristav ve komendant qalabeyi isleyib 1918 1920 ci illerde ise muselman milli komitesinin uzvu ve sedrlerinden biri olub Mirze Bagir Eliyevin gundeliyinde onun Veten ugrunda ermenilerle apardigi doyuslerden maraqli qeydler var O da 1937 ci ilde hebs edilib Dagistana siyasi surgune gonderilib Naxcivanda ve Qoride tehsil alan Naxcivanin tereqqisi ve qorunmasi ucun evezsiz xidmetleri olan Abbasqulu beye ermeni cekistler olmazin ezablar veribler Derbendde o 1943 cu iledek olene kimi mesebeyi isleyib Ve yegane qizi Xanimi sedaqetli heyat yoldasi Mahusareni bir daha gormek ona qismet olmayib Onu da qeyd edek ki Abbasqulu bey Yusif bey Tahirovun dayisi ogludur Demeli Yusif beyin anasi meshur herbci Novruz aganin qizi polkovnik Ismayil aganin bacisi olub Bir az da derine getsek tam suvari generali Ismayil xanin heyat yoldasi Xanimcan xanim Yusif beyin xalasi Abbasqulu beyin ise bibisidir Bele soy koke malik olanlari ise cetin ki ermeni cekistleri serbest buraxardilar Senedler gosterir ki Yunis xan heyat yoldasi Leli xanim Abbasqulu Tahirovun baldizi ovladlari Ziyad Behman Xanim Melek Papil Derbendde surgunde yasayirmislar Yunis xan general Ismayil xanin ogul nevesidir Abbasqulu beyin qizinin ovladlari Naxcivanin en leyaqetli ziyalilarindan olublar Onlardan biri gozel jurnalist Serq qapisi qezetinin kecmis emekdasi merhum Cefer Kerimov idi 2 Istinadlar Redakte Azerbaycan klassik edebiyyatinda isledilen adlarin ve terminlerin serhi Tertib edeni A M Babayev Baki Maarif 1993 sehife 114 1 2 Musa Quliyev Bir Azerbaycan sevdalisi polkovnik Yusif bey Tahirov 18 03 2010 525 ci qezetMenbe https az wikipedia org w index php title Yusif bey Tahirov amp oldid 5987538, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.