Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Filiki Eterya (yun. Φιλική Εταιρεία, azərb. Dostluq Cəmiyyəti) — Yunanıstanı Osmanlı imperiyasının işğalından azad etmək məqsədi ilə 1814-cü ildə bir qrup yunan tərəfindən yaradılmış məxfi bir cəmiyyət. Bu cəmiyyətin adı bəzi mənbələrdə Etnik-i Eteriya kimi də göstərilir.
Bu sözün mənası “Dostluq Cəmiyyəti” deməkdir. Onlar Qərbi Avropada fəaliyyət göstərən məxfi mason cəmiyyətlərinin yaradılış və fəaliyyət göstərmə üsullarını mənimsəmişdilər. Filiki Eteriya 1814-cü ildə Emmanuil Ksantos, Nikolaos Skufas və Atanasios Çakalof adlı üç yunan tərəfindən o dövrdə Rusiyanın, müasir dövrdə isə Ukraynanın sərhədləri daxilində yerləşən Odessa şəhərində yaradılmışdır. Cəmiyyətin məqsədi Yunanıstan İstiqlaliyyət müharibəsini həyata keçirmək və Bizansı dirçəltmək idi. Bu təşkilat pul yığmış, silah paylamış, Osmanlı imperiyasının əleyhinə baş verəcək qiyam üçün təbliğat işləri aparmışdır. Hərəkatın lideri Aleksandr İpsilantis olmuşdur.
Bu qərarlar əsasında birləşmiş assosiasiyasının mərkəzi Manya idi. Mərkəz 1818-ci ildə İstanbula köçürülmüşdür. 1820-ci il aprel ayının 12-də keçirilmiş iclas zamanı assosiasiyanın rəhbərliyinə çar I Aleksandrın adyutantı olan Aleksandr İpsilantis gətirilmişdir. Məlumdur ki, 1820-ci ilə qədər cəmiyyətin üzvlərinin sayı 200.000 nəfərə çatmışdı.Valaxiya-Moldavia hərəkatlarında, Moreya (1821) və Krit inqilablarında (1897) fəal rol oynamış Filiki Eteriya Osmanlı imperiyasının dağılması zamanı əsas məqsədlərindən uzaqlaşaraq “Megali İdea” (Böyük Yunanıstan) ideyasını irəli sürərək imperialist xarakter qazanmışdır.
İstinadlar
- Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi V. Cilt Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789-1856) (türk). Türk Tarih Kurumu. 2017. 109, 110.
- Hatipoglu, M., (1988), Yunanistan'daki Gelişmelerinin Işığında Türk-Yunan İlişkilerinin 101 Yılı (1821-1922),Türk Kültürünü Ars.Ens. Yay., Ankara.
- Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınları, Ankara 1995 s.169
- Ali Fuat Örenç, Balkanlarda İlk Dram Unuttuğumuz Mora Türkleri (türk). Babıali Kültür Yayıncılığı. fevral 2020. səh. 24.
- Ali Fuat Örenç, Balkanlar'da İlk Dram Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan. Babıali Kültür Yayıncılığı. səh. 25.
Əlavə ədəbiyyat siyahısı
- Vournas, Tasos. Friendly Society: her illegal organisational and persecution by the foreigners, Tolides Bros, (Athens 1982).
- Germanos of Patras, Memoirs, (Introductory note, index, ref. Ioanna Yiannaropoulos – Tassos Gritsopoulos), (Athens 1975).
- Yannis Kordatos. Rigas Feraios and Balkan Federation, (Athens 1974).
- Emmanuil Xanthos. Memoirs for the Friendly Society, (facsimile reprint of 1834 ed), Vergina, (Athens 1996).
- Michaletos, Ioannis. The History of a Greek Secret Society: Structure and Rites of the Philiki Etaireia Arxivləşdirilib 19 dekabr 2013 at the Wayback Machine, (www.balkanalysis.com 2007).
Xarici keçidlər
- Odessadakı Yunan Mədəniyyət Fondu
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Filiki Eterya yun Filikh Etaireia azerb Dostluq Cemiyyeti Yunanistani Osmanli imperiyasinin isgalindan azad etmek meqsedi ile 1814 cu ilde bir qrup yunan terefinden yaradilmis mexfi bir cemiyyet Bu cemiyyetin adi bezi menbelerde Etnik i Eteriya kimi de gosterilir Filiki Eteriyanin binasi OdessaFiliki Eteriyanin andi Bu sozun menasi Dostluq Cemiyyeti demekdir Onlar Qerbi Avropada fealiyyet gosteren mexfi mason cemiyyetlerinin yaradilis ve fealiyyet gosterme usullarini menimsemisdiler Filiki Eteriya 1814 cu ilde Emmanuil Ksantos Nikolaos Skufas ve Atanasios Cakalof adli uc yunan terefinden o dovrde Rusiyanin muasir dovrde ise Ukraynanin serhedleri daxilinde yerlesen Odessa seherinde yaradilmisdir Cemiyyetin meqsedi Yunanistan Istiqlaliyyet muharibesini heyata kecirmek ve Bizansi dirceltmek idi Bu teskilat pul yigmis silah paylamis Osmanli imperiyasinin eleyhine bas verecek qiyam ucun tebligat isleri aparmisdir Herekatin lideri Aleksandr Ipsilantis olmusdur Filiki Eteriyanin lideri olan Aleksandr Ipsilantis Bu qerarlar esasinda birlesmis assosiasiyasinin merkezi Manya idi Merkez 1818 ci ilde Istanbula kocurulmusdur 1820 ci il aprel ayinin 12 de kecirilmis iclas zamani assosiasiyanin rehberliyine car I Aleksandrin adyutanti olan Aleksandr Ipsilantis getirilmisdir Melumdur ki 1820 ci ile qeder cemiyyetin uzvlerinin sayi 200 000 nefere catmisdi Valaxiya Moldavia herekatlarinda Moreya 1821 ve Krit inqilablarinda 1897 feal rol oynamis Filiki Eteriya Osmanli imperiyasinin dagilmasi zamani esas meqsedlerinden uzaqlasaraq Megali Idea Boyuk Yunanistan ideyasini ireli surerek imperialist xarakter qazanmisdir IstinadlarEnver Ziya Karal Osmanli Tarihi V Cilt Nizam i Cedid ve Tanzimat Devirleri 1789 1856 turk Turk Tarih Kurumu 2017 109 110 Hatipoglu M 1988 Yunanistan daki Gelismelerinin Isiginda Turk Yunan Iliskilerinin 101 Yili 1821 1922 Turk Kulturunu Ars Ens Yay Ankara Fahir Armaoglu 19 Yuzyil Siyasi Tarihi Alkim Yayinlari Ankara 1995 s 169 Ali Fuat Orenc Balkanlarda Ilk Dram Unuttugumuz Mora Turkleri turk Babiali Kultur Yayinciligi fevral 2020 seh 24 Ali Fuat Orenc Balkanlar da Ilk Dram Unuttugumuz Mora Turkleri ve Eyaletten Bagimsizliga Yunanistan Babiali Kultur Yayinciligi seh 25 Elave edebiyyat siyahisiVournas Tasos Friendly Society her illegal organisational and persecution by the foreigners Tolides Bros Athens 1982 Germanos of Patras Memoirs Introductory note index ref Ioanna Yiannaropoulos Tassos Gritsopoulos Athens 1975 Yannis Kordatos Rigas Feraios and Balkan Federation Athens 1974 Emmanuil Xanthos Memoirs for the Friendly Society facsimile reprint of 1834 ed Vergina Athens 1996 Michaletos Ioannis The History of a Greek Secret Society Structure and Rites of the Philiki Etaireia Arxivlesdirilib 19 dekabr 2013 at the Wayback Machine www balkanalysis com 2007 Xarici kecidlerOdessadaki Yunan Medeniyyet FonduVikianbarda Filiki Eteriya ile elaqeli mediafayllar var