Yumurtalıq (lat.ovarium) — cüt üzvlərdən olub kiçik çanaq, uşaqlığın yan tərəflərində, enli bağın arxasında yerləşmişdir. Həddi-büluğa çatmışlarda bunun şəkli yastılaşmış ellisoidə bənzəyir. Uzunluğu 3,0–5,0 sm, eni 1,5–3,0 sm, qalınlığı0,7–1,5 sm və çəkisi5,0–8,0 qram olur. Əksər hallarda sağ yumurtalıq sol yumurtalıqdan böyük olur. Xarici səthi zəif qabarıq, rəngi çəhrayı və ağımtıldır.
Yumurtalığın bayır və içəri səthi (lat.facies lateralis et medialis), çıxıq azad kənarı — lat.margo liber və düz çöz (müsariqə) kənarı — lat.margo mesovaricus, yuxarı bor ucu — lat.extremitas tubaria və aşağı uşaqlıq ucu — lat.extremitas uterina vardır. Azad kənarı arxaya çevrilmişdir, müsariqə kənarı önə doğru baxaraq uşaqlığın enli bağına bitişmişdir. Burada qan damarlarına məxsus yumurtalıq qapısı — lat.hilus ovari vardır. Boru ucu uşaqlıq borusunun qarın ağzına və uşaqlıq ucu uşaqlığa baxır və onun ilə xüsusi bağ — lat.lig. ovarii proprium vasitəsilə birləşir. Yumurtalıqların xarici səthləri periton ilə örtülü deyildir; bunların üzərində maya epiteli — lat.epitelium germinale (BNA) adlanan bir təbəqə kubabənzər və ya alçaq silindrə bənzər epitel hüceyrələri vardır. Maya epiteliyumurtalığın üzərində uşaqlığın enli bağına keçir; bu bağın həmin hissəsinə yumurtalıq müsariqəsi — lat.mesovarium deyilir. Bu müsariqə də digər müsariqələr kimi iki qat peritondan təşkil olunmuşdur və arasında yumurtalığa məxsus damarlar yerləşmişdir. Yumurtalığın maya epitelinin altındasıx lifli birləşdirici toxumadan əmələ gəlmiş ağlı qişa — lat.tunica albuginea ovari (BNA) vardır. Yumurtalığın kütləsi iki növ maddədən — qabıq maddədən və ya parenximatoz məntəqədən — lat.zona parenchimatosa (BNA) və beyin maddədən və ya damarlı məntəqədən — lat.zona vasculosa (BNA) ibarətdir. Qabıq maddə beyin maddədən çox sıxdır və xeyli əhəmiyyətə malikdir, çünkı burada yumurtalığın vəzi ünsürləri olur.
Follikullar
Yumurtalığın qabıq maddəsi uşaqlarda ilk follikullar — lat.folliculi ovarii (oophari — BNA) primarii) ilə dolu sıx lifli birləşdirici toxumadan təşkil olunmuşdur. Bunların miqdarı 100 minə qədər olur. Həddi- büluğa çatdıqda onların miqdarı 35 minə qədər azalır. Həddi-büluğ dövründə olan follikulların təxminən dörd yüzü tam mənası ilə inkişaf edərək mayalanmağa qabil olur; qalanları inkişaf etməyib məhv olur. İlk follikul birləşdirici toxuma qişası ilə əhatə olunmuş bir qrup hüceyrələrdən ibarətdir. Hər follikulun mərkəzində bir cinsiyyət hüceyrəsi — yumurta — lat.ovum (ovulum — BNA) yerləşmişdir. Cinsiyyət hüceyrəsi başqa follikul hüceyrələrindən həcm və quruluş cəhətcə tam ayrıdır. Bir az sonra follikul daxilində, epitel hüceyrələrinin arasında şəffaf follikul mayesi — lat.liquor folliculi meydana çıxır. Bu maye follikul ətrafındakı damarlardan çıxan bir transudantdır. Follikul maye çoxaldıqca mərkəzi vəziyyət alır, follikulun epitel hüceyrələrini mühitə doğru sıxışdırır və nəticədə həmin hüceyrələr follikul qişasının daxili səthini sıra ilə örtür. Bu cür əmələ gəlmiş qata dənli qat — lat.stratum granulosum deyilir. Follikul epitelinin bir qismi bir nöqtədə toplaşaraq yumurtaya məxsus təpəcik — lat.cumulus oophorus əmələ gətirir; bunun üzərində də yumurta hüceyrəsi yerləşmiş olur. Yumurtaya yaxın follikul epiteli şüalı tac təşkil edir. Follikulun birləşdirici toxuma qişası — lat.teca folliculi iki qatdan ibarətdir: xarici yaxud lifli qat və daxili yaxud damarlı qat. Bu üsul ilə ilk follikul inkişaf edir və nəticədə yetişmiş qovuğabənzər follikul — Qraaf qovuqcuğu — lat.folliculis ovarii vesiculosi (folliculus oophorus vesiculosus Graafi — BNA) hasil olur. İlk follikul gözlə belə görünmür, qovuğabənzər follikul isə 5–12 mm böyüklüyündə olur.
Qovuğabənzər follikul böyüdükdə ilk dəfə qabıq maddədən uzaqlaşır və beyin maddəyə daxil olur, sonra yetişənə yaxın çox genişləndiyi üçün qabıq maddəyə çatır və yavaş-yavaş yumurtalığın xarici səthinə yaxınlaşır, yetişmiş follikul yumurtalığın üzərində nazik bir təbəqə qalır və onun üzərində tünd ləkə kimi gözlə görünən kiçik bir qabarçıq əmələ gətirir. Qovuğabənzər follikul tamamilə yetişdikdən sonra qabarcıq partlayır və onun möhtəviyyatı: follikul mayesi, yumurta hüceyrə və şüalı tacı əmələ gətirən epitel hüceyrələr periton boşluğuna atılmış olur. Bu prosesə, yəni yumurtanın yumurtalıqdan çıxmasına ovulyasiya yaxud yumurtlama —lat.ovulatio deyilir. Azad olmuş yumurta uşaqlıq borusu qıfının saçaqlarının (lat.fimbriae tubae) və yumurtalıq epitelinin ehtizazı nəticəsi olaraq uşaqlıq borusunun qarın dəliyinə doğru hərəkət edir və nəhayət boruya keçir.
Qırmızı sarı və ağımtıl cisimlər
Qovuğabənzər partladıqdan sonra onun divarları büzüşür və boşluğu partlamış damarlardan axan qan ilə dolur. nəticədə qovuqcuğun yerində qırmızı cisim — lat.corpus rubrum əmələ gəlir. bir tərəfdən qanın azalması və digər tərəfdən follikul hüceyrələrində lipoidin olması həmin cismi saraldır; ona görə sonradan sarı cisim — lat.corpus luteum adlanır. Həqiqi sarı cisim hamiləliyin sonunadək, qeyri həqiqi cisim isə 6–8 həftəyədək qalır. Yavaş-yavaş burada olan damarlar itir, nəticədə sarı cisim rəngini itirərək ağarır və ağımtıl cisim — lat.corpus albicans adlanır. Beləliklə hər bir qovuğabənzər follikulun yerində birər çapıq qalır.
Fiksasiyası
Yumurtalığı fiksasiya edən bağlar ikidir:
Yumurtalığın xüsusi bağı — lat.lig. ovarii proprium lifli toxumadan və saya əzələ liflərindən ibarət olub, yumurtalığın uşaqlıq ucunu yşaqlığın yan kənarının yuxarı ucu ilə birləşdirir.
Yumurtalıq asılan bağ — lat.lig. suspensorium ovarii peritondan təşkil olunmuş bir büküşdür; daxilində yumurtalıq damarları və saya əzələ lifləri vardır. bu bağ ümumi qalça arteriyasının şaxələnən yerində və kiçik çanağın hüdudu cizgisindən başlayıb aşağı enir və oma-qalça oynağının önündən keçərək yumurtalığın boru ucuna və uşaqlıq borusunun qarın ağzına çatır.
Vaskulyarizasiya və innervasiyası
Uşaqlıq və yumurtalıq arteriyaları
Uşaqlığın və yumurtalığın vaskulyarizasiyası
Yumurtalığa arterrial qan iki mənbədən: uşaqlıq arteriyasından (lat.art. uterina) və yumurtalıq arteriyasından (lat.art. ovarica) gəlir. Venoz qan kiçik venalara yığışır; bunlar xaricə çıxaraq yumurtalıq kələfini — lat.plexus ovaricus əmələ gətirir. Buradanda qan yumurtalıq venasına və uşaqlığın venoz kələfinə (lat.plexus venosus uterinus) keçir. Limfa yumurtalıqdakı limfa kapilyar torundan yığışaraq limfa damarları vasitəsilə yumurtalıq qapısından xaricə çıxarılır; bu damarlar qan damarları ilı bərabər yumurtalıq asılan bağın içərisilə yuxarı gedərək bel və aorta limfa düyünlərinə açılır. Yumurtalıq öz sinirini yumurtalıq kələfindən (lat.plexus ovaricus) alır. Buradan çıxan sinirlər yumurtalıq qapısından daxil olaraq, onun beyin və qabıq maddələrinə şaxələnir.
Həmçinin bax
VikianbardaYumurtalıq ilə əlaqəli mediafayllar var.
yumurtalıq, ovarium, cüt, üzvlərdən, olub, kiçik, çanaq, uşaqlığın, tərəflərində, enli, bağın, arxasında, yerləşmişdir, həddi, büluğa, çatmışlarda, bunun, şəkli, yastılaşmış, ellisoidə, bənzəyir, uzunluğu, qalınlığı0, çəkisi5, qram, olur, əksər, hallarda, sağ,. Yumurtaliq lat ovarium cut uzvlerden olub kicik canaq usaqligin yan tereflerinde enli bagin arxasinda yerlesmisdir Heddi buluga catmislarda bunun sekli yastilasmis ellisoide benzeyir Uzunlugu 3 0 5 0 sm eni 1 5 3 0 sm qalinligi0 7 1 5 sm ve cekisi5 0 8 0 qram olur Ekser hallarda sag yumurtaliq sol yumurtaliqdan boyuk olur Xarici sethi zeif qabariq rengi cehrayi ve agimtildir YumurtaliqYumurtlama ye ya ovulyasiya prosesiLatinca OvariumYunanca OophoronQrey subyekt 266 1254Sistem Sidik cinsiyyet lat Systema urogenitale BNAAparat Sidik cinsiyyetArteriya Yumurtaliq arteriyasi usaqliq arteriyasiVena Yumurtaliq venasiSinir Yumurtaliq kelefiLimfa Bel ve aorta limfa duyunleri MeSH OvaryDorlands Elsevier Ovarybaxmuzakireredakte Mundericat 1 Qurulusu 1 1 Follikullar 1 2 Yumurta 2 Ovulyasiya 2 1 Qirmizi sari ve agimtil cisimler 3 Fiksasiyasi 4 Vaskulyarizasiya ve innervasiyasi 5 Hemcinin baxQurulusu RedakteYumurtaligin bayir ve iceri sethi lat facies lateralis et medialis cixiq azad kenari lat margo liber ve duz coz musariqe kenari lat margo mesovaricus yuxari bor ucu lat extremitas tubaria ve asagi usaqliq ucu lat extremitas uterina vardir Azad kenari arxaya cevrilmisdir musariqe kenari one dogru baxaraq usaqligin enli bagina bitismisdir Burada qan damarlarina mexsus yumurtaliq qapisi lat hilus ovari vardir Boru ucu usaqliq borusunun qarin agzina ve usaqliq ucu usaqliga baxir ve onun ile xususi bag lat lig ovarii proprium vasitesile birlesir Yumurtaliqlarin xarici sethleri periton ile ortulu deyildir bunlarin uzerinde maya epiteli lat epitelium germinale BNA adlanan bir tebeqe kubabenzer ve ya alcaq silindre benzer epitel huceyreleri vardir Maya epiteliyumurtaligin uzerinde usaqligin enli bagina kecir bu bagin hemin hissesine yumurtaliq musariqesi lat mesovarium deyilir Bu musariqe de diger musariqeler kimi iki qat peritondan teskil olunmusdur ve arasinda yumurtaliga mexsus damarlar yerlesmisdir Yumurtaligin maya epitelinin altindasix lifli birlesdirici toxumadan emele gelmis agli qisa lat tunica albuginea ovari BNA vardir Yumurtaligin kutlesi iki nov maddeden qabiq maddeden ve ya parenximatoz menteqeden lat zona parenchimatosa BNA ve beyin maddeden ve ya damarli menteqeden lat zona vasculosa BNA ibaretdir Qabiq madde beyin maddeden cox sixdir ve xeyli ehemiyyete malikdir cunki burada yumurtaligin vezi unsurleri olur Follikullar Redakte Yumurtaligin qabiq maddesi usaqlarda ilk follikullar lat folliculi ovarii oophari BNA primarii ile dolu six lifli birlesdirici toxumadan teskil olunmusdur Bunlarin miqdari 100 mine qeder olur Heddi buluga catdiqda onlarin miqdari 35 mine qeder azalir Heddi bulug dovrunde olan follikullarin texminen dord yuzu tam menasi ile inkisaf ederek mayalanmaga qabil olur qalanlari inkisaf etmeyib mehv olur Ilk follikul birlesdirici toxuma qisasi ile ehate olunmus bir qrup huceyrelerden ibaretdir Her follikulun merkezinde bir cinsiyyet huceyresi yumurta lat ovum ovulum BNA yerlesmisdir Cinsiyyet huceyresi basqa follikul huceyrelerinden hecm ve qurulus cehetce tam ayridir Bir az sonra follikul daxilinde epitel huceyrelerinin arasinda seffaf follikul mayesi lat liquor folliculi meydana cixir Bu maye follikul etrafindaki damarlardan cixan bir transudantdir Follikul maye coxaldiqca merkezi veziyyet alir follikulun epitel huceyrelerini muhite dogru sixisdirir ve neticede hemin huceyreler follikul qisasinin daxili sethini sira ile ortur Bu cur emele gelmis qata denli qat lat stratum granulosum deyilir Follikul epitelinin bir qismi bir noqtede toplasaraq yumurtaya mexsus tepecik lat cumulus oophorus emele getirir bunun uzerinde de yumurta huceyresi yerlesmis olur Yumurtaya yaxin follikul epiteli suali tac teskil edir Follikulun birlesdirici toxuma qisasi lat teca folliculi iki qatdan ibaretdir xarici yaxud lifli qat ve daxili yaxud damarli qat Bu usul ile ilk follikul inkisaf edir ve neticede yetismis qovugabenzer follikul Qraaf qovuqcugu lat folliculis ovarii vesiculosi folliculus oophorus vesiculosus Graafi BNA hasil olur Ilk follikul gozle bele gorunmur qovugabenzer follikul ise 5 12 mm boyukluyunde olur Yumurta Redakte Esas meqale Yumurta huceyre Ovulyasiya RedakteQovugabenzer follikul boyudukde ilk defe qabiq maddeden uzaqlasir ve beyin maddeye daxil olur sonra yetisene yaxin cox genislendiyi ucun qabiq maddeye catir ve yavas yavas yumurtaligin xarici sethine yaxinlasir yetismis follikul yumurtaligin uzerinde nazik bir tebeqe qalir ve onun uzerinde tund leke kimi gozle gorunen kicik bir qabarciq emele getirir Qovugabenzer follikul tamamile yetisdikden sonra qabarciq partlayir ve onun mohteviyyati follikul mayesi yumurta huceyre ve suali taci emele getiren epitel huceyreler periton bosluguna atilmis olur Bu prosese yeni yumurtanin yumurtaliqdan cixmasina ovulyasiya yaxud yumurtlama lat ovulatio deyilir Azad olmus yumurta usaqliq borusu qifinin sacaqlarinin lat fimbriae tubae ve yumurtaliq epitelinin ehtizazi neticesi olaraq usaqliq borusunun qarin deliyine dogru hereket edir ve nehayet boruya kecir Qirmizi sari ve agimtil cisimler Redakte Qovugabenzer partladiqdan sonra onun divarlari buzusur ve boslugu partlamis damarlardan axan qan ile dolur neticede qovuqcugun yerinde qirmizi cisim lat corpus rubrum emele gelir bir terefden qanin azalmasi ve diger terefden follikul huceyrelerinde lipoidin olmasi hemin cismi saraldir ona gore sonradan sari cisim lat corpus luteum adlanir Heqiqi sari cisim hamileliyin sonunadek qeyri heqiqi cisim ise 6 8 hefteyedek qalir Yavas yavas burada olan damarlar itir neticede sari cisim rengini itirerek agarir ve agimtil cisim lat corpus albicans adlanir Belelikle her bir qovugabenzer follikulun yerinde birer capiq qalir Fiksasiyasi RedakteYumurtaligi fiksasiya eden baglar ikidir Yumurtaligin xususi bagi lat lig ovarii proprium lifli toxumadan ve saya ezele liflerinden ibaret olub yumurtaligin usaqliq ucunu ysaqligin yan kenarinin yuxari ucu ile birlesdirir Yumurtaliq asilan bag lat lig suspensorium ovarii peritondan teskil olunmus bir bukusdur daxilinde yumurtaliq damarlari ve saya ezele lifleri vardir bu bag umumi qalca arteriyasinin saxelenen yerinde ve kicik canagin hududu cizgisinden baslayib asagi enir ve oma qalca oynaginin onunden kecerek yumurtaligin boru ucuna ve usaqliq borusunun qarin agzina catir Vaskulyarizasiya ve innervasiyasi Redakte Usaqliq ve yumurtaliq arteriyalari Usaqligin ve yumurtaligin vaskulyarizasiyasi Yumurtaliga arterrial qan iki menbeden usaqliq arteriyasindan lat art uterina ve yumurtaliq arteriyasindan lat art ovarica gelir Venoz qan kicik venalara yigisir bunlar xarice cixaraq yumurtaliq kelefini lat plexus ovaricus emele getirir Buradanda qan yumurtaliq venasina ve usaqligin venoz kelefine lat plexus venosus uterinus kecir Limfa yumurtaliqdaki limfa kapilyar torundan yigisaraq limfa damarlari vasitesile yumurtaliq qapisindan xarice cixarilir bu damarlar qan damarlari ili beraber yumurtaliq asilan bagin icerisile yuxari gederek bel ve aorta limfa duyunlerine acilir Yumurtaliq oz sinirini yumurtaliq kelefinden lat plexus ovaricus alir Buradan cixan sinirler yumurtaliq qapisindan daxil olaraq onun beyin ve qabiq maddelerine saxelenir Hemcinin bax Redakte Vikianbarda Yumurtaliq ile elaqeli mediafayllar var Spermatozoid YumurtaMenbe https az wikipedia org w index php title Yumurtaliq amp oldid 5974298, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
