fbpx
Wikipedia

Xudafərin su anbarı

Avqust 13, 2021

Xudafərin su anbarı — İran və Azərbaycan arasındakı beynəlxalq sərhəddə yerləşən Araz çayı üzərində tikilmiş su anbarı. Tutumuna və həcminə görə Azərbaycanın üçüncü su anbarı. İranın Şərqi Azərbaycan ostanına daxil olan Xumarlı kəndindən 8 kilometr (5,0 mil) qərbdə və Azərbaycanın Cəbrayıl rayonundakı Xudafərin kəndindən 1 km şimal-qərbdə yerləşir. Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarının inzibati ərazisini əhatə edir. 1993-cü ildən 2020-ci ilin 18 oktyabr tarixinə qədər su anbarı eyni adlı Su Elektrik Stansiyası ilə birlikdə Ermənistan Respublikasının nəzarəti altında olmuşdur. Su anbarı Araz çayı üzərində İranla Azərbaycan arasında imzalanmış razılaşmaya uyğun olaraq inşa edilib. Su anbarı vastəsi ilə 75.000 hektar ərazinin suvarılması nəzərdə tutulmuşdur.

Xudafərin su anbarı
Xudafərin su anbarının peykdən görnüşü
39°10′13″ şm. e. 47°00′55″ ş. u.
Ölkələr Azərbaycan Azərbaycan
İran İran



YerləşməsiAzərbaycan
RayonlarCəbrayıl, Zəngilan
Tikilmə tarixi1999 - 2008
Su tutumu1,6 mln. m³ km²
Tökülən çayAraz
Axan çayAraz
Su sistemiKür → Xəzər dənizi
BəndiXudafərin SES
Xudafərin su anbarının üzərindəki su elektrik stansiyası

Tarixi

Bəndin məqsədi hidroelektrik enerji istehsalı və suvarmadır. Sovet İttifaqı ilə İran arasında 1977-ci ilin oktyabrında baş tutan razılaşması ilə layihəsi hazırlanmışdır. Layihələndirmə 1982-ci ildə sona çatmış, 1990-cı illərin əvvəllərində yenidən işlənmiş və 1999-cu ildə inşaat işlərinə başlamışdır. Ermənistan KİV-lərinin verdiyi məlumata görə, İran Ermənistanla layihəni başa çatdırmaq üçün gizli bir razılaşma imzalanmışdır.

Xudafərin mövzusu 1993-cü ildə Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıtmasından sonra yenidən gündəliyə çıxmışdı. 1994-cü ilin 28 iyun — 2 iyul tarixlərində H.Əliyevin İrana beş günlük ilk rəsmi səfəri zamanı layihənin həyata keçirilməsi haqqında memorandum imzalanmışdır.

Turan agentliyinin 2 iyul 1994-cü il tarixli məlumatında bu haqda yazılır ki, "Tehranda Azərbaycan hökumətinin nümayəndə heyəti və İranın Energetika Nazirliyi arasında sərhəddə yerləşən Araz çayı üzərində Xudafərin körpüsü yaxınlığında (Azərbaycanın Ermənistanın işğalı altında olan cənub-qərb regionu) böyük hidroqovşağın tikintisi haqqında razılıq əldə olunub. Gələcək hidroqovşaq su anbarı və dörd elektrik stansiyasından ibarət olacaq. Su anbarının həcmi 1,6 mlrd. kubmetr su təşkil edəcək. Su anbarının "Qız Qalası" tənzimləyicisinin gündəlik buraxılış qabiliyyəti 60 mln. kubmetr su təşkil edəcək. Hazırda Araz çayından Naxçıvandakı su anbarı vasitəsilə cəmi bir milyard kubmetr sudan istifadə olunur. İlkin qiymətləndirmələrə görə, layihənin dəyəri 700 mln. dollar, tikinti müddəti səkkiz il təşkil edəcək. Mütəxəssisləsin hesablamalarına görə, hidroqovşaq xərcini də səkkiz il ərzində çıxaracaq". Lakin Azərbaycanın Dövlət Meliorasiya Komitəsinin sədri Əhməd Əhmədzadənin həmin vaxt olan açıqlamasına görə "Bu torpaqlar azad edilmədən tikinti haqqında bütün söhbətlər mənasını itirir".

Bəndin tamamlanması 2008-ci ildə baş tutmuşdur. Su anbarının üzərindəki SES isə 2010-cu ildə açılmışdır. Suvarma işləri ilə bağlı tikint hələdə davam edir. İnşaat zamanı bir neçə Tunc dövrünə aid yer, o cümlədən Sak-İskit döyüşçüsünün qəbri tapılmışdır. Su anbarının tikintisi nəticəsində Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarının bir çox kəndləri və onların əraziləri su altında qalmışdır. Çayın kənarı boyu uzanan dəmir yolu və Bakı-Zəngilan şose yolu da anbarın ərazisində suyun altında qalmışdır.

İran tərəfindən tikintisi başa çatdırılan Xurafərin su anbarı Araz çayının suyu ilə 2010-cu ildə tam su ilə doldurub və Azərbaycanın 1300 hektardan çox ərazisi su altında qoyaraq prossesi yekunlaşdırıb.

Həmçinin bax

 
Xudafərin su anbarı

İstinadlar

  1. AzərTAc (30.10.2020). "İşğaldan azad olunmuş sərhəd zastavaları üzərində Azərbaycanın dövlət bayrağı dalğalanır" (azərb.). AzərTAc. İstifadə tarixi: 2020-10-30.
  2. APA TV (30.10.2020). "İşğaldan azad edilən 4 kənddə sərhəd zastavaları bərpa olundu" (azərb.). Youtube.com. İstifadə tarixi: 2020-10-30.
  3. "Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə İran İslam Respublikası Hökuməti arasında Araz çayı üzərində "Xudafərin" və "Qız Qalası" hidroqovşaqlarının və su elektrik stansiyalarının tikintisinin davam etdirilməsi, istismarı, energetika və su ehtiyatlarından istifadə sahəsində əməkdaşlıq haqqında" Sazişin təsdiq edilməsi barədə
  4. ↑ "Reducing Transboundary Degradation of Kura-Aras River Basin" (PDF). National Report of Islamic Republic of Iran. National TDA-Islamic Republic of Iran. June 2006. 8. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
  5. . 2012-05-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-19.
  6. Hayrumyan, Naira (24 April 2016). "На что намекает Иран". lragir.am (rus). Напомним, что Худаферинская ГЭС строится на реке Аракс, на границе Ирана и Карабаха, в соответствии с договором между Ираном и Арменией, заключенным в 2007 году.
  7. Xudafərin üçbucağı[ölü keçid]
  8. (Persian). WNN. 20 April 2010. 13 February 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
  9. "İran bu gizli və xəyanətkar əməllərinə görə beynəlxalq müstəvidə cavab verəcək…"
  10. İranla Azərbaycan arasında "Xudafərin müəmması"

Xarici keçidlər

  • Xudafərin Su Anbarı 2
  • "XUDAFƏRİN" VƏ "QIZ QALASI" HİDROQOVŞAQLARI

Avqust 13, 2021
xudafərin, anbarı, iran, azərbaycan, arasındakı, beynəlxalq, sərhəddə, yerləşən, araz, çayı, üzərində, tikilmiş, anbarı, tutumuna, həcminə, görə, azərbaycanın, üçüncü, anbarı, iranın, şərqi, azərbaycan, ostanına, daxil, olan, xumarlı, kəndindən, kilometr, qərb. Xudaferin su anbari Iran ve Azerbaycan arasindaki beynelxalq serhedde yerlesen Araz cayi uzerinde tikilmis su anbari Tutumuna ve hecmine gore Azerbaycanin ucuncu su anbari Iranin Serqi Azerbaycan ostanina daxil olan Xumarli kendinden 8 kilometr 5 0 mil qerbde ve Azerbaycanin Cebrayil rayonundaki Xudaferin kendinden 1 km simal qerbde yerlesir Cebrayil ve Zengilan rayonlarinin inzibati erazisini ehate edir 1993 cu ilden 2020 ci ilin 18 oktyabr tarixine qeder su anbari eyni adli Su Elektrik Stansiyasi ile birlikde Ermenistan Respublikasinin nezareti altinda olmusdur 1 2 Su anbari Araz cayi uzerinde Iranla Azerbaycan arasinda imzalanmis razilasmaya uygun olaraq insa edilib 3 Su anbari vastesi ile 75 000 hektar erazinin suvarilmasi nezerde tutulmusdur 4 5 Xudaferin su anbariXudaferin su anbarinin peykden gornusu39 10 13 sm e 47 00 55 s u Olkeler Azerbaycan Azerbaycan Iran IranYerlesmesiAzerbaycanRayonlarCebrayil ZengilanTikilme tarixi1999 2008Su tutumu1 6 mln m km Tokulen cayArazAxan cayArazSu sistemiKur Xezer deniziBendiXudaferin SESXudaferin su anbarinin uzerindeki su elektrik stansiyasi Mundericat 1 Tarixi 2 Hemcinin bax 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerTarixi RedakteBendin meqsedi hidroelektrik enerji istehsali ve suvarmadir Sovet Ittifaqi ile Iran arasinda 1977 ci ilin oktyabrinda bas tutan razilasmasi ile layihesi hazirlanmisdir Layihelendirme 1982 ci ilde sona catmis 1990 ci illerin evvellerinde yeniden islenmis ve 1999 cu ilde insaat islerine baslamisdir 4 Ermenistan KIV lerinin verdiyi melumata gore Iran Ermenistanla layiheni basa catdirmaq ucun gizli bir razilasma imzalanmisdir 6 Xudaferin movzusu 1993 cu ilde Heyder Eliyevin hakimiyyete qayitmasindan sonra yeniden gundeliye cixmisdi 1994 cu ilin 28 iyun 2 iyul tarixlerinde H Eliyevin Irana bes gunluk ilk resmi seferi zamani layihenin heyata kecirilmesi haqqinda memorandum imzalanmisdir Turan agentliyinin 2 iyul 1994 cu il tarixli melumatinda bu haqda yazilir ki Tehranda Azerbaycan hokumetinin numayende heyeti ve Iranin Energetika Nazirliyi arasinda serhedde yerlesen Araz cayi uzerinde Xudaferin korpusu yaxinliginda Azerbaycanin Ermenistanin isgali altinda olan cenub qerb regionu boyuk hidroqovsagin tikintisi haqqinda raziliq elde olunub Gelecek hidroqovsaq su anbari ve dord elektrik stansiyasindan ibaret olacaq Su anbarinin hecmi 1 6 mlrd kubmetr su teskil edecek Su anbarinin Qiz Qalasi tenzimleyicisinin gundelik buraxilis qabiliyyeti 60 mln kubmetr su teskil edecek Hazirda Araz cayindan Naxcivandaki su anbari vasitesile cemi bir milyard kubmetr sudan istifade olunur Ilkin qiymetlendirmelere gore layihenin deyeri 700 mln dollar tikinti muddeti sekkiz il teskil edecek Mutexessislesin hesablamalarina gore hidroqovsaq xercini de sekkiz il erzinde cixaracaq Lakin Azerbaycanin Dovlet Meliorasiya Komitesinin sedri Ehmed Ehmedzadenin hemin vaxt olan aciqlamasina gore Bu torpaqlar azad edilmeden tikinti haqqinda butun sohbetler menasini itirir 7 Bendin tamamlanmasi 2008 ci ilde bas tutmusdur Su anbarinin uzerindeki SES ise 2010 cu ilde acilmisdir Suvarma isleri ile bagli tikint helede davam edir 8 Insaat zamani bir nece Tunc dovrune aid yer o cumleden Sak Iskit doyuscusunun qebri tapilmisdir Su anbarinin tikintisi neticesinde Cebrayil ve Zengilan rayonlarinin bir cox kendleri ve onlarin erazileri su altinda qalmisdir Cayin kenari boyu uzanan demir yolu ve Baki Zengilan sose yolu da anbarin erazisinde suyun altinda qalmisdir 9 Iran terefinden tikintisi basa catdirilan Xuraferin su anbari Araz cayinin suyu ile 2010 cu ilde tam su ile doldurub ve Azerbaycanin 1300 hektardan cox erazisi su altinda qoyaraq prossesi yekunlasdirib 10 Hemcinin bax Redakte Xudaferin su anbari Xudaferin korpuleri Xudaferin SES Qiz Qalasi su anbariIstinadlar Redakte AzerTAc 30 10 2020 Isgaldan azad olunmus serhed zastavalari uzerinde Azerbaycanin dovlet bayragi dalgalanir azerb AzerTAc Istifade tarixi 2020 10 30 APA TV 30 10 2020 Isgaldan azad edilen 4 kendde serhed zastavalari berpa olundu azerb Youtube com Istifade tarixi 2020 10 30 Azerbaycan Respublikasi Hokumeti ileIran Islam Respublikasi Hokumeti arasinda Araz cayi uzerinde Xudaferin ve Qiz Qalasi hidroqovsaqlarinin ve su elektrik stansiyalarinin tikintisinin davam etdirilmesi istismari energetika ve su ehtiyatlarindan istifade sahesinde emekdasliq haqqinda Sazisin tesdiq edilmesi barede 1 2 Reducing Transboundary Degradation of Kura Aras River Basin PDF National Report of Islamic Republic of Iran National TDA Islamic Republic of Iran June 2006 8 Istifade tarixi 21 April 2012 Arxivlenmis suret 2012 05 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 10 19 Hayrumyan Naira 24 April 2016 Na chto namekaet Iran lragir am rus Napomnim chto Hudaferinskaya GES stroitsya na reke Araks na granice Irana i Karabaha v sootvetstvii s dogovorom mezhdu Iranom i Armeniej zaklyuchennym v 2007 godu Xudaferin ucbucagi olu kecid Khdaafryn dam will irrigate 30 thousand hectares of land in East Azarbaijan Persian WNN 20 April 2010 13 February 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 April 2012 Iran bu gizli ve xeyanetkar emellerine gore beynelxalq mustevide cavab verecek Iranla Azerbaycan arasinda Xudaferin muemmasi Xarici kecidler RedakteXudaferin Su Anbari 2 XUDAFERIN VE QIZ QALASI HIDROQOVSAQLARIMenbe https az wikipedia org w index php title Xudaferin su anbari amp oldid 6031140, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.