Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vittorio Emanuele Orlando (19 may 1860[…], Palermo, İki Siciliya krallığı[d] – 1 dekabr 1952[…], Roma, İtaliya) — İtaliyalı hüquqşünas, akademik, diplomat, dövlət xadimi və 23 oktyabr 1917-ci ildən 23 iyun 1919-cu ilədək İtaliyanın Baş naziri. Birinci Dünya Müharibəsinin sonunda Versal sülh müqaviləsinin iclaslarında iştirak etdi. Tez-tez "Qələbənin Baş naziri" olaraq xatırlanır.
| Vittorio Emanuele Orlando | |
|---|---|
| it. Camera dei Deputati | |
 | |
| 1917-ci il – 23 iyun 1919-cu il | |
| Əvvəlki | Paolo Boselli |
| Sonrakı | Saverio Nitti |
Nümayəndələr Palatasının prezidenti | |
| 5 iyul 1944 – 21 iyun 1946 | |
| Əvvəlki | Dino Grandi |
| Sonrakı | Cuzeppe Saraqat |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Vittorio Emanuele Orlando |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Palermo |
| Vəfat tarixi | (92 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | Tarixi Sol (1897–1913) Liberal Birliyi (1913–1919) Demokratik Liberal Partiyası (1919–1926) İtaliya Liberal Partiyası (1926–1952) |
| Təhsili | Hüquq |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, professor, diplomat, hüquqşünas, universitet müəllimi[d] |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | siyasət, İctimai hüquq |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Vittorio Emanuele Orlando Siciliyanın Palermo bölgəsində anadan olub. Atası torpaq sahibi bir zadəgan idi, oğlunun anadan olmasının qeydiyyatını təxirə saldı çünki Cüzeppe Qaribaldinin 1000 vətənpərvər vətəndaşı İtaliya dövləti yaratmaq yolunun ilk addımında Siciliyaya hücum etmişdilər.
Məzun olduğu Palermo Universitetinin Hüquq Fakültəsində elmi fəaliyyətə başlamışdı.
1897-ci ildə Partiniko bölgəsindən İtaliya Deputatlar Palatasına (it. Camera dei Deputati) seçildi və 1925-ci ilə qədər yenidən eyni bölgədən seçildi. 1892–1921 arasında 5 dəfə İtaliyanın Baş naziri vəzifəsini icra edən Covanni Colittiyi dəstəklədi.
1919-cu ildə İtaliyanın baş naziri olaraq Paris Sülh Konfransında iştirak etmişdi. Dalmatiyanın İtaliyaya Birinci Dünya Müharibəsində iştirakına kompensasiya olaraq vəd edildiyi 1915-ci il London gizli paktının yerinə yetirilməsini tələb etdi. Lakin Vudro Vilson Orlandonun tələblərinə ciddi müqavimət göstərdi. Bu səbəbdən Orlando müqavilənin yerinə yetirilməsi üçün Fransa və İngilis dəstəyini ala bilmədi. Bu onun Sülh konfransından getməsinə səbəb oldu. Ancaq bir ay sonra geri döndü. Orlando konfransda Yaponiyanın irqi bərabərlik təklifini dəstəklədi.
Görüşlərdə İtaliya üçün qənaətbəxş bir həll yolu tapılmadıqda Orlando istefa verdi və onun yerinə radikal partiyasından Françesko Saveriyo Nitti gəldi. Bu hadisələr nəticəsində İtaliyanın müharibənin sonunda qazandığı qələbə italyanlar tərəfindən "şikəst qələbə" adlandırıldı və bu Benito Mussolininin güclənməsinin səbəblərindən biri oldu.
1919-cu il dekabrın 1-dən 1920-ci il iyunun 25-dək Orlando Nümayəndələr Palatasının prezidenti vəzifəsini öz öhdəsinə götürdü.
Faşizm dövrü
Benito Mussolini 1922-ci ildə güclənəndə Orlando onu taktiki cəhətdən dəstəklədi. Ancaq 1924-cü ildə Qiakomo Matteottinin öldürülməsindən sonra münasibətləri dəyişdi. 1925-ci ildə faşizmə qarşı çıxarkən Orlando Nümayəndələr Palatasını tərk etdi, həyatını yazıçılığa və müəllimliyə həsr etdi.
Mussolininin 1935-ci ildə Efiopiya işğalından qısa müddət sonra Orlando ona dəstək məktubu yazdı və bu onun siyasi səhnəyə təkrar qayıtmasına səbəb oldu.
Faşizmdən sonra
5 iyul 1944-cü ildə ikinci dəfə Nümayəndələr Palatasının sədri oldu və bu vəzifəni 21 iyun 1946-cı ilə qədər davam etdirdi.
8 may 1948-ci ildə bir ömürlük senator mövqeyi ilə təltif edildi. 1948-ci ilin may seçkilərində Parlament tərəfindən seçilən ilk İtaliya prezident seçkisində İtaliyanın 2-ci prezidenti olmaq üçün yarışdı və 88 yaşında olmasına baxmayaraq parlamentdəki səslərin 35.6 faizini toplayaraq ikinci yerdə qaldı.
Aparıcı siyasi xadim olmaqla yanaşı hüquq professoru olan Orlando, eyni zamanda yüzdən çox hüquqi və məhkəmə işləri ilə bağlı əsərləri ilə tanınır. O, parlamentin qurucu üzvlərindən biri və məclis sözcüsü olaraq İtaliyada Respublika Konstitusiyasının qurucu atalarından biri sayılır.
1 dekabr 1952-ci ildə 93 yaşında vəfat etdi.
-
![image]()
La riforma elettorale, 1883
Həmçinin bax
İstinadlar
- Орландо Витторио Эмануэле // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Vittorio Orlando // Encyclopædia Britannica (ing.).
- "Last of the Big Four" (İngilis). content.time.com. 2019-04-10 tarixində .
- {Vittorio Emanuele Orlando. Encyclopedia Of World War I. səh. 865-866.
- Servadio, Gaia. A history of the Mafia from its origins to the present day. London: Secker & Warburg. 1976. səh. 71. ISBN .
- Vittorio Emanuele Orlando. Columbia Electronic Encyclopedia. 2011.
- The Financial Times. London. 25 aprel 1919. səh. 3.
- Lauren, Paul G. Power And Prejudice: The Politics And Diplomacy Of Racial Discrimination. Boulder (CO): Westview Press. səh. 92. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vittorio Emanuele Orlando 19 may 1860 Palermo Iki Siciliya kralligi d 1 dekabr 1952 Roma Italiya Italiyali huquqsunas akademik diplomat dovlet xadimi ve 23 oktyabr 1917 ci ilden 23 iyun 1919 cu iledek Italiyanin Bas naziri Birinci Dunya Muharibesinin sonunda Versal sulh muqavilesinin iclaslarinda istirak etdi Tez tez Qelebenin Bas naziri olaraq xatirlanir Vittorio Emanuele Orlandoit Camera dei DeputatiItaliyanin Bas naziri 1917 ci il 23 iyun 1919 cu ilEvvelkiPaolo BoselliSonrakiSaverio NittiNumayendeler Palatasinin prezidenti5 iyul 1944 21 iyun 1946EvvelkiDino GrandiSonrakiCuzeppe SaraqatSexsi melumatlarDogum adi Vittorio Emanuele OrlandoDogum tarixi 19 may 1860Dogum yeri PalermoVefat tarixi 1 dekabr 1952 92 yasinda Vefat yeri Roma ItaliyaPartiya Tarixi Sol 1897 1913 Liberal Birliyi 1913 1919 Demokratik Liberal Partiyasi 1919 1926 Italiya Liberal Partiyasi 1926 1952 Tehsili HuquqFealiyyeti siyasetci professor diplomat huquqsunas universitet muellimi d Elmi fealiyyetiElm sahesi siyaset Ictimai huquq Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiDordler Surasi soldan saga Ingiltere Bas naziri Devid Lloyd Corc Vittorio Emanuele Orlando Fransanin Bas naziri Jorj Klemanso ve ABS Prezidenti Vudro Vilson Versal sarayinda 1919 Fransiz marsali Ferdinand Foch Fransa bas naziri Jorj Klemanso Ingiltere bas naziri Devid Lloyd Corc Vittorio Emanuele Orlando ve Baron Sidney Sonnino 1919 Versal Sarayi Vittorio Emanuele Orlando orta yaslarda Vittorio Emanuele Orlando Siciliyanin Palermo bolgesinde anadan olub Atasi torpaq sahibi bir zadegan idi oglunun anadan olmasinin qeydiyyatini texire saldi cunki Cuzeppe Qaribaldinin 1000 vetenperver vetendasi Italiya dovleti yaratmaq yolunun ilk addiminda Siciliyaya hucum etmisdiler Mezun oldugu Palermo Universitetinin Huquq Fakultesinde elmi fealiyyete baslamisdi 1897 ci ilde Partiniko bolgesinden Italiya Deputatlar Palatasina it Camera dei Deputati secildi ve 1925 ci ile qeder yeniden eyni bolgeden secildi 1892 1921 arasinda 5 defe Italiyanin Bas naziri vezifesini icra eden Covanni Colittiyi destekledi 1919 cu ilde Italiyanin bas naziri olaraq Paris Sulh Konfransinda istirak etmisdi Dalmatiyanin Italiyaya Birinci Dunya Muharibesinde istirakina kompensasiya olaraq ved edildiyi 1915 ci il London gizli paktinin yerine yetirilmesini teleb etdi Lakin Vudro Vilson Orlandonun teleblerine ciddi muqavimet gosterdi Bu sebebden Orlando muqavilenin yerine yetirilmesi ucun Fransa ve Ingilis desteyini ala bilmedi Bu onun Sulh konfransindan getmesine sebeb oldu Ancaq bir ay sonra geri dondu Orlando konfransda Yaponiyanin irqi beraberlik teklifini destekledi Goruslerde Italiya ucun qenaetbexs bir hell yolu tapilmadiqda Orlando istefa verdi ve onun yerine radikal partiyasindan Francesko Saveriyo Nitti geldi Bu hadiseler neticesinde Italiyanin muharibenin sonunda qazandigi qelebe italyanlar terefinden sikest qelebe adlandirildi ve bu Benito Mussolininin guclenmesinin sebeblerinden biri oldu 1919 cu il dekabrin 1 den 1920 ci il iyunun 25 dek Orlando Numayendeler Palatasinin prezidenti vezifesini oz ohdesine goturdu Fasizm dovru Benito Mussolini 1922 ci ilde guclenende Orlando onu taktiki cehetden destekledi Ancaq 1924 cu ilde Qiakomo Matteottinin oldurulmesinden sonra munasibetleri deyisdi 1925 ci ilde fasizme qarsi cixarken Orlando Numayendeler Palatasini terk etdi heyatini yaziciliga ve muellimliye hesr etdi Mussolininin 1935 ci ilde Efiopiya isgalindan qisa muddet sonra Orlando ona destek mektubu yazdi ve bu onun siyasi sehneye tekrar qayitmasina sebeb oldu Fasizmden sonra 5 iyul 1944 cu ilde ikinci defe Numayendeler Palatasinin sedri oldu ve bu vezifeni 21 iyun 1946 ci ile qeder davam etdirdi 8 may 1948 ci ilde bir omurluk senator movqeyi ile teltif edildi 1948 ci ilin may seckilerinde Parlament terefinden secilen ilk Italiya prezident seckisinde Italiyanin 2 ci prezidenti olmaq ucun yarisdi ve 88 yasinda olmasina baxmayaraq parlamentdeki seslerin 35 6 faizini toplayaraq ikinci yerde qaldi Aparici siyasi xadim olmaqla yanasi huquq professoru olan Orlando eyni zamanda yuzden cox huquqi ve mehkeme isleri ile bagli eserleri ile taninir O parlamentin qurucu uzvlerinden biri ve meclis sozcusu olaraq Italiyada Respublika Konstitusiyasinin qurucu atalarindan biri sayilir 1 dekabr 1952 ci ilde 93 yasinda vefat etdi La riforma elettorale 1883Hemcinin baxBenito Mussolini Italiya Vudro Vilson Birinci Dunya MuharibesiIstinadlarOrlando Vittorio Emanuele Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Vittorio Orlando Encyclopaedia Britannica ing Last of the Big Four Ingilis content time com 2019 04 10 tarixinde Vittorio Emanuele Orlando Encyclopedia Of World War I seh 865 866 Servadio Gaia A history of the Mafia from its origins to the present day London Secker amp Warburg 1976 seh 71 ISBN 0 440 55104 8 Vittorio Emanuele Orlando Columbia Electronic Encyclopedia 2011 The Financial Times London 25 aprel 1919 seh 3 Lauren Paul G Power And Prejudice The Politics And Diplomacy Of Racial Discrimination Boulder CO Westview Press seh 92 ISBN 0 8133 0678 7